Kabanata 7.
Pagsusuri sa aming Mga Motibo
1. “Huwag kayong humatol, upang hindi kayo hatulan.
2. Sapagka't sa kung anong paghatol kayo ay hahatulan, kayo'y hahatulan; at sa anong panukat na inyong sinusukat, ito ay isusukat pabalik sa inyo.
3. At bakit mo tinitingnan ang puwing sa mata ng iyong kapatid, nguni't hindi mo pinapansin ang tahilan sa iyong sariling mata?
4. O paanong masasabi mo sa iyong kapatid, Pahintulutan mo akong alisin ang dayami sa iyong mata, at narito, ang tahilan ay nasa iyong sariling mata?
5. Ipokrito, alisin mo muna ang tahilan sa iyong sariling mata, at pagkatapos ay titingnan mong mabuti upang maalis ang puwing sa mata ng iyong kapatid.
6 Huwag mong ibigay sa mga aso ang banal, ni ihagis mo man ang iyong mga perlas sa harap ng mga baboy, baka sila'y yurakan ng kanilang mga paa, at pagpihit, ikaw ay punitin.
7 Humingi kayo, at kayo'y bibigyan; humanap, at makakatagpo kayo; kumatok kayo, at kayo'y bubuksan.
8. Sapagka't ang bawa't humihingi, ay tumatanggap; at ang naghahanap, ay nakatagpo; at sa kanya na kumakatok, ito ay bubuksan.
9 O sinong tao sa inyo, na kung humingi ng tinapay ang kaniyang anak, ay bibigyan siya ng bato?
10 At kung humingi siya ng isda, bibigyan ba niya siya ng isang ahas?
11 Kung kayo nga, na mga masasama, ay marunong magbigay ng mabubuting kaloob sa inyong mga anak, gaano pa kaya ang inyong Ama na nasa langit na magbibigay ng mabubuting bagay sa mga humihingi sa kaniya?
12. Kaya nga lahat ng bagay anuman ang ibig ninyong gawin ng mga tao sa inyo, gawin ninyo ang gayon sa kanila; sapagkat ito ang Kautusan at ang mga Propeta.
13. Kayo'y magsipasok sa masikip na pintuang-bayan, sapagka't maluwang ang pintuang-bayan, at malapad ang daan na patungo sa pagkapahamak, at marami ang nagsisipasok doon;
14. Sapagka't masikip ang pintuan, at makipot ang daan na patungo sa buhay, at kakaunti ang nakasusumpong nito.
15. At mag-ingat kayo sa mga bulaang propeta, na lumalapit sa inyo na nakadamit tupa, datapuwa't sa loob sila'y mga mababangis na lobo.
16. Mula sa kanilang mga bunga ay makikilala mo sila. Namimitas ba ang [mga tao] ng mga ubas mula sa mga dawag, o ng mga igos mula sa mga dawag?
17. Kaya ang bawat mabuting punong kahoy ay gumagawa ng mabubuting bunga; ngunit ang bulok na puno ay gumagawa ng masasamang bunga.
18. Ang mabuting puno ay hindi makakapagbunga ng masasamang bunga; ni ang bulok na puno ay hindi makagawa ng mabubuting bunga.
19 Bawat punong kahoy na hindi namumunga ng mabuti ay pinuputol, at inihahagis sa apoy.
20 Kaya't sa kanilang mga bunga ay makikilala ninyo sila."
Ang nakaraang episode ay nagtapos sa mga salitang, "sapat sa araw ay ang sarili nitong kasamaan." Ang mga salitang ito ay nagpapaalala sa atin na walang mas mahalaga kaysa sa pagsusuri sa mga nakatagong kasamaan sa ating sariling buhay, pagsisiyasat sa sarili nating motibo, at pagtukoy kung hanggang saan natin inuuna ang Diyos. Ito ay lubos na mahalaga kung tayo ay umaasa na gumawa ng mabuti sa kapwa na tunay na mabuti. Sa madaling salita, upang makagawa ng mabuti kailangan muna nating suriin ang ating mas malalim na motibo at hilingin sa Diyos na alisin ang anumang masama, makasariling hilig na maaaring nasa ating puso. Ito ay isang pang-araw-araw na proseso, kahit sandali sa sandali, pagtukoy at pag-aalis ng isang makasariling hilig sa isang pagkakataon.
Kung, halimbawa, tayo ay naging lubhang mapanuri sa iba, tayo ay tinuturuan na suriin ang aspektong ito ng ating kalikasan: “Huwag humatol, upang hindi ka mahatulan,” ang sabi ni Jesus. “Sapagkat kung anong paghatol ang hahatulan mo, hahatulan ka” (7:1-2). Hindi ito nangangahulugan na hindi na tayo kailanman gagawa ng anumang paghuhusga, dahil upang mabuhay ang lipunan, ang mga sibil at moral na paghatol ay dapat gawin. Ang mga tagapamahala ng tauhan ay dapat magpasya kung ang isang partikular na indibidwal ay higit pa o hindi gaanong kwalipikado para sa isang trabaho; dapat magpasya ang mga manggagamot kung gagawa o hindi ng operasyon na nagbabanta sa buhay; ang mga referee ay dapat gumawa ng mga desisyon tungkol sa mga laro kung saan sila nangangasiwa; ang mga hukom ay dapat gumawa ng mga desisyon na naaayon sa batas. Ang mga paghatol ng ganitong kalikasan ay dapat na patuloy na gawin upang ang lipunan ay gumana nang maayos.
Ano nga ba ang ibig sabihin ni Jesus nang sabihin Niyang, “Huwag kayong humatol, upang hindi kayo mahatulan”? Ang ibig niyang sabihin ay hindi tayo dapat gumawa ng espirituwal na paghatol tungkol sa mga tao. Dapat tayong maging mas maingat pagdating sa pagtatasa ng mga motibo at intensyon ng iba. Talagang hindi natin nakikita ang kaluluwa ng ibang tao; samakatuwid hindi natin alam kung ano ang nagtutulak sa isang tao, kung ano ang mga motibasyon ng sinuman, o kung anong mga dahilan ang nakatago sa likod ng mga panlabas na salita at kilos ng isang tao. Dahil ang lahat ng ito ay nasa larangan ng espiritu, ipinagbabawal tayong gumawa ng mga paghatol tungkol sa mas malalim na motibasyon o mahalagang katangian ng sinuman. 1
Kami, gayunpaman, ay mahigpit na hinihikayat na hatulan ang aming sariling mga motibo at intensyon. Ito ang dahilan kung bakit sinabi ni Hesus, “Bakit mo tinitingnan ang puwing na nasa mata ng iyong kapatid, ngunit hindi mo pinapansin ang troso na nasa iyong sariling mata? . . . ipokrito! Alisin mo muna ang tabla sa iyong sariling mata, at pagkatapos ay makikita mong malinaw upang alisin ang puwing na nasa mata ng iyong kapatid” (Mateo 7:3, 5). Ang pagsusuri sa sarili, gaya ng makikita natin, ang susi sa espirituwal na paglago. Sa lawak na sinusuri at inaalis natin ang mga kasamaan sa ating sarili, nagbubukas tayo ng daan para sa kabutihang dumaloy mula sa Diyos.
Ngunit ang proseso ng pagsusuri sa ating sarili, pagtukoy sa mga kasamaan at pagdaig sa mga ito, ay nangangailangan ng panalangin sa Diyos para sa liwanag at kalooban na gawin ito: “Humingi, at kayo ay bibigyan,” sabi ni Jesus. “Maghanap kayo, at kayo ay makakatagpo; kumatok at ito ay bubuksan” (7:7). Ang mga salita ni Jesus ay puno ng katiyakan: “Sapagkat ang bawat humihingi ay tumatanggap, at ang naghahanap ay nakasusumpong, at ang kumakatok ay pagbubuksan” (7:8).
Habang nagpapatuloy ang sermon, nag-aalok si Jesus ng ilang susi kung paano natin masusuri ang ating mga motibo at intensyon. Marahil ang pinakatanyag at pinakalaganap sa lahat ay ang ginintuang tuntunin: “Kaya, anuman ang ibig ninyong gawin ng mga tao sa inyo, gawin din ninyo sa kanila, sapagkat ito ang Batas at ang mga Propeta” (7:12). Ang unibersal na prinsipyong ito ng pagsusuri sa sarili ay naaangkop sa lahat ng tao, sa lahat ng pananampalataya, sa lahat ng oras. Tinatawag tayo nito na tanungin ang ating sarili, "Gusto mo bang gawin ng isang tao sa iyo kung ano ang gagawin mo sa kanila?" Kung ang sagot ay "hindi," hindi natin dapat gawin ito. Kung ang sagot ay "oo," dapat nating gawin ito.
Ngunit kahit na ang ginintuang tuntunin ay isang unibersal na prinsipyo, maaari rin itong maging isang "makipot na landas" kung bihira nating tahakin ito. Kung pipiliin natin sa halip na tahakin ang landas ng pagpapasaya sa sarili at malupit na paghuhusga ng iba, habang mas tinatahak natin ang landas na iyon, mas lumalawak ito.
Kaya nga, sabi ni Jesus, “Pumasok kayo sa makipot na pintuan; sapagka't maluwang ang pintuang-bayan at malapad ang daan na patungo sa kapahamakan, at marami ang pumapasok doon. Sapagkat makipot ang pintuan at mahirap ang daan patungo sa buhay, at kakaunti ang nakasusumpong nito” (7:13-14). Alam ni Jesus na ang landas ng maingat na pagsusuri sa sarili at pagsasaalang-alang sa iba ay makitid. Hindi ito natapakang mabuti, dahil lamang sa hindi ito madalas na nilalakad ng mga tao. Magkagayunman, ito ang daan patungo sa ganap na buhay.
Habang lumalalim ang proseso ng pagsusuri sa sarili, dapat nating malaman lalo na ang hilig nating gumamit ng banal na kasulatan upang itaguyod ang ating makasariling layunin. Kaya naman binabalaan tayo ni Jesus na “mag-ingat sa mga bulaang propeta, na lumalapit sa inyo na nakadamit tupa, ngunit sa loob ay mga lobong mandaragit” (7:15). “Ang mga bulaang propeta” ay sarili nating mga hilig na gumamit ng sagradong kasulatan (“kasuotan ng tupa”) bilang paraan ng pagkamit ng mga makasariling ambisyon (“sa loob-loob nila ay mga lobo na gutom na gutom”). Hangga't mayroon tayong lihim na motibo sa sarili, walang tunay na kabutihan ang magagawa. Ang mga palumpong na nagbubunga ng "mga dawag" at "mga tinik" ay sumisimbolo sa baog ng mga kilos na may sariling interes sa loob nito - ang walang laman, walang bunga na mga pagsisikap na magmukhang matuwid sa mata ng iba, habang sa loob ay walang katuwiran. Gaya ng sinabi ni Jesus, “Makikilala ninyo sila sa kanilang mga bunga; ang mga tao ba ay namumulot ng mga ubas mula sa mga dawag o ng mga igos mula sa mga dawag?” (7:16).
Wala sa atin, gaano man kadalas tayong nagbabasa o sumipi ng banal na kasulatan, ang nasa landas na patungo sa buhay hanggang sa magsimula tayong maglingkod sa iba mula sa isang tunay na espirituwal na motibo. Ang paglilingkod sa kapwa at pananampalataya sa Diyos ay hindi dapat paghiwalayin. Halimbawa, maraming mapagnilay-nilay na landas na nakatuon sa panalangin, pagninilay-nilay, pag-aaral, at pagmumuni-muni. Bagama't ang mga disiplinang ito na nakatuon sa pananampalataya ay napakahalaga, dapat ding isama ng mga ito ang kapaki-pakinabang na paglilingkod. Kung hindi, hindi sila kumpleto.
Katulad nito, maraming mga landas na nagbibigay-diin sa pagkakawanggawa at mabuting kalooban. Nakatuon ang mga disiplinang ito na nakatuon sa serbisyo sa pagliligtas sa kapaligiran, pagtatatag ng mga paaralan, pagbibigay ng mga tirahan para sa mga walang tirahan, pagpapakain sa mga nagugutom, pagtulong sa mga may kapansanan, at pangangalaga sa mga mahihirap at nangangailangan sa buong mundo. Ang mga gawaing ito ng panlabas na pakikiramay ay napakahalaga, ngunit kung hindi sila naudyukan ng isang tunay na pag-ibig sa kapwa, mayroon silang kakaunting aktwal na kabutihan sa kanila. Sa katunayan, maaari silang maging isa pang anyo kung saan ang gutom na gutom na lobo (pagnanais na pahalagahan, gantimpalaan, at pahalagahan) ay nagkukunwari sa pananamit ng tupa (gumawa ng panlabas na mabubuting gawa para sa iba).
Kung tayo man ay patungo sa landas ng pagmumuni-muni o sa landas ng paglilingkod, ang makitid na landas ay hindi dapat pabayaan, sapagkat ito ang nasa puso ng dalawang paglapit. Ito ay nagpapaalala sa atin na manatiling gising sa espirituwal at magkaroon ng kamalayan sa kung ano ang nangyayari sa ating panloob na mundo. Tinatawag tayo nito na una sa lahat ay tumingin sa Diyos sa Kanyang Salita, umiwas sa mga kasamaan bilang mga kasalanan laban sa Kanya (mga disiplinang nakatuon sa pananampalataya), at pagkatapos ay tumingin sa labas patungo sa kapwa, nagsusumikap na makita at paglingkuran ang Diyos sa lahat (mga disiplinang nakatuon sa paglilingkod). Kung ang ating mga gawa ay tunay na mabuti at ang ating mga pagsusumikap sa paglilingkod ay magbubunga ng marangal, dapat itong dumaloy mula sa ating pinakamataas na intensyon. Ito ang mga mas pinong instinct at mas marangal na pahiwatig ng isang puso na nililinis sa pamamagitan ng pagsusuri sa sarili sa liwanag ng mga utos ng Diyos. 2
Sa tuwing maingat at tapat nating sinusuri ang ating mga motibo, nagdarasal sa Diyos na tulungan tayong alisin ang bawat makasariling pagnanasa at maling pag-iisip, nagbubukas tayo ng paraan para kumilos ang Diyos sa loob at sa pamamagitan natin. Sa puntong ito na ang ating “mabubuting” gawa ay nagiging tunay na mabuti: “Gayunman, bawat mabuting puno ay namumunga ng mabuting bunga . . . ang mabuting puno ay hindi mamumunga ng masamang bunga” (7:17-18). Ngunit kung iiwasan natin ang pagsusumikap sa pagsusuri sa sarili (ang makitid na landas) hinding-hindi tayo makakaalis sa mga makasariling pagnanasa na makakahawa sa bawat mabuting gawa na ating ginagawa. Kung gayon, ang bunga ng ating panlabas na mabubuting gawa ay hindi magiging mabuti, dahil ang ugat ng puno ay masama: "Ang masamang puno ay namumunga ng masamang bunga" (7:19).
Maliban kung pipiliin natin ang makitid na landas, na patuloy na nag-uugat at inaalis ang lahat ng anyo ng makasariling pagmamalasakit, hindi tayo makakapagbunga ng mabuting bunga. Dahil dito, lalo tayong matupok ng apoy ng makasariling pagnanasa: “Ang bawat puno na hindi namumunga ng mabuti ay pinuputol at ihahagis sa apoy” (7:19).
Sa huli, ang tanging mahalaga ay ang ating taos-pusong pagnanais na makaiwas sa makasariling alalahanin upang ang ating mga motibo ay maging kasing dalisay hangga't maaari. Kaya naman ang bahaging ito ay nagsisimula sa isang pangaral na alisin muna ang tabla sa ating sariling mata. Kapag ang tabla ng pansariling interes ay inalis, malinaw nating nakikita kung paano natin matutulungan ang iba sa mga pinakakapaki-pakinabang at mapagmahal na paraan — mga paraan na walang mga alalahanin sa ego. Sa tuwing nangyayari ito, nagbubunga tayo ng tunay na mabuti. Ito, kung gayon, ang ibig sabihin ni Jesus nang sabihin Niya, “Sa kanilang mga bunga ay makikilala ninyo sila” (7:20).
Paggawa ng Kalooban ng Ama
21. “Hindi lahat ng nagsasabi sa Akin, Panginoon, Panginoon, ay papasok sa kaharian ng langit, kundi ang gumaganap ng kalooban ng Aking Ama na nasa langit.
22. Marami ang magsasabi sa Akin sa araw na yaon, Panginoon, Panginoon, hindi ba kami nanghula sa Iyong pangalan, at sa Iyong pangalan ay nagpalayas ng mga demonyo, at sa Iyong pangalan ay nagsagawa kami ng maraming [mga gawa ng] kapangyarihan?
23. At pagkatapos ay aaminin ko sa kanila, Hindi ko kayo nakilala; lumayo kayo sa akin, kayong gumagawa ng kasamaan.
24 Kaya't ang bawa't nakikinig sa aking mga salita, at ginagawa ang mga yaon, ay itutulad Ko siya sa isang taong mabait, na nagtayo ng kaniyang bahay sa ibabaw ng bato.
25. At lumagpak ang ulan, at ang mga ilog ay dumating, at ang mga hangin ay humihip, at sila'y bumagsak sa bahay na yaon; at hindi ito bumagsak, sapagkat ito ay itinatag sa bato.
26 At ang bawa't nakikinig sa mga salita Ko na ito, at hindi ginagawa, ay maitutulad sa isang taong hangal, na nagtayo ng kaniyang bahay sa buhanginan.
27 At bumuhos ang ulan, at bumuhos ang mga ilog, at humihip ang hangin, at hinampas ang bahay na yaon, at nabagsak, at ang pagbagsak niyaon ay malaki.
28 At nangyari, nang matapos ni Jesus ang mga salitang ito, ay nanggilalas ang karamihan sa kaniyang aral.
29. Sapagka't sila'y tinuturuan niya bilang [Isang] may kapamahalaan, at hindi gaya ng mga eskriba."
Gaya ng nabanggit sa nakaraang seksyon, ang buhay na mapagnilay-nilay, gayunpaman madasalin at banal, nang walang mabubuting gawa, ay walang silbi. Katulad din ng isang aktibong buhay, na puno ng panlabas na mabubuting gawa, nang hindi muna kinikilala at iniiwasan ang ating mga kasamaan, ay wala ring silbi. Parehong ang napaka-relihiyoso at ang masipag sa paglilingkod ay maaaring maniwala na sila ay naglilingkod sa Diyos at ginagawa ang kanilang makakaya. Ngunit sinabi ni Jesus, “Hindi lahat ng nagsasabi sa Akin, ‘Panginoon, Panginoon,’ ay papasok sa kaharian ng langit, kundi ang gumagawa ng kalooban ng Aking Ama na nasa langit” (7:21).
Ang paggawa ng kalooban ng Ama ay pagsunod sa mga kautusan; ito ang pundasyon at batayan ng lahat ng iba pa. 3
Kung hindi muna sinusunod ang mga utos, wala nang ibang mahalaga. Kahit na nagpapalayas tayo ng mga demonyo at gumawa ng mga kababalaghan, hindi ito makakatulong. Gaya ng sinabi ni Hesus “Marami ang magsasabi sa Akin sa araw na iyon, ‘Panginoon, Panginoon, hindi ba kami nanghula sa Iyong pangalan, nagpalayas ng mga demonyo sa Iyong pangalan, at nakagawa ng maraming kababalaghan sa Iyong pangalan?’” (7:22). Sa madaling salita, ang bawat isa sa atin ay tinatawag na gawin ang mas malalim na gawain ng pagsusuri sa sarili. Kabilang dito ang pagtukoy sa mga kasamaan sa ating sarili at pag-iwas sa mga ito bilang mga kasalanan laban sa Diyos. Ngunit kung hindi natin susundin ang mga pangunahing batas ng espirituwal na buhay, na kinabibilangan ng pag-iwas sa mga kasamaan ng pagpatay, pangangalunya, pagnanakaw, maling saksi, at pag-iimbot, hindi natin masasabing mga tagasunod tayo ng Diyos. Kaya't sasabihin sa atin ni Jesus, “Hindi ko kayo nakilala; lumayo kayo sa Akin, kayong nagsasagawa ng katampalasanan” (7:23).
Ang espirituwal na pagtuturo na ibinigay sa buong kabanatang ito ay lubos na malinaw: kung saan lamang natin iniiwasan ang kasamaan sa ating sarili bilang mga kasalanan laban sa Diyos, ang kabutihan na ating ginagawa ay tunay na mabuti. Ito ang ibig sabihin ng gawin ang kalooban ng Diyos. Hindi ito kumplikado. Sundin lamang ang mga kautusan, at manalangin para sa kapangyarihang gawin ito.
Ang sinumang gumagawa nito ay tulad ng “isang matalinong tao na nagtayo ng kanyang bahay sa ibabaw ng bato.” At sinumang hindi gagawa nito ay katulad ng isang hangal na tao na nagtayo ng kanyang bahay sa buhangin. Nang dumating ang mga bagyo, ang bahay ng taong hangal, na itinayo sa palipat-lipat na buhangin ng opinyon ng tao, ay hindi tumayo. Ngunit ang bahay na itinayo sa ibabaw ng bato—pananampalataya sa Panginoon at isang buhay ayon sa Kanyang mga turo—ay nakayanan ang pinakamarahas na unos ng buhay. Gaya ng sinabi ni Jesus, “Bumuhos ang ulan, dumating ang baha, at humihip ang hangin at hinampas ang bahay na iyon; at hindi ito nahulog, sapagkat ito ay itinatag sa bato” (7:25).
Sa mabagyo na mga pag-urong ng buhay - na kinakatawan ng ulan, baha, at hangin na humahampas sa bahay - ang ating tunay na motibo ay nalantad. Sa mga sandaling ito ay malaya nating mapipili na bumaling sa Diyos, na humihiling sa Kanya na tulungan tayong linisin ang ating puso mula sa bawat pagnanasa sa sarili. At kapag ginawa natin ito, huminto ang ulan, humupa ang baha, at humihina ang hangin.
Sa paglipas ng mga ulap ng bagyo, at ang araw ay nagsisimulang sumikat, ang kapayapaan ay bumalik at ang kagalakan ay bumangon. Doon natin napagtanto na ang Diyos ay kasama natin sa lahat ng panahon, tinutulungan tayong alisin ang kasamaan at binibigyang-inspirasyon tayong gumawa ng mabuti. Sa mga "pagkatapos ng bagyo" na mga estadong ito, nauunawaan natin, nang higit at mas malalim, na ang Diyos ay laging nariyan, mahinahong umaakay at nagtuturo, nag-aalok ng katotohanan na magpapanatiling matatag sa atin, kahit na sa gitna ng pinakamaligalig na damdamin. mga bagyo.
Ang kamalayan na ito ay hindi dumarating lamang sa pamamagitan ng pakikinig sa katotohanan; sa halip, ito ay resulta ng pamumuhay sa katotohanan. Kung kaya't tinapos ni Jesus ang Sermon sa Bundok sa isang kahanga-hangang pangako at isang matibay na babala. Una ang pangako: “Ang bawat isa na nakikinig sa mga pananalitang ito ng Akin at ginagawa ang mga iyon, ay itutulad Ko sa isang taong matalino na nagtayo ng kanyang bahay sa ibabaw ng bato. At bumuhos ang ulan, bumaha, at humihip ang hangin, at hinampas ang bahay, at hindi nabagsak, sapagkat ito ay itinatag sa ibabaw ng bato” (7:24). At pagkatapos ay dumating ang babala: “Ang bawat isa na nakikinig sa mga pananalitang ito ng Akin at hindi ginagawa ang mga iyon, ihahalintulad Ko sa isang hangal na tao na nagtayo ng kanyang bahay sa buhanginan. At bumuhos ang ulan, bumaha, at humihip ang hangin at hinampas ang bahay, at nahulog. At malaki ang pagbagsak nito” (7:27).
Ito ang makapangyarihang wakas ng nakilala bilang “ang Sermon sa Bundok.” Napakahalaga na ibinigay ni Jesus ang sermon na ito sa isang “bato” (isang bundok), ang pinakamatatag na simbolo sa lupa ng isang hindi matinag, hindi natitinag na pananampalataya.
Habang tinatapos ni Jesus ang sermon, “nagtaka ang mga tao sa Kanyang mga salita” (7:28). Iyan ay dahil “Itinuro niya sila bilang isang may awtoridad, hindi tulad ng mga eskriba” (7:29). Ang mga salita ni Jesus ay puno ng kapangyarihan. Nagsalita siya nang may isang uri ng awtoridad na hindi katulad ng anumang narinig nila noon; tiyak na hindi ito katulad ng anumang narinig nila mula sa ibang mga lider ng relihiyon. Madaling isipin na iniisip nila, Sino ang lalaking ito? Saan siya nanggaling? At saan niya nakuha ang kaalamang ito?
Ito ang magiging pangunahing tanong sa kabuuan ng ebanghelyong ito. Sino si Hesus?
Mga talababa:
