1029. CAPUT XVII.

1. Et venit unus ex septem angelis habentibus septem phialas, et locutus cum me, dicens mihi, Veni, ostendam tibi judicium meretricis magnae sedentis super aquis multis;

2. Cum qua scortati sunt reges terrae, et inebriati sunt ex vino scortationis ejus inhabitantes terram.

3. Et detulit me in desertum in spiritu, et vidi mulierem sedentem super bestia coccinea, plena nominibus blasphemiae, habente capita septem et cornua decem.

4. Et mulier circuminduta purpura et coccino, et inaurata auro, et lapide pretioso, et margaritis, habens aureum poculum in manu sua, plenum abominationibus et immunditie scortationis ejus.

5. Et super fronte ejus nomen scriptum, Mysterium, Babylon magna, mater scortationum et abominationum terrae.

6. Et vidi mulierem inebriatam ex sanguine sanctorum, et ex sanguine testium Jesu, et admiratus sum videns illam, admiratione magna.

7. Et dixit mihi angelus, Quare admiraris? Ego tibi dicam mysterium mulieris, et bestiae portantis illam, habentis septem capita et decem cornua.

8. Bestia, quam vidisti, erat et non est, et futura est ascendere ex abysso, et in interitum abire: et mirabuntur habitantes super terra (quorum non scripta nomina in libro vitae a fundatione mundi), videntes bestiam, quae erat et non est, attamen est.

9. Haec mens habens sapientiam: septem capitamontes sunt septem, ubi mulier sedet super illis.

10. Et reges septem sunt; quinque ceciderunt, et unus est, alter nondum venit; et quando venerit, brevi illum oportet manere.

11. Et bestia, quae erat et non est, ipsa octavus est, et de septem est, et in interitum abit.

12. Et decem cornua, quae vidisti, decem reges sunt, qui regnum nondum acceperunt, sed potestatem tanquam reges unam horam accipiunt cum bestia.

13. Hi unam sententiam habent, et potentiam et potestatem suam bestiae tradent.

14. Hi cum Agno pugnabunt, sed Agnus vincet illos, quia Dominus dominorum est, et Rex regum; et qui cum Ipso, vocati, electi et fideles.

15. Et dicit mihi, Aquae, quas vidisti, ubi meretrix sedet, populi et turbae sunt, et gentes et linguae.

16. Et decem cornua quae vidisti super bestia, hi odio habebunt meretricem, et devastatam facient illam, et nudam, et carnes ejus comedent, et illam comburent Igne.

17. Quoniam Deus dedit in corda illorum facere sententiam ejus, et facere unam sententiam, et dare regnum suum bestiae, donec consummentur verbaDei.

18. Et mulier, quam vidisti, est urbs magna habens regnum super reges terrae.

EXPLICATIO.

Quoniam in hoc capite et in sequenti agitur de Babylonia, ideo ante explicationem illorum capitum dicetur quid in genere et in specie per "Babyloniam" intelligitur, et qualis illa est in principio, et qualis fit postea per gradus. Per "Babyloniam" seu per "Babelem" intelligitur ecclesia ab illis qui per sancta ecclesiae affectant ad dominium super universum terrarum orbem, et hoc per dominium super animas hominum, vindicando sibi potestatem salvandi quoscunque volunt; et demum quaerunt et quoque sibi appropriant dominium super caelum et infernum: ob quem finem derivant et transferunt in se omnem potestatem Domini, sicut quod ab Ipso illis data sit. Ecclesia a talibus non sibi similis est in initio, sicut fit progressu temporis; in initio sunt sicut in zelo pro Domino, pro Verbo, pro amore et fide, et imprimis pro salute hominum; sed in illo zelo latet ignis dominandi, qui progressu temporis, sicut crescit dominium, erumpit; et quemadmodum in actum venit, fiunt sancta ecclesiae media, ac ipsum dominium fit finis; et cum dominium fit finis, tunc applicantur sancta ecclesiae ad finem, ita ad illos, et tunc non modo salutem animarum suae potestatis faciunt, sed etiam omnem Divinam potentiam Domini sibi appropriant: et cum hoc faciunt, tunc omne bonum et omne verum ecclesiae pervertunt, ita sancta ecclesiae profanant: haec sunt Babylonia.

[2] Quod ita sit, ad vivum mihi ostensum est. Fuerunt tales in mundo spirituali, qui simile dominium affectarunt; et quia noverunt quod soli Domino esset omnis potestas, tunc induerunt sicut zelum pro Ipso, proque caelo et pro ecclesia, et omni opera laborarunt ut Dominum solum colerent, atque omnia Verbi sancte custodirent; ordinaverunt etiam, ut sanctitas et integritas in omnibus regnaret. Sed datum est scire quod in zelo illo lateret ardens cupido dominandi super omnes alios, credentes quod illa quae ordinaverunt Domino accepta forent; verum enim vero, ut primum ceperunt dominium, per gradus revelabatur finis, qui erat quod non Dominus, sed illi imperarent, et sic quod Dominus illis serviret, et non illi Domino, indignati si non liceret illis sicut dii ad nutum omnia disponere: immo apperceptum est quod Dominum vilipenderent, immo rejicerent, si non dederit illis potestatem faciendi omnia ex lubitu, et nisi annueret omni arbitrio illorum. Apperceptum etiam est quod vellent in se sub aliqua specie transferre Divinam Ipsius potestatem, si ausi essent, timebant enim propterea dejectionem in infernum. Per hoc ostensum est quomodo Babylonia incohat, et quomodo terminatur. Ex eo etiam datum est concludere quod dum dominium fit finis, et sancta ecclesiae fiunt media, cultus Dei sub varia specie vertatur in cultum hominum, sic ut ipsi sint dii actu, et Dominus sit Deus non actu, quod dicitur, pro forma.

[3] Nunc quia dominium per sancta ecclesiae super animas hominum, super caelum, et super Ipsum Dominum, est interius profanum, sequitur quod sit infernale; diaboli enim qui in inferno sunt, non plus cupiunt quam dominari super caelum et super Ipsum Dominum; et quoque sub varia specie id aggrediuntur, verum dum in aggressu sunt absorbentur ab inferno. Quoniam in mundo illi qui Dominum de solio regni sui dejiciunt, et se super illo ponunt, in corde similes diaboli sunt, patet quod ecclesia ab illis successu temporis quoad omne bonum et quoad omne verum ejus devastetur: hic est finis ejus. Quod diaboli sint, ex iisdem in mundo spirituali constat: illi qui Divinam potestatem Domini in mundo exercuerunt, post mortem sanctissime loquuntur de Domino, et Ipsum cum omni devotione externa colunt; sed cum interiora illorum inspiciuntur, illa enim in mundo spirituali possunt retegi et inspici, datur videre quod profana sint, quia atheistica, in quibus diabolica astutia; inde quod sancta externa servirent illis pro mediis ad finem, qui erat dominium, patuit. Sermo quondam venit inter spiritus num aliquis diabolus in inferno simile potuisset facere: ideo unus inter pejores inde arcessitus est, et ei dictum est quod dominium super multos acciperet si potuisset sancte colere Dominum, et agnoscere Divinum Ipsius aequale Divino Patris, ac simul obire omnia cultus; ille cum audivit dominium super multos, statim interiora sua ad astutiam disposuit, et exteriora ad sanctitatem, et Dominum coluit sanctius quam multi angeli, excandescens contra omnes qui Ipsum non adorarent; sed ut primum animadvertit quod ei dominium non datum sit, excanduit contra Ipsum Dominum, et non modo Divinum Ipsius et quoque Divinum Patris negavit, sed etiam utrumque contumeliis affecit: erat enim atheus.

[4] Quod hodierna Babylonia talis sit, patet manifeste ex eo, quod sub specie clavorum Petro datorum in se omnem Divinam potestatem Domini transtulerint, quod Divinum Verum populo occluserint per ablationem Verbi, et quod dictaminibus Papae sanctitatem aequalem sanctitati Verbi addixerint, immo actualiter superiorem; quod parum, si quicquam, doceant timorem et cultum Dei, sed timorem et cultum sui, et quoque cultum sanctorum propter se: inde patet quod Babylonia in fine suo sit ecclesia vacua et inanis ab omni bono amoris in Deum, et ab omni bono amoris erga proximum, et consequenter ab omni vero; inde amplius non est ecclesia sed idololatria; et per id parum dissimilis gentilismis antiquorum, qui colebant Baales, Astaroth, Beelzebubum, et plures, et tamen habebant templa, festa stata, altaria, sacrificia, suffitus, libamina, et alia similia, quae Ecclesia Judaica habebat. Haec de Babylonia in initio ejus, et de illa in fine ejus, dicta sunt, ut sciatur unde est quod "Babel" in Verbo nunc extollatur usque in caelum, et nunc dejiciatur usque in infernum.

[5] Quod Babel talis sit, plene constare potest a descriptionibus et repraesentationibus ejus apud Prophetas, et imprimis apud Danielem. Primum a "statua" Regis Nebuchadnezaris, apud Danielem,

Visa est in somnio Regi Nebuchadnezari, statua stans e regione regis; ejus "caput aurum bonum, ejus pectus et brachia argentum, ejus venter et femora aes, ejus crura ferrum, ejus pedes ex parte ferrum, et ex parte argilla." Postea "excisus est Lapis qui non per manus, et percussit statuam super pedes ejus, qui erant ferrum et argilla, et contrivit illos, et tunc simul contrita sunt ferrum, argilla, aes, argentum et aurum, et facta sunt sicut palea de areis aestatis, ita etiam abstulit ea ventus; et ullus locus non inventus est illis. Lapis autem qui percussit statuam, factus est in Petram magnam" (2:31-35):

ex interpretatione istius somnii a Daniele, patet quod status ecclesiae, quae fit Babylonia, a principio ad finem ejus ibi describatur; quod sit Babylonia quae describitur, est quia Rex Babelis illa in somnio vidit, et quia vidit statuam e regione sui; tum aperte dicitur a Daniele ad regem,

"Tu es caput ejus, quod aurum" (vers. 38):

successivi ejus ecclesiae status usque ad ultimum descripti sunt per statuae illius caput, pectus, brachia, ventrem, femora, crura et pedes; tum per aurum, argentum, aes, ferrum, et argillam, ex quibus statua a summo ad imum constitit; ex illis patet quod ecclesia illa in principio suo fuerit ex bono amoris in Dominum plena sapientia, nam "caput" ejus, quod supremum, significat sapientiam, et "aurum" bonum amoris in Dominum: quod ultimus status illius ecclesiae futurus sit absque omni bono amoris et absque omni sapientia, significatur per quod "digiti pedum ejus essent ex parte ferrum, et ex parte argilla"; nam haec ita interpretatur Daniel,

"Quod vidisti ferrum mixtum cum argilla luti, commiscebunt se per semen hominis, sed non cohaerebunt unum cum altero, quemadmodum ferrum non commiscetur cum argilla" (vers. 43):

"semen hominis" significat Divinum Verum, ita verum Verbi; et per hoc non fit cohaerentia, quia id in fine ecclesiae falsificatur per applicationem ad cultum hominum. Interitus ecclesiae istius describitur per quod "Lapis contriverit omnia statuae"; per "Lapidem" significatur Divinum Verum, et per "Petram" in quam factus est Lapis, significatur Dominus quoad illud; interitus ejus est ultimum judicium. Nova ecclesia, quae tunc a Domino instaurabitur, describitur per haec,

"Surgere faciet Deus caelorum regnum quod in saecula non peribit, ac regnum Ipsius populo alii non permittetur; conteret et consumet omnia illa regna, ipsum autem stabit in saecula" (vers. 44):

per "regnum" hic et alibi in Verbo significatur ecclesia; similiter per "hominem", In cujus forma fuit statua.

[6] Ecclesia quae postea fit Babylonia, etiam describitur per "arborem" visam regi Nebuchadnezari in somnio, apud Danielem,

"Videns fui, cum ecce arbor in medio terrae, et altitudo ejus magna: crevit arbor et robusta facta est, ut altitudo ejus pertigerit usque ad caelum, et prospectus ejus usque ad finem omnis terrae; folium ejus pulchrum, et flos ejus multus, sub illa umbram habebat bestia agri, et in ramis ejus habitabant aves caeli, et ex ea alebatur omnis caro. .... Sed ecce vigil et sanctus de caelo descendit, clamans ex viribus, .. sic dicens: Excidite arborem, et amputate ramos ejus, et dispergite florem ejus; fugiat bestia a sub ea, et aves a ramis ejus; verum stirpem radicum ejus in terra relinquite, et in vinculo ferri et aeris, in herba agri, et in rore caelorum tingatur, et cum bestia pars ejus in gramine terrae; cor ejus ab homine mutabunt, et cor bestiae dabitur ei, dum septem tempora transibunt super eum; .... usque dum noverint viventes quod Dominus altissimus in regno hominis" (4:7-14 [B.A. 10-17]):

quod Rex Nebuchadnezar, proinde Babel, per arborem illam et per omnia ejus, intelligatur, apertis verbis dicitur (vers. 17, 18, 19 [B.A. 20, 21, 22]); et quod regi contigerint illa quae audita sunt, nempe quod "expulsus sit ab homine", "cum bestia agri habitaverit", "herbam sicut boves comederit, usque dum septem tempora transiverunt", constat a versibus 29, 30, 31 [B.A. 32, 33, 34), illius capitis: quod haec illi evenerint propter amorem sui et fastum dominii sui, constat ab his illius verbis,

"Nonne haec est Babel magna, quam ego aedificavi in domum regni, per robur fortitudinis meae, et in gloriam honoris mei?" (vers. 27 [B.A. 30]):

et postea cum restitutus est,

"Ego Nebuchadnezar ... honorans Regem caelorum, cujus omnia opera veritas, et viae Ipsius judicium; et qui ambulant in superbia, potest humiliare" (vers. 34 [B.A. 37]):

per statum illum Nebuchadnezaris describitur status illorum post mortem qui se sicut dii super omnia ecclesiae extollunt; quod nempe "expellantur ab homine", hoc est, quod non quoad intellectum sint sicut homines amplius; quod "fiant bestiae, et gramen sicut boves comedant", et quod "crines eorum sicut aquilarum crescant, et ungues eorum sicut avium", per quae significatur quod prorsus sensuales sint, quod loco intelligentiae illis sit fatuitas, ac loco sapientiae insania; "comedere gramen", "crinem sicut aquilarum, et ungues sicut avium habere", significat sensuales fieri.

[7] Status successivi ecclesiae, quae demum fit Babylonia, etiam describitur per "quatuor bestias ascendentes ex mari", apud Danielem,

Visum est ei quod quatuor bestiae ascenderint e mari; "prima sicut alae aquilae illi, ... sed evulsae sunt alae ejus, et sublata est e terra, et super pedes sicut homo erecta, et cor hominis datum ei. Dein .. bestia alia secunda similis urso, et ad latus unum erexit se, .. tres costae in ore ejus inter dentes ejus, insuper sic dicentes ei, Surge, comede carnem multam. Post haec, ... ecce alia sicut pardus, cui alae quatuor quales avibus, super tergo ..", et ei "quatuor capita; et dominium datum illi est. Postea .... bestia quarta terribilis et formidabilis et robusta valde, cui dentes ferri magni, comedit et contrivit, et reliquum pedibus suis conculcavit" (7:3-7):

quod per has "bestias" etiam successivi status ecclesiae a primo usque ad ultimum ejus descripti sint, videatur supra (n. 316, 556, 650, 780, 781): quod in primo statu fuerint in veris, et inde in intelligentia, significatur per "leonem cui alae aquilae", et qui postea apparuit "sicut homo, et ei cor hominis datum." Quod in ultimo statu sint in omnis generis falsis ex malo, significatur per "quartam bestiam, quae terribilis, comedit et contrivit, ac reliquum pedibus suis conculcavit"; de qua bestia plura dicuntur, vers. 23-25.

[8] Quod tunc ecclesia illa, quae facta Babylonia, destruetur, et nova ecclesia, quae Dominum colet, instaurabitur, intelligitur per haec ibi,

"Videns fui, ... et ecce cum nubibus caelorum sicut Filius hominis: .... Huic datum est dominium, .. gloria, et regnum, ut omnes populi, gentes et linguae Illum colerent; dominium Ipsius dominium saeculi quod non transibit, et regnum Ipsius quod non peribit. .... Et regnum et dominium, et majestas regnorum sub omnibus caelis, dabitur populo sanctorum altissimorum, cujus regnum regnum saeculi, et omnia dominia colent Ipsum, et obedient" (vers. 13, 14, 27):

per "Filium hominis" intelligitur Dominus quoad Divinum Humanum, et quoad Verbum; quod ab Ipso ecclesia instauranda sit quae Ipsum colet, intelligitur per quod Ipsi datum sit dominium, et gloria et regnum", quod "dominium Ipsius dominium saeculi quod non transibit"; et ecclesia ab Ipso instauranda intelligitur per "regnum datum populo sanctorum." Quod hoc futurum sit quando ecclesia facta est Babylonia, hoc est, ita devastata ut non amplius aliquod bonum nec verum ibi supersit, est quia tunc finis ejus est; ita quando non aliqua ibi ecclesia amplius: hic finis per "finem Babyloniae" intelligitur: non quod cultus illorum idololatricus in mundo, cum ipsis, destruendus sit, hic enim permansurus; verum non ut cultus alicujus ecclesiae, sed ut cultus paganismi; quare etiam iidem post mortem inter paganos veniunt, et non amplius inter Christianos. Ex illis autem, qui non Papam, nec sanctos et sculptilia, adoraverunt, sed Dominum, nova ecclesia a Domino colligitur.

[9] Idololatria Babylonica describitur apud Danielem,

Per statuam altam quam Rex Nebuchadnezar erexit, et de qua edixit ut omnes prociderent et adorarent illam, et quod qui id non facerent, projicerentur in medium fornacis ignis ardentis (3:1-7).

Eadem etiam describitur apud eundem,

Per statutum quod Darius Medus edixit, quod non peteret quis petitionem ab aliquo deo aut aliquo homine, nisi a rege; et quod qui a deo aut ab homine intra triginta dies aliquid petierit, conjiceretur in foveam leonum (6:8-10 [B.A. 7-9]):

per haec describitur Babel seu Babylonia quoad dominium super sancta, et quoad arrogationem Divinae potestatis; et exitium illorum describitur per quod omnes illi qui persuaserunt Dario ad faciendum statutum illud, conjecti sint in foveam leonum et devorati.

[10] Describitur etiam Babel apud Danielem,

Per quod Belschazar rex, magnates ejus, uxores ejus, et pellices ejus, biberint vinum ex vasis auri et argenti quae eduxerat Nebuchadnezar pater ejus e templo Hierosolymae, et quod simul laudaverint deos auri et argenti, aeris, ferri, ligni et lapidis, et quod tunc scriptura in pariete ei apparuerit: post quam rex illa nocte occisus est (5:1 ad fin. ):

per haec repraesentabatur et inde significabatur profanatio sanctorum ecclesiae ab illis qui e Babylonia sunt, ac dominium usque in caelum extendunt; nam dicitur,

"Supra Dominum caelorum exaltasti te, dum vasa domus Ipsius adduxerunt ante te" (vers. 23).

Ex his apud Danielem constare potest quod per "Babyloniam" seu per "Babelem" in Verbo intelligatur amor dominii super orbem terrarum, tum super caelum, et super Ipsum Dominum; et quod ecclesia Domini successive fiat Babylonia; et quod sicut fit Babylonia, ita quoad omne bonum amoris et quoad omne verum fidei devastetur, et quod id sit finis ejus, nempe, quod non amplius sit ecclesia; et dum amplius non est ecclesia, adnumeratur gentibus idololatricis; praeter illos qui Dominum adorant, sanctum habent Verbum, et instructionem ex illo admittunt.

[11] Babel seu Babylonia etiam describitur apud Esaiam,

"Miserebitur Jehovah Jacobi, et eliget denuo Israelem, ut ponat eos super terram eorum. .... Fiet in die quo quietem daturus est Jehovah tibi a dolore tuo, .... ut enunties hanc parabolam de rege Babelis: ... Quomodo cessavit exactor, cessavit auri cupido; confregit Jehovah baculum impiorum, virgam dominantium": unde "quiescit, quieta est omnis terra, insonuerunt jubilo; etiam quercus gaudent propter te, cedri Libani, Ex quo tu occubuisti, non ascendit caesor super nos. Infernus inferius commotus est propter te, obviam veniendo tibi; excitavit propter te Rephaim, omnes potentes terrae; surgere fecit e thronis eorum omnes reges gentium; omnes respondent et dicunt ad te, Etiamne tu infirmatus es sicut nos? nobis assimilatus es? Demissa est in infernum magnificentia tua, tumultus nabliorum tuorum; sub te substratus est vermis, et contegentes te vermiculus. Quomodo cecidisti de caelo, Lucifer, fili aurorae, excisus es in terram, infirmatus es infra gentes: atqui tu dixisti in corde tuo, In caelos ascendam, supra stellas" caeli "exaltabo thronum meum, et sedebo in monte conventus, in lateribus septentrionis; ascendam supra excelsa nubis, similis fiam Altissimo: verum enim vero ad infernum demissus es, ad latera foveae. Videntes te considerant te, Num hic est vir commovens terram, tremefaciens regna, posuit orbem in desertum, et urbes ejus destruxit? .... Tu projectus es e sepulcro tuo, sicut surculus abominabilis, vestimentum occisorum, confossi gladio, qui descendunt ad lapides foveae, sicut cadaver conculcatum. Non adunaberis cum illis in sepulcro, nam terram tuam perdidisti, populum tuum occidisti, non nominabitur in aeternum semen malitiosorum. Parate filiis ejus mactationem, ob iniquitatem patrum eorum, ut non resurgant et possideant terram, ac impleantur facies terrae urbibus. Surgam enim contra eos, dictum Jehovae Zebaoth, et exscindam Babeli nomen et residuum, et filium et nepotem. ... Ponam te in hereditatem anatariae, et stagna aquarum, et everram eam scopis perdendo. .... Et frangam Aschurem in terra mea, et super montibus meis conculcabo illum" (14:1-25):

haec omnia dicta sunt de Babele, et non de aliquo diabolo qui creatus lucis angelus, et rebellis factus dejectus est in infernum, et ex primaevo suo statu vocatus est "Lucifer, filius aurorae": quod Babel hic describatur, constat a versu 4, et a versu 22 hujus capitis, ubi Rex Babelis, et Babel nominatur; dicitur enim "Enunties hanc parabolam de rege Babelis"; et postea, "Exscindam Babeli nomen et residuum." Sciendum est quod in Verbo per "regem" simile significetur quod per "regnum" ejus: quod Babel dicatur "Lucifer, filius aurorae", est quia, ut supra dictum est, Babel in principio est ecclesia quae in zelo pro Domino, pro bono amoris et pro veris fidei, tametsi intus in zelo pastorum ejus latet ignis dominandi per sancta ecclesiae super omnes quos sibi possunt subjicere; inde est quod Babel dicatur "Lucifer, filius aurorae"; propterea etiam vocatur

"Rex regum", in cujus manum data sunt omnia:

et quoque vocatur

"Caput statuae, quod erat aurum" (Daniel 2:37, 38):

tum etiam

"Arbor in medio terrae, altitudine magna" (Daniel 4:7, 19 [B.A. 10, 22]).

[12] Babel in initio etiam intellecta est per

Leonem, cui alae aquilae, et qui dein apparuit sicut homo, et ei cor hominis datum (Daniel 7:4);

et vocatur

Ornamentum regnorum, et decus magnificentiae Chaldaeorum" (Esaias 13:19):

et memoratur inter

Cognoscentes Jehovam (Psalmuss 87:4).

Quia nunc per "Babelem" in initio significatur talis ecclesia, ideo rex Babelis hic vocatur "Lucifer, filius aurorae"; "Lucifer" ex luce veri tunc, et "filius aurorae" ex initiamento lucis seu diei; nam "aurora" est ecclesia in suo initio. Sed usque in eo capite describitur ecclesia illa quoad statum ejus in fine, quando facta est "Babylon meretrix", qui status ejus est quando non amplius aliquod bonum amoris, nec aliquod verum fidei, superest: hic status ejus est, qui intelligitur per exitium et per damnationem ejus ad infernum; destructio illorum in mundo non alia est, quam quod post mortem sit infernum illis qui sibi Divinam potestatem arrogaverunt, et illam exercuerunt, et ob illum finem populos terrae tenuerunt in densa caligine aut caecitate, et in cultu idololatrico, imprimis qui homines a cultu Domini abduxerunt.

[13] Quoniam haec sunt quae in capite illo describuntur, velim illa quae inde allata sunt breviter explicare. "Miserebitur Jehovah Jacobi, et eliget denuo Israelem, ut ponat illum super terram eorum", significat novam ecclesiam post finem Babyloniae a Domino instaurandam: "in die illo enuntiabis parabolam hanc de rege Babelis, et dices, Quomodo cessavit exactor, cessavit auri cupido", significat liberationem a captivitate et servitute spirituali, in qua fuerunt qui sub dominio illius: "confregit Jehovah baculum impiorum, virgam dominantium", significat quod non amplius aliqua potentia illis per vera ex bono, quia in meris falsis ex malo sunt; haec impotentia est illis in mundo spirituali: "quieta est omnis terra, insonuerunt jubilo, etiam quercus gaudent propter te, cedri Libani, Ex quo tu occubuisti, non ascendet caesor super nos", significat quod illi qui in cognitionibus boni et veri sunt non amplius infestentur ab illis; "terra" est nova ecclesia quae ab illis quieta erit, "quercus" et "cedri Libani" sunt cognitiones boni et veri in sensu externo et interno, "non ascendet caesor" est quod non amplius infestatio: "infernus inferius commotus est propter te, obviam veniendo tibi, excitavit propter te Rephaim, omnes potentes terrae, surgere fecit e throno eorum omnes reges gentium", significat jucundum vindictae illorum qui in inferno sunt: "omnes respondent et dicunt, Etiamne tu infirmatus es sicut nos? nobis assimilatus es? et demissa est in infernum magnificentia tua, tumultus nabliorum tuorum", significant jucundum illud ex eo, quod illis similis factus sit, et quod similiter in falsis mali: "quomodo cecidisti de caelo, Lucifer, fili aurorae, excisus es in terram, infirmatus es infra gentes", significant subsannationem quod talis factus sit, tametsi in principio fuerat in caelo, quia in bono amoris et in veris fidei; haec ab illis qui in inferno dicta sunt, quia illis qui ibi sunt nihil jucundius est quam ut possint aliquem e caelo detrahere, et per falsa mali perdere: "atque tu dixisti in corde tuo, Supra stellas caeli exaltabo thronum meum, et sedebo in monte conventus, in lateribus septentrionis, ascendam super excelsa nubis, similis fiam Altissimo", sunt quoque verba subsannationis super fastum dominii eorum, quod usque in caelum extendunt, et Divinam sibi potestatem arrogant, et sic omnia caeli et omnia ecclesiae suo arbitrio subjiciunt, ob finem ut colantur et adorentur sicut dii; "mons conventus ad latera septentrionis" est ubi est ascensus in caelos; "super stellas et super excelsa nubis" est super Divinum Verum ("stellae" sunt cognitiones boni et veri, "excelsa nubis" sunt vera interiora Verbi): "verumtamen ad infernum demissus es, ad latera foveae, videntes te considerant te, Num hic est vir commovens terram, tremefaciens regna, posuit orbem in desertum, et urbes ejus destruxit?" est continuatio subsannationis illorum qui in inferno sunt, et quoque gloriationis inde quod e caelo dejectus sit; "latera foveae" sunt loca in inferno ubi mere falsa mali sunt; per "terram", "regna" et "orbem" significatur ecclesia, et per "urbes" significantur doctrinalia: "tu projectus es e sepulcro tuo sicut surculus abominabilis, vestimentum occisorum, confossi gladio, qui descendunt ad lapides foveae, sicut cadaver conculcatum", significant statum damnationis illorum; "vestimentum occisorum", "confossi gladio", et "cadaver conculcatum" significant damnationem profanationis veri: "non adunaberis cum iis in sepulcro, nam terram tuam perdidisti, populum tuum occidisti, non nominabitur in aeternum semen malitiosorum", significant damnationem graviorem quam reliquorum, quia omnia ecclesiae exstinxerat: "parate filiis ejus mactationem ob iniquitatem patrum illorum, ut non resurgant, possideant terram, ac impleantur facies terrae urbibus" significant exitium illorum in aeternum: "exscindam Babeli nomen et residuum, et filium et nepotem", significant exitium totale, quia nihil boni et veri illis amplius est: "ponam te in hereditatem anatariae, et stagna aquarum, et everram eam scopis perdendo", significant falsum infernale per destructionem veri: "frangam Aschurem in terra mea, et super montibus meis conculcabo eum", significat quod in nova ecclesia non aliquae ratiocinationes ex falsis contra vera et bona existent. Praeterea illa quae in hoc capite sunt particularius explicata videantur in aliis locis hujus Libri (ut (supra, ) n. 208(b), 223(b), 304 (d, g), 331(b), 386(b), 405(e), 539(b), 589, 594(d), 608(a), 659(e), 687(b), 697(e), 724(e), 727(b), 730(b), 741(d), 768(e), 811(d).

[14] Apud eundem,

"Sic erit Babel, ornamentum regnorum et decus magnificentiae Chaldaeorum, sicut eversio Dei, Sodoma et Gomorrha; non habitabitur in aeternum, non incoletur usque in generationem et generationem, ita ut non moretur ibi Arabs, et pastores non faciant cubare; sed cubabunt ibi tziim, et implebuntur domus eorum ochim, et habitabunt ibi filiae noctuae, et saltabunt ibi satyri: respondebunt etiam ijim in palatiis ejus, et dracones in palatiis deliciarum ejus: propinquum est tempus ejus, ut veniat, et dies ejus non extrahetur" (13:19-22):

agitur in toto hoc capite de devastatione totali omnium boni et omnium veri ecclesiae apud illos qui e Babylonia sunt; per "Sic erit Babel", intelligitur in sensu litterae urbs magna Babel vocata, sed per illam in sensu spirituali intelligitur ecclesia quae facta est Babylonia: Babel vocatur "ornamentum regnorum, et decus magnificentiae Chaldaeorum", ex sapientia illius ecclesiae in principio ejus, ut prius dictum est; in genere autem per "Babelem" seu "Babyloniam" intelligitur ecclesia in qua omnia bona amoris destructa et demum profanata sunt, et per "Chaldaeam" ecclesia in qua omnia vera fidei destructa et demum profanata sunt; inde est quod dicatur "eversio Dei, Sodoma et Gomorrha"; "Sodoma" etiam significat destructionem omnis boni per amorem sui, et "Gomorrha" destructionem omnis veri inde: "non habitabitur in aeternum, non incoletur usque in generationem et generationem", significat destructionem ejus in aeternum; "non habitari in aeternum" spectat destructionem boni, et "non incoli in generationem et generationem" spectat destructionem veri; nam qui bonum et verum destruunt, et postea loco illorum amplectuntur malum et falsum, non possunt reformari; aliter illi qui in malis et falsis sunt, et non bonum et verum destruxerunt, ut sunt gentes quae ignorant bonum et verum: "non morabitur ibi Arabs, et pastores non cubare facient", significat quod ecclesia tale desertum fiet; "Arabs" est qui in deserto vivit, sed quia ibi non seges aut fructus, non moratur ibi; simile fit cum grege pastorum, quando non datur pascuum: "cubabunt ibi tziim, et implebuntur domus ochim", significat falsa et mala infernalia, quae illis; "tziim" sunt falsa infernalia, "ochim" sunt mala infernalia, "domus" est mens eorum qui tales sunt: "cubabunt ibi filiae noctuae, et satyri saltabunt ibi", significat quod ibi falsificata vera et adulterata bona; falsificata vera sunt "filiae noctuae", adulterata bona sunt "satyri", "saltare" est gaudium ex amore spurco qui bonum amoris adulteravit: "respondebunt ijim in palatiis ejus, et dracones in palatiis deliciarum", significat illa adulterata et falsificata in doctrinis illorum.

[15] Describitur Babel similiter in aliis locis apud Prophetas:

– Ut apud Jeremiam,

Gladie, contra Babelem; "gladie, contra thesauros ejus ut diripiantur; siccitas super aquas ut exarescant, quia terra sculptilium illa, et de horrendis gloriantur; ideo habitabunt tziim cum ijim, et habitabunt in ea filiae noctuae; non sedebit amplius in aeternum, nec inhabitabit usque in generationem et generationem: juxta eversionem Dei, Sodomam et Gomorrham, et vicinas ejus, ... non habitabit ibi vir, neque commorabitur in ea filius hominis" (50:35, 37-40).

Apud eundem,

"Fugite e medio Babelis, et eripite vir animam suam, ne exscindamini ob iniquitatem ejus: .... calix auri Babel in manu Jehovae, inebrians universam terram, de vino ejus biberunt gentes, ideo insaniunt gentes: subito cecidit Babel, et confracta est. .... Ecce Ego contra te, mons perdens, dictum Jehovae, perdens universam terram: et extendam manum meam contra te, ut devolvant te de petris, et dem te in montem combustionis: nec sumant de te lapidem pro angulo. .... Erit Babel in acervos, habitaculum draconum, stuporem et sibilum, nec habitator" (51:6-8, 25, 26, 37).

Apud Esaiam,

"Jam audi" Babel "sedens secure, dicens in corde suo, Ego et non sicut ego praeterea, non sedebo vidua, nec cognoscam orbitatem: atque venient tibi duo ista momento in die uno, orbitas et viduitas, plene venient super te, propter multitudinem praestigiarum tuarum, ob magnitudinem incantationum tuarum plurimam: confisa enim es in malitia tua, (dixisti, ) Non videns Me; sapientia tua et scientia tua seduxit te, dum dixisti in corde tuo, Ego, et non sicut ego praeterea: ideo veniet super te malum, quod non scies deprecari, et cadet super te calamitas, quam non poteris expiare; et veniet super te subito devastatio, non scies" (47:8-11):

ita describitur destructio Babelis non solum ibi, sed etiam In toto capite 47 apud Esaiam; ac in toto capite 50 et in toto capite 51 apud Jeremiam; tum cap. 21:8, 9, apud Esaiam; Psalmuss 137:1, 8, 9, apud Davidem. Etiam adulteratio boni et falsificatio veri a Judaeis describitur per scortationes illorum in Aegypto, et dein cum filiis Aschuris, et demum cum filiis Babelis et cum Chaldaeis (Ezech. cap. 16:1 ad finem; et cap. 23:1 ad finem): et per "scortationem in Aegypto" intelligitur falsificatio veri ex naturali homine, quae fit per fallacias, apparentias et scientifica; per "scortationem eorum cum filiis Aschuris" significatur falsificatio veri ex rationali homine, quae fit per ratiocinationes et per sophistica ex fallaciis, apparentiis et scientificis; per "scortationem eorum cum filiis Babelis et cum Chaldaeis" significatur adulteratio boni et profanatio veri.

[16] Quando itaque filii Israelis prorsus recesserunt a statutis quae erant repraesentativa spiritualium ecclesiae, per quae illis communicatio fuit cum caelo, tunc omnes dati sunt in manus regis Assyriae, non enim amplius apud illos fuit aliqua ecclesia repraesentativa, et inde nec aliqua communicatio cum caelo. De praevaricationibus illorum, et de transportatione illorum a rege Assyriae in urbes ejus, et quoque in Babelem, videatur 2 Regnum 17:1 ad fin. Simile factum est cum Judaeis; illi postquam ita adulteraverunt et profanaverunt omnia statuta, judicia et leges, quae repraesentabant bonum amoris et verum fidei, ut nihil boni et veri amplius superesset, et cum inde ecclesia illorum facta est Babylonia, tunc dati sunt in manum Nebuchadnezaris regis Babelis; non modo reges et principes eorum, et universus populus, sed etiam omnes thesauri domus Jehovae, et postea omnia vasa aurea ejus, et insuper ipsum templum combustum est (De quibus videatur 2 Regnum 24:1-20; 25:1-26: et praeterea Esaias 20:17, 18; Esaias 39:6, 7; Jeremias 20:4, 5; 21:4-10; 25:1-12; 27:6-22; 28:1-16; 29:1-21; 32:1-5; 34:1-7, 18-22; 35:11; 38:17-23; 39:2-18; 41:1-12; 52:1 ad finem). Transgressiones eorum fuerunt,

Quod Hierosolymam impleverint sanguine innocente (2 Regnum 24:4);

Quod suffiverint Baali, libaverint libamina diis aliis, quod posuerint abominationes in domo Jehovae, aedificaverint excelsa Baali, in valle Hinnomi traduxerint filios et filias suas Molecho (Jeremias 32:29-30):

per quae omnia significatur profanatio sanctorum ecclesiae; qualis profanatio etiam significatur per "Babelem": quare ne terra, per quam significabatur ecclesia, ab illis amplius profanaretur, et quoque ut Babel inde repraesentationem suam plene indueret, dictum fuit illis a Jeremia ut se sponte darent in manus regis Babelis, et qui se non darent, sed remanerent in terra, morerentur gladio, fame, et peste (Jeremias 25:1-11).

[17] Verum quoniam Dominus in illa gente nasceretur, ac Se manifestaret ubi tunc fuit ecclesia, et ubi Ipsius Verbum, ideo gens illa post septuaginta annorum captivitatem a Babele reducta fuit, et templum reaedificatum est; sed usque non alia ecclesia quam similis ecclesiae quae vocatur "Babylonia", apud illos permansit, ut constare potest ex pluribus quae Ipse Dominus de gente illa locutus est, et quomodo Ipsum receperunt; quare Hierosolyma denuo destructa est, et templum igne combustum.

[18] In genere sciendum est quod omnis ecclesia in principio sit sicut virgo, sed progressu temporis fiat meretrix; per gradus enim intrat in vitam mali, et inde amplectitur doctrinam falsi, sicut per gradus incipit amare semet et mundum; et tunc ab ecclesia fit vel Babylonia vel Philisthaea; Babylonia ab illis qui se super omnia amant, et Philisthaea ab illis qui mundum super omnia amant; nam sicut illi bini amores crescunt, ita homines ecclesiae adulterant et falsificant bona et vera Verbi, quod est a virgine fieri meretrix.

[19] Quod ecclesia prima post diluvium etiam Babylonia facta fuisset, nisi Dominus per dispersionem religionis illorum conatum impedivisset, repraesentatur et significatur per "turrim quae pertingeret usque in caelum", quam posteri Noachi ingressi sunt aedificare (de qua, cap. 11:1-9 Geneseos; quae singillatim explicata sunt in Arcanis Caelestibus, a n. 1283 ad 1328). Postquam ex Verbo ostensum est quid per "Babelem" seu "Babyloniam" in genere et in specie significatur, accincti transire possumus ad explicandum illa quae in hoc et in sequente capite de Babylonia et de ejus exitio praedicta sunt.

724. [Vers. 5.] "Et peperit filium masculum." - Quod significet doctrinam veri quae pro nova ecclesia, quae Novae Hierosolyma vocatur, constat ex significatione "filii", quod sit verum, et "filii masculi" quod sit genuinum verum ecclesiae; inde quoque doctrina ejus, nam verum ecclesiae ex Verbo ¹ est doctrina ejus, haec enim continet vera quae pro ecclesia: at genuina doctrina ecclesiae est doctrina boni, ita doctrina vitae, quae est amoris in Dominum et charitatis erga proximum; at usque est doctrina veri, nam doctrina docet vitam, amorem et charitatem, et quatenus docet est verum; nam cum homo scit et intelligit quid bonum, quid vita, quid amor et quid charitas, tunc scit et intelligit illa ut vera, scit enim et intelligit quale est bonum, quomodo vivendum, quidque amor et charitas, et qualis homo cui vita amoris et charitatis est; et quamdiu haec sunt scientiae et intellectus, non sunt nisi quam vera et inde doctrinae; ast ut primum illa a scientia et ex intellectu transeunt in voluntatem et inde in actum, non amplius sunt vera sed sunt bona; homo enim interius non aliud vult quam quod amat, et quod amat hoc ei bonum est. Ex his constare potest quod omnis doctrina ecclesiae sit doctrina veri; et quod verum doctrinae fiat bonum, ac fiat amoris et charitatis, dum a doctrina transit in vitam. Haec doctrina, quae hic per "filium masculum" significatur, est praecipue doctrina amoris in Dominum, et charitatis erga proximum; ita doctrina boni vitae, quae tamen usque est doctrina veri.

[2] Quod doctrina boni amoris et inde vitae significetur hic per "filium masculum", constare potest ex eo, quod "mulier", quae peperit filium, visa sit "circumdata sole, et super capite ejus corona stellarum duodecim", et per "solem" significatur amor in Dominum, et per "coronam stellarum duodecim" significantur cognitiones boni et veri; et ex muliere tali et matre non aliud generatur quam quod est amoris et boni, ita doctrina de illis; hoc itaque est "filius masculus."

[3] Quod illa ² doctrina sit pro nova ecclesia, quae Nova Hierosolyma vocatur, est quia haec "mulier", de qua in hoc capite agitur, est quae vocatur "sponsa, Agni uxor", quae fuit

"civitas sancta Hierosolyma descendens e caelo a Deo" (cap. 21:9, 10);

inde est quod visa sit "circumdata sole", per "solem" enim intelligitur Dominus quoad Divinum Amorem (videatur supra, n. 401, 525, 527, 708).

Quod "filius masculus" significet doctrinam ecclesiae, est quoque quia "filius" in Verbo significat verum, et doctrina ecclesiae est verum in omni complexu.

Quod "filius" in Verbo significet verum, constare potest ex illis quae prius de "muliere", de "utero" et de "parere" dicta sunt; nempe quod "mulier" significet ecclesiam, "uterus" intimum amoris ac receptionem veri ex bono, ac "parere" productionem et fructificationem eorum; (de "muliere" videatur supra, n. 707, de "utero", n. 710, et de "parere", n. 721); inde sequitur quod per "filios" et "filias", quia sunt partus, significentur vera et bona ecclesiae, per "filios" vera, et per "filias" bona ejus; verbo, quod per omnia nomina quae sunt conjugii, et inde procreationis in terra, significentur talia quae sunt conjugii boni et veri; ita per "patrem", "matrem", "filios", "filias", "generos", "nurus", "nepotes", et per plura, significentur bona et vera procreantia, ac bona et vera procreata, et porro bona et vera ordine derivata.

[4] Sed sciendum est quod bona et vera procreantia sint in spirituali homine, et quod bona et vera procreata in naturali; et quod illa quae in spirituali homine sunt, sint sicut pater et mater; et quod ea quae in naturali homine sunt, quia inde, sint sicut fratres et sorores; et quod dein vera et bona quae e novo procreantur sicut ex filiis maritatis intra affinitatem, et ex filiabus nuptis etiam intra eandem, sint in naturali homine, postquam illa ut parentes elevata sunt in spiritualem; ibi enim fit omnis conceptio et omnis parturitio seu gestatio in utero, sed ipsi partus fit in naturali homine: inde spiritualis homo, per elevationem verorum et bonorum, quae sicut parentes procreabunt nova, e naturali homine illuc, locupletatur continue, ubi omnia consociantur sicut societates caeli, secundum affectiones veri et boni, et earum propinquitates et affinitates. Inde patet quod procreationes illae spirituales, sicut procreationes naturales ex patre et matre, multiplicentur sicut familiae et domus in terris; et sicut ex seminibus fructificantur arbores, unde horti, qui paradisi dicuntur in spirituali homine, at luci et nemora in naturali, at silvae umbrosae in sensuali.

[5] Sed quia in Verbo permultis in locis dicuntur "filii", et nondum notum est quod per illos significentur vera ecclesiae et doctrinae, velim ex multis modo sequentia loca confirmationis causa inde adducere:

- Apud Evangelistas,

Jesus dixit, "Qui relinquit domos, fratres, sorores, patrem, matrem, uxorem, liberos, agros propter nomen meum, centuplum accipiet, et vitae aeternae hereditatem sortietur" (Matthaeus 19:29; Marcus 10:29, 30);

"Omnis qui ad Me venit, et non odit suum patrem, matrem, uxorem, liberos, fratres et sorores, immo animam suam, non est "meus discipulus" (Luca 14:26):

quis non videre potest quod non pater, mater, uxor, liberi, fratres, et sorores, nec domus et agri hic intelligantur sed quod talia quae sunt ipsius hominis, et ejus propria vocantur; haec enim homo relicturus est et odio habiturus, si velit colere Dominum et "Ejus discipulus esse", ac "centuplum recipere", et "vitae aeternae hereditatem sortiri": propria hominis sunt ejus amoris et inde ejus vitae in quam natus est, proinde sunt mala et falsa omnis generis; et quia illa sunt ejus amoris et vitae, ideo dicitur quod etiam "odisse debeat animam suam": haec mala et falsa significantur per "patrem et matrem, uxorem, liberos, fratres et sorores"; nam omnia quae sunt amoris et vitae hominis, seu quae sunt affectionis et inde cogitationis, seu quae sunt voluntatis et inde intellectus ejus, illa formata et conjuncta sunt, sicut generationes descendentes ex uno patre et una matre, et quoque distincta sicut in familias et domos; amor sui et inde amor mundi sunt eorum "pater et mater", et cupiditates inde oriundae, ac earum mala et falsa, sunt "liberi", qui "fratres" et "sorores": quod haec intelligantur, manifeste constare potest ex eo, quod Dominus non velit ut aliquis odio habeat patrem et matrem, nec uxorem, nec liberos, nec fratres et sorores, quia id foret contra amorem spiritualem cuivis e caelo insitum, qui est parentum erga liberos ac liberorum erga parentes, tum contra amorem conjugialem, qui est mariti erga uxorem et uxoris erga maritum, ut et contra amorem mutuum, qui est fratrum et sororum inter se; immo docet Dominus quod nec inimici odio habendi sint, sed amandi. Ex his patet quod per nomina consanguineorum, affinitatum et propinquorum in Verbo intelligantur consanguinei, affines et propinqui in sensu spirituali.

[6] Apud eosdem,

Jesus dixit discipulis, "Tradet frater fratrem in mortem, pater filium, et insurgent liberi contra parentes, et morti dabunt eos" (Matthaeus 10:21; Marcus 13:12);

"Dividetur pater contra filium, et filius contra patrem, mater contra filiam et filia contra matrem, socrus contra nurum, et nurus contra socrum" (Luca 12:53):

quod neque haec intelligenda sint secundum litteram, constat ex praecedentibus ibi, ubi Jesus dicit quod "non venerit ad dandum pacem super terra, sed divisionem", sed quod "erunt quinque in una domo divisi, tres contra duos et duo contra tres", per quae significatur quod pugnatura sint falsa et mala contra vera et bona, ac vicissim, quod fit quando homo in tentationes venit et reformatur; illa pugna per "divisionem" et "insurrectionem" significatur: quod "pater dividetur contra filium et filius contra patrem" significat quod malum pugnaturum sit contra verum, et verum contra malum; ibi "pater" est malum quod est proprium hominis, et "filius" est verum quod est homini a Domino: quod cupiditas falsi pugnatura sit contra affectionem veri, et affectio veri contra cupiditatem falsi, significatur per quod "dividetur mater contra filiam, et filia contra matrem"; "mater" ibi est cupiditas falsi, et "filia" est affectio veri; et sic porro: quod ita sit, etiam constare potest ex eo,

quod Dominus alibi dicat (ut Johannes 14:27; 16:33), quod in Ipso "pacem habituri sint", ita non divisionem.

[7] Apud Lucam,

Angelus dixit ad Sachariam de Johanne, "Praecedet coram" Domino "in spiritu et virtute Eliae, ad convertendum corda patrum ad filios" (1:17);

et apud Malachiam,

"Mittam Vobis Eliam prophetam, antequam venit dies Jehovae magnus et terribilis, ut convertat cor patrum ad filios, et cor filiorum ad patres eorum, ne veniam et percutiam terram anathemate" (3:23, 24 [B.A. 5, 6]):

quod Johannes Baptista praemissus sit ad praeparandum populum ad receptionem Domini, erat per baptismum; baptismus enim repraesentabat et significabat purificationem a malis et falsis, et quoque regenerationem per Verbum a Domino; quae repraesentatio nisi praecesserit, Dominus non potuisset in Judaea et in Hierosolyma Se manifestare, docere, et commorari quia Dominus fuit Deus caeli et Deus terrae sub forma Humana, qui non una potuit esse cum gente quae in meris falsis quoad doctrinam, et in meris malis quoad vitam fuit; quare nisi repraesentativum purificationis a falsis et malis per baptisma praeparaverit illam gentem ad receptionem Domini, gens illa a praesentia Ipsius Divini morbis omnis generis periisset; hoc ergo est quod significatur per "ne veniam et percutiam terram anathemate." Quod ita sit, in mundo spirituali notissimum est; ibi enim illi qui in falsis et malis sunt, ad praesentiam Domini dire cruciantur et spiritualiter moriuntur.

[8] Quod baptisma Johannis illum effectum potuisset producere, erat quia Ecclesia Judaica fuit ecclesia repraesentativa, et omnis conjunctio caeli cum illis fuit per repraesentativa; ut quoque constare potest ex lavationibus ibi mandatis; ut quod omnes immundi facti lavarent se et vestes, et inde pro mundis habiti sunt; similiter quod sacerdotes et Levitae lavarent se, antequam intrarent Tentorium conventus, et tunc Templum, ac fungerentur officiis sanctis; similiter quod Naaman mundatus sit a lepra per lavationem in Jordane; ipsa lavatio et baptizatio non quidem purificabat illos a falsis et malis, sed modo repraesentabat et inde significabat purificationem ab illis, quod tamen in caelo acceptum erat sicut ipsi purificati essent: ita caelum fuit conjunctum cum populo illius ecclesiae per baptisma Johannis; et quando caelum ita fuit conjunctum illis, potuit Dominus, qui erat Deus caeli, ibi Se manifestare, docere et commorari.

Quod ad Johannem "exiverit Hierosolyma et universa Judaea, et uni versa confinia Jordanis, et baptizati sint ab illo in Jordane, confitentes peccata sua", constare potest apud Matthaeum (3:5, 6);

Et quod dixerit illis, "Progenies viperarum, quisnam monstravit vobis effugere a futura ira?" (Luca 3:7.)

Quod conjunctio caeli cum Judaeis et cum Israelitis fuerit per repraesentativa, videatur in Doctrina Novae Hierosolymae (n. 148). Haec nunc fuit causa cur Johannes praemissus fuit ad parandum viam Domino, et ad praeparandum Ipsi populum. Ex his concludi potest quid significatur per "convertere cor patrum ad filios, et cor filiorum ad patres"; nempe, quod sit inducere repraesentationem conjunctionis bonorum spiritualium cum veris, et vicissim, ita regenerationis per Verbum a Domino; nam regeneratio est conjunctio illorum, ac Dominus est qui regenerat, et Verbum docet.

[9] Quod de Johanne illo dicatur, quod "praecederet coram Domino in spiritu et virtute Eliae", et quod "esset Elias", erat causa, quia Johannes ille sicut Elias repraesentabat Dominum quoad Verbum, et inde significabat Verbum quod a Domino; et quia in Verbo est Divina sapientia et Divina potentia, est ea quae intelligitur per "spiritum et virtutem Eliae." (De Verbo quod tale, videatur in opere De Caelo et Inferno 303-310; et in opusculo De Equo Albo.)

[10] Quod "filii" significent vera ex Verbo, constare etiam potest ex sequentibus locis:

- Apud Davidem,

"Ecce hereditas Jehovae filii, merces fructus ventris; sicut tela in manu potentis, sic filii adolescentiae; beatus vir qui implevit pharetram ex illis; non pudefient cum loquentur cum hostibus in porta" (Psalmuss 127:35):

per "filios" qui hereditas Jehovae, et per "fructum ventris" qui merces, intelliguntur vera et bona ecclesiae; per "filios" vera et per "fructum ventris" bona; nam haec et illa sunt merces et hereditas Jehovae, hoc est, caelum, quod est ex veris et bonis, nempe ex receptione illorum; per "filios adolescentiae" qui sicut tela in manu potentis, significantur vera Ecclesiae Antiquae, quae vera naturalia ex spirituali erant; haec ecclesia intelligitur per "adolescentiam"; et quia omnis potentia est illis veris contra falsa et mala, ideo dicitur, "sicut tela in manu potentis"; "tela" significant vera destruentia falsa: doctrina ex veris significatur per "pharetram" quia per "arcum"; et quia illi qui in doctrina ex illis veris sunt, nihil timent a falsis, dicitur, "Beatus vir qui ex illis implevit pharetram; non pudefient cum loquentur cum hostibus in porta"; "non pudefieri", est non vinci, et "hostes in porta" sunt falsa mali quae ex inferno.

[11] Apud eundem,

"Eripe me e manu filiorum alienigenae, quorum os loquitur vanitatem, et dextra eorum dextra mendacii; nam filii nostri sicut plantae magnae factae in adolescentia eorum, filiae nostrae sicut anguli excisi figura palatii" (Psalmuss 144:11, 12):

quod hic per "filios alienigenae" intelligantur falsa, patet, nam dicitur, "quorum os loquitur vanitatem, et dextra eorum dextra mendacii"; et quod per "filios nostros" significentur vera, etiam patet, nam dicitur quod "sint sicut plantae factae in adolescentia"; "plantae" sunt etiam vera, et "adolescentia" est hic, ut supra, Ecclesia Antiqua, cui genuina vera fuerunt: per "filias nostras", significantur affectiones veri, quae ideo comparantur "angulis excisis figura palatii", quia "palatium" est repraesentativum intellectus, in quo veritates in pulchra forma sunt, et in pulchra forma sunt quando ex affectione veri.

[12] Apud Micham,

"Calvitiem induc, et tonde te, propter filios deliciarum tuarum; dilata calvitiem tuam sicut aquila, quia migrarunt a te" (1:16):

luctus propter vera ecclesiae deperdita describitur per "calvitiem inducere" ac "dilatare", ac per "tondere se"; "crines" enim significant vera in ultimis, et qui absque veris in ultimis sunt, etiam absque veris internis sunt; inde est quod in mundo spirituali appareant calvi qui in nullis veris ex bono sunt: quod vera sint deperdita, significatur per quod "filii deliciarum migraverint a te"; "filii deliciarum" dicuntur ex amore illorum et inde jucundis.

[13] Apud Sachariam,

Vidit duas oleas "juxta dextram candelabri et juxta sinistram; .... et dixit, Hae sunt duo filii oleae stantes juxta Dominum totius terrae" (4:11, 14);

per "duas oleas" significantur binae ecclesiae, ecclesia caelestis et ecclesia spiritualis, illa quae "ad dextram candelabri", haec quae "ad sinistram"; per "filios oleae" significantur vera illarum, quae sunt doctrinalia.

[14] Apud eundem,

"Tendam Mihi Jehudam, arcu implebo Ephraimum, et excitabo filios tuos, Zion, cum filiis tuis, Javan; et ponam te sicut gladium potentis" (9:13):

per "filios Zionis" et per "filios Javanis" significantur vera Verbi interna et externa, per "filios Zionis" vera interna, et per "filios Javanis" vera externa; (quid reliqua significant, videatur supra, n. 357 [a] 443 [b] , ubi explicata sunt): quia per "filios" significantur vera, dicitur quod "ponentur sicut gladius potentis"; "gladius potentis" significat verum potenter destruens falsum.

[15] Apud Esaiam,

"Excitabo contra illos Medum, .... quorum arcus juvenes allident, et fructus ventris non miserebuntur, filiis non parcet oculus illorum" (13:17, 18):

quoniam per "Medum" intelliguntur qui nihili faciunt vera et bona ecclesiae, ideo etiam dicitur, "Filiis non parcet oculus eorum", "filii" namque sunt vera Verbi et ecclesiae. (Sed haec videantur supra, n. 710 [c] , explicata.)

[16] Apud Jeremiam,

"Tentorium meum devastatum est, et omnes funes mei evulsi, filii mei exiverunt a Me, et non illi" (10:20):

per "tentorium" quod devastatum significatur ecclesia quoad bonum amoris et ex eo cultum, omnis enim cultus antiquitus peractus est in tentoriis, et postea in Tentorio conventus, in quorum memoriam institutum est Festum Tentoriorum seu Tabernaculorum "omnes funes mei evulsi" significat quod non conjunctio veri cum bono, nec veritatum inter se, quae sic dilapsae, et inde non conjunctio caeli cum ecclesia; "filii mei exiverunt a Me, et non illi", significat quod vera ecclesiae ex Verbo dissipata sint, et quod sic homo se removerit a Domino.

[17] Apud eundem,

"Ecce Ego reducens captivitatem tentoriorum Jacobi, et habitaculorum ejus miserebor, ut aedificetur urbs super tumulo suo, et palatium juxta morem suum habitabitur; .... et erunt filii ejus sicut olim, et congregatio ejus coram Me constabit" (30:18, 20):

per "tentoria Jacobi" et "habitacula" ejus significantur omnia ecclesiae et ejus doctrinae, per "tentoria" bona ejus, et per "habitacula" vera ejus: per "captivitatem" illorum significatur captivitas spiritualis, quae est cum propter falsa, quae regnant, vera et bona Verbi non possunt percipi: falsa discutere et vera docere, significatur per "reducere captivitatem": "ut aedificetur urbs super tumulo suo", significat doctrinam ex veris per falsa collapsam; "urbs" est doctrina: "et palatium juxta morem suum habitabitur" significat intellectum spiritualem veritatum, sicut apud antiquos; "palatium" est intellectus veritatum spiritualium, nam in intellectu sunt veritates spirituales in suis formis, quae apparent, cum ita sistuntur videndae, sicut palatia: "erunt filii ejus sicut olim, et congregatio ejus coram Me constabit", significat quod vera ecclesiae futura sicut apud antiquos, et quod formae eorum in sarta conjunctione, sicut apud illos mansurae sint; "filii" ibi sunt vera, et "congregatio" est conjunctio eorum et dispositio in formas, qualis est apud hominem ecclesiae in intellectu, unde ei intelligentia; "secundum morem" et " [sicut] olim" est sicut apud antiquos.

[18] In Threnis,

"Oculus meus descendit aquis, quia procul est a me consiliarius recreans animam meam; facti sunt filii mei devastati, eo quod invaluerit hostis" (1:16):

luctus propter quod devastata sit ecclesia, intelligitur per quod "oculus meus descendat aquis"; devastatio ejus quoad vera significatur per quod "filii facti sint devastati": quod id per falsa mali, significatur per quod "invaluerit hostis"; "hostis" est falsum mali, ac infernum unde illud,

[19] Apud Esaiam,

"Excitare, excitare, surge Hierosolyma, quae bibisti e manu Jehovae calicem irae ejus, faeces calicis trepidationis.. exsuxisti; non qui ducit eam de omnibus filiis quos peperit, nec qui apprehendit manum ejus de omnibus filiis quos educavit; .... filii tui defecerunt, jacuerunt in capite omnium platearum" (51:17, 18, 20 ³ ):

restauratio ecclesiae quae in mere falsa mali lapsa est, significatur per "Excitare, excitare, surge Hierosolyma, quae bibisti e manu Jehovae calicem irae ejus, faeces calicis trepidationis exsuxisti"; "Hierosolyma "est ecclesia quoad doctrinam; "excitare" et "surgere" est restauratio ejus, "bibere calicem irae" est falsum, "faeces calicis" sunt mere falsa ex quibus mala, illa attrahere significatur per "bibere" et "exsugere": "non qui ducit eam de omnibus filiis quos peperit, nec qui apprehendit manum de omnibus filiis quos educavit", significat quod nulla vera ex Verbo quae didicit et hausit a falsis illam abducat; "filii" ibi sunt vera: "filii tui defecerunt, jacuerunt in capite omnium platearum", significat quod vera dissipata sint per omnis generis falsa; quia "filii" sunt vera, per "deficere" significatur dissipari, et per "jacere in capite omnium platearum" significatur per falsa omnis generis, "plateae" enim "urbis" significant doctrinalia vera, hic doctrinalia falsa.

[20] Apud eundem,

"Ne timeto", Jacob, .... "ab oriente adducam semen tuum, et ab occidente colligam te; dicam septentrioni, Da, et meridiei, Ne inhibe; adduc filios meos e longinquo, et filias meas ab extremitate terrae" (43:5 [, 6]):

haec non de Jacobi posteris, sed de gentibus, a quibus ecclesia formanda est, dicta sunt: per "Jacobum" [et] ejus semen intelliguntur qui ab illa ecclesia futuri sunt; quod formanda sit ab illis qui in falsis ex ignorantia sunt, et inde in obscuro quoad vera, significatur per "Ab occidente colligam te, et dicam septentrioni, Da"; et quod ab illis qui in bono amoris et in veris doctrinae ex claro sunt, non repellendi sint, sed acceptandi, significatur per "Ab oriente adducam semen tuum, et dicam meridiei, Ne inhibe"; "oriens" enim significat bonum amoris in claro, "meridies" verum doctrinae in claro, "occidens" bonum amoris in obscuro, et "septentrio" verum doctrinae in obscuro, quale est illis qui ex ignorantia veri in falsis sunt, et usque desiderant vera; haec enim significantur per illas plagas, quia in mundo spirituali omnes habitant distincte in plagis illis secundum lucem veri et affectionem boni. Per illa significentur similia cum his apud Matthaeum, quod "congregandi sint electi a quatuor ventis, a terminis caelorum usque ad terminos illorum" (24:31). Quod omnes qui in falsis ex ignorantia sunt, et tamen in desiderio veri, ad ecclesiam illam adducendi sint, significatur per "Adduc filios meos e longinquo, et filias ab extremitate terrae"; "filii" significant illos qui in veris, et "filiae" illos qui in affectione illorum, et inde quoque abstracte a personis significant vera et affectiones illorum; ac "longinquum" et "extremitas terrae" significant remotionem a luce veri, quia in falsis ex ignorantia, ex eo quod illis non fuerit Verbum, vel quia non intellectus sensus Verbi.

[21] Apud eundem,

"Festinabunt ⁴ filios tuos, destructores tui et devastatores tui ex te exibunt; .... ecce tollam erga gentes manum meam, et erga populos attollam signum meum, ut adferant filios tuos in sinu, et filias tuas super humero apportent (49:17, 22):

etiam haec de instauratione novae ecclesiae a Domino; et per "filios" quos festinabunt et quos adferent in sinu, et per "filias" quas super humero apportabunt, intelliguntur omnes qui in veris et in affectione illorum sunt, et abstracte a personis ipsa vera et affectiones illorum apud illos qui e nova ecclesia erunt; "destructores et devastatores" significant falsa mali; quod haec removenda sint, significatur per "ex te exibunt."

[22] Apud eundem,

"Mihi insulae confident, et naves Tharschisch in principio, ad adducendum filios tuos e longinquo, argentum eorum et aurum eorum cum illis" (60:9):

haec quoque de Ecclesia Gentium, et per "filios" qui adducentur, significantur qui recepturi sunt vera. (Reliqua videantur explicata supra, n. 50, 406 [c] 514 [d] .) Apud Hoscheam,

"Non perdam Ephraimum; .... post Jehovam ibunt, sicut leo rugiet, quia ille rugiet, et cum honore accedent filii a mari; cum honore advenient, sicut avis ex Aegypto, et sicut columba e terra Assyriae, et habitare faciam eos in domibus suis" (11:9-11):

per "filios e mari" significantur vera scientifica et vera rationalia; quare dicitur quod "advenient sicut avis ex Aegypto, et sicut columba e terra Assyriae"; per "Aegyptum" significatur naturale, et per "Assyriam" rationale, utrumque quoad vera. (Sed haec quoque explicata sunt supra, n. 275 [b] 601 [a] 654 [e] .)

[23] Apud Davidem,

"Audite hoc, omnes populi; aure percipite, omnes habitatores saeculi; tam filii hominis quam filii viri, una dives et egenus; os meum loquetur sapientias, et meditatio cordis mei intelligentias" (Psalmuss 49:2-4 [B.A. 1-3]):

per "filios hominis" significantur vera spiritualia quae a Domino per Verbum, quae sunt doctrinalia; et per "filios viri" significantur vera rationalia et naturalia, quae sunt ex intellectu, ita intellectus Verbi: per "divitem et egenum" significantur qui ex illis multa et qui ex illis pauca sapiunt.

[24] Apud eundem,

Jehovah "revertere, respice e caelis, et vide et visita vitem hanc, et surculum quem plantavit dextra tua, et super filium quem confortaveras Tibi; .... sit manus tua pro viro dextrae tuae, pro filio hominis quem confortasti Tibi" (Psalmuss 80:15, 16, 18 [B.A. 14, 15, 17]):

haec David de ecclesia et de se dixit, quod est sensus litterae, se enim intellexit per "surculum" et per "filium"; sed in sensu spirituali per "vitem" et per "surculum" quem plantavit Jehovah significatur ecclesia spiritualis repraesentata per filios Israelis; per "filium" super quem confortaverat Sibi, significatur verum doctrinae ex Verbo; per "virum dextrae" pro quo manus, et per "filium hominis" super quem confortaverat Sibi, significatur verum Verbi in sensu naturali, qui est sensus litterae, et verum Verbi in sensu spirituali, qui est sensus internus.

[25] Apud Ezechielem,

"Ecce profanaturus sum sanctuarium meum, magnificentiam roboris ⁵ mei, desiderium oculorum vestrorum, et indulgentiam animae vestrae; ac filii vestri et filiae vestrae, quos reliquistis, gladio cadent" (24:21, 25):

ita describitur devastatio omnis veri quod illis qui ab ecclesia; per "sanctuarium" quod profanabit, significatur Verbum ex quo ecclesia, hoc enim est ipsum Sanctuarium, quia est Divinum Verum; ex potentia ejus contra falsa et mala quae ab inferno, vocatur id "magnificentia roboris" Jehovae; ex intelligentia et vita caelesti inde, vocatur "desiderium oculorum vestrorum, et indulgentia animae vestrae": quod omnia vera cum affectione illorum per falsa peritura sint, significatur per quod "filii vestri et filiae vestrae gladio cadent"; "filii" sunt vera, "filiae" affectiones veri, et "gladius" falsum destruens verum.

[26] Apud Mosen,

"Cum hereditatem daret Altissimus gentibus, cum separaret filios hominis, constituit terminos populorum juxta numerum filiorum Israelis" (Deuteronomius 32:8):

haec de Antiquis Ecclesiis, quae ante Israeliticam fuerunt, et de earum instauratione a Domino, dicta sunt; per "gentes" intelliguntur qui in bono amoris fuerunt, et per "filios hominis" qui in veris doctrinae ex illo bono; quod illis omnia vera et bona fuerint, significatur per "Constituit terminos populorum juxta numerum filiorum Israelis"; quod "duodecim filii Israelis", seu "duodecim tribus", repraesentaverint et inde significaverint ecclesiam quoad omnia vera et bona, videatur supra (n. 39, 430, 657).

[27] Apud Jeremiam,

"Pudor comedit laborem patrum nostrorum a pueritia nostra, pecora eorum et armenta eorum, filios eorum et filias eorum; jacemus in pudore nostro, et operit nos ignominia nostra" (3:24, 25);

et apud eundem,

"Ecce Ego adducens super vos gentem e longinquo, domus Israelis, quae comedet messem tuam, et panem tuum, comedet filios tuos et filias tuas, comedet gregem tuum et armentum tuum, comedet vitem tuam et ficum tuam, depauperabit [urbes] munimentorum tuorum, quibus tu confidis, gladio" (5 [15,] 17):

per haec in sensu spirituali describitur devastatio omnium Ecclesiae apud Israelitas; per "gentem e longinquo" intelligitur falsum mali, quod est falsum sensualis hominis, vera destruens; per "messem", "panem", "filios", "filias", "gregem", "armentum", "vitem" et "ficum", quae gens illa comedet, significantur omnia ecclesiae; per "messem et panem" vera et bona ejus quoad nutritionem, per "filios et filias" vera et bona ejus quoad generationem, per "gregem et armentum" vera et bona spiritualia et naturalia, per "vitem et ficum" ecclesia spiritualis interna et externa ex illis.

[28] Apud Ezechielem,

"Si tres viri, Noach, Daniel et Hiob.... in medio ejus, vivus Ego si filios aut si filias eripuerint, illi soli eripientur, et terra fiet desolatio adducam gladium super terram, .... et exscindam ex ea hominem et bestiam" (14 [14,] 16-18, 20):

per haec quoque describitur devastatio ecclesiae quoad omnia vera boni et bona veri, praeter apud illos qui per vera ex Verbo et per tentationeS reformantur; hi significantur per "Noachum", "Danielem" et "Hiobum": quod apud reliquos peritura sint omnia vera boni et bona veri, significatur per quod "non filios aut filias eriperent", sed quod "illi soli eriperentur": devastatio ecclesiae per falsa significatur per quod "terra fiet desolatio", et per "Adducam gladium super terram"; "terra" est ecclesia, et "gladius" est falsum destruens verum: quod destruetur omne verum spirituale et naturale, et quod inde peritura omnis intelligentia et scientia veri, significatur per quod "exscindam ex ea hominem et bestiam."

[29] Apud eundem,

"Patres comedent filios in medio tui, et filii comedent patres suos; faciam in te judicia, et dispergam omnes reliquias tuas in omnem ventum" (5:10);

apud Mosen,

Quod ederent carnem filiorum et filiarum, inter maledictiones (Leviticus 26:29):

per quod "patres comedent filios, et filii patres", significatur quod mala destructura sint vera, et quod falsa bona; "patres" sunt mala et bona, ac "filii" sunt falsa et vera; et quia sic omne vitae spiritualis apud hominem perit, dicitur quod "facturus judicia, et dispersurus reliquias in omnem ventum"; "reliquiae" sunt vera et bona apud hominem ab infantia et pueritia a Domino recondita.

[30] Etiam legitur quod "traduxerint filios suos idolis ad devorandum", "inque cibum", et "per ignem", in sequentibus:

- Apud Ezechielem,

"Tu sumpsisti filios tuos [et filias tuas] , quos peperisti Mihi, et sacrificasti.. iis ad devorandum: num hoc parum de scortationibus tuis? Mactasti.. filios meos, et tradidisti eos, dum transire fecisti eis illos: .... filia matris tuae, .... et soror tu sororum, .. fastidiverunt mari tos suos et filios suos" (16:20, 21, 45 ⁶ ):

haec de abominationibus Hierosolymae: ac per "sacrificare filios et filias idolis ad devorandum" significatur destruere et consumere omnia vera et bona ecclesiae; similiter vera ex Verbo, per "mactare filios", et "transire facere eis illos"; quod destruxerint vera et bona Verbi per falsificationes et adulterationes, significatur per "scortationes" ibi et alibi in eo capite.

[31] Apud eundem,

"Polluam illos cum donis illorum, eo quod traduxerint omnem aperturam uteri, ut devastem illos: .... quare offertis dona.., cum traducitis filios Vestros per ignem, vos polluti per omnia idola vestra" (20:26, 31):

destruere vera per mala amoris sui, et per cupiditates ex proprio, significatur per "traducere filios per ignem"; ac per falsa, significatur per "pollui idolis."

(Quod "idola" significent falsa doctrinae et cultus quae ex propria intelligentia, videatur supra, n. 587.)

[32] Apud eundem,

Ohola et Oholiba "scortatae sunt, et sanguis in manibus illarum, et cum idolis suis scortatae sunt; etiamque filios suos, quos genuerunt Mihi, traduxerunt illis in cibum" (23:37):

per "Oholam" et "Oholibam" intelliguntur Samaria et Hierosolyma, et per "Samariam" intelligitur ecclesia spiritualis, ac per "Hierosolymam" ecclesia caelestis, utraque quoad doctrinam; falsificationes et adulterationes Verbi significantur per quod "scortatae sint", et quod "sanguis in manibus illarum"; falsa inde ex propria intelligentia significantur per quod "cum idolis suis scortatae sint"; inde patet quid significatur per quod "filios suos idolis traduxerint in cibum", nempe quod vera ex Verbo destruxerint per falsa.

[33] Quoniam "filii" significant vera, ideo

"Semina quae ceciderunt in bonam terram" vocantur a Domino "Filii regni; ac "zizania" quae sunt falsa, "Filii mali" (Matth. 13:38 ⁷ );

Tum qui in Veris sunt, Vocantur "Filii lucis" (Johannes 12:36);

Qui in conjugio veri et boni a Domino, "Filii nuptiarum" (Marc. 2:19 ⁸ );

Et qui regenerati sunt, "Filii Dei" (Johannes 1:11-13).

Quia per "lapides" in Verbo significantur vera, dixit Johannes Baptista

"Quod Deus possit ex lapidibus his suscitare filios Abrahamo" (Luca 3:8).

(Quod per "lapides" significentur vera, super quibus fundantur vera interiora, videatur in Arcanis Caelestibus, n. 643, 1298, 3720, 6426, 8609, 10376.)

[34] Sicut per "filios" significantur vera, ita etiam per illos in opposito sensu significantur falsa, ut in quibusdam locis supra allatis; [tum quoque in hoc] apud Esaiam,

"Parate filiis ejus mactationem oh iniquitatem patrum eorum, ut non resurgant et possideant terram, et impleantur facies terrae urbibus: surgam contra eos, ...et exscindam Babeli nomen et residuum, et filium et nepotem, ...et ponam eam in hereditatem anatariae, et in stagna aquarum, et everram eam scopis perdendo" (14:21-23):

haec de Babele, per quam significatur adulteratio Verbi et profanatio; hic agitur de totali vastatione veri apud illos qui per "Babelem" intelliguntur; quod prorsus destructa sint vera apud illos per adulterationem Verbi, significatur per "Parate filiis ejus mactationem, ut non resurgant et possideant terram, et impleantur facies terrae urbibus"; per "terram" intelligitur ecclesia in qua vera, et per "urbes" intelliguntur doctrinalia ex meris falsis; quod peritura sint omnia vera a primis ad ultima, significatur per quod "exscindetur Babeli nomen et residuum, filius et nepos"; quod prorsus nihil veri remansurum sit, significatur per "Everretur scopis perdendo."

[35] Sciendum est quod per "filios" in locis supra allatis significentur illi qui in veris aut qui in falsis sunt; at quia sensus spiritualis Verbi non aliquid commune habet cum personis, ideo in eo sensu per "filios " significantur vera aut falsa abstracte ab idea personae; quod sensus spiritualis talis sit, est quia idea personae finit cogitationem et ejus extensionem in caelum quaquaversum; omnis enim cogitatio, quae ex affectione veri procedit, vadit per caelum undequaque, nec terminatur nisi sicut lux in umbram; at cum cogitatur simul persona, tunc terminatur idea ubi persona est, et cum illa etiam intelligentia: haec causa est quod per "filios" in sensu spirituali significentur vera aut falsa abstracte.

Poznámky pod čarou: