39. Sed quia in orbe Christiano non scitur, quod nulla fides sit si non charitas, nec quid charitas erga proximum, ne quidem quod voluntas faciat ipsum hominem, ac tantum ejus cogitatio quantum trahit a voluntate, quare ut illae res in lucem intellectus perveniant, velim adjungere Collecta de illis ex Arcanis Caelestibus, quae inservire illustrationi possunt.

(EX ARCANIS CAELESTIBUS)

DE FIDE.

Qui non sciunt quod omnia in universo se referant ad verum et bonum, ad conjunctionem utriusque ut producatur aliquid, quod non sciant quod omnia ecclesiae se referant ad fidem et amorem, et ad conjunctionem utriusque (7752-7762, 9186, 9224).

Quod omnia in universo se referant ad verum et bonum, et ad conjunctionem utriusque (2451 (2452?), 3166, 4390, 4409, 5232, 7256, 10122, 10555).

Quod vera sint fidei, et quod bona sint amoris (4353 (4352?), 4997, 7178, 10367).

Qui non sciunt quod omnia et singula apud hominem se referant ad intellectum et ad voluntatem, et ad conjunctionem utriusque, ut homo sit homo, quod nec sciant quod omnia ecclesiae se referant ad fidem et amorem, et ad conjunctionem utriusque, ut in homine sit ecclesia (2231, 7752-7754, 9224, 9995, 10122).

Quod binae facultates homini sint, una quae vocatur intellectus, et altera quae voluntas (641, 803, 3623, 3939 (3539?).

Quod intellectus dicatus sit recipiendis veris, ita quae fidei sunt, et voluntas dicata recipiendis bonis, ita quae amoris sunt (9300, 9930, 10064).

Quod inde sequatur, quod amor seu charitas faciat ecclesiam, et non sola fides, seu fides separata ab illis (809, 916, 1798-1799, 1734 (1834?), 1844, 4766, 5826).

Quod fides separata a charitate sit nulla fides (654, 724, 1162, 1176, 2049, 2116, 2340, (2343?), 2349, 2419 (2417, 3419?), 3849, 3868, 6348, 7039, 7842 (7342?), 9782 (9783?).

Quod talis fides in altera vita pereat (2228, 5820).

Quod doctrinalia de sola fide destruant charitatem (6353, 8094).

Quod qui fidem separant a charitate in Verbo repraesentati sint per Cainum, per Chamum, per Reubenem, per Aegyptiorum primogenitos, et per Philisthaeos (3325, 7097, 7317, 8093). Quod quantum charitas recedit, tantum invaleat religio de sola fide (2231).

Quod ecclesia successu temporis deflectat a charitate ad fidem, et tandem ad solam fidem (4683, 8094).

Quod ultimo tempore ecclesiae sit nulla fides quia nulla charitas (1843, 3489 (3488?), 4649 (4689?).

Qui solam fidem salvificam faciunt, quod vitam mali excusent; et quod illis qui in vita mali sunt, nulla fides sit, quia nulla charitas (3865, 7766, 7778, 7790, 7950, 8094).

Quod illi intus in falsis sui mali sint, tametsi hoc non sciunt (7790, 7950).

Quod ideo illis non possit conjungi bonum (8981, 8983).

Quod etiam in altera vita sint contra bonum, et contra illos qui in bono sunt (7097, 7127, 7317, 7502, 7945 (7545?), 8096, 8313?). Quod simplices corde prae sapientibus sciant quid bonum vitae, ita quid charitas, at non quid fides separata (4741, 4754).

Quod bonum sit esse, et verum existere inde, et sic quod verum fidei suum esse vitae habeat ex bono charitatis (3049, 3180, 4574, 5002, 9144 (9154?).

Inde quod verum fidei vivat ex bono charitatis, ita quod vita fidei sit charitas (1589, 1947, 1997, 2579 (2571?), 4070, 4096-4097, 4736, 4757, 4884, 5147, 5928, 9154, 9667, 9841, 10729).

Quod fides non vivat apud hominem, cum modo scit et cogitat illa quae fidei sunt, sed cum vult illa et ex velle facit illa (9224).

Quod conjunctio Domini cum homine non sit per fidem, sed per vitam fidei quae est charitas (9380, 10143, 10153, 10578, 10645, 10648).

Quod cultus ex bono charitatis sit verus cultus, at ex vero fidei absque bono charitatis sit actus externus (7724).

Quod sola fides seu fides separata a charitate sit sicut lux hiemis, in qua omnia telluris torpent, et nihil producitur; at quod fides cum charitate sit sicut lux veris et aestatis, in qua omnia florent et producuntur (2231, 3146, 3412-3413).

Quod lux hiemalis, quae est fidei separatae, in altera vita vertatur in densas tenebras cum influit lux e caelo; et quod illi, qui in illa fide sunt, tunc in caecitatem et stupiditatem veniant (3412-3413).

Quod qui fidem a charitate separant, in tenebris sint, ita in ignorantia veri, et inde in falsis, nam haec sunt tenebrae (9186).

Quod se conjiciant in falsa et inde mala (3325, 8094).

Errores et falsa in quae se conjiciunt (4721, 4730, 4776, 4783, 4925, 7779, 8313, 8765, 9224).

Quod Verbum illis sit occlusum (3773, 4783, 8780).

Quod non videant et attendant ad omnia illa quae Dominus toties locutus est de amore et charitate (de quibus, 1017, 3416).

Quod nec sciant quid bonum, nec quid caelestis amor, nec quid charitas (2507 (2517?), 3603, 4136, 9995).

Quod charitas faciat ecclesiam, et non fides separata a charitate (809, 916, 1798-1799, 1834, 1844).

Quantum boni in ecclesia, si charitas spectaretur primo loco (6269, 6272).

Quod una ecclesia foret, et non divisa in plures, si charitas esset essentiale ejus; et quod tunc nihil faceret, si different doctrinalia fidei, et cultus externi (1285, 1316, 2385, 2853, 2982, 3267, 3445, 3451-3452).

Quod spectentur omnes ex charitate in caelo, et nullus ex fide absque illa (1258, 1394, 2364, 4802).

Quod duodecim discipuli Domini repraesentaverint ecclesiam quoad omnia fidei et charitatis in uno complexu, similiter ac duodecim tribus Israelis (2129, 3354, 3488, 3858, 6397).

Quod Petrus, Jacobus, et Johannes repraesentaverint fidem, charitatem, et bona charitatis, in suo ordine (3750).

Quod Petrus fidem (4738, 6000, 6073, 6344, 10087, 10580).

Et quod Johannes bona charitatis (praefatio ad cap. 18 et 22 Geneseos).

Quod ultimis temporibus nulla esset fides in Dominum quia non charitas, repraesentatum est per quod Petrus ter abnegaverit Dominum antequam gallus secundo ¹ cecinit; Petrus enim in sensu repraesentativo ibi est fides (6000, 6073).

Quod " ² gallinaceum" aeque ac "diluculum" in Verbo significet ultimum tempus ecclesiae (10134).

Et quod "tria" vel "ter" significent completum ad finem (2788, 4495, 5159, 5198 (9198?), 10127).

Simile significatur per quod Dominus dixit ad petrum, cum videret Johannem sequi Dominum, "Quid ad te," Petre "Tu sequere Me, Johannes; Petrus enim dixit de Johanne, "Hic quid?" (Johannes 21:21-22) (10087.)

Quia Johannes repraesentavit bona charitatis, quod accubuerit ad pectus Domini (3934, 10081).

Quod omnia nomina personarum et locorum in Verbo significent res abstracte ab illis (768, 1888, 4310, 4442, 10329).

DE CHARITATE.

Quod caelum sit distinctum in duo regna, quorum unum vocatur regnum caeleste, alterum regnum spirituale; amor in regno caelesti est amor in Dominum, et vocatur amor caelestis; et amor in regno spirituali est charitas erga proximum, et vocatur amor spiritualis (3325, 3653, 7257, 9002, 9833 (9835?), 9961).

(Quod caelum distinctum sit in duo illa regna, videatur in opere De Caelo et Inferno 20-28. Et quod Divinum Domini in caelis sit amor in Ipsum, et charitas erga proximum, 13-19 ibi.) Quod non sciatur quid bonum et quid verum, nisi sciatur quid amor in Dominum et charitas erga proximum, quoniam omne bonum est amoris et charitatis, et omne verum est boni (7255, 7366). Quod scire vera, velle vera, et affici veris propter vera, hoc est, quia vera sunt, sit charitas (3876-3877).

Quod charitas consistat in affectione interna faciendi verum, et non in externa absque illa (2430 (2429?), 2442, 3776, 4899, 4956, 8033).

Ita quod charitas consistat in usibus praestandis propter usus, et quod quale ejus sit secundum usus (7038, 8253).

Quod charitas sit vita spiritualis hominis (7085).

Quod totum Verbum sit doctrina amoris et charitatis (6632, 7262).

Quod nesciatur hodie quid charitas (2417, 3398, 4776, 6632).

Quod usque homo ex lumine rationis suae scire possit quod amor et charitas faciant hominem (3957, 6273).

Tum quod bonum et verum concordent, ac unum sit alterius, ita charitas et fides (7627).

Quod Dominus in supremo sensu sit Proximus, quia Ille super omnia amandus est; inde quod omne id proximus sit, quod ab Ipso est, in quo Ipse, ita bonum et verum (2425, 3419, 6706, 6859, 6823, 8124).

Quod discrimen proximi sit secundum quale boni, ita secundum praesentiam Domini (6707-6710).

Quod omnis homo, et omnis societas, tum patria et ecclesia, ac in universali sensu regnum Domini, sint proximus et quod illis benefacere ex amore boni secundum quale status illorum, sit amare proximum; ita proximus est bonum illorum, cui consulendum est (6818-6824, 8123).

Quod etiam bonum civile quod est justum, et bonum morale quod est bonum vitae in societate, sit proximus (2915, 4730, 8120-8122).

Quod amare proximum non sit amare personam, sed id quod est apud illum ex quo ille, ita bonum et verum (5025 (5028?), 10336).

Qui amant personam, et non quod est apud illum ex quo ille, quod ament aeque malum ac bonum (3820).

Et quod benefaciant aeque malis ac bonis, cum tamen benefacere malis est malefacere bonis, quod non est amare proximum (3820, 6703, 8120).

Judex qui punit malos ut emendentur, et ne contaminentur ab illis boni, is proximum amat (3820, 8120-8121).

Quod amare proximum sit facere bonum, justum et rectum in omni opere et in omni functione (8120-8122).

Inde quod charitas erga proximum se extendat ad omnia et singula quae homo cogitat, vult et facit (8124).

Quod facere bonum et verum propter bonum et verum, sit amare proximum (10310, 10336).

Quod illi qui hoc faciunt, ament Dominum, qui in supremo sensu est Proximus (9212 (9210?).

Quod vita charitatis sit vita secundum praecepta Domini, ita quod vivere secundum Divina vera, sit amare Dominum (10143, 10153, 10310, 10578, 10648 (10645?).

Quod genuina charitas non sit meritoria (2340 (2027?), 2373 (2343?), 2400, 3887, 6388-6393): quia est ex affectione interna, ita ex jucundo faciendi bonum (2373, 2400, 3887, 6388-6393).

Qui fidem separant a charitate, quod in altera vita faciant fidem, et bona opera quae in externa forma fecerunt, meritoria (2373).

Quod doctrina Antiquae Ecclesiae fuerit doctrina vitae, quae est doctrina charitatis (2385, 2487 (2417, 3419-3420, 4844, 6628?).

Quod antiqui, qui ab ecclesia, redegerint bona charitatis in ordinem, et distinxerint in classes, et singulis imposuerint nomina, et quod illis inde sapientia (2417, 6629, 7259-7262).

Quod sapientia et intelligentia crescant in immensum in altera vita apud illos qui vitam charitatis in mundo vixerunt (1941, 5859).

Quod Dominus cum Divino vero influat in charitatem, quia in ipsam vitam hominis (2363).

Quod homo sit sicut hortus, cum apud illum charitas et fides conjunctae sunt, sed sicut desertum cum non conjunctae (7626).

Quod homo tantum recedat a sapientia, quantum a charitate (6630).

Quod in ignorantia de veris Divinis sint, qui non in charitate sunt, utcunque se credunt sapere (2416 (2417?), 2435).

Quod vita angelica consistat in bonis charitatis, quae sunt usus, praestandis (454).

Quod angeli spirituales sint formae charitatis (553, 3804, 4735).

DE VOLUNTATE ET INTELLECTU.

Quod binae facultates homini sint, una quae vocatur intellectus, altera quae voluntas (35, 641, 3939 (3539, 5969?), 10122).

Quod binae illae facultates faciant ipsum hominem (10076, 10109-10110, 10264, 10284).

Quod homo talis sit, quales illae facultates apud illum sunt (7342, 8885, 9282, 10264, 10184 (10284?).

Quod per illas homo etiam distinguatur a bestiis, ex causa quia intellectus hominis elevari potest a Domino, et videre vera Divina, pariter voluntas, et percipere bona Divina, et sic homo conjungi Domino per binas suas facultates, quae faciunt illum; secus autem bestiae (4525, 5114, 5302, 6323, 9231).

Et quia homo in facultate illa est prae bestiis, quod non mori possit quoad interiora sua quae ejus spiritus sunt, sed quod vivat in aeternum (5302).

Quod (sicut) omnia in universo se referant ad bonum et verum, ita apud hominem ad voluntatem et intellectum (803, 10122).

Quia intellectus est recipiens veri ac voluntas boni (3332, 3623, 5332 (5835?), 6065, 6125, 7503, 9300, 9930).

Eodem recidit, sive dicas verum sive dicas fidem, nam fides est veri ac verum est fidei; et eodem recidit, sive dicas bonum sive dicas amorem, nam amor est boni et bonum est amoris; quod enim homo credit hoc verum dicit, et quod homo amat hoc bonum dicit (4353, 4997, 7178, 10122, 10367).

Inde sequitur quod intellectus sit recipiens fidei, et quod voluntas sit recipiens amoris (7178 (7179?), 10122, 10367).

Et quia intellectus hominis recipere potest fidem in Deum, ac voluntas amorem in Deum, quod possit fide et amore conjungi Deo, et qui conjungi potest Deo amore et fide, non potest mori in aeternum (4525, 6323, 9231).

Quod voluntas hominis sit ipsum esse vitae illius, quia est receptaculum amoris seu boni; et quod intellectus sit existere vitae inde, quia est receptaculum fidei seu veri (3619, 5002, 9282).

Ita quod vita voluntatis sit vita principalis hominis, et quod vita intellectus procedat inde (585, 590, 3619, 7342, 8885, 9282, 10076, 10109, 10119): similiter ut lux ex igne seu flamma (6032, 6314).

Quod quae in intellectum veniunt et simul in voluntatem, approprientur homini, non autem quae solum in intellectum (9009, 9069, 9071, 9129 (9133?), 9182, 9386, 9393, 10076, 10109-10110).

Quod illa fiant vitae hominis quae recipiuntur voluntate (3161, 9386, 9393).

Inde sequitur quod homo sit homo ex voluntate, et inde intellectu (8911, 9069, 9071, 10076, 10109-10110).

Unusquisque etiam homo ab aliis amatur et aestimatur secundum bonum suae voluntatis et inde intellectus, amatur enim et aestimatur qui vult bene et intelligit bene, ac rejicitur et vilipenditur qui intelligit bene et non vult bene (8911, 10076).

Quod homo post mortem etiam maneat, sicut ejus voluntas et inde intellectus est (9069, 9071, 9386, 10153).

Et quod quae intellectus sunt, et non simul voluntatis, tunc evanescant, quia non sunt in homine (9282).

Seu quod eodem recidit, quod homo post mortem maneat sicut ejus amor est et inde fides, aut sicut ejus bonum et inde verum; et quod quae fidei sunt et non simul amoris, seu quae veri sunt et non simul boni, tunc evanescant, quia non sunt in homine, ita non hominis (553, 2364 (2363?), 10153).

Quod homo possit intellectu capere quod non ex voluntate facit, seu quod possit intelligere quod non potest velle, quia contra amorem ejus (3539).

Quod homo aegre sciat distinguere inter cogitare et velle, causa (9991 (9995?).

Quam perversus status est apud quos intellectus et voluntas non unum agunt (9075).

Quod talis status sit apud hypocritas, dolosos, assentatores et simulatores (4326 (2426?), 3573, 4799, 8250).

Quod omnis voluntas boni et inde intellectus veri, sit a Domino, non ita intellectus veri separatus a voluntate boni (1831, 3514, 5483 (5482?), 5649, 6027, 8685, 8701, 10153).

Quod intellectus sit qui illustratur a Domino (6222, 6608, 10659).

Quod intellectus illustretur, quantum homo recipit verum voluntate, hoc est, quantum vult facere secundum id (3619).

Quod intellectui sit lux e caelo, sicut visui lux e mundo (1524, 5114, 6608, 9128).

Quod intellectus talis sit, qualia sunt vera ex bono, ex quibus formatus est (10064).

Quod intellectus sit qui est ex veris quae ex bono, non autem qui est ex falsis quae a malo (10675).

Quod intellectus sit videre ex illis quae experientiae et scientiae sunt, vera, causas rerum, nexus et consequentia in serie (6125).

Quod intellectus sit videre et percipere num verum sit antequam confirmatur, non autem posse confirmare quodcunque (4741, 7012, 7680, 7950, 8521, 8780).

Quod videre et percipere num verum sit antequam confirmatur, solum detur apud illos qui afficiuntur vero propter verum, ita qui in luce spirituali sunt (8521).

Quod lux confirmationis sit lux naturalis, dabilis etiam apud malos (8780).

Quod omnia dogmata etiam falsa confirmari possint, usque ut appareant sicut vera (2482 (2243, 4647?), 2490 (2385, 4741?), 5033, 6865, 7950).

Footnotes:

3934. ‘Et dixit Leah, Venit turma’: quod significet in supremo sensu Omnipotentiam et Omniscientiam, in interno bonum fidei, in externo opera, constat a significatione ‘turmae’ hic; quod ‘turma’ in supremo sensu sit Omnipotentia et Omniscientia, est quia turma hic est multitudo, et multitudo cum praedicatur de Divino Domini, est multitudo infinita, quae non aliud est quam Omnipotentia et Omniscientia; sed omnipotentia praedicatur ex quantitate quae est magnitudinis, et omniscientia ex quantitate quae est multitudinis; tum omnipotentia praedicatur ex infinito bono, seu quod idem, ex Divino amore, ita ex Divina voluntate, omniscientia autem ex Infinito vero, seu quod idem, ex Divina intelligentia. Quod ‘turma’ in sensu interno sit bonum fidei, est ex correspondentia, omnipotentiae enim Divinae Domini correspondet bonum quod est charitatis, et omniscientiae verum quod est fidei.

[2] Quod ‘turma’ in ¹ sensu externo sint opera, est quia haec correspondent bono fidei; bonum fidei enim producit opera, nam dari bonum fidei non potest absque operibus, sicut bonum cogitare et bonum velle non absque bonum facere; ² illud est infernum, hoc est externum correspondens; porro cum operibus ita se habet: opera nisi correspondent bono fidei, non sunt opera charitatis, nec opera fidei, nam a suo ³ interno non veniunt, sed sunt opera mortua,

⁴ in quibus non bonum nec verum; at cum correspondent, tunc sunt opera vel charitatis vel fidei; opera charitatis sunt quae a charitate ut a sua anima fluunt, opera autem fidei sunt quae a fide; illa, nempe opera charitatis sunt apud regeneratum, opera autem fidei sunt apud illum qui nondum regeneratus est, sed qui regeneratur; se habent similiter ac se habent affectiones, nempe affectio boni et affectio veri; regeneratus agit bonum ex affectione ejus, ita ex velle bonum; regenerandus autem agit bonum ex affectione veri, ita ex scire bonum; quae qualis differentia sit, saepius prius ostensum est; inde patet quid opera;

[3] ⁵ praeterea se habet bonum fidei ad opera, sicut comparative' voluntas hominis et inde cogitatio ad faciem ejus, quae, nempe facies, quod sit imago animi, hoc est, voluntatis hominis et inde cogitationis, notum est; si non sistitur voluntas et cogitatio in facie ut in sua imagine, tunc ⁶ non est voluntas et cogitatio,

⁷ vel est hypocrisis aut dolus, quia aliam faciem sistit quam vult et cogitat; similiter se habet cum omni actu corporis respective ad interiora quae sunt cogitationis et voluntatis; internum hominis vivit in externo ejus per actum seu per agere; si actus seu agere non est secundum ejus internum, ⁸ indicium est quod vel non internum sit quod producit actum, ⁹ sed motus ex consuetudine et habitu recurrens, vel ¹⁰ sit mentitum quid quale est in hypocrisi et in dolo; inde iterum patet quid opera: inde sequitur quod qui profitetur fidem, et magis qui bonum fidei, et negat opera, et magis ¹¹ si rejicit illa, ¹² is sit absque fide, et adhuc magis absque charitate.

[4] Quia opera charitatis et fidei illa sunt, et homo nusquam in charitate et fide est nisi sit in operibus, ideo in Verbo toties nominantur opera, ut constare potest a sequentibus his locis;

apud Jeremiam,

Oculi Tui aperti sunt super omnes vias filiorum hominis, ad dandum unicuique secundum vias ejus, et secundum fructum operum ejus, 32:19:

apud eundem,

Convertimini unusquisque a via sua mala, et bona facite opera vestra, 35:15:

apud eundem,

Reddam eis secundum opus eorum, et secundum opus manuum eorum,

25:14:

apud Hoscheam,

Visitabo super eum vias ejus, et opera ejus reddam ei, 4:9:

apud Micham, Erit terra in desolationem super habitatores ejus, propter fructum operum illorum, 7:13:

apud Zachariam,

Sic dixit Jehovah Zebaoth, Convertimini a viis vestris malis, et operibus vestris malis:... cogitavit Jehovah Zebaoth facere nobis secundum vias nostras, et secundum opera nostra, sic fecit ¹³ nobis, 1:4, 6:

apud Johannem, Beati mortui qui in Domino moriuntur a nunc; Immo, dicit spiritus, ut requiescant ex laboribus, opera enim illorum sequuntur illos, Apoc. 14:13:

[5] apud eundem,

Vidi mortuos parvos et magnos, stantes coram Deo, et libri aperti sunt: et liber alius apertus, qui est vitae, et judicati sunt mortui juxta ea quae scripta in libris, secundum opera illorum. Dedit mare eos, qui in illo, mortuos, et mors et infernus dedit eos, qui in illis, mortuos; judicati itaque sunt quilibet secundum opera illorum, Apoc. 20:12, 13:

apud eundem,

Ecce venio cito, merces Mea Mecum, ut dem unicuique secundum opus ejus, Apoc. 22:12:

apud Johannem Evangelistam, Hoc est judicium, quod lux venit in mundum, sed dilexerunt homines magis tenebras quam lucem, erant enim opera illorum mala; omnis qui mala facit, odit lucem, et non venit ad lucem, ne coarguantur opera ejus; qui autem facit veritatem, venit ad lucem, ut manifestentur ejus opera, quia in Deo facta sunt,

3:19-21:

apud eundem,

Non potest mundus odisse vos, Me autem odit, quia Ego testor de illo, quod opera illorum mala sint, 7:7:

apud eundem,

Jesus ad Judaeos, Si filii Abrahami essetis, opera Abrahami faceretis; vos facitis opera patris vestri, 8:39, 41:

apud eundem,

Si haec scitis, beati estis si feceritis illa, 13:17:

[6] apud Matthaeum,

Luceto lux vestra coram hominibus, ut videant vestra bona opera.... Qui facit et docet, hic magnus vocabitur in regno caelorum, 5:16, 19:

apud eundem,

Non omnis dicens Mihi, Domine, Domine, intrabit in regnum caelorum, sed faciens voluntatem Patris Mei Qui est in caelis: multi dicent Mihi in die illo, Domine, Domine, nonne per nomen Tuum prophetavimus, et per nomen Tuum daemonia ejecimus, et in nomine Tuo virtutes multas fecimus? sed tunc confitebor illis, Non novi vos, discedite a Me, operarii iniquitatis, 7:[21], 21, 22:

apud Lucam,

Paterfamilias respondens dicit eis, Non novi vos unde sitis, tunc incipietis dicere, Edimus coram te, et bibimus, in plateis nostris docuisti; sed dicet, Dico vobis, non novi vos unde sitis, discedite a Me omnes operarii iniquitatis, 18:25-27:

apud Matthaeum,

Omnis qui audit Mea verba, et facit illa, comparabo viro prudenti; ... at omnis audiens verba Mea, sed non faciens illa, comparabitur viro stulto, 7:24, 26:

apud eundem,

Venturus est Filius hominis in gloria Patris Sui cum angelis Suis, et tunc reddet unicuique secundum opera ejus, 16:27.

[7] Ex his patet quod opera sint quae salvant hominem, et quae condemnant hominem, quod nempe bona opera salvent, et quod mala condemnent; in operibus enim est velle hominis; qui vult bonum, is facit bonum; qui autem non bonum facit, utcumque dixerit quod velit bonum, usque non vult illud cum non facit illud; est sicut dixerit, Volo id, sed non volo; et quia ipsa voluntas est in operibus, et voluntatis est ¹⁴ charitas, et charitatis est fides, patet quid voluntatis seu quid charitatis et fidei est apud hominem ¹⁵ , cum non facit, et magis cum contraria facit, nempe t}mala opera;

[8] praeterea sciendum quod regnum Domini apud hominem incohetur a vita quae est operum, tunc enim in principio regenerationis est, at cum regnum Domini est apud hominem, terminatur illud in operibus, et tunc regeneratus est; internus enim homo tunc correspondenter inest in externo, et externi hominis sunt opera, ac interni est charitas et inde fides, quare opera tunc sunt charitas: ¹⁶ quia in operibus externi hominis existit ita vita interni hominis, ideo Dominus ubi de ultimo judicio agit, apud Matthaeum 25:32-46, non nisi quam opera recenset, et quod intrabunt in vitam aeternam qui bona opera fecerunt, et in ¹⁷ damnationem qui mala opera. Ex illis quae dicta sunt, etiam constare potest quid significat quod de Johanne legitur, quod ad pectus et in sinu ¹⁸ Jesu, et quod illum prae reliquis amaverit, Joh. 13:23, 25; 21:20;

repraesentabantur enim per ‘Johannem’ bona opera, videatur Praefat.

ad cap. xviii, et Praefat. ad cap. xxii Gen. Quid opera fidei, quae etiam fructus ejus ex apparentia vocari possunt, et quid opera charitatis, ex Divina Domini Misericordia, alibi plenius dicetur.

Footnotes: