208. "Ecce dedi coram te ostium apertum, et nemo potest claudere illud" - Quod significet quod intromittentur in caelum, et quod nemini qui talis negabitur, constat ex significatione "dare ostium apertum", quod sit intromittere in caelum (de qua sequitur); et ex significatione "nemo potest claudere", quod sit quod non negabitur, nam cum ostium clauditur, negatur introitus, et cum non clauditur, non negatur; quod sit illis qui in charitate sunt, est quia de illis in scriptis ad hanc Ecclesiam agitur (videatur supra, n. 203): inde patet quod per "Dedi coram te ostium apertum, et nemo potest claudere illud", significetur quod omnes tales intromittentur in caelum, et quod nemini eorum negabitur.

Quod "dare ostium apertum" significet intromittere in caelum, quidem constat ex communi sermone; sed tamen usque est ex correspondentia, nam domus et omnia domus correspondent interioribus hominis quae sunt mentis ejus, et ex correspondentia illa etiam significant talia in Verbo. Quod ita sit, constare potest a repraesentativis et apparentiis in caelo: ibi sunt palatia, domus, conclavia, cubicula, vestibula, atria, et intus in illis varia ad usus; haec sunt angelis ex correspondentia; inde est quod angelis sapientioribus sint palatia magnificentiora quam angelis minus sapientibus; (sed de his videatur in opere De Caelo et Inferno 183-190, ubi actum est De Habitationibus Angelorum Caeli;) et quia palatia, domus et omnia domus correspondent, patet quod etiam januae, ostia et portae, et quod hae correspondeant introitui et intromissioni; etiam cum janua patet aperta, indicium est quod copia ingrediendi sit, et quando clausa quod non copia.

[2] Praeterea cum novitii spiritus introducuntur in societatem caelestem, aperitur illis a Domino via quae ad illam ducit; et cum illuc veniunt, apparet porta cum ostio ad latus ubi custodes, qui illum intromittunt, et alii dein qui recipiunt et introducunt. Ex his nunc constare potest quid in Verbo significant "ostia" et "portae", quod nempe intromissionem in caelum; et quia ecclesia est caelum Domini in terris, etiam significant intromissionem in ecclesiam; et quia caelum aut ecclesia est in homine, ideo etiam "januae", "ostia", "portae" significant aditum et introitum apud hominem (de quo mox aliquid dicetur); et quia omnia quae significant caelum et ecclesiam etiam significant illa quae caeli et ecclesiae sunt, hic illa quae introducunt, quae sunt vera ex bono quae a Domino, et quia illa sunt a Domino et inde sunt Ipsius, immo Ipse in illis, ideo per "januam", "ostium" et "portam" ad caelum et ad ecclesiam, in supremo sensu intelligitur Dominus. Inde patet quid significat quod Dominus dicit apud Johannem:

Jesus dixit, "Amen dico vobis, qui non ingreditur per januam in caulam ovium, sed ascendit aliunde, is est fur et latro; qui Vero ingreditur per januam, is est pastor ovium; huic ostiarius aperit... Ego sum ostium ovium;... per Me si quis introiverit, salvabitur, et ingredietur et egredietur, et pascuum inveniet" (10:1-3, 7, 9);

quod "ingredi per ostium" hic sit ingredi per Dominum, patet, nam dicitur, "Ego sum ostium ovium"; ingredi per Dominum est Ipsum adire, Ipsum agnoscere, in Ipsum credere, et Ipsum amare, sicut Ipse pluribus in locis docet: sic homo intromittitur in caelum, et non aliter; quare dicit, "Per Me si quis introiverit, salvabitur", et "Qui ascendit aliunde, is est fur et latro."

[3] Qui itaque Dominum adit, Ipsum agnoscit, et in Ipsum credit, is dicitur aperire ostium Domino, ut ingrediatur, in Apocalypsi:

"Ecce sto ad ostium et pulso; si quis audi" erit vocem meam, et aperuerit ostium, ingrediar ad illum, cenabo cum illo, et ille Mecum" (3:20);

quomodo haec se habent, dicetur in sequentibus, ubi de illis in hoc capite agitur; hic modo aliquid dicetur de ostiis seu portis ad hominem, quia dicitur "Sto ad ostium et pulso." Ad rationale hominis binae viae ducunt, una e caelo et altera e mundo. Per viam e caelo introducitur bonum, per viam e mundo introducitur verum. Quantum via e caelo aperta est apud hominem tantum homo afficitur vero et fit rationalis, hoc est, tantum videt verum a luce veri: si autem via e caelo clausa est, homo non rationalis fit; nam non videt verum, et tamen verum ex luce veri facit rationale: ratiocinari quidem potest de vero, et ex ratiocinatione aut ex memoria loqui de illo; sed videre num verum sit, non potest. Cogitare bene de Domino et de proximo aperit viam e caelo, at cogitare non bene de Domino ac male de proximo claudit illam. Quia binae viae in hominem ducunt, etiam binae januae seu portae sunt per quas fit intromissio: per portam seu januam quae patet e caelo, intrat affectio veri spiritualis a Domino, quia per illam intrat bonum, ut supra dictum est, et omnis affectio veri spiritualis est a bono; per portam autem seu januam quae patet e mundo, intrat omnis cognitio e Verbo et ex praedicatione inde, quia per illam intrat verum, ut etiam supra dictum est; nam cognitiones e Verbo et ex praedicatione inde sunt vera. Affectio veri spiritualis adjuncta cognitionibus illis facit rationale hominis, ac illustrat illud secundum quale veri conjuncti bono, et secundum quale conjunctionis. Haec pauca de binis januis seu portis ad hominem dicta sunto.

[4] Quoniam "januae", "ostia" et "portae" significant intromissionem in caelum et in ecclesiam, ideo etiam significant vera ex bono quae a Domino, quia per illa fit intromissio, ut in sequentibus his locis:

- Apud Esaiam,

"Aperite portas ut ingrediatur gens justa custodiens fidelitates (26:2);

secundum sensum litterae est quod admissuri in urbes illos qui justi et fideles sunt, at secundum sensum internum ut in ecclesiam, "portae" enim significant admissionem; "gens justa" significat illos qui in bono, "custodiens fidelitates" significat qui inde in veris.

[5] Apud eundem,

"Aperient portas tuas jugiter, interdiu et noctu non claudentur, ad adducendum ad Te exercitum gentium, et reges earum deducentur; ac gens aut regnum quae non servirent Tibi peribunt:... vocabis salutem muros tuos, et portas tuas laudem" (60:11, 12, 18);

agitur ibi de Domino, et de ecclesia ab Ipso instauranda; et per illa describitur admissio perpetua illorum qui in bono et inde veris sunt: per quod "portae aperientur jugiter et non claudentur interdiu et noctu" significatur admissio perpetua, per "exercitum gentium" significantur illi qui in bono sunt, et per "reges" illi qui in veris; et quod omnes servituri Domino intelligitur per quod "gens et regnum quae non servirent Tibi perituri sint"; quod "gens" seu "gentes" significent illos qui in bono sunt, videatur supra (n. 175(a)) ; et quod "reges" illos qui in veris (n. 31).

[6] Apud eundem,

"Sic dixit Jehovah Uncto suo, Korescho, cujus apprehendi dextram, ad subjiciendum coram Eo gentes, ut lumbos regum solvam; ad aperiendum coram Illo januas, ut portae non claudantur:... et dabo thesauros latebrarum et occultas opes latibulorum" (45:1, 3);

similiter hic agitur de Domino et de ecclesia ab Ipso instauranda; per "aperire januas ut portae non claudantur", significatur perpetua admissio; per "gentes" et "reges" significantur illi qui in bonis et in veris sunt, et abstracte bona et vera (ut supra); per "thesauros tenebrarum et occultas opes latibulorum" significatur intelligentia et sapientia interior e caelo, nam quae intrant per portam quae patet e caelo (de qua supra) illa occulto veniunt et afficiunt omnia quae apud hominem sunt; unde affectio veri spiritualis, per quam incognita prius revelantur.

[7] Apud Jeremiam,

"Si non introducitis onus per portas urbis hujus in die Sabbati, et ut sanctificetis diem Sabbati, ... tunc intrabunt per portas urbis hujus reges et principes, sedentes super throno Davidis, equitantes super curru et super equis, ... et habitabitur urbs in aeternum" (17:24, 25);

quid in sensu litterae per illa intelligitur quisque videt; attamen sciri potest quod sanctius insit quia est Verbum, et omne quod in Verbo est continet talia quae caeli et ecclesiae sunt, et haec sola sunt sancta; sanctum quod intelligitur, ex sensu interno noscitur: per "diem Sabbati" in eo sensu intelligitur conjunctio Divini Humani Domini cum caelo et ecclesia; per "urbem", quae ibi est Hierosolyma, intelligitur ecclesia; per "non introducere onus per portas urbis illius", intelligitur non admittere id quod ex proprio hominis est, sed quod a Domino; per "reges et principes, qui tunc intrabunt per portas urbis", intelliguntur Divina vera quae tunc illis; per "sedentes super throno Davidis", intelliguntur illa ex Domino; per "equitantes super curru et super equis", intelligitur quod inde in doctrina veri et in intelligentia; per "habitari in aeternum", intelligitur vita et salus aeterna. (Quod per "Sabbatum" significetur conjunctio Divini Humani Domini cum caelo et ecclesia, videatur n. 8494, 8495, 8510, 10356, 10360, 10367, 10370, 10374, 10668, 10730. Quod per "Hierosolymam" ecclesia, n. 402, 3654, 9166. Quod per "onus" aut "opus" die Sabbati significetur non duci a Domino sed a proprio, n. ¹ 7893, 8495, 10360, 10362, 10365. Quod per "reges et principes" significantur illi qui in Divinis veris, et abstracte Divina vera, supra, n. 29, 31. Quod per "currum" doctrina veri, et per "equos" intellectuale, in opusculo De Equo Albo 1-5.)

[8] In Apocalypsi,

Nova Hierosolyma "habens murum magnum et altum, portas duodecim, super portis angelos duodecim, nomina scripta quae sunt duodecim tribuum [filiorum] Israelis;... duodecim portae duodecim margaritae;... portae non claudentur" ( ² 21:12, 21, 25);

quod "portae" significent Divina vera intromittentia in novam ecclesiam, ita illos qui in veris a bono sunt ex Domino, constare potest ab explicatione horum in opusculo De Nova Hierosolyma (n. 1, seq.); quod etiam patet ex eo, quod dicatur quod "duodecim portae ³ essent", quod "duodecim angeli super portis, et nomina duodecim tribuum ibi scripta", et quod "duodecim portae essent duodecim margaritae." (Per "duodecim" enim significantur omnia, et praedicantur de veris ex bono, n. 577, 2089, 2129, 2130, 3272, 3858, 3913; similiter per "angelos", videatur supra, n. 130 [b] , 200; similiter per "duodecim tribus Israelis", n. 3858, 3926, 4060, 6335; et similiter per "margaritas.")

[9] Apud Jeremiam,

"A septentrione aperietur malum, ... ut veniant dentque (vir) thronum suum ad ostium portarum Hierosolymae, et ad omnes muros ejus circumquaque, ... quia deseruerunt Me" ( ⁴ 1:14-16);

agitur ibi de destructione ecclesiae; "septentrio" significat falsum, hic falsum ex quo malum; "Venire et dare thronos ad ostium portarum Hierosolymae", est destruere vera introducentia in ecclesiam per falsa; "et ad omnes muros ejus", est quoque omnia vera tutantia.

[10] Apud ⁵ Esaiam,

"Ejula porta, clama urbs, liquefacta est Philisthaea tu tota, quia a Septentrione fumus venit" (15:4 [B.A. 14:31]);

apud ⁶ eundem,

"Selectio vallium tuarum impletae sunt curru, et equites ponendo posuerunt usque ad portam, denudavit tegumentum Jehudae" (22:7, 8);

in his locis etiam agitur de destructione ecclesiae, et per "portas" ibi significantur vera intromittentia, quae destructa; illa vera vocantur "tegumenta Jehudae", quia per "Jehudam" significatur amor caelestis (videatur supra, n. 119), ac vera illa tegunt et protegunt illum.

[11] Apud eundem,

"Reliquum in urbe vastitas, et usque ad devastationem ⁷ contundetur porta" (24:12);

apud Jeremiam,

"Luxit Jehudah, et portae ejus languescentes factae sunt" (14:2);

in Libro Judicum,

"Cessarunt Vici in Israel, ... elegit deos novos, tum oppugnare portas" (5:7, 8);

apud Ezechielem,

"Dixit Tyrus super Hierosolymam, Euge fracta est, januae populorum, traducta est ad me" (26:2):

in his etiam agitur de destructione ecclesiae; per "Tyrum" significantur cognitiones veri et boni, quae sunt vera introducentia, et per "Hierosolymam" ecclesia quoad doctrinam veri; inde patet cur Hierosolyma hic dicatur "januae populorum", et quid significat quod Tyrus dicat, "Euge fracta est" Hierosolyma, "januae populorum, traducta est ad me, implebor."

[12] Quoniam, ut supra dictum est, per "januas" et "portas" significatur intromissio, et in specie significantur vera intromittentia, quae sunt vera ex bono a Domino, inde patet quid per "januas" et "portas" in sequentibus his locis significatur:

- Apud Davidem,

"Attollite portae capita vestra, et attollite ostia mundi, ut ingrediatur Rex gloriae" (Psalmus 24:7, 9);

apud eundem,

Enumerate laudes Jehovae "in portis filiae Zionis" (Psalmus 9:15 [B.A. 14]);

apud eundem,

"Amat Jehovah portas Zionis prae omnibus habitaculis Jacobi" (Psalmus 87:2);

per "Zionem" et per "filiam Zionis" intelligitur ecclesia caelestis:

apud Esaiam,

"Redemptor tuus, Sanctus Israelis, Deus totius terrae vocatur;... ponam pyropum ⁸ fenestras tuas, et portas tuas in lapides carbunculi" (54:5, 12);

apud Matthaeum,

Ingressae sunt quinque Virgines prudentes ad nuptias, "et ostium clausum est"; et venerunt quinque virgines stultae et pulsarunt, sed non aperiebatur illis (25:10-11);

apud Lucam,

Jesus dixit, "Certate intrare per angustam portam, quia multi quaerent intrare, et non poterunt; ex quo surrexerit Paterfamilias et occluserit januam, tunc incipietis foris stare, et pulsare januam, dicentes, Domine, Domine, aperi nobis; sed respondens dicet, Non novi vos unde sitis" (13:24, 25);

in binis his locis agitur de statu hominis post mortem, quod tunc qui in fide sunt et non in amore non possint in caelum intromitti, tametsi volunt quia ita crediderunt; hoc significatur per quod "occlusa sit janua", et quod pulsaverint at rejecti.

[13] Quia "portae" significabant vera intromittentia, ideo in statutis fuit

Quod seniores sederent ad portas et judicarent (Deuteronomius 21:19; 22:15, 21; Amos 5:12, 15; Sacharia 8:16);

et ideo mandatum est

Ut scriberentur praecepta super postes et portas (Deuteronomius 6:8, 9);

ac ideo quoque inter statuta erat

Quod auris servi, qui non volebat exire liber septimo anno, perforaretur ad januam (Exod. 21:6 ⁹ ; Deuteronomius 15:17);

per "servos" ex filiis Israelis significabantur qui in veris erant et non in bono, et per "liberos" qui in bono et inde in veris; quod "auris perforaretur ad januam" significabat perpetuam obedientiam et servitutem, quoniam per vera non intromitti in bonum vellet; nam qui in veris sunt et non a bono, illi perpetuo in statu servo sunt, non enim in affectione veri spirituali sunt, et tamen affectio quae amoris facit hominem liberum (videatur in Doctrina Novae Hierosolymae, n. 141-149). Praeterea vera introducentia quoad quale eorum describuntur per tegumentum ostii Tentorii, et per tegumentum ostii Tabernaculi ( ¹⁰ Exod 26:14, 36, 37; 38:18, 19); et per mensuras in numeris ostiorum et portarum Domus Dei et Templi apud Ezechielem (Cap. 40:6, 8, 9, 10, 11, 13, 14, 15, 18, 19, 20, 24, 27, 28, 32, 35, 37; 41:1, 2, 3, 11, 17, 18, 19, 20, 23, 24, 25; 42:2, 12, 15; cap. 43:1, 2, 3, 4; 44:1, 2, 3, 17; 46:1, 2, 3, 8, 12, 19; 47:1, 2; 48:31, 32, 33, 34); qui scit quid singuli numeri ibi significant, scire potest plura arcana de illis veris. Memorantur etiam portae Domus Jehovae versus septentrionem et versus orientem apud eundem Prophetam (cap. 8:3, 4; 10:19).

Footnotes:

9166. ‘Juramentum Jehovae erit inter ambos illos’: quod significet inquisitionem per vera ex Verbo de omnibus et singulis illis, constat ex significatione ‘juramenti’ quod sit confirmatio per vera, de qua n. 2842, 3037, 3375; inde ‘juramentum Jehovae’ est per vera ex ¹ Verbo, nam ibi sunt vera Jehovae seu vera Divina; et ex significatione ‘amborum illorum’ quod sit in omnibus et singulis, nam inter ambos in sensu interno non significat inter duos ² , sed in omnibus et singulis, duo enim sunt ³ conjunctio ⁴ in unum, n. ⁵ 1686, 3519, 5194, 8423, ita est quicquid est in uno, seu ⁶ omnia et singula ibi; quod per duo ⁷ illa percipiantur in caelo, est causa quia cum sermo est angelis de duobus veris inter se discrepantibus, tunc sistuntur duo spiritus infra qui disceptant, qui quia sunt subjecta plurium societatum, apparent omnia et singula quae unius veri sunt apud unum spiritum, et omnia et singula quae alterius veri apud alterum; ⁸ inde percipitur quomodo illa conjungi possunt; quod ita sit, ab experientia scire datum est; inde est quod per ambos illos, cum de veris dicitur, sit in omnibus et singulis; quae etiam causa est, quod per duo etiam significetur plenum, n. 9103.

[2] Quod licitum fuerit apud gentem Israeliticam et Judaicam jurare per Jehovam, erat quia non interni sed externi homines fuerunt, et cum in cultu ‘Divino’ in externo fuerunt absque interno; quod tales fuerint ⁹ , videatur n. 4281, 4293, 4429, 4433, 4680, 4844, 4847, 4865, 4903, 6304, ¹⁰ 8588, 8788, 8806; confirmatio veri cum cadit in externum hominem separatum ab interno fit per juramentum, aliter cum cadit in externum per internum; in interno enim ¹¹ apparet verum in sua luce, at in externo absque interno apparet verum ¹² in tenebris; inde ¹³ est quod angeli caelestes, qui in intimo seu tertio caelo sunt, quia in summa luce, ne quidem confirment vera per rationes, minus quod disceptent aut ratiocinentur de illis, sed solum dicant, ita aut ¹⁴ non; causa est quia percipiunt et vident illa a Domino; inde est quod Dominus ita de juramentis dixerit, Audivistis quod dictum sit, Non jurabis, solves vero Domino juramenta tua; Ego vero dico vobis, Non jurabis omnino, neque per caelum, quia thronus Dei est, neque per terram, quia scabellum pedum Ipsius est, neque per Hierosolymam ¹⁵ , quia urbs est magni Regis; neque jurabis per caput tuum, quia non potes unum pilum album aut nigrum facere. Esto vero sermo vester, ita ita, non non; quod ultra haec est ex malo est, Matth. 5:33-37;

[3] haec involvunt quod vera Divina confirmanda sint a Domino et non ab homine, quod fit cum interni homines sunt et non externi; externi enim homines confirmant illa per juramenta, interni autem per rationes; qui adhuc interiores homines sunt non confirmant illa sed modo dicunt quod ita sit vel non ita sit; externi homines sunt qui vocantur naturales homines, interni qui vocantur spirituales homines, et adhuc interiores sunt qui vocantur caelestes homines; quod hi, nempe caelestes, ex Domino percipiant ¹⁶ num verum sit vel non sit, videatur n. 2708, 2715, 2708, 3246, 4448, 7877; ex his patet ¹⁷ quid involvit quod Dominus dixerit, Non jurabis omnino, tum, Esto sermo vester, ita ita, non non; sed explicabitur cur etiam dicitur quod ‘non jurarent per caelum, nec per terram, nec per Hierosolymam, neque per caput’, et quod ‘sermo ultra ita ita, non non, ex malo sit’.

[4] Jurare per caelum est per Divinum Verum, ita per Dominum ibi, nam caelum non est caelum ex angelis in se spectatis ¹⁸ sed ex Divino Vero procedente a Domino, ita ex Domino, in illis ¹⁹ , nam Divinum in illis facit ut sint et dicantur angeli caeli; inde est quod ²⁰ qui in caelo sunt dicantur esse in Domino, tum ²¹ quod Dominus sit omne in omnibus et singulis caeli, ut et quod angeli sint vera Divina, quia ²² recipientes veri Divini a Domino; quod caelum sit et dicatur caelum ex Divino Domini ibi, videatur n. 552, 3038, 3700; quod angeli sint vera Divina, n. 4295, 4402, 7268, 7873, ²³ 8301, et quod aliquid Domini intelligatur ²⁴ per angelum in Verbo, n. 1925, 2821, 3039, 4085, 4295, 6280; quia caelum est Dominus quoad Divinum Verum, ideo dicitur ‘non jurabis per caelum, quia thronus Dei est’, nam ‘thronus ²⁵ Dei’ est Divinum Verum quod procedit a Domino, n. 5313, ²⁶ 6397, 9039.

[5] Jurare autem per terram est per Ecclesiam, ita per Divinum Verum ibi, nam sicut caelum est Dominus ex Divino Vero quod procedit ab Ipso, ita quoque est Ecclesia, quoniam Ecclesia est caelum Domini aut regnum Ipsius in terris; quod ‘terra’ in Verbo sit Ecclesia, videatur n. 662, 1066, 1262, 1733, 1850, 2117, 2118 fin. , 2928, 3355, ²⁷ 4447, 4535, 5577, 8011, 8732; et quia ‘terra’ est Ecclesia, ubi Divinum Domini infra caelum est, ideo dicitur, ‘non jurabis per terram, quia scabellum pedum Dei est’; ‘scabellum pedum’ est verum Divinum infra caelum, quale est Verbum in sensu litterali, nam huic innititur et quasi insistit verum Divinum in caelo, quod est Verbum in sensu interno; ' illud verum per ‘scabellum pedum’ significatur apud Davidem ²⁸ Ps. 99:5; Ps. 132:7;

apud Esai. 60:13;

et apud Jeremiam in Lamentationes 2:1.

[6] Jurare autem per Hierosolymam est per doctrinam veri ex Verbo, nam ‘Hierosolyma’ in sensu lato est Ecclesia, n. 2117, 3654; sed cum dicitur ‘terra’, quae est Ecclesia, et dein ‘Hierosolyma’, est Hierosolyma doctrina Ecclesiae, proinde doctrina veri Divini ex Verbo; inde est quod dicatur ‘urbs magni Dei’, per ‘urbem’ enim in Verbo in sensu ejus interno significatur doctrina veri, videatur n. 402, 2449 , 2943, 3216, 4478, 4492, 4493.

[7] Jurare autem per caput suum est per verum quod ipse homo credit verum esse, et facit suae fidei, id enim apud hominem facit caput, et quoque significatur per ‘caput’ apud Esai. 15:2, 29:10;

apud Ezech. 7:18, 13:18, 16:12, 29:18;

apud Matthaeum 6:17;

et alibi; quare etiam dicitur, ‘quia non potes unum pilum album aut nigrum facere’; ‘pilus’ ²⁹ enim est verum externi seu naturalis hominis, n. 3301, quale est illis qui in fide veri sunt non ex eo quod percipiant verum esse, sed ex eo quod doctrina Ecclesiae ita doceat; et quid id non aliunde sciant, dicitur quod ‘non jurandum ³⁰ sit per id quia non possunt pilum album aut nigrum facere’; ‘facere pilum album’ est dicere verum esse verum ex se, et ‘facere pilum nigrum’ est dicere falsum esse falsum ex se; ‘album’ enim praedicatur de vero, n. 3301, 3993, 4007, 5319, et inde ‘nigrum’ de falso.

[8] Ex his nunc patet quid intelligitur per quod ‘omnino non jurandum sit’, non per caelum, non per terram, non per Hierosolymam, neque per caput suum, ' quod nempe non confirmandum sit verum Divinum ab homine sed a Domino apud hominem; idcirco ³¹ ultimo dicitur, Sermo vester erit, ita ita, non non; quod ultra haec est ex malo est; qui enim a Domino percipiunt et vident verum, illi non aliter confirmant illud, sicut faciunt angeli intimi seu tertii caeli, qui angeli caelestes vocantur, de quibus supra; quod ‘sermo ultra illa sit ex malo’, est quia quod ultra est, non ex Domino est sed ex proprio hominis ³² , ita ex malo, nam proprium hominis non est nisi quam malum, videatur n. 210, 211, 874-876, 987, 1023, 1044, 1047, 3812 fin. , 4328, 5660, 8941, 8944. Ex his iterum patet quomodo Dominus locutus est, quod nempe ut in omnibus et singulis sit ³³ sensus internus, quia locutus est ex Divino, ita pro angelis simul cum pro hominibus ³⁴ , nam angeli Verbum secundum sensum ³⁵ ejus internum' percipiunt ³⁶ .

Footnotes: