2913. I reče sinovima Hetovijem, govoreći, označava one kod kojih je bila jedna nova duhovna Crkva. Ovo je vidljivo iz značenja Heta i Hetićana. U Hananu je bilo puno stanovnika, koji su nabrojani u Reči; među njima su Hetićani (vidi PostanjeXV. 20; Izlazak 3:8, 17; 13:23; Pon. Zak. (7:1; 20:17; Jošua 3:10; 11:3; 12:11; 1 o Carevima 9:20; i na drugim mestima); većina njih pripadala je Drevnoj Crkvi, koja je bila rasprostrta u nekoliko zemalja, i po celom Hananu (vidi br. 1238, 2385). Svi koji su pripadali toj crkvi, priznavali su ljubav ka bližnjemu kao glavno načelo Crkve, i ceo se nauk odnosio na ljubav ka bližnjemu i na život. Oni koji su gajili nauk o vere nazivali su se Hananejci, i bili su odvojeni od drugih stanovnika zemlje Hananske (Brojevi 13:29; vidi br. 1062; 1063, 1076). Hetiti (Hetićani) su bili među boljom vrstom u zemlji Hananskioj, što može da se vidi iz toga što je Avram boravio među njima, a posle i Isak i Jakov; kao i po tome što su oni tamo imali mesto za ukapanje, i po tome što su se oni odnosili sa skromnošću i pobožnošću prema Avramu, što je vrlo jasno iz onoga što je izneseno o njima u ovome poglavlju, osobito u stihovima 5, 6, 10, 14, 15. Otuda je ovim narodom, kao narodom s dobrim naklonostima, bila predstavljena i označena duhovna Crkva, ili istina Crkve. Ali dogodilo se s ovim kao i s drugim narodima u Drevnoj Crkvi, da su se u toku vremena udaljili od ljubavi ka bližnjemu ili dobra vere, i otuda je to da je kasnije njima bila označena obmana Crkve (kao kod Jezikilja ?? 16:45, i na drugim mestima). Ali ipak da su Hetiti bili među časnijima, može se videti iz toga, da su Hetiti služili Davidu, kao Abimeleh, 1 Samuilova 26:6, i Urija, koji je bio Hetićanin, 1 Samuilova 11:3, 6, 17, 21; čija je žena bila Betšeba, od koje je David imao Salamona, 2 Sam. (12:24. Da Hetićanin označava spoljašnja poznavanja koja se odnose na život, i koja su spoljašnje istine duhovne Crkve, vidi br. 1203. Predmet o kom se govori u ovome stihu je jedna nova Crkva, koju je Gospod ustanovio kad je pređašnja izdahnula; a predmet o kome se govori u sledećem stihu je primanje vere muđu ljudima te Crkve. Ne govori se o nekoj Crkvi među sinovima Hetovijem, nego uopšte o tome kako se Gospod podigao duhovnu Crkvu, pošto je pređašnja nestala ili bila završena; sinovi Hetovi su samo oni koji predstaljaju i označavaju. Vidi što je bilo rečeno o Crkvama; naime, da Crkva tokom vremena opada, ida je kao zaražena (br. 494, 501, 137, 2422).

Da s daljava od ljubavi ka bližnjem, i samo stvara zla i obmane (vidi br. 1834, 1836).

Da se tada kaže za Crkvu da je opustošena i razorena (br. 407, 411, 2243).

Da je Crkva ustanovljena među Neznabošcima, i zašto (br. 1366).

Da se uvek sačuva nešto u Crkvi, u Crkvi koja se pustoši, kao nukleus (br. 468, 637, 931, 2422).

Da bi ljudska rasa nestala da nema Crkve na zemlji (isto mesto). Da je Crkva srce i pluća u najvećem telu, to jest, u ljudskoj rasi (br. 637, 931, 2054, 2853). O tome kakva je duhovna Crkva (br. 765, 2669).

Da ljubav ka bližnjem, a ne vera odvojena od ljubavi ka bližnjem, sačinjava Crkvu (br. 809, 916).

Da bi Crkva bila jedna kad bi svi imali ljubav ka bližnjemu, bez obzira da li se razlikuju po nauku i po bogoštovanju (br. 1285, 1316, 1798, 1799, 1834, 1844, 2385).

Da svi ljudi na zemlji, koji su u Gospodovoj crkvi, bez obzira što su raspršeni po celoj kugli, da svi čine jednu (Crkvu), kao što je to u nebima (br. 2853).

Da je svaka Crkva i unutrašnja i spoljašnja, i da ovo zajedno sačinjava jedno (br. 409, 1083, 1098, 1100, 1242).

Da spoljašnja Crkva nije ništa, ako nema unutrašnju (br. 1795).

Da se Crkva upoređuje s izaskom i zalaskom sunca, s godišnjim dobima, i sa vremenima dana (br. 1837). I da je poslednji sud posledje vreme Crkve (br. 900, 931, 1850, 2117, 2118).

2243. Za to ću sići da vidim eda li sve čine kao što vika dođe preda me; ako li nije tako, da znam: da ovo označava da li je zlo došlo do najviše tačke, vidi se iz značenja vike, koja označava obmanu, o kojoj vidi gore, br. 2240. Postoje dve vrste obmane, kao što je već primećeno, naime, obmana koja je od zla, i obmana koja stvara zlo. Obmamna koja je od zla (kojoj je poreklo u zlu), je sve ono što čovek misli kada je u zlu, naime, kada odobrava zlo; kao na primer, kad živi u preljubi, ono što on tada misli o preljubi, da je ona zakonita, da je časna, da je životno uživanje, da vodi stvaranju potomstva, kao i druge stvari slične prirode, koje su sve obmane od zla. Dok je obmana koja proizvodi zlo, kada čovek iz svoje religioznosti stvori sebi neka načela, za koja misli da su dobra ili sveta; na primer, onaj koji iz svoje religioznosti veruje da je u moći svakoga čoveka da spasi (nekoga od večne smrti?), pa se zbog toga klanja i obožava nekog čoveka, taj čini zlo od obmane. Isto je istinito o načelima koja se stvore iz bilo koje religioznosti koja je u sebi obmana. Pošto je obmana od zla, i pošto obmana proizvodi zlo, stoga se ovde kaže vika, čime se označava, opštim izrazom, ono što on uključuje, naime, zlo, što se vidi i iz ovoga što se kaže: Eda li sve čine kao što vika dođe preda me, gde se vika pojavljuje u jednini, a oni koji sve zlo čine, je u množini. Šta je svršetak (consummatio), pokazano je u br. 1857; osim toga, šta je svršetak, može se razumeti iz slučajeve sa crkvama. Pradrevna Crkva, koja se nazivala Čovek, bila najviše nebeska od svih; ona se u toku vemena odrodila od dobra ljubavi, tako da u njoj nije ostalo ništa nebesko, a što je opisano stanjem onih koji si bili pre potopa. Drevna Crkva, koja je bil osle potopa, i koja je nazvana Noje, a koja je bila nebeska, u toku vremena se udaljila od dobra ljubavi ka bližnjemu, tako da više u njoj nije ostalo ljubavi ka bližnjemu, jer se delimično okrenula u magiju, delimično u idolopoklonstvo, a delom u jedan dogmatski sistem odvojen od ljubavi ka bližnjemu, i tako je došla do svog završetka. Njoj je sledila druga crkva, koja se nazivala Heberejska Crkva, a koja je bila manje nebeska i duhovna, jer je svetost bogoštovanja videla u spoljašnjim obredima; ova se crkva u toku vrema izobličila na razne načine, pa je spoljašnje bogoštovanje pretvoreno u idolopoklonstvo (idolatriju); i to je bio njen svršetak (cosummatio). Tada je četvrta crkva ustavovljena među Jakovljevim potomcima, koja nije imala ništa nebesko i duhovno, nego je samo imala reprezentacije (pretstave) nebeskih i duhovnih stvari, jer njeni članovi nisu znali što je pretstavljeno i označeno obredima; ali ona je bila ustanovljena kako bi postojala neka povezanost između čoveka i neba, kao što jeto moguće preko reprezentativa dobra i istine, kao i dobra i istine samih; ova je crkva u toku vremena pala u obmane i zla tako da je svaki obred postao idolopoklonički, pa je tako i ona imala svoj svršetak. Stoga je posle ovoga uzastopnog pada ovih nekoliko crkava, kada je u poslednjoj povezanost između ljudskog roda i neba potpuno nestala zato što više nije bilo crkve, kroz koju se veza održava (vidi br. 468, 637, 931, 2052), tada je Gospod došao na svet, i preko sjedinjenja Božanske Suštine i Ljudske Suštine u Sebi, spojio nebo i zemlju, a u isto vreme ustanovio jednu novu crkvu, koja se nazivala Hrišćanska Crkva. Ova je crkva u početku bila u dobru vere, i njeni članovi su živeli u međusobnoj ljubavi, kao braća. Ali je ova crkva u toku vremena otpala (od ljubavi ka bližnjemu?), te danas njeni članovi ne znaju da je osnovno u veri ljubav ka Gospodu, i ljubav prema bližnjemu; pa iako iz nauka (vere) kažu da je Gospod Spasitelj ljudskog roda, da će oni ustati posle smrti, i da postoji nebo i pakao, malo njih ovo veruju. Pošto je ova crkva postala ovakva, njen svršetak nije daleko (prim. prev. autor je ovo pisao i objavio pre 1757, kada se odigrao Poslednji Sud nad Hrišćanskom crkvom u Duhovnom svetu, koji je opisao u posebnom malom delu i objavio, a koje je prevedeno i može se naći da ovome web site- u) . Otuda se vidi šta je završetak, naime, da do njega dolazi onda kada zlo dosegne vrhunac. Sličan je slučaj i sa pojedinim čovekom. Ali o završecima kod svakog pojedinog čoveka više će biti reči, po Gospodovoj Božanskoj milosti, u onome što sledi. O završezku (kraju ovori se u Reči na raznim mestima, a stanje koje prethodi (svršetku) naziv se pustošenje i rušenja, kojemu sledi pohođenje (prim. prev. nije lako slediti autorovu misao, jer koliko je neobična toliko je i izražena jezikom kojim je govorio samo učeni svet toga vremena; pustošenje se odnosi na nedostatak ljubavi prema bližnjem čemu sledi pohod, koji je dovođenje stanja u red, a to uključuje Poslednji sud, i ustanovljenje jedne nove crkve, sve, naravski, u duhovnom svetu).