10042. ‘Et arietem unum accipies’: quod significet bonum innocentiae in interno homine, constat ex significatione ‘arietis’ quod sit bonum innocentiae et ¹ charitatis in interno homine, de qua sequitur. Quoniam in hoc capite de sacrificiis et holocaustis ex ² arietibus et agnis agitur, dicetur quid per animalia in genere' quae in sacrificia et holocausta offerebantur significatum fuit: illa animalia erant boves, juvenci, ³ hirci, arietes, caprae, et haedi atque agni, agnae, et capellae caprarum; qui non scit quid illa animalia significant, nusquam scire potest quid significant sacrificia et holocausta ex illis in specie; sciendum est quod omnia animalia quae in terris sunt significent talia quae sunt apud hominem, quae in genere se referunt ad affectiones quae sunt ejus voluntatis, et ad cogitationes quae sunt ejus intellectus, ita ad bona et ad vera, nam bona sunt voluntatis et vera sunt intellectus; et quia se referunt ad bona et vera, etiam se referunt ad amorem et ad fidem, nam omnia quae amoris sunt vocantur bona, et omnia quae fidei sunt vocantur vera.

[2] Quod animalia diversi generis talia significent, ducit causam ex repraesentativis in altera vita; ibi apparent animalia plurium generum et innumerabilium specierum; talia ibi sunt apparentiae prorsus ad vivum correspondentes affectionibus et cogitationibus quae apud spiritus et angelos; quod ita sit, etiam constare potest ex visionibus propheticis passim in Verbo, omnia enim quae prophetis visa sunt, sunt talia quae coram angelis apparent in caelo; inde est quod bestiae in Verbo toties memorentur, et per singulas significetur aliquid quod se refert ad talia quae apud hominem, de quibus supra; homo nec aliud est quam animal quoad externum suum hominem sed distinguitur ⁴ per internum, ⁵ per quod hic et ille elevari possit versus caelum et ad Deum, et inde recipere fidem et amorem; ⁵ inde est quod bestiae in sacrificiis et holocaustis adhibitae fuerint; qui haec non scit ⁶ nequaquam scire potest cur mandatum fuerit, nunc offerre juvencos, arietes, agnos, nunc boves, capras, et agnas, nunc hircos, haedos, et capellas caprarum ⁷ ; ad quid alioquin talia forent? quod bestiae in Verbo ⁸ significent bona et mala apud hominem, ut et vera et falsa, videatur n 142, 143, 246, 714, 715, 776, 1823, 2179, 2180, 2781, 3218, 3519, 5198, 7523, 7872, 9090, et quod ideo in sacrificiis adhibitae fuerint, n. 1823, 2180, 2805, 2807, 2830.

[3] ⁹ Quod autem sacrificia et holocausta ex illis concernit ¹⁰ sciendum est, 1. Quod cultus repraesentativus apud gentem Judaicam et Israeliticam praecipue constiterit in sacrificiis et holocaustis, 2. Quod sacrificia et holocausta in genere significaverint regenerationem hominis per vera fidei et bona amoris a Domino, et in supremo sensu glorificationem Humani Domini, 3. Quod omne cultus per sacrificia et holocausta secundum ejus varia, ita cum omni varietate repraesentatum sit ¹¹ ; et quod ideo varia genera animalium mandata fuerint.

[4] Sed ad singula,

1. Quod cultus repraesentativus apud gentem Judaicam et Israeliticam praecipue constiterit in sacrificiis et holocaustis, constat ex eo quod adhibita fuerint pro omni peccato et pro omni reatu, tum pro omni consecratione et ¹² inauguratione, et praeterea quovis die, quovis sabbato, quovis novilunio, et quovis festo; et quod ideo altare esset omnium sanctissimum; reliqua cultus apud illam gentem pendebant ab illis, idcirco ¹³ ubi agitur de abolitione cultus repraesentativi apud Danielem,

dicitur quod cessabit sacrificium et oblatio, 9:27, et removebitur juge, 8:10-13, 11:31, 12:11;

per ‘juge’ significatur in specie sacrificium quod fiebat quotidie, et in genere omnis cultus; sed videantur quae de his prius ostensa sunt, quod nempe sacrificia in genere significent omnem cultum repraesentativum, n. 923, 2165, 6905, 8680, 8936, quod altare fuerit principale repraesentativum Domini et inde cultus, n. 2777, 2811, 8935, 8940, 9388, 9389, 9714, 9964, quod antiqui ante Eberum nihil noverint de sacrificiis, n. 2180, quod ab Ebero, ita apud gentem Hebraeam, et inde apud posteros Jacobi, sacrificia instituta fuerint, et cur, n. ¹⁴ 1128, 1343, 2180, 2818, quod sacrificia non mandata ¹⁵ fuerint, sed permissa, n. 2180.

[5] 2. Quod sacrificia et holocausta in genere significaverint regenerationem hominis per vera fidei et bona amoris in Dominum a Domino, constat ex eo quod omnia cultus se referant ad purificationem a malis et falsis, ad implantationem veri et boni, et ad conjunctionem eorum, ita ad regenerationem, nam per tria illa regeneratur homo; inde est quod sacrificia et holocausta pro omni peccato et pro omni reatu oblata fuerint; et cum oblata, dicitur quod expiatum et quod condonabitur, Lev. 4:20, 26, 31, 35, 5:6, 10, 13, 16, 18, 26 [KJV 5:6, 10, 13, 18, 6:7], 7:7, 10:17, 14:18, 19, 15:30, 31, 16:6, 24, 17:11;

condonatio peccatorum, expiatio, propitiatio, et redemptio, nec aliud sunt quam purificatio a malis et falsis, implantatio boni et veri, ac conjunctio eorum, ita regeneratio, n. ¹⁶ 9076, 9452-9454, 9937, 9938; omnis processus regenerationis etiam describitur per ritualia singula cujusvis sacrificii e holocausti, et panditur cum evolvuntur repraesentativa per sensum internum, n. 10022.

[6] Quod sacrificia et holocausta ¹⁷ in sensu supremo significent glorificationem Humani Domini, est quia omnia ritualia cultus instituta apud gentem Israeliticam et Judaicam unice spectabant Dominum, in spectabant Ipsum principaliter sacrificia et holocausta, per quae in genere repraesentabatur omne cultus, ut supra ostensum est; etiam regeneratio hominis non aliunde est quam a Domino, n. ¹⁸ 9486, 9487, 9506, 9715, 9809, 10019; quapropter ubi in Verbo agitur de regeneratione hominis, in sensu supremo ibi agitur de glorificatione Humani Domini: nam regeneratio hominis est imago glorificationis Domini, n. 3138:3212, 3296, 3490, 4402, 5688; glorificare Humanum est id Divinum facere, regenerare autem ¹⁹ hominem est eum ²⁰ caelestem facere, ut in illo Divinum Domini habitare possit.

[7] 3. Quod omne cultus per sacrificia et holocausta secundum ejus varia, varietate, repraesentatum sit, et quod ideo varia genera animalium mandata fuerint, constat ex variis pro quibus sacrificia et holocausta, nempe ²¹ pro peccatis per errorem et pro peccatis non per errorem: pro omni praevaricatione ac immunditie, sive apud sacerdotem, sive apud totam contionem, sive apud principem, sive apud aliquam animam: pro mundatione ex lepra: pro purificatione post partum: pro consecratione altaris, tentorii conventus, et omnium inibi: pro mundatione eorundem cum Aharon semel quotannis ingrederetur in sanctum sanctorum: pro inauguratione Aharonis et filiorum ejus in sacerdotium: pro consecratione Naziraeorum: et in genere in tribus festis, in singulis noviluniis, sabbatis, et diebus mane et inter vesperas, praeter votiva et voluntaria.

[8] Quia sacrificia et holocausta ²² pro tam variis erant, et per illa repraesentabantur varia cultus, ideo etiam varia genera animalium quae ²³ offerrentur mandata erant, nempe juvenci, boves, et hirci, arietes, caprae, et haedi, agni, agnae, et capellae caprarum; et per sacrificia et holocausta ex juvenco, bove, et hirco, repraesentabatur purificatio et regeneratio externi seu naturalis hominis, ex ariete, capra, et haedo, repraesentabatur purificatio et regeneratio interni seu spiritualis hominis, et ex agno, agna, et capella caprarum repraesentabatur purificatio et ²⁴ regeneratIo intimi seu caelestis hominis; quod tria sint quae apud hominem succedunt, caeleste, spirituale, et naturale, videatur n. 9992, 10005, 10017, et quod homo regenerandus sit quoad interna ²⁵ et quoad externa ²⁶ , ut regeneratus sit, citata n. 9325 fin.

[9] Quid autem in specie significatur ²⁷ per sacrificium et holocaustum ex ariete, de quibus ²⁸ in hoc capite agitur, constat ex locis in Verbo ubi sacrificia et holocausta ex ariete describuntur ²⁹ et ubi aries nominatur; ex quibus patet quod per arietem significetur bonum innocentiae et charitatis in interno homine, et per sacrificium et holocaustum ex illopurificatio et regeneratio interni hominis, ita ³⁰ implantatio boni innocentiae et charitatis ibi; quod id per ‘arietem’ significetur ³¹ , constat a sequentibus his locis:

apud Esaiam,

Omnes greges Arabiae congregabuntur tibi, arietes Nebajoth ministrabunt tibi, ascendent ad beneplacitum altare Meum, 60:7;

agitur ibi de Domino, et de caelo ac Ecclesia Ipsius; ‘greges Arabiae’ sunt omnia bona interni hominis, ‘arietes Nebajoth’ sunt bona innocentiae et charitatis ibi; quod ‘greges’ sint bona interni hominis, videatur n. 8937, 9135, quod ‘Arabia’ sit ubi bonum, n. 3268, quod ‘Nebajoth’ sint qui ibi in illo, n. 3268, 3686, 3688:

[10] apud Ezechielem,

Arabia et omnes principes Kedar, negotiatores manus tuae per pecora, et arietes, et hircos, 27:21;

ibi de Tyro, per quam significatur Ecclesia ubi cognitiones boni et veri n. 1201; ‘negotiatores’ sunt qui habent illas et communicant, n. 2967, 4453, ‘pecora’ sunt bona amoris, ‘arietes’ sunt bona charitatis, et ‘hirci’ sunt bona fidei; in Verbo dicuntur greges, pecora, et pecudes ³² , quae in lingua originali distinguuntur per sua nomina; et per ‘greges’ significantur in genere interna, per ‘pecudes’ eadem in specie ³³ , et per ‘pecora’ intima ³⁴ in specie; per ‘armenta’ autem externa: apud Jeremiam,

Descendere faciam eos sicut pecora ad mactandum, arietes cum hircis, 51:40 ³⁵ ;

[11] per ‘pecora’, ‘arietes’, et ‘hircos’ hic similia significantur ³⁶ :

apud Ezechielem,

Sic dixit Dominus Jehovih, Ecce Ego judicans inter pecudes et pecudes ³⁷ , et inter arietes et inter hircos, 34:17;

‘inter pecudes et pecudes’ pro inter illos qui in interioribus boni et mali ³⁸ , ‘inter arietes et inter hircos’ pro inter illos qui in charitate et inde fide, et inter illos qui in veris fidei ³⁹ absque charitate ⁴⁰ ; ‘arietes’ hic simile significant quod ‘oves’, nam arietes sunt masculi ovium; quod ‘oves’ sint qui in charitate et inde fide, videatur n. 4169, 4809, ' et quod ‘hirci’ sint qui in veris quae fidei dicuntur absque charitate ⁴¹ , n. 4169 fin. , 4769; similia per arietem et hircum significantur apud Danielem 8:1-fin ⁴² , et similia per oves et hircos apud Matthaeum 25:32-fin. :

[12] apud Moschen, Si anima peccaverit per errorem, adducet reatum suum Jehovae arietem integrum de grege, Lev. 5:15, 18, 25 [KJV 5:15, 18, 6:6];

per sacrificia ⁴³ ex ariete significatur purificatio interni hominis et implantatio boni innocentiae ibi, nam peccatum per errorem est peccatum ex ignorantia in qua innocentia, ac innocentia ignorantiae est interni hominis:

[13] apud eundem,

Quod in noviluniis offerrent duos juvencos, unum arietem, et septem agnos; et postea hircum caprarum. ' similiter diebus singulis Paschatis : et similiter die primitiarum, Num. 28:11, 15, 19, 22, 27; hoc erat ut repraesentaretur purificatio totius hominis, tam externi, interni, ac intimi, per sacrificium et holocaustum ex juvencis purificatio externi hominis, ex ariete purificatio interni, et ex agnis purificatio intimi; et quia purificatio, etiam implantatio boni innocentiae repraesentabatur ⁴⁴ , nam juvencus est bonum innocentiae in externo homine, aries in interno, et agnus in intimo, ut supra dictum est; quod ultimum eorum esset hircus, erat quia per ‘hircum’ significatur verum fidei in externo homine, et verum fidei ibi est ultimum, n. 9959. Quia bona et vera apud hominem in eo ordine sequuntur, ideo quoque munera principum Israelis, cum ungebatur altare et tentorium conventus, erant juvencus, aries, et agnus in holocausta, et hircus caprarum in sacrificium ⁴⁵ , Num. 7:15-17, 21-23, 27-29, 33 seq. ⁴⁶ Ex his nunc constare potest quod ‘aries’ significet bonum innocentiae et charitatis in interno homine ⁴⁷ .

Footnotes:

9809. ‘Ad fungendum eum sacerdotio Mihi’: quod significet repraesentativum Domini, constat ex repraesentatione ‘sacerdotii’ quod in supremo sensu sit omne officium, quod Dominus obit ut Salvator; et quicquid ut Salvator obit, est ex Divino Amore, ita ex Divino Bono, nam omne bonum est amoris; inde quoque per ‘sacerdotium’ in supremo sensu significatur Divinum Bonum Divini Amoris Domini. Est Divinum Bonum, et est Divinum Verum; Divinum Bonum est in Domino, ita est Esse Ipsius, quod in Verbo vocatur Jehovah Divinum autem Verum est ex Domino, ita est Existere ¹ ex illo Esse, hoc in Verbo intelligitur per Deum; et quia id quod Existit ex Ipso, etiam est Ipse, ideo quoque Dominus est Divinum Verum, quod est Ipsius Divinum in caelis; caeli enim existunt ex Ipso, sunt enim angeli ibi receptiones ipsius Divini, angeli caelestes receptiones Divini Boni quod ab Ipso, angeli autem spirituales receptiones Divini Veri quod inde; ² ex his constare potest quid Domini repraesentatum est per sacerdotium, et quid Domini repraesentatum est per regium; nempe per sacerdotium Divinum Bonum Divini Amoris Ipsius, et per regium Divinum Verum inde.

[2] Quod per sacerdotium repraesentatum sit Divinum Bonum Divini Amoris Domini, ita omne officium quod Dominus obit ut Salvator constat ex sequentibus in Verbo: ³ apud Davidem,

Dictum Jehovae ad dominum meum, Sede ad dextram Meam, donec posuero hostes tuos scabellum pedibus tuis; sceptrum robori mittet Jehovah e Zione; dominare in medio hostium tuorum: populus tuus promptitudinum in die fortitudinis tuae, in honoribus sanctitatis; ex utero ab aurora tibi ros nativitatis tuae; juravit Jehovah, et non paenitebit Ipsum, Tu sacerdos in aeternum, juxta verbum Meum Malkizedech; dominus ad dextram tuam, percussit in die irae Suae reges; judicavit inter gentes, implevit cadaveribus, percussit caput super terram multam; e flumine in via bibet, propterea exaltabit caput, Ps. 110:1-7;

ex his patet quid Dominus ut sacerdos, consequenter quid sacerdotium in Domino ⁴ repraesentaverat, quod nempe omne opus salvationis humani generis; agitur enim ibi de pugnis Domini cum infernis quando in mundo fuit, per quas Sibi acquisivit Divinam omnipotentiam super inferna, per quam salvavit genus humanum, et quoque hodie salvat omnes qui ipsum recipiunt; ipsa haec salvatio, quia ex Divino Bono Divini Amoris, est ex qua de Domino dicitur, Tu sacerdos in aeternum, juxta verbum Meum Malkizedech; Malkizedech est rex justitiae, ita dictus Dominus ex eo quod justitia factus, et sic salus, secundum illa quae n. 9715 ostensa sunt. ⁵

[3] Sed quia singula ibi arcana de pugnis Domini cum in mundo fuit continent, quae ⁶ revelari absque sensu interno nequeunt, ideo licet breviter illa explicare: Dictum Jehovae ad Dominum Meum significat quod de Domino, cum in mundo; quod per ‘dominum’ ibi Dominus quoad Divinum humanum intelligatur, constat apud Matth. 22:41-43 [KJV 43-45]; Marcus 12:36; Luc. 20:42-44 sede ad dextram Meam significat omnipotentiam Divini ⁷ Boni per Divinum Verum, quod Dominus tunc fuit, et ex quo pugnavit et vicit; ⁸ quod ‘sedere a dextris’ sit status potentiae, et cum de Divino quod sit omnipotentia, videatur n. 3387, 4592, 4933, 6948, 7518, 7673, 8281, 9133, et quod omnis potentia boni sit per verum, n. 6344, ⁹ 6423, 8304, 9327, 9410, 9639, 9643:

[4] donec posuero hostes tuos scabellum pedibus tuis significat usque dum mala quae in infernis et ab infernis, subjugata, et Divinae Ipsius Potentiae subjecta fuerint: sceptrum roboris mittet Jehovah e Zione significat potentiam tunc ex bono caelesti; quod ‘Zion’ sit id bonum, videatur n. 2362, 9055: dominare in medio hostium tuorum significat cui bono dominium est super mala; mala sunt hostes, quia ¹⁰ sunt contra Divinum, in specie contra Dominum: populus tuus promptitudinum in die fortitudinis tuae significat Divina Vera tunc pugnantia: in honoribus sanctitatis significat quae ex Divino Bono: ex utero ab aurora tibi ros nativitatis tuae significat conceptionem ab ipso Divino Bono, ex quo ipsi Divinum Verum: juravit Jehovah, et non paenitebit significat firmum et certum:

[5] Tu sacerdos in aeternum significat Divinum Bonum Divini Amoris in Ipso: juxta verbum Meum Malkizedech significat Divinum Humanum Ipsius simile; Malkizedech est rex justitiae, ita per pugnas et victorias Jehovah justitia factus, n. 9715: dominus ad dextram tuam significat Divinum Verum tunc ab Ipso, per quod omnipotentia, ut supra: percussit in dic irae suae reges significat destructionem falsorum tunc; ‘dies irae’ ¹¹ erat cum pugnavit contra mala et ea destruxit; ‘reges’ sunt vera et in opposito sensu falsa, n. 2015, 2069, 4575, 4581, 4966, 5044, 5068, 6148: judicavit inter gentes significat dissipationem malorum; ‘gentes’ enim sunt bona, et in opposito sensu mala, n. 1259, 1260, 1849, 6005: complevit cadaveribus significat ¹² ita mortem spiritualem, quae est deprivatio totalis veri et boni: percussit caput super terram multam significat dejectionem infernalis amoris sui in inferna, et ejus damnationem: e flumine in via bibet, propterea exaltabit caput significat conatum emergendi per ratiocinia de veris; hic sensus illorum verborum est qui in caelo percipitur, cum ille psalmus ab homine legitur.

[6] Quia sacerdotium erat repraesentativum Domini quoad omne opus salvationis ex Divino Amore, ideo etiam omnis cultus Divinus erat officii sacerdotis, qui cultus tunc praecipue constabat in offerendis holocaustis, sacrificiis, et minhis, inque disponendis panibus super mensa facierum, in accendendis lucernis quotidie, inque suffiendo, proinde in expiando populo, et in ¹³ remittendis peccatis; praeterea etiam in explicanda lege Divina, inque docendo, cum simul essent prophetae; quod haec omnia Aharon cum filiis obiverit, constat ex institutione sacerdotii apud Moschen; quod illa omnia fuerint repraesentativa operum salvationis Domini, patet; ideo quoque ex sacrificiis et minhis dabantur Aharoni, quae erant Jehovae, hoc est, Domini; similiter primitiae varii generis, tum decimae, videatur Exod. 29:1-36; Lev. 7:35, 36, 23:15-22, 27:21; Num. 5:6-11. 18:8-20, et 25-fin. ; Deut. 18:1-4;

etiam primogenita; ¹⁴ at loco omnium primogenitorum ex hominibus ¹⁵ Levitae, qui quod dono dati Aharoni, videatur Num. 1:47; 3:9, ex causa quia erant Jehovae, Num. 3:12, 13, 40-45.

[7] Quoniam Dominus quoad omne opus salvationis repraesentabatur per summum sacerdotem, ac ipsum opus salvationis per officium ejus quod sacerdotium vocatur, ideo Aharoni et filiis ejus non data erat hereditas et portio cum populo, dicitur enim quod Jehovah Deus ¹⁶ ei hereditas et portio, Num. 18:20 ¹⁷ , nec Levitis, quia Aharonis, Num. 26:58-63; Deut. 10:9, 18:1, 2;

populus enim repraesentabat caelum et Ecclesiam, Aharon autem cum filiis et cum Levitis bonum amoris et fidei, quod facit caelum et Ecclesiam, ita Dominum a quo illud; ideo populo cessit terra in hereditatem, non autem sacerdotibus, est enim Dominus in illis, non autem inter illos ut unus et distinctus.

[8] Simile involvunt haec apud Esaiam,

Vos sacerdotes Jehovae vocabimini, ministri Dei nostri; dicetur vobis, opes gentium comedetis, et in gloria earum gloriabimini, 61:6;

‘opes gentium comedere’ pro appropriare sibi bona, ‘in gloria earum gloriari’ pro frui veris, ita gaudio et felicitate ex utrisque; quod ‘gentes’ sint bona, videatur n. 1259, 1260, 4574, 6005, et quod ‘gloria’ sit verum a Divino, n. 9429.

[9] In Verbo in una serie passim memorantur reges et sacerdotes, tum ‘reges, principes, sacerdotes, et prophetae’; ¹⁸ at ibi in sensu interno per ‘reges’ significantur vera in complexu, per ‘principes’ primaria vera, per ‘sacerdotes’ bona in complexu, et per ‘prophetas’ doctrinae, ut in Apocalypsi, Jesus Christus fecit nos reges et sacerdotes, 1:6, 5:10:

apud Jeremiam,

Pudefacti sunt domus Israelis, ipsi, reges eorum, principes eorum, et sacerdotes eorum, et prophetae eorum, 2:26:

apud eundem,

In die illo peribit cor regis, et cor principum; et obstupescent sacerdotes, ac prophetae admirabuntur 55:9:

apud eundem,

In tempore illo extrahent ossa regum Jehudae, et ossa principum ejus, et ossa sacerdotum, et ossa prophetarum, 8:1;

quod per ‘reges’ in sensu abstracto a personis significentur vera in complexu, videatur n. 1672, 2015, 2069, 4581, 4966, ¹⁹ 5044, 6148, quo per 'principes' primaria vera, n. 1482, 2089, 5044, quod ‘sacerdotes’ sint bona, n. 1728, 2015 fin. , 3670, 6148, et quod ‘prophetae’ sint doctrinae ex illis et de illis, n. 2534, 7269; regium Domini etiam ²⁰ significatur per nomen Ipsius Christus, Unctus, ²¹ Messias, et sacerdotale Ipsius per nomen Jesus, nam Jesus significat salvatorem seu salutem, de qua ita apud Matthaeum,

Angelus in somno apparens Josepho dixit, Vocabis nomen Ipsius Jesus, quia Ille salvabit populum Suum a peccatis suis, 1:21;

hoc quia erat sacerdotii, ideo simile repraesentatum est per ²² summi sacerdotis munus expiandi populum a peccatis, Lev. 4:26, 31, 35 5:6, 10, 13, 16, 18, 26 [KJV 5:6, 10, 13, 16, 18, 6:7], 9:7, 15:15, 30. ²³

[10] Quoniam bono nequaquam ²⁴ adjungi potest malum, aversantur enim se mutuo, ideo varii generis purificationes mandatae fuerunt pro Aharone et filiis ejus cum sacerdotio fungerentur, sive ad altare sive in tentorio conventus; sicut etiam quod summus sacerdos non nisi quam virginem duceret in uxorem, non viduam, non repudiatam, non meretricem, Lev. 21:13-15; quod immundi ex filiis Aharonis si comederant ex sanctificatis, exscinderentur, Lev. 22:2-9; quod non ²⁵ aliquis ex semine Aharonis in quo vitium, offerret panem, Lev. 21:17-21; quod summus sacerdos non raderet caput, non dissueret vestes ²⁶ non pollueret se ullo mortuo, ne quidem patre ac matre, nec e sanctuario exiret, Lev. 21:10-12; hae et plures leges, ut dictum est, latae sunt ob causam quia summus sacerdos repraesentabat Dominum quoad Divinum Bonum, et bonum tale est ut non ei adjungi possit malum, nam bonum fugit malum, et malum horret bonum, sicut infernum caelum, quapropter illorum nulla ²⁷ datur conjunctio;

[11] ²⁸ quod autem attinet verum, id tale est ut ei adjungi possit falsum, at non falsum in quo malum sed in quo bonum, quale est apud infantes et pueros ac puellas dum adhuc in innocentia, apud gentes probas quae in ignorantia, et quale apud omnes qui in Verbi sensu litterae, inque doctrina inde manent, et usque pro fine habent bonum vitae: hoc ²⁹ enim bonum, ut finis, omne malevolum falsi abigit, ac ³⁰ per applicationem id format id quandam similitudinem veri.

Footnotes: