267. Quod angeli tantam sapientiam recipere possint. est quia aperta sunt interiora eorum, et sapientia sicut omnis perfectio crescit versus interiora, ita secundum aperitionem eorum. ¹ Sunt tres gradus vitae, qui correspondent tribus caelis, apud unumquemvis angelum (videatur 29-40); illi, apud quos primus gradus apertus est, in caelo primo seu ultimo sunt illi, apud quos secundus gradus apertus est, in caelo secundo seu medio sunt illi autem apud quos tertius gradus apertus est, in caelo tertio seu intimo sunt: secundum hos gradus est sapientia angelorum in caelis inde sapientia angelorum intimi caeli immensum transcendit sapientiam angelorum medii caeli, et horum sapientia sapientiam angelorum ultimi caeli (videatur supra, 209, 210; et quales gradus sint, 38). Quod talia discrimina sint, est quia illa quae in superiori gradu sunt, singularia sunt, et quae in inferiori communia, et communia sunt continentia singularium se habent singularia ad communia sicut millia aut myriades ad unum, ita sapientia angelorum superioris caeli ad sapientiam angelorum inferioris caeli respective. Sed horum sapientia usque similiter transcendit sapientiam hominis, nam homo in corporeo et ejus sensualibus est, et sensualia corporea hominis sunt in infimo gradu. inde patet. qualis sapientia est illis qui ex sensualibus cogitant, hoc est, illis qui sensuales homines vocantur, quod nempe non sint in aliqua sapientia, sed solum in scientia. ² Aliter vero illi homines, quorum cogitationes elevatae sunt supra sensualia, et magis quorum interiora aperta sunt usque in lucem caeli.

Fusnotat:

5094. ‘Pincerna et pistor’: quod significet de sensualibus utriusque generis, constat ex significatione ‘pincernae’ quod sit sensuale subordinatum parti intellectuali, de qua n. 5077; et ex significatione ‘pistoris’ quod sit sensuale subordinatum parti voluntariae, de qua n. 5078; quod haec rejecta sint ab interiore naturali, supra n. 5083, 5089 dictum; at sciendum quod ipsa sensualia non rejecta sint, nempe quae sunt visus, auditus, olfactus, gustus, tactus, nam ex his vivit corpus, sed intuitiones seu cogitationes ex illis, tum affectiones ac cupidines ex illis; in memoriam externam seu naturalem hominis intrant objecta e mundo per sensualia illa ab una parte, et in illam intrant objecta per rationalia ab altera parte; haec se in memoria illa separant; quae intrarunt per rationalia, se locant interius, quae autem intrarunt per sensualia, se locant exterius; inde naturale fit duplex, nempe interius et exterius, ut quoque supra dictum;

[2] naturale interius est quod repraesentatur per ‘Pharaonem regem Aegypti’, naturale autem exterius per ‘pincernam et pistorem’; qualis differentia sit, constare potest ex intuitionibus rerum seu cogitationibus et inde conclusionibus; qui cogitat et concludit ex interiore naturali, is quantum per rationale hausit, tantum est rationalis; at qui cogitat et concludit ab exteriore naturali, is quantum ex sensualibus hausit, tantum est sensualis; talis homo etiam vocatur sensualis homo, alter vero rationalis naturalis. Homo cum moritur, omne naturale secum habet, et quale in mundo apud illum formatum est, tale quoque manet; quantum imbuerat ex rationali, tantum quoque rationalis est, et quantum ex sensuali tantum est sensualis; differentia est quod naturale quantum hauserat et appropriaverat sibi ex rationali, tantum spectet sensualia quae sunt naturalis exterioris infra se, et tantum dominetur his, vilipendendo et rejiciendo fallacias quae inde; at naturale quantum hauserat et appropriaverat sibi ex sensualibus corporis, quod tantum spectet rationalia sicut infra se, illa vilipendendo et rejiciendo;

[3] sicut pro exemplo: rationalis naturalis homo potest comprehendere quod homo non vivat ex se, sed per influxum vitae per caelum a Domino; at sensualis homo hoc non potest comprehendere, dicit enim quod sentiat et appercipiat manifeste quod vita sit in se, et quod contra sensum loqui sit vanum. Sit etiam pro exemplo: rationalis naturalis homo comprehendit quod caelum et infernum sit, at sensualis homo illa negat quia non capit quod purior mundus quam quem oculis videt, detur; rationalis naturalis homo comprehendit quod sint spiritus et angeli qui inconspicui; at sensualis homo non comprehendit, putando nihil esse quod non videt et tangit.

[4] Sit quoque pro exemplo: rationalis naturalis homo comprehendit quod intelligentis sit intueri fines, ac praevidere et disponere media ad finem quendam ultimum; is cum spectat naturam ex ordine rerum, videt ¹ quod natura sit complexus mediorum, et tunc appercipit quod Supremum Ens intelligens disposuerit illa; sed ad quem finem ultimum, non videt nisi spiritualis fiat; at sensualis homo non comprehendit quod aliquid ² distinctum a natura dari queat, ita nec quod aliquod Ens quod supra naturam ³ ; quid intelligere, quid sapere, quid intueri fines, et disponere media, non capit nisi dicatur naturale, et cum dicitur naturale, ideam de illis habet qualem artifex de automato. Ex his paucis constare potest quid intelligitur per interius naturale et exterius naturale; et per quod sensualia rejecta sint, quod nempe non illa quae sunt visus, auditus, olfactus, gustus et tactus in corpore, sed quod conclusiones inde de interioribus.

Fusnotat:

2781. ‘Et instravit asinum’: quod significet naturalem hominem quem praeparavit, constat ex significatione ‘asini’, de qua sequitur. Sunt apud hominem voluntaria et sunt intellectualia, ad voluntaria pertinent illa quae boni sunt, ad intellectualia illa quae veri; sunt varii generis bestiae, per quas voluntaria quae boni, significantur, ut sunt ‘agni, oves, haedi, caprae, juvenci, boves’, videatur n. 1823, 2179, 2180; et sunt quoque bestiae per quas significantur intellectualia quae veri, nempe ‘equi, muli, onagri, cameli, asini’, praeter quo 'queaves'; quod per ‘equum’ significetur intellectuale, supra n. 2761, 2762 ostensum est; quod per ‘onagrum’ rationale verum separatum a bono, videatur n. 1949; quod per ‘camelum’ scientificum in communi; et per ‘asinum’ scientificum in particulari, videatur n. 1486:

[2] sunt duo quae constituunt naturale apud hominem, seu quod idem, naturalem hominem, nempe bonum naturale et verum naturale; bonum naturale est jucundum profluens ex charitate et fide, verum naturale est scientificum eorum. Quod verum naturale sit quod significatur per ‘asinum’, et verum rationale per ‘mulum’, constare potest ab his locis;

apud Esaiam,

Propheticum bestiarum meridiei: in terra angustiae et coarctationis, leo et tigris, et ex illis vipera et prester volans, ferent super humero asellorum facultates suas, et super gibbo camelorum, thesauros suos, super populo non proderunt; et Aegyptii vane et inaniter auxiliabuntur, 30:6,

7; ‘bestiae meridiei’ vocantur illi qui in cognitionibus boni et veri sunt, sed qui faciunt illas non vitae sed scientiae, de quibus dicitur quod ‘ferant super humero asellorum facultates suas, et super gibbo camelorum thesauros suos’, ex causa quia ‘aselli’ significant scientifica in particulari, et ‘cameli’ scientifica in communi; quod ‘Aegyptii’ sint scientiae, videatur n. 1164, 1165, 1186, de quibus dicitur quod ‘vane et inaniter auxiliabuntur’; quod ¹ propheticum hoc sensum internum habeat, et quod absque illo a nemine intelligatur, cuivis patet, nam absque sensu interno non sciri potest quid sit propheticum ‘bestiarum meridiei’, quid ‘leo et tigris’, quid ‘vipera et prester volans’, et quid quod ‘illae bestiae ferrent super humero asellorum facultates suas, et super gibbo camelorum thesauros suos’, et cur immediate sequitur, quod ‘Aegyptii vane et inaniter auxiliabuntur’: simile per ‘asinum’ intelligitur in prophetia Israelis de Jisaschare, apud Mosen,

Jisaschar asinus ossis cubans inter sarcinas, Gen. 49:14:

[3] apud Zachariam,

Haec erit plaga, qua percutiet Jehovah omnes populos, qui pugnabunt contra Hierosolymam; ... erit plaga equi, muli, cameli, et asini, et omnis bestiae, 14:12, 15;

quod per ‘equum, mulum, camelum et asinum’ significentur intellectualia apud hominem, quae plaga afficientur, constat ab omnibus et singulis ibi quae praecedunt et sequuntur, agitur enim de plagis quae praecedent ultimum judicium seu consummationem saeculi, de quibus etiam Johannes in Apocalypsi multis, et reliqui Prophetae passim; ii qui tunc pugnaturi contra Hierosolymam, hoc est, Ecclesiam spiritualem Domini, et ejus vera, significantur per animalia illa, qui quoad intellectualia plagis afficientur:

[4] apud Esaiam,

Beati vos serentes juxta omnes aquas, mittentes pedem bovis et asini, 32:20;

‘serentes juxta omnes aquas’ pro illis qui se in spiritualibus instrui patiuntur; quod ‘aquae’ sint spiritualia, ita intellectualia veri, videatur n. 680, 739, 2702; ‘mittentes pedem bovis et asini’ pro naturalibus quae inservitura; quod ‘bos’ sit naturale quoad bonum, n. 2180, 2566; ‘asinus’ est naturale quoad verum:

[5] apud Mosen,

Ligans ad vitem asellum suum, et ad vitem nobilem filium asinae suae; lavit in vino vestimentum suum, et in sanguine uvarum velamen suum, Gen. 49:11;

ibi propheticum Jacobi, tunc Israelis, de Domino; ‘vitis et vitis nobilis’ pro Ecclesia spirituali externa et interna, n. 1069; ‘asellus’ pro vero naturali, ‘filius asinae’ pro vero rationali; quod ‘filius asinae’ sit verum rationale, inde est quia ‘asina’ significat affectionem veri naturalis, n. 1486, cujus filius quod sit verum rationale, videatur n. 1895, 1896, 1902, 1910.

[6] Judex olim equitabat super asina, et filii ejus super asellis, ex causa quia ‘judices’ repraesentabant bona Ecclesiae, et ‘filii eorum’ vera inde; rex autem equitabat super mula, filii ejus super mulis, ex causa quia ‘reges et filii illorum’ repraesentabant vera Ecclesiae, videatur n. 1672, 1728, 2015, 2069; quod judex equitaverit super asina, constat in libro Judicum, Cor meum ad legislatores Israelis spontaneos in populo; benedicite Jehovae, equitantes super asinabus candidis, sedentes super ² Middin 5:9, 10: quod filii judicum equitaverint super asellis, Fuit Jairo judici super Israelem triginta filii, equitantes super triginta asellis, Jud. 10:3, 4: et alibi, Abdoni judici Israelis fuit illi quadraginta filii, et triginta filii filiorum, equitantes super septuaginta asellis,

Jud. 12:14: quod rex equitaverit super mula, Dixit David eis, Accipite vobiscum servos domini vestri, et equitare faciatis Salomonem filium meum super mula, quae mihi; .

. . et equitare fecerunt Salomonem super mula regis Davidis, .

. . et unxerunt eum Zadok sacerdos et Nathan propheta in regem in Gihon. 1 Reg. 1:33, 38, 44, 45: quod filii regis super mulis, Surrexerunt omnes filii regis Davidis, et equitaverunt quisque super mulo suo, et fugerunt pro Absalome, 2 Sam. 13:29;

[7] inde patet quod equitare super asina fuerit insigne ³ judicis, et equitare super mula fuerit insigne ⁴ regis; et equitare super asello fuerit insigne filiis judicis, et super mulo filiis regis, ex causa, ut dictum, quia ‘asina’ repraesentabat et significabat affectionem boni et veri naturalis, 'mula' affectionem veri rationalis, ‘asinus seu asellus’ ipsum verum naturale, et ‘mulus’ ut et ‘filius asinae’ verum rationale: inde patet quid intelligitur per prophetica de Domino, apud Zachariam,

Exsulta filia Zionis, jubila filia Hierosolymae, ecce Rex tuus veniet tibi justus et salvatus ille, humilis et equitans super asino, et super asello filio asinarum; dominium Ipsius a mari usque ad mare, et a fluvio usque ad fines terrae, 9:9, 10;

quod Dominus voluit, cum ad Hierosolymam veniret, equitare super illis, notum est apud Evangelistas, de quo ita apud Matthaeum, Jesus misit duos discipulos, dicens illis, Abite in villam quae contra vos, et statim invenietis asinam alligatam, et pullum cum ea, solvite et adducite Mihi: ... hoc factum ut impleretur quod dictum est per prophetam dicentem, Dicite filiae Zionis, ecce Rex tuus venit tibi mansuetus, sedens super asina, et super pullo filio subjugalis; ... et adduxerunt asinam et pullum, et imposuerunt super eis vestimenta sua, et collocarunt Ipsum super illis, 21:2, 4, 7;

[8] ‘equitare super asino’ insigne erat quod subordinatum esset naturale, et ‘equitare super pullo filio asinae’, quod subordinatum esset rationale; quod ‘filius asinae’ simile ac ‘mulus’ significet, supra ad locum Gen. 49:11 ostensum est; inde, et quia summi judicis et regis erat super illis equitare, utque simul repraesentativa Ecclesiae implerentur, placuit hoc Domino; de hoc ita apud Johannem, Postero die multa turba, quae venerat ad festum, cum audivisset quod veniret Jesus Hierosolymam, acceperunt ramos palmarum, et iverunt obviam Ipsi, et clamaverunt, Osanna, benedictus qui venit in nomine Domini, Rex Israelis: inveniens autem Jesus asellum, sedit super eum; sicut scriptum est, Ne time filia Zionis, ecce Rex tuus venit sedens super pullo asinae: haec vero non cognoverant discipuli Ipsius primum, sed quando glorificatus est Jesus, tunc recordati sunt quod haec essent de Ipso scripta, et haec fecissent Ipsi, 12:12-16;

Marcus 11:1-12; Luc. 19:28-41.

[9] Ex his nunc ⁵ constet quod omnia et singula in Ecclesia ⁶ illius temporis fuerint repraesentativa Domini, et inde caelestium et spiritualium quae in regno Ipsius, et hoc usque ad asinam et asinae pullum, per quos repraesentabatur naturalis homo quoad bonum et verum; causa repraesentationis fuit quod naturalis homo servire debeat rationali, et hic spirituali, hic autem caelesti, et hic Domino; talis ordo subordinationis est.

[10] Quia per ‘bovem et asinum’ significabatur naturalis homo quoad bonum et verum, ideo plures leges latae sunt, in quibus boves et asini memorantur, quae leges primo aspectu apparent non dignae memoratu in Verbo Divino; at cum evolvuntur quoad sensum internum, apparet spirituale multi momenti, quod inibi; sicut hae apud Mosen,

Cum aperuerit quis foveam, vel cum foderit quis foveam, et non operuerit eam, et ceciderit illuc bos vel asinus, dominus foveae rependet argentum domino, et mortuum erit sibi, Exod.

21:33, 34: Cum occurreris bovi inimici tui, vel asino ejus erranti, reducendo reduces eum illi: cum videris asinum osoris tui cubantem sub onere suo, et cessaveris a removendo illud, et removendo removebis ab illo, Exod. 23:4, 5; Deut. 22:1,

3: Non videbis asinum fratris tui vel bovem, cadentes in via, et abscondis te ab illis, erigendo eriges, Deut. 22:4: Non arabis bove et asino pariter; non vestias te textura mixta lana et lino simul, Deut. 22:10, 11: Sex diebus facies opera tua, et in die septimo quiesces, propterea ⁷ ut requiescat bos tuus, et asinus tuus, et filius ancillae tuae, et peregrinus, Exod. 23:12;

ibi ‘bos et asinus’ in sensu spirituali nihil aliud significant quam bonum et verum naturale.

Fusnotat: