INTERAKCIJA DUŠE I TELA

Napisao EMANUEL SVEDENBORG, 1769

Preveo Milica Žikić

Objavio The Lord’s New Church Which is Nova Hierosolyma, 2021

Napomena

Delo Interakcija duše i tela (De Commercio Animae et Corporis) Emanuela Svedenborga originalno je objavljeno u Londonu 1769. Ova verzija bazirana je na izdanju Svedenborgovog društva iz 1844, prilagođenom 1987. i 1924. i ponovo objavljenom 1947.

SADRŽAJ

I. Postoje dva sveta: duhovni svet, nastanjen duhovima i anđelima i prirodni svet, nastanjen ljudima, 3

II. Duhovni svet je postojao prvi i neprestano biva održavan od svog sopstvenom suncu, a prirodni svet od svog sunca. 4

III. Sunce duhovnog sveta je čista ljubav Jehove Boga, koji je u njegovom središtu, 5

IV. Od tog sunca proizlazi toplina i svetlost; toplina koja od njega proističe u svojoj suštini je ljubav, a svetlost od njega u svojoj suštini je mudrost, 6

V. I ta toplina i ta svetlost utiču u čoveka: toplina u njegovu volju, gde proizvodi dobro ljubavi, a svetlost u njegovo razumevanje (razum), gde proizvodi istinu mudrosti, 7

VI. To dvoje, toplina i svetlost ili ljubav i mudrost, sjedinjeni utiču od Boga u dušu čoveka, a kroz nju u njegov um i njegova osećanja i misli, a odatle u čula, govor i akcije tela, 8

VII. Sunce prirodnog sveta je čista vatra, a svet prirode od početka je postojao i neprekidno opstaje zahvaljujući tom suncu, 9

VIII. Zbog toga je sve što proizlazi iz ovog sunca, gledano samo po sebi, mrtvo, 10

IX. Ono što je duhovno zaodeva se onim što je prirodno, kao što čovek oblači odelo, 11

X. Duhovne stvari ovako odevene u čoveku omogućavaju mu da živi kao racionalan i moralan čovek, dakle kao duhovno prirodan čovek, 12

XI. Primanje tog inflaksa je u skladu sa stanjem ljubavi i mudrosti kod čoveka, 13

XII. Čovekovo razumevanje može da bude uzdignuto u svetlost, to jest u mudrost, u kojoj su anđeli neba, shodno kultivisanosti njegovog razuma; a njegova volja može da bude uzdignuta, na sličan način, u toplinu, to jest u ljubav, shodno njegovim delima; ali ljubav volje nije uzdignuta, osim ako čovek želi i čini stvari koje podučava mudrost razumevanja. 14

XIII. Potpuno je drugačije sa zverima, 15

XIV. Postoje tri stepena u duhovnom svetu i tri stepena u prirodnom svetu, do sada nepoznata, u skladu sa kojima se dešava sav inflaks, 16

XV. Krajnji ciljevi su u prvom stepenu, uzroci u drugom, a efekti u trećem, 17

XVI. Zato je očigledno šta je priroda duhovnog inflaksa od njegovog izvora do njegovih efekata, 18

12. X. DUHOVNE STVARI, OVAKO ODEVENE U ČOVEKU, OMOGUĆAVAJU MU DA ŽIVI KAO RACIONALAN I MORALAN ČOVEK, DAKLE DUHOVNO PRIRODAN ČOVEK.

Ovo sledi kao zaključak izveden iz goreustanovljenog principa, da se duša zaodeva telom, kao što se čovek oblači u odeću. Jer duša se uliva u ljudski um, a kroz njega u telo, noseći sa sobom život koji neprestano prima od Gospoda i na taj način ga posredno prenosi u telo, gde, najčvršćim sjedinjavanjem, čini da telo deluje kao da živi. Iz ovoga, kao i hiljada iskustvenih svedočanstava, jasno je da ono što je duhovno, sjedinjeno sa onim što je materijalno, kao živa sila sa mrtvom silom, uzrokuje da čovek govori racionalno i ponaša se moralno.

[2] Izgleda kao da jezik i usne govore od izvesnog života u njima, kao i da se ruke i noge pokreću na sličan način, ali to je misao, koja je u sebi duhovna, koja govori i volja, koja je takođe duhovna, koja pokreće, a svaka od njih putem svojih organa, koji su po sebi materijalni, jer su uzeti iz prirodnog sveta. Da je ovo slučaj pokazuje se jasno kao na dnevnoj svetlosti, ako uzmemo u obzir sledeće: ako uklonimo misao iz govora, ne postaju li usne momenatlno neme? Isto tako, uklonimo li volju iz akcije, neće li ruke momentallno prestati da se pokreću?

[3] Jedinstvo (zajednica) duhovnih sa prirodnim stvarima i posledično pojavljivanje života u materijalnim objektima mogu se uporediti sa odličnim vinom u čistom sunđeru, slatkom plesni u grožđu, ukusnim sokom u jabuci ili aromatičnom mirisom cimeta. Vlakna koja svi oni sadrže su materijalne supstance, koji od sebe nemaju ni ukus ni miris, nego ih izvlače iz fluida i između njih: zato, ako iscedite te sokove, oni postaju mrtve niti. Isto je sa organima tela, ako bi život bio uklonjen.

[4] Da je čovek racionalno biće zahvaljujući jedinstvu duhovnih stvari sa prirodnim jasno je iz analitičkih procesa njegove misli; a da je moralno biće iz istog razloga jasno je iz odlika njegovog držanja i ispravnosti njegovog ponašanja. On to poseduje zahvaljujući svojoj sposobnosti da primi inflaks od Gospoda, preko anđeoskog neba, gde se nalazi samo boravište ljubavi i mudrosti, pa tako i racionalnosti i moralnosti. Iz toga se može zaključiti da jedinstvo duhovnog i prirodnog u čoveku čini da on živi kao duhovno prirodan čovek. Razlog što živi na sličan, a ipak različit način posle smrti, jeste to što je njegova duša tada zaodenuta supstancijalnim telom, kao što je u prirodnom svetu bila zaodenuta materijalnim telom.

[5] Mnogi veruju da se opažanja (percepcije) i misli uma, budući duhovne, ulivaju nekontrolisano, preko neorganizovanih formi. Tako sanjare pak oni koji nisu videli unutrašnjost glave, gde su opažanja i misli na početku i koji ne znaju da su tamo mozgovi, isprepletani i sačinjen od sive i bele materije, zajedno sa žlezdama, srčanim komorama i pregradama, a sve to obavijeno pokrivajućim membranama; i ko, slično tome, ne zna da čovek misli i želi umno ili bezumno u skladu sa zdravim ili poremećenim stanjem svih tih organa; posledično tome, da je razuman i moralan u skladu sa organskom strukturom svog uma. Jer racionalni vid čoveka, koji je razumevanje, bez formi organizovanih za prijem duhovne svetlosti, bio bi apstraktno ništa, baš kao što bi i njegov prirodni vid bio bez očiju; tako je i u drugim instancama.

5. III. SUNCE DUHOVNOG SVETA JE ČISTA LJUBAV JEHOVE BOGA KOJI JE U NJENOM SREDIŠTU.

Duhovne stvari ne mogu da proisteknu ni iz jednog drugog izvora osim ljubavi, niti ljubav iz bilo kod izvora osim Jehove Boga, koji je ljubav sama (po sebi): zbog toga je sunce duhovnog sveta, iz koga, kao iz njihove fontane, sve duhovne stvari proističu, čista ljubav proizlazeća iz Jehove Boga, koji je u njegovom središtu. Samo to sunce nije Bog, nego je od Boga: to je najbliža sfera oko Njega od Njega. Pomoću ovog sunca univerzum je stvoren od Jehove Boga; pod tim se misli na sve svetove uzete kao jedna Celina, kojih ima koliko i zvezda u prostranstvu našeg neba.

[2] Stvaranje se događalo uticajem tog sunca, koje je čista ljubav, pa tako i Jehove Boga, jer ljubav je samo Biće (esse) života, a mudrost je Manifestacija (existere) života odatle i sve su stvari stvorene od ljubavi, sredstvima mudrosti. Ovo se razume kad se u Jevanđelju po Jovanu kaže (1:1, 3, 10): U početku beše Reč, i Reč beše u Boga, i Bog beše Reč. Sve je kroz Nju postalo, i bez Nje ništa nije postalo što je postalo; i svet kroza Nj posta. Reč je ovde Božanska Istina, pa tako na isti način i Božanska Mudrost; zbog toga, takođe, Reč se tu naziva (stih 9) svetlošću koja obasjava svakog čoveka ¹ , na isti način kao što čini Božanska Mudrost sredstvima Božanske Istine.

[3] Oni koji izvode postanak svetova iz bilo kog drugog izvora osim Božanske Ljubavi zaluđeni su poput onih koji su mentalno poremećeni, koji vide sablasti kao ljude, fantome kao svetleće objekte i imaginarna stvorenja kao stvarne figure. Jer stvoreni univerzum je koherentan rad, od ljubavi pomoću mudrosti: to ćete shvatiti ako ste u stanju da uvidite povezanost stvari po redu, od prvih principa do krajnjih.

[4] Kao što je Bog jedan, tako je i duhovno sunce jedno; jer produženje prostora ne predviđa duhovne stvari, koje su njegove derivacije: a suština i postojanje (esencija i egzistencija), jesu besprostorne i svuda u prostorima bez prostora; tako je Božanska Ljubav svuda od početka univerzuma do svih njegovih granica. Da Božansko ispunjava sve stvari i tim ispunjavanjem održava ih u stanju u kome su stvorene to racionalna sposobnost vidi izdaleka: a vidi bliže proporcionalno svome znanju o prirodi ljubavi onakvoj kakva je po sebi; o njenom spoju sa mudrošću da bi završeci mogli da budu shvaćeni, o njenom uticaju (inflaksu) u mudrost, da bi uzroci mogli da budu prikazani i o njenom delovanju sredstvima mudrosti da bi efekti mogli da budu proizvedeni.

Footnotes: