3708. ‘Et erumpes ad mare et ad orientem’: quod significet extensionem infinitam boni, et ‘ad septentrionem et ad meridiem’ quod significet extensionem infinitam veri, ita omnes status boni et veri, constat a significatione ‘erumpere’ quod sit extensio, hic extensio infinita quia praedicatur de Domino; a significatione ‘maris’ seu occidentis quod sit bonum adhuc obscurum, ita incipiens; a significatione ‘orientis’ quod sit bonum lucidum, ita perfectum; ex significatione ‘septentrionis’ quod sit verum adhuc in obscuro; et a significatione ‘meridiei’ quod sit verum in luce.

[2] Multis in locis in Verbo nominatur mare seu occidens, oriens, septentrio et meridies, sed quia nondum alicui notum fuit quod illa sicut omnia et singula sensum internum habuerint in quo non mundana secundum sensum litterae, sed spiritualia et caelestia, ac in supremo sensu Divina Ipsius Domini, significarent, ideo non aliud scire potuerunt quam quod per ‘occidentem, orientem, septentrionem, et meridiem’, solummodo plagae mundi in Verbo intelligantur, et per ‘erumpere ad illas plagas’, multiplicatio; sed quod per illa non plagae significentur, nec multiplicatio alicujus populi, sed status boni et veri, ac eorum extensio, constare potest ab omnibus locis in Verbo cumprimis apud Prophetas, ubi nominantur; quid enim sit occidens, oriens, septentrio et meridies, in caelo prorsus nescitur; Sol enim ibi, qui est Dominus, non est sicut sol mundi, qui oritur et occidit, et per summam suam altitudinem facit meridiem, et per minimam facit noctem, sed constanter apparet, verum secundum status illorum qui recipiunt lucem inde, lux enim inde in se habet sapientiam et intelligentiam, videatur n. 1619-1632, 2776, 3138, 3167, 3190, 3195, 3222, 3223, 3339, 3341, 3485, 3636, 3643; quare secundum statum sapientiae et intelligentiae cujusvis apparet; apud illos qui in bono et vero sunt, in calore et luce, sed caelesti et spirituali, sicut sol cum est in suo ortu et in meridie, at apud illos qui non in bono et vero, sicut sol cum est in occasu et in nocte; inde patet quod per ‘orientem, meridiem, occidentem et septentrionem’ status boni et veri in sensu interno ¹ Verbi significentur.

[3] Sciendum quod status boni et veri in Verbo non solum describantur per plagas, de quibus dictum, sed etiam per tempora seu status anni, nempe per ver, aestatem, autumnum et hiemem, ut et per tempora seu status diei, nempe per mane, meridiem, vesperam et noctem, et hoc ex simili causa; sed cum agitur de extensione boni et veri, describitur per plagas; quid autem unumquodvis in specie significat, constare potest a locis ubi in Verbo nominantur; quod ‘oriens’ sit Dominus et quod bonum amoris et charitatis quod a Domino, prius n. 101, 1250, 3249 ostensum est, et quod ‘meridies’ sit verum in luce, n. 2458, ² 3195 pr. :

[4] quid autem ‘occidens’ et quid ‘septentrio’ in sensu genuino, et quid in sensu opposito, constare potest ex his locis;

apud Esaiam,

Ne timeto, quia tecum Ego, ab oriente adducam semen tuum, et ab ³ occidente colligam, dicam septentrioni, Da, et meridiei, Ne inhibe; adduc filios Meos e longinquo, et filias Meas ab extremitate terrae, 43:5, 6;

de nova Ecclesia spirituali quae ibi Jacob et Israel; ‘ab oriente adducere semen et ab occidente colligere’ pro illis qui in bono, ‘dicere septentrioni, Da, et meridiei, Ne inhibe’ pro illis qui in vero:

[5] apud Davidem,

Dicent redempti Jehovae, quos redemit e manu hostis, et ex terris congregavit illos, ab ortu et ab occasu, a septentrione et a mari, errarunt in deserto, in solitudine viae, urbem habitationis non invenerunt, Ps. 107:2, 3, 4; de illis qui in ignorantia boni et veri, ‘ab ortu et ab occasu’ pro illis qui in ignorantia boni, ‘a septentrione et a mari’ pro illis qui in ignorantia veri; de illis qui in ignorantia boni praedicatur quod errarint in deserto', qui in ignorantia veri praedicatur quod ‘in solitudine viae’, et de ⁴ ignorantia utriusque, quod ‘urbem habitationis non invenerint’; quod ‘urbs’ sit doctrinale veri, videatur n. 402, 2449, 2943, 3216, et quod ‘habitatio’ praedicetur de bono, n. 2268, 2451, 2712:

[6] apud Esaiam,

Ecce hi e longinquo venient, et ecce illi e septentrione, et ab occidente, et illi e terra Sinim, 49:12;

‘septentrio’ pro illis qui in obscuro quoad verum, ‘occidens’ pro illis qui in obscuro quoad bonum, qui ‘e longinquo venire’ dicuntur, quia remoti a luce quae a Domino:

[7] apud Amos, Ecce dies venturi, quibus immittam famem in terra, ... et vagabuntur a mari ad mare, et a septentrione usque ad ortum discursitabunt ad quaerendum verbum Jehovae, et non invenient, 8:11, 12;

‘fames’ pro penuria et defectu cognitionum, n. 1460, 3364; ‘vagari a mari ad mare’ pro inquirere ubi sunt cognitiones; quod ⁵ maria sint cognitiones in genere, n. 28, 2850; ‘a septentrione usque ad ortum discursitare’ pro ab illis cognitionibus quae in obscuro ad illas quae in luce; quod sint cognitiones, patet, nam dicitur, ‘ad quaerendum Verbum Jehovae et non invenient’:

[8] apud Jeremiam,

Clama verba haec septentrionem versus, et dicite, Revertere aversa Israel, non faciam cadere faces Meas super vos, quoniam misericors Ego; ... in diebus illis ibunt domus Jehudae ad domum Israelis, et venient una e terra septentrionis super terram, quam hereditare feci patribus vestris, 3:12, 18;

de restauratione Ecclesiae a gentibus; ‘septentrio’ pro illis qui in ignorantia veri, et tamen in vita boni; quod hic non septentrio nec terra septentrionis intelligatur, patet, Israel enim non amplius fuit:

[9] apud eundem,

Vivus Jehovah qui ascendere fecit filios Israelis e terra septentrionis, 16:15;

‘septentrio’ similiter pro ignorantia ⁶ veri:

apud eundem,

Ecce Ego adducens eos e terra septentrionis, et congregabo eos a lateribus terrae, inter eos caecus et claudus, 31:8;

‘terra septentrionis’ pro ignorantia boni quia veri; et quia terra ‘Canaan’ repraesentabat regnum Domini, et inde quoque bonum, videatur supra n. 3705, et quae in medio ejus, ut ‘Zion et Hierosolyma’, ⁷ intimum bonum cui conjunctum verum, inde illa quae inde distabant, repraesentabant obscurum quoad bonum et verum; omne hoc quod in obscuro, vocatur ‘terra septentrionis’, et quoque ‘latera terrae’;

[10] praeterea quia omne bonum quod influit cum luce a Domino, in obscuro hominis terminatur, ⁸ septentrio etiam vocatur ‘conventus’, ut apud Esaiam,

Dixisti in corde tuo, Caelos ascendam, super stellas Dei exaltabo thronum meum, et sedebo in monte conventus, in lateribus septentrionis, 14:13:

apud eundem,

Ejula porta, clama urbs, liquefacta est Philistaea tu tota, quia a septentrione fumus venit, (nec) solitarius in conventibus, 14:31:

apud Davidem,

Magnus Jehovah, et laudatus valde in urbe Dei nostri, monte sanctitatis Ipsius, ... gaudium totius terrae, mons Zionis, latera septentrionis, urbs regis magni, Ps. 48:2, 3 (KJV 1, 2):

porro apud eundem,

Tibi caeli, etiam Tibi terra, orbem et plenitudinem ejus Tu fundasti, septentrionem et dextrum Tu creasti, Ps. 89:12, 13. [KJV 11, 12];

‘septentrio’ hic pro illis qui remotiores sunt a luce boni et veri, ‘dextrum’ pro illis qui propiores; quod hi ad dextrum Domini sint, videatur n. 1274, 1276:

[11] apud Zachariam,

Vidit quatuor currus exeuntes inter duos montes aeris, ... illis equi rufi, nigri, albi et grandinati robusti; ... dixit angelus, Hi quatuor venti caelorum, exeuntes a stando juxta Dominum totius terrae, equi nigri exeuntes in terram septentrionis, et albi exiverunt post illos, et grandinati exiverunt in terram austri: ... exeuntes ad terram septentrionis, quiescere faciunt spiritum meum in terra septentrionis, 6:1-8;

‘currus exeuntes inter duos montes aeris’ pro doctrinalibus boni; quod ‘currus’ sint doctrinalia, patebit alibi; quod ‘mons’ sit amor, videatur n. 795, 1430, 2722, inde duo montes sunt bini amores, ⁹ caelestis qui in Dominum, et ¹⁰ spiritualis qui erga proximum; quod ‘aes’ sit bonum inde quod in naturali, n. 425, 1551; quod ‘equi’ sint intellectualia, ita intellectus doctrinalium boni, n. 2760-2762, 3217; ‘terra austri’ seu meridiei pro illis qui in boni et veri ignorantia, sed in vita boni in qua sunt gentes probae, apud quas cum nova Ecclesia instauratur, ¹¹ ibi spiritus Dei quiescere dicitur:

[12] apud Jeremiam,

Jehovah Qui ascendere fecit, et Qui reduxit semen domus Israelis e terra ad septentrionem, et ex omnibus terris, quo depuli illos, ut habitarent super terra sua, 23:8,

‘e terra ac septentrionem’ pro ab obscuro ignorantiae boni et veri:

apud eundem,

Num frangetur ferrum, ferrum a septentrione et aes? 5:12;

‘ferrum’ pro vero naturali, n. 425, 426; ‘aes’ pro bono naturali, n. 425, 1551; haec ‘a septentrione’ dicuntur quia a naturali ubi obscurum respective et terminus; quod propheticum hoc non significet quod a septentrione ferrum et aes, patet absque explicatione, nam quid Divini, immo quid cohaerentiae cum illis quae antecedunt et consequuntur, si intelligeretur quod ferrum et aes inde:

[13] apud Matthaeum, Dico vobis, quod multi ab oriente usque et ab occidente venient, et accumbent cum Abrahamo, Jishako et Jacobo, Matth. 8:11; Luc. 13:29; ¹² multi ab oriente usque et ab occidente' pro illis qui in cognitionibus et vita boni, et qui in obscuro ac ignorantia ¹³ ,

ita qui intra Ecclesiam et qui extra; quod enim status boni per orientem et occidentem significentur, supra dictum; quod ‘accumbere cum Abrahamo, Jishako et Jacobo’ sit esse cum Domino, videatur n. 3305f. Quod similiter, nempe ab oriente et occidente venturi sint, qui apud Dominum in regno Ipsius seu in Ecclesia Ipsius erunt, apud Prophetas dicitur; ut apud Esaiam,

¹⁴ Ab oriente adducam semen tuum, et ab ¹⁵ occidente colligam te, 43:5:

alibi,

Timebunt ab occidente nomen Jehovae, et ab oriente gloriam Ipsius, 59:19:

alibi,

Cognoscent ab ortu solis et ab occasu, quod nullus praeter Me; Ego Jehovah, et nemo amplius, 45:6:

¹⁶ et alibi,

Excitabo e septentrione et veniet, ab ortu solis invocabit nomen Meum, 41:25.

[14] Praeterea, quod per orientem, occidentem, meridiem et septentrionem, talia significentur, manifeste constare potest ex constructione Tabernaculi; ex castrametatione et profectione filiorum Israelis; ex descriptione terrae Canaanis; tum a descriptione novi Templi, novae Hierosolymae, et novae Terrae; ¹⁷ EX CONSTRUCTIONE TABERNACULI, quod omnia ibi secundum plagas ordinata sint, videatur Exod. 18; ¹⁸ ut quid ad angulum orientis et occidentis, et quid ad angulum meridiei et septentrionis, Exod. 26:18, 20, 22, 27; 27:9, 12, 13 ¹⁹ : et quod candelabrum e regione mensae ad latus habitaculi versus meridiem, mensa autem ad latus septentrionis, Exod. 26:35; 40:22.

[15] EX CASTRAMETATIONE et PROFECTIONE FILIORUM ISRAELIS, etiam secundum plagas, quod nempe castrametarentur circum Tentorium conventus, tribus Jehudae, tribus Jisascharis, tribus Zebulonis versus orientem; tribus Reubenis, Shimeonis et Gadis versus meridiem; tribus Ephraimi, Menashes, et Benjaminis versus occidentem; tribus Danis, Asheris et Naphthali, versus septentrionem, Num. 2:1 ad f. : tum quod ex Levitis Gershonitae versus occidentem, Kehathitae versus meridiem, Meraritae versus septentrionem, et quod Moses, Aharon et filii ejus ante Habitaculum versus orientem, Num. 3:23-38, per quae repraesentatus erat caelestis ordo qui in regno Domini secundum status boni et veri; et quod versus meridiem conclamatione clangerent ad profectiones, Num. 10:6; et quod sicut castrametati, etiam sic profecti sint, Num. 2:34.

[16] EX DESCRIPTIONE TERRAE CANAANIS, quae per Mosen primum descripta est quoad terminos circumcirca, et quidem ad angulum meridiei, ad angulum occidentis, angulum septentrionis et angulum orientis, Num. 34:2-12; dein cum per sortem data tribubus, Josh. 15-19; inde et quoque ab antiquissimis qui in terra Canaane habitarunt, omnia ibi loca secundum situm, distantiam, et terminos quoad plagas repraesentativa et significativa facta sunt, n. 1607, 1866.

[17] Ex DESCRIPTIONE NOVI TEMPLI, NOVAE HIEROSOLYMAE, et NOVAE TERRAE, etiam secundum plagas, apud Ezechielem: ut, quod structura urbis esset a meridie: de porta aedificii, cujus facies versus orientem, versus septentrionem, et versus meridiem, 40:2, 6, 19, 20-46.

De mensura Templi, et ejus ostio versus septentrionem et meridiem, 41:11: de atrio versus septentrionem, orientem, meridiem et occidentem, 42:1, 4, 11, 16-19 ²⁰ ; et quod gloria Jehovae Dei Israelis ²¹ intraret a via orientis, 43:1, 2, 4; de portis atrii, ²² 44:1, 2, 4; ²³ 46:1, 9, 10, 19, 20: de terminis terrae sanctae 47, versus septentrionem, vers. 15-17; versus orientem, vers. 18; versus meridiem, vers. 19; versus occidentem, vers. 20: et de hereditatibus juxta plagas pro unaquavis tribu, 48: et de portis Sanctae Hierosolymae ab oriente, septentrione, meridie et occidente, Apoc. 21:13. Ex his manifeste patet quod quatuor mundi plagae secundum quas sancta illa, seu repraesentativa sancti, fuerunt ordinata, in sensu interno non plagas illas, sed status boni et veri in regno Domini significent.

[18] Quod septentrio et occidens in sensu opposito significent falsum et malum, constare potest a sequentibus locis;

apud Jeremiam,

Factum verbum Jehovae ad me secundo, dicendo, Quid tu videns? dixi, Ollam apertam ego videns, et facies ejus versus septentrionem; et dixit Jehovah, A septentrione aperietur malum super omnes habitatores terrae; en Ego vocans omnes familias septentrionis ut veniant, 1:13-15:

apud eundem,

Erigite signum Zionem versus, convenite, ne subsistite, quia malum Ego adducens a septentrione, et confractionem magnam, 4:6:

apud eundem,

Vox strepitus ecce veniens, et tumultus magnus e terra septentrionis, ad redigendum urbes Jehudae vastitatem, 10:22:

apud eundem,

In Tekoa clangite buccina, ... quia malum prospicit ex septentrione, et confractio magna; ... ecce venit populus veniens e terra septentrionis, et gens magna excitabitur a lateribus terrae, 6:1, 22:

apud eundem,

Accepi calicem e manu Jehovae, et bibere feci omnes gentes, ... Hierosolymam et urbes Jehudae, et reges ejus, ... Pharaonem regem Aegypti, ... et omnem turbam occidentalem, ... omnes reges Arabiae, et omnes reges occidentis habitantes in deserto, ... et omnes reges septentrionis, propinquos et longinquos, 25:17-26:

[19] apud eundem,

Non effugiet celer, nec eripiet se fortis, septentrionem versus, juxta litus fluvii Euphratis impegerunt et ceciderunt. Quis hic sicut flumen ascendit?... Aegyptus sicut flumen ascendit, ... dixit enim, Ascendam, obtegam terram, perdam urbem, et habitantes in ea.... Sed dies ille Domino Jehovih Zebaoth, dies ultionis, ... quia sacrificium Domino Jehovih Zebaoth in terra septentrionis juxta fluvium Euphratis.... Vitula pulcherrima Aegyptus, excidium a septentrione venit, ... pudefacta est filia Aegypti, tradita est in manum populi septentrionis, 46:6-10, 20, 24:

apud eundem,

Sic dixit Jehovah, Ecce aquae ascendentes a septentrione, quae sicut flumen inundans, et inundabunt terram et plenitudinem ejus, urbem et habitantes in ea, 47:2:

[20] apud eundem,

Locutus est Jehovah contra Babelem, ascendet contra eam gens a septentrione, haec ponet terram ejus in desolationem, ut non sit habitans in ea, 50:[1], 3, 3:

apud eundem,

Ecce Ego excitans et ascendere faciens contra Babelem congregationem gentium magnarum e terra septentrionis, et instruent aciem contra eam, inde capietur; ecce populus veniens e septentrione, et gens magna, et reges multi excitabuntur e lateribus terrae, 50:9, 41:

apud eundem,

Tunc canent super Babele caeli et terra, et omne quod in iis, quia e septentrione venient illi vastatores, 51:48:

apud Ezechielem,

Dic Gogo, ... Venies e loco tuo a lateribus septentrionis, tu et populi multi tecum, ... ascendes contra populum Meum Israelem, sicut nubes, ad obtegendum terram, 38:14-16:

apud eundem,

Ecce Ego contra te Goge princeps, ... reverti faciam te, sextabo te, et faciam ²⁴ ascendere te a lateribus septentrionis, et adducam te super montes Israelis; ... super montibus Israelis cades, ... super faciebus agri cades, 39:1, 2, 4, 5:

apud Zachariam,

Heu fugite e terra septentrionis, dictum Jehovae, nam sicut quatuor ventos caelorum expandam vos: heu Zion, eripe te, quae habitas cum filia Babelis, 2:10, 11. [AV 6, 7]

[21] Inde patet quid per ‘septentrionem’ in sensu opposito significatur quod nempe falsum ex quo malum, et falsum quod a malo; falsum ex quo malum, quia oriundum ex ratiocinatione de Divinis et contra Divina ex scientificis quae naturalis hominis, dicitur ‘populus septentrionis esse ex Aegypto’; quod ‘Aegyptus’ sit tale scientificum, videatur n. 1164, 1165, 2588f. ; falsum quod ex malo, quia oriundum a cultu externo apparente sancto cujus interiora sunt profana, dicitur ‘gens septentrionis e Babele’; quod ‘Babel’ tale sit, videatur n. 1182, 1283, 1295, 1304, 1306-1308, 1321, 1322, 1326; quod etiam ‘Babel’ sit quae vastat, n. 1327: utrumque, nempe ²⁵ falsum ex quo malum, et falsum quod ex malo, dicitur ex Gogo, nam ‘Gogus’ est cultus in externis absque interno, et inde idololatricus, qualis fuit ²⁶ Judaeorum omni tempore; quod Gogus tale sit, videatur n. 1151.

[22] Ex obscuro quod est naturalis hominis, ²⁷ tam exoritur verum, ²⁷ quam oritur falsum; quando homo ²⁸ se illuminari patitur per Verbum a Domino, tunc obscurum ejus fit lucidum, aperitur enim via interna, ita fit influxus et communicatio per caelum a Domino; at quando se non illuminari patitur per Verbum a Domino, sed per propriam intelligentiam, tunc obscurum ejus fit tenebrosum, ita falsum, clauditur enim via interna, et non fit influxus et communicatio per caelum a Domino, modo talis ut apparere possit sicut homo externa forma, cogitando ex malo et falso, et quoque loquendo; inde est quod ‘septentrio’ apud illos verum, et apud hos falsum significet; illi enim ab obscuro ascendunt, hoc est, elevantur ad lucem, hi autem ab obscuro descendunt, hoc est, se removent a luce; ²⁹ ita illi ad meridiem feruntur, hi autem ad tartara.

[23] Quod ‘septentrio’ sit caligo falsi, et ‘meridies’ lux veri, evidenter patet apud Danielem ubi agitur de ariete et hirco caprarum; ut et de rege meridiei et rege septentrionis; de ariete et hirco caprarum, Quod aries cornuferiret versus occidentem, et versus septentrionem, et versus meridiem, ita ut omnes bestiae non consisterent coram eo; ... et quod hircus caprarum veniret ab occidente super omnes facies terrae:... et ex uno cornu ³⁰ ejus exiret cornu, quod cresceret valde versus meridiem, et versus ortum, et versus decus, 8:4, 5, 9: ³¹ de rege meridiei et rege septentrionis, ubi per ‘regem meridiei’ significantur illi qui in cognitionibus veri, et per ‘regem septentrionis’ illi qui in falso ³² ,

Quod sub finem annorum consociabunt se, ita ut filia regis meridiei veniet ad regem septentrionis ad faciendum rectitudines, sed non obtinebit brachium vires:... surget e stemmate... qui veniet in munimentum regis septentrionis, ... et praevalebit; ... et captivitatem abducet in Aegyptum:... veniet in regnum rex meridiei, ... et pugnabit cum rege septentrionis:... revertetur rex septentrionis, et sistet multitudinem magnam prae priore:... multi stabunt contra regem meridiei:... veniet rex septentrionis... et capiet urbem munitionum, ... et destruet multa:... rex meridiei commiscebit se bello cum exercitu magno, sed non consistet, quia cogitabunt contra illum cogitationes:... post redibit, ... sed non erit sicut prius; ... populus cognoscentium Deum suum confirmabunt se:... tandem in tempore finis collidetur cum eo rex meridiei, ideo quasi procella in illum irruet rex septentrionis cum curru et equitibus; ... in terra decoris multi corruent:... sed rumores terrebunt eum ab ortu et a septentrione, ut exeat cum ira magna; ... venturus est ad finem suum, nec auxilians illi, 11:1 ad f.

Quod ‘rex meridiei’ sint illi qui in luce veri, et ‘rex septentrionis’ illi qui in umbra primum, et dein in caligine falsi, ³³ a singulis ibi constare potest, ³⁴ ita quod status Ecclesiae, quomodo ³⁵ successive pervertitur, describatur: ‘reges meridiei et septentrionis’ vocantur, quia per ‘reges’ in sensu interno Verbi significantur vera, et in opposito falsa, n. 1672, 2015, 2069; et per ‘regna’ illa quae sunt veri, ac in opposito sensu illa quae sunt falsi, n. 1672, 2547.

Фусноти:

3305. ‘Et vocabat nomen ejus Jacob’: quod significet doctrinam veri naturalis, constat a significatione ‘vocare nomen’ seu vocare nomine quod sit quale, de qua mox supra n. 3302; quale quod repraesentatur per ‘Jacobum’, est doctrina veri naturalis, ut constare potest ex repraesentatione ‘Esavi’ quod sit bonum vitae veri naturalis, n. 3300, et ex plurimis locis in Verbo ubi nominatur: sunt enim duo quae naturale constituunt, sicut sunt duo quae rationale, immo quae totum hominem, ¹ unum quod est vitae, alterum quod est doctrinae; quod vitae, est voluntatis, quod doctrinae, est intellectus; illud vocatur bonum, hoc autem verum; bonum illud est quod repraesentatur per Esavum, verum autem per Jacobum, seu quod idem, bonum vitae veri naturalis est quod repraesentatur per Esavum, et doctrina veri naturalis quae per Jacobum: sive dicas bonum vitae veri naturalis, et doctrinam veri naturalis, sive illos qui in iis sunt, idem est, bonum vitae enim, et doctrina veri, non dari potest absque suo subjecto; si absque illo, est abstractum quid, quod usque spectat hominem in quo sit; quare per Jacobum hic significantur illi qui in doctrina veri naturalis sunt.

[2] Qui in sensu litterae solo manent, per Jacobum in Verbo intelligi credunt omnem illum populum qui ex Jacobo, et propterea illi populo tribuunt omnia illa quae de Jacobo et historice et prophetice dicta sunt; sed Verbum est Divinum in eo principaliter quod omnia et singula quae ibi non spectent unam gentem seu unum populum, sed universum genus humanum, ² nempe quod est, quod fuit, et quod erit; et adhuc universalius, ³ nempe regnum Domini in caelis; et in ⁴ supremo sensu Ipsum Dominum; quia ita est, est Verbum Divinum; ⁵ si modo unam gentem, tunc foret humanum, et nihil plus Divinum ibi, quam quod apud gentem illam esset sanctum cultus; quod tale non fuerit apud populum qui Jacob vocatur, cuivis notum esse potest: inde etiam patet quod per ‘Jacobum’ in Verbo non Jacob intelligatur, tum quod per ‘Israelem’ non Israel, ⁶ quod in propheticis paene ubivis, ubi Jacob, etiam Israel nominetur, et nemo scire potest, quid in specie per unum et quid per alterum intelligitur nisi ex sensu qui altius latet, et in se arcana caeli recondit.

[3] Quod itaque per Jacobum significetur in sensu ⁷ interno doctrina veri naturalis, seu quod idem, illi qui in ea doctrina sunt, ex quacumque gente sint, et quod in sensu supremo ⁸ intelligatur Dominus, constare potest ab his locis;

apud Lucam, Angelus dixit ad Mariam, Concipies in utero, et paries Filium, et vocabis nomen Ejus Jesum; Hic erit magnus, et Filius Altissimi vocabitur; et dabit Illi Dominus Deus thronum Davidis patris Sui, ita ut regnet super domum Jacobi in saecula, et regni Ipsius non sit finis, Luc. 1:31-33;

quod hic per ‘domum Jacobi’ non gens seu populus Judaicus intellectus sit, quisque videt, regnum enim Domini non fuit super illum populum, sed super omnes in universo qui in fide in Ipsum sunt, et ex fide in charitate; inde constat quod per ‘Jacobum’ ab angelo nominatum, non sit populus Jacobi intellectus, consequenter nec alibi; per semen Jacobi, per natos Jacobi, per terram Jacobi, per hereditatem Jacobi, per regem Jacobi, per Deum Jacobi, quae toties in Verbo Veteris Testamenti leguntur, non illa sint:

[4] similiter se habet cum Israele, ut apud Matthaeum, Angelus Domini apparuit in somnio Josepho, dicens, Experrectus sume Puerum, et matrem Ipsius, et fuge in Aegyptum, et esto ibi usque dum dicero; ille experrectus sumpsit Puerum et matrem Ipsius noctu, et concessit in Aegyptum; ut impleretur quod dictum a propheta, dicente, Ex Aegypto vocavi filium Meum, 2:13-15;

apud Prophetam ita dicitur, Cum puer Israel, tunc dilexi illum, et ex Aegypto vocavi filium Meum, Hosh. 11:1;

quod hic ‘Israel’ sit Dominus, manifeste patet; et tamen ex sensu litterae non aliud sciri potest quam quod puer Israel sint primi posteri Jacobi, qui in Aegyptum venerunt, et dein evocati ⁹ sunt. Similiter se habet alibi ubi Jacob et Israel nominantur, tametsi hoc non apparet ¹⁰ ex sensu litterae; ut apud Esaiam,

Audi Jacob serve mi, et Israel quem elegi, sic dixit Jehovah factor tuus et formator tuus ab utero, juvat te, Ne time, serve mi Jacob, et Jeshurun quem elegi, quia effundam aquas super sitientem, et rivos super aridam; effundam spiritum Meum super semen tuum, et benedictionem Meam super natos tuos; hic dicet, Jehovae ego; et hic vocabit se nomine Jacobi, et ille scribet manu sua Jehovae, et nomine Israelis cognominabit se, 44:1-3, 5;

ubi manifeste ‘Jacob et Israel’ pro Domino, ac ‘semen et nati Jacobi ¹¹ ’ pro illis qui in fide in Ipsum sunt:

[5] in prophetico de filiis Israelis apud Mosen,

Josephus sedebit in firmo arcus sui, et corroborabuntur brachia manuum ejus a manibus fortis Jacobi, inde pastor lapis Israelis, Gen. 49:24;

ibi ‘fortis Jacobus et lapis Israelis’ etiam manifeste pro Domino:

apud Esaiam,

Gloriam Meam alii non dabo, attende Mihi Jacob, et Israel vocate a Me, Ego idem, Ego primus, etiam Ego novissimus,

48:11, 12;

etiam ‘Jacob et Israel’ ibi est Dominus:

apud Ezechielem,

Accipiam lignum Josephi, quod in manu Ephraimi et tribuum Israelis sociorum ejus, et addam eos super illo cum ligno Jehudae, et faciam eos in lignum unum, ut sint unum in manu Mea: Ego accipiam filios Israelis ab inter gentes, quo abiverunt, et congregabo eos e circuitu, et adducam eos super terram suam, et faciam eos in gentem unam in terra, in montibus Israelis, et rex unus erit omnibus illis in regem, et non erunt amplius duae gentes, et non dividentur amplius in dua regna iterum... Servus Meus David rex super eos, et pastor unus erit omnibus illis; ... tunc habitabunt super terra, quam dedi servo Meo Jacobo, in qua habitarunt patres vestri; habitabunt super ea, illi et filii illorum, et filii filiorum illorum, usque in aeternitatem; David servus Meus princeps illis in aeternum: pangam illis foedus pacis, foedus aeternitatis erit cum illis; dabo illos, et multiplicabo illos, et ponam sanctuarium Meum in medio eorum in aeternum: sic erit habitaculum Meum apud illos, et ero illis in Deum, et illi erunt Mihi in populum, ut cognoscant gentes, quod Ego Jehovah sanctificem Israelem, in esse sanctuarium Meum in medio eorum in aeternum, 37:19, 21, 22, 24-28; hic iterum manifeste patet quod per ‘Josephum’, per ‘Ephraimum’, per ‘Jehudam’, per ‘Israelem’, per ‘Jacobum’, perque ‘Davidem’ non intelligantur illi, sed quod in supremo sensu Divine spiritualia quae in Domino, et quae Domini in regno et in Ecclesia Ipsius; quod David non erit rex illis et princeps in aeternum, ut dicitur, quisque scire potest, sed quod per Davidem intelligatur Dominus, n. 1888; etiam sciri potest quod Israel non ¹² congregabitur quo dispersus est, et quod illi non sanctificabuntur, et sanctuarium in medio eorum ponetur in aeternum, ut dicitur, sed quod illi qui per ‘Israelem’ in sensu repraesentativo significantur, qui quod sint omnes fideles, notum est:

[6] apud Micham, Colligendo colligam Jacobum omnem te, congregando congregabo reliquias Israelis, una ponam eum sicut oves Bozrae, 2:12,

similiter:

apud Esaiam,

Venturos radicabit Jacob, efflorescet et florebit Israel, et implebuntur facies orbis proventu, 27:6;

etiam similiter:

apud eundem,

Sic dixit Jehovah ad domum Jacobi, Qui redemit Abrahamum, Non jam pudefiet Jacobus, et non jam facies ejus pallescent, quia in videndo illo natos suos, opus manuum Mearum, in medio ejus sanctificabunt nomen Meum, et sanctificabunt Sanctum Jacobi, et Deum Israelis timebunt, et scient errantes spiritu intelligentiam, 29:22-24:

apud eundem,

Dixit Jehovah uncto suo ¹³ Koresho, cujus apprehendi dextram, ad subjiciendum coram ipso gentes, et lumbos regum solvam, ad aperiendum coram ipso januas, et portae non claudantur: Ego ante te ibo, et tortuosa rectificabo, januas aeris confringam, et vectes ferri concidam, dabo tibi thesauros latebrarum, et occultas opes absconditorum, ut cognoscas quod Ego Jehovah, Qui vocatus nomine tuo Deus Israelis, propter servum Meum Jacobum, et Israelem electum Meum; vocavi te nomine tuo, cognominavi te cum non nosceres Me, ¹⁴ 45:1-4;

ubi etiam manifeste de Domino:

apud Micham, In extremitate dierum, erit mons domus Jehovae constitutus in caput montium, ... ibunt gentes multae, et dicent, Ite et ascendamus ad montem Jehovae, et ad domum Dei Jacobi, ut doceat nos de viis Suis, et ibimus in semitis Ipsius, nam e Zione exibit doctrina, et verbum Jehovae e Hierosolyma, 4:1, 2:

apud Davidem,

Amat Jehovah portas Zionis prae omnibus habitaculis Jacobi, gloriosa praedicanda in te civitas Dei, Ps. 87:1-3:

apud Jeremiam,

Servient Jehovae Deo suo, et Davidi regi suo, quem excitabo eis; et tu ne timeas serve Mi Jacob, et ne terrearis Israel, quia ecce Ego servans te e longinquo, 30:9, 10:

apud Esaiam,

Attendite insulae ad me, et auscultate populi e longinquo, Jehovah ab utero vocavit me, e visceribus matris meae meminit nominis mei, et dixit mihi, Servus meus tu Israel, in quo gloriosus reddar, 49:1, 3:

apud eundem,

Tunc deliciaberis super Jehovah, et eveham te in excelsa terrae, et cibabo te hereditate Jacobi, 58:14:

apud eundem,

Producam ex Jacobo semen, et ex Jehuda heredem montium Meorum, ut possideant eum electi Mei, et servi Mei habitent ibi, 65:9.

[7] In omnibus illis locis per ‘Jacobum et Israelem’ in sensu supremo intelligitur Dominus, et in sensu repraesentativo regnum Domini spirituale, et Ecclesia quae ex doctrina veri et vita boni Ecclesia est, per ‘Jacobum’ illi qui in externis illius Ecclesiae sunt, et per ‘Israelem’ qui in internis. Ex his et perpluribus aliis locis constare potest quod per ‘Jacobum’ nullibi intellectus sit Jacob, nec per ‘Israelem’ Israel, sicut nec per ‘ ¹⁵ Jishakum’ Jishak, et per ‘Abrahamum’ Abraham, ubi nominantur, ut apud Matthaeum, Multi ab oriente et occidente venient, et accumbent cum Abrahamo, et Jishako, et Jacobo, in regno caelorum, 8:11:

apud Lucam, Videbitis Abrahamum, Jishakum et Jacobum, et omnes prophetas in regno Dei, 13:28:

et apud eundem,

Lazarus sublatus ab angelis in sinum Abrahami, 16:22;

ignorant enim Abrahamum, Jishakum et Jacobum in caelo, ¹⁶ et qui ibi, non aliud per illa verba cum ab homine leguntur, percipiunt quam Dominum quoad Divinum et Divinum Humanum, et cum Abrahamo, Jishako et Jacobo accumbere, quam esse cum Domino, et in Abrahami sinu esse, quam esse in Domino; sed dictum est ita, quia homo tunc temporis tam remotus erat ab internis ut non sciret aliud, nec scire vellet aliud, quam quod ¹⁷ omnia in Verbo se haberent secundum litteram, et cum secundum litteram cum illis locutus est Dominus, quod fidem reciperent, et quoque quod tunc internus sensus inesset, per quem conjunctio hominis cum Se. Quia ita est, constare potest quid in Verbo Veteris Testamenti significatur per ‘Deum Jacobi’, et per ‘Sanctum Israelis’, quod nempe Ipse Dominus; quod ‘Deus Jacobi’ sit Dominus, videatur 2 Sam. 23:1; Esai. 2:3; 41:21; Mich. 4:2; Ps. 20:1; 46:7; 75:9; 76:6; 81:1, 4; 84:8; 94:7; 114:7; 132:2; 146:5 ¹⁸ . Quod Sanctus Israelis sit Dominus, Esai. 1:4; 5:19, 24; 10:20; 12:6; 17:7; 29:19; 30:11, 12, 15; 31:1; 37:23; 41:14, 16, 20; 43:3, 14; 45:11; 47:4; 48:17; 49:7; 54:5; 55:5; 60:9, 14; Jer. 50:29; Ezech. 39:7; Ps. 71:22; ¹⁹ 78:41; 89:18.

Фусноти: