195. a. (Vers. 4.) "Habes pauca nomina etiam in Sardibus, quae non inquinaverunt vestimenta sua." - Quod significet illos qui agunt vitam moralem ex origine spirituali, per quod cognitiones veri et boni ex Verbo applicent usibus suae vitae, constat ex significatione "nominis", quod sit quale status vitae hominis (de qua supra, n. 148); hic itaque "nomina" significant homines qui tales sunt: ex significatione "Ecclesiae in Sardibus", quod sint qui vitam moralem agunt sed non spiritualem, quia parvi pendunt cognitiones veri et boni ex Verbo (de qua etiam supra, n. 148 [, 182]); hic autem intelliguntur illi qui moralem vitam agunt ex origine spirituali, nam dicitur, "qui non inquinaverunt vestimenta sua": et ex significatione "vestimentorum", quod sint vera scientifica et cognitiones quae in naturali homine (de qua sequitur): inde per "non inquinare vestimenta sua" significatur non vivere moralis homo propter se et mundum, quod est solum propter corpus et ejus vitam, sed propter Dominum et caelum, quod est propter animam et ejus vitam. Inde patet quod per "Habes pauca nomina etiam in Sardibus quae non inquinaverunt vestimenta sua", significentur illi qui tales ut agant vitam moralem ex origine spirituali, per quod cognitiones veri et boni ex Verbo applicent suae vitae.

[2] Sed quia pauci sciunt quid sit vivere moralem vitam ex origine spirituali, et quid sit applicare cognitiones veri et boni ex Verbo usibus suae vitae, quare dicetur. Homo vivit moralem vitam ex origine spirituali quando ex religione illam vivit; ita quando cogitat, dum obvenit malum, insincerum aut injustum, quod ita non faciendum sit, quia est contra leges Divinas: is quia abstinet ab illis faciendis propter leges Divinas, sibi comparat vitam spiritualem, et moralis ejus vita tunc inde est; nam per talem cogitationem et fidem homo communicat cum angelis caeli, ac per communicationem cum caelo aperitur ejus internus spiritualis homo, cujus mens est mens superior, qualis est angelis caeli, ac imbuitur inde caelesti intelligentia et sapientia. Inde constare potest quod moralem vitam ex origine spirituali agere, sit ex religione, ac intra ecclesiam ex Verbo; nam qui ex illis vitam moralem agunt, illi elevantur supra naturalem suum hominem, et sic supra suum proprium, et ducuntur per caelum a Domino. Inde est quod illis fides sit, timor Dei, et conscientia, et quoque affectio veri spiritualis, quae affectio est affectio cognitionum veri et boni ex Verbo, nam hae sunt illis leges Divinae secundum quas vivunt. Talem vitam moralem vivunt multi ex gentibus, cogitant enim quod malum non faciendum sit quia est contra religionem eorum; inde est quod tam multi ex illis salventur.

[3] Vicissim autem agere moralem vitam non ex religione, sed modo ex timore legis in mundo, et ex timore jacturae famae, honoris et lucri, est moralem vitam agere non ex origine spirituali, sed ex origine naturali; inde nulla communicatio illis est cum caelo: et quia cogitant insincere et injuste de proximo, tametsi aliter loquuntur et agunt, ideo illis clauditur internus spiritualis homo, et aperitur modo internus naturalis homo, quo aperto in luce mundi sunt, at non in luce caeli; quare etiam tales in se parvi faciunt et quidam negant Divina et caelestia, ac Naturam et mundum credunt esse omne. (Ex his nunc constare potest quid sit agere moralem vitam ex origine spirituali, et quid est illam agere ex origine naturali: sed haec in clariore luce exposita videantur in opere De Caelo et Inferno 528-535.) De illis qui moralem vitam solum ex origine naturali agunt, dicitur quod "inquinent vestimenta sua"; nam per "vestimenta" intelligitur id quod extra ipsum hominem est, et investit illum, ita ejus naturalis homo cum illis quae ibi sunt, quae sunt scientifica et cognitiones; hae, cum ex Verbo sunt, inquinantur per id quod illas discat et teneat solum propter famam ut eruditus et scius audiat, aut ut per id aucupet honores et lucretur opes, et praeter illos fines non curat illas; ita cognitiones ex Verbo polluuntur et conspurcantur amoribus sui et mundi, nam una habitant cum malis et falsis quae ex amoribus illis ut ex suis fontibus scaturiunt.

[4] Dictum est supra quod homo fiat spiritualis per cognitiones veri et boni ex Verbo, applicatas usibus vitae; at cur homo spiritualis fit per illas quae ex Verbo, et non per alias, nunc dicetur. Omnia, quae in Verbo sunt, Divina sunt, et Divina sunt per id quod in se spiritualem sensum habeant, et per eum sensum communicent cum caelo et cum angelis ibi; quapropter cum homo cognitiones habet ex Verbo et illas applicat vitae, tunc per illas communicat cum caelo, et per communicationem illam fit spiritualis; nam homo spiritualis fit per id, quod in similibus veris sit cum angelis caeli, aut in correspondentibus: in correspondentibus dicitur, quia omnia et singula quae in sensu litterae Verbi sunt, correspondentiae sunt, correspondent enim veris quae apud angelos. Cognitiones autem quae sunt ex aliis libris, qui doctrinalia ecclesiae tradunt et variis confirmant, non communicationem faciunt cum caelo nisi per cognitiones ibi ex Verbo; hae communicant si vere intelliguntur, et non applicantur soli fidei sed vitae. Quod ita sit, nemo non scire potest ex eo, quod Verbum in se Divinum sit; et quod in se Divinum est, hoc fieri potest Divinum apud hominem, si id applicat vitae. Per Divinum fieri apud hominem intelligitur quod Dominus; mansionem habere possit apud illum (Johannes 14:23), ita habitare apud illum in suo; (quod Dominus in suo apud hominem et angelum habitet, et non in proprio illorum, videatur in opere De Caelo et Inferno 12); et Dominus in suo habitat cum in illis apud hominem quae ex Verbo sunt, nam Dominus est Verbum (Johannes 1:1, 2, 14); et verba quae Ipse locutus est, hoc est, quae in Verbo sunt,

"Spiritus et Vita sunt" (Johannes 6:63, 68; 12:50).

[5] Quod "vestimenta" significent illa quae sunt in naturali homine, quae sunt scientifica vera aut falsa, seu ¹ cognitiones, est ex mundo spirituali; ibi enim omnes quotcunque sunt, vestiti apparent secundum vitam suam moralem; quare illi qui moralem vitam ex origine spirituali vixerunt, vestiti apparent in albis splendentibus, sicut byssinis; illi autem qui moralem vitam ex sola origine naturali egerunt, vestiti apparent secundum quale ejus; qui polluerunt illam malis et falsis, illi apparent in vestibus obscuris, vilibus, laceris et ad aspectum tetris. (De Vestibus eorum, videatur in opere De Caelo et Inferno 177-182.) Inde nunc est quod "vestimenta" in Verbo significent vera ex bono, ac in opposito sensu falsa ex malo, et illa et haec in naturali homine, in quo vera et falsa vocantur scientifica et cognitiones.

[6] Quod "vestimenta" in Verbo significent vera aut falsa, manifeste constare potest a sequentibus his locis:

- Apud Esaiam,

"Excitare, excitare, indue robur tuum Zion, indue vestes decoris tui Hierosolyma, .... quoniam non amplius veniet ad te praeputiatus et immundus" (52:1);

"Zion" in Verbo significat regnum caeleste Domini, ita quoque ecclesiam caelestem, et "Hierosolyma" regnum spirituale et ecclesiam spiritualem; (quid regnum caeleste et regnum spirituale, videatur in opere De Caelo et Inferno 20-28); "vestes decoris", quas induet Hierosolyma, sunt Divina vera; "praeputiatus et immundus", qui ad illas non venient, sunt qui in malis et falsis sunt.

[7] Apud Ezechielem,

Hierosolyma, "vestivi te acupicto, calceavi te taxo, accinxi te bysso, .... et ornavi te ornatu, et dedi armillas super manus tuas, et torquem super guttur tuum, et monile super nasum tuum, et inaures super aures tuas, immo coronam ornatus super caput tuum; sic amicta es auro et argento, et vestes tuae byssus, sericum, et acupictum, .... unde pulchra facta es valde, et prosperata es usque ad regnum.... . Sed sumpsisti de vestibus tuis, et fecisti tibi excelsa variegata, ut scortareris super illis; .... sumpsisti etiam vestes acupicti tui, et texisti" imagines maris, cum quibus scortabaris (16:10-14, 16-18);

hic describitur ecclesia qualis cum primum a Domino instaurata est; "vestes" quae nominantur, sunt vera ex bono; "acupictum" est verum scientificum, "byssus" et "sericum" sunt vera ex origine caelesti; "armillae", "torques", "monile", "inaures", "corona" sunt insignia per quae significantur spiritualia varii generis; "aurum et argentum quibus amicta, sunt bonum amoris et verum ejus: dein describitur eadem ecclesia cum perversa, per quod "sumpserit de vestibus et fecerit sibi excelsa variegata", per quae significantur vera falsificata; et per quod "sumpserit vestes acupicti et texerit imagines maris", significatur quod applicuerint veritates sensus litterae Verbi ad confirmandum falsa usque ad apparentiam; "scortari cum illis" et "sub illis", significat ex falsis doctrinam et cultum facere (quod hoc sit "scortari", videatur supra, n. 141, 161).

(Quod "Hierosolyma" sit ecclesia ubi vera doctrina, videatur n. 402, 3654, 9166.

Quod "acupictum" sit scientificum, n. 9688.

Quod "byssus" sit verum ex origine caelesti, n. 5319, 9469.

Quod "armillae" sint vera et bona ecclesiae, n. 3103, 3105.

Quod "torques" sit repraesentativum conjunctionis interiorum et exteriorum, n. 5320.

Quod "monilia" et "inaures" sint repraesentativa perceptionis et obedientiae, n. 4551.

Quod "corona" sit sapientia, supra, n. 126.

Quod "aurum" sit bonum amoris, n. 1551, 1552, 5658, 6914, 6917, 9510, 9874, 9881.

Quod "argentum" sit verum ex illo bono, n. 1551, 1552, 2954, 5658.

Quod "excelsa variegata" sint vera falsificata, n. 796, 4005.

Quod "mas" aut "masculus" sit verum, n. 749, 2046, 4005, 7838; inde "imagines maris" sunt apparentiae veri.)

[8] Apud eundem,

"Byssus in acupictura ex Aegypto fuit expansio; .... hyacinthinum et purpura ex insulis Elischa fuit tegumentum tuum: .... Syria negotiatrix tua fuit .... per purpuram et acupictum et byssum, cum chrysopraso; .... Dedan negotiatrix tua cum vestibus libertatis pro curru; .... Aschur et Kilmad .... cum glomeribus hyacinthi et acupicti, et cum thesauris vestium pretiosarum" (27:7, 16, 20, 23 [, 24]);

agitur ibi de Tyro et ejus mercaturis, et per "Tyrum" significantur cognitiones veri et boni, ac per "mercari" et "negotiari" significatur cognitiones illas sibi comparare et communicare; per "purpuram et hyacinthum" significatur amor caelestis boni et veri; per "Aegyptum" scientificum naturalis hominis, simile per "acupicturam" inde; per "Syriam" ecclesia quoad cognitiones veri et boni; per "Aschurem" rationale illius ecclesiae; per "Dedan" illi qui in cognitionibus caelestium. Inde constare potest quod per "mercaturas Tyri", de quibus in toto illo capite agitur, non aliquae mercaturae intelligantur, sed per omnia et singula intelligantur spiritualia, quae comparanda, imbuenda, et communicanda.

Quod "Tyrus" significet cognitiones veri et boni, videatur n. 1201.

Quod "Aegyptus" scientificum naturalis hominis, n. 1164, 1165, 1186, 1462, 5700, 5702, 6015, 6651, 6679, 6682, 6683, 6692, 7296, 9340, 9391.

Quod "Syria" ecclesiam quoad cognitiones veri et boni, n. 1232, 1234, 3664, 3680, 4112.

Quod "Dedan" illos qui in cognitionibus caelestium sunt, n. 3240, 3241.

Quod "Aschur" rationale inde, n. 119, 1186.

Quod "purpura" amorem caelestem boni, n. 9467.

Quod "hyacinthinum" amorem caelestem veri, n. 9466, 9687, 9833; similiter "chrysoprasus", n. 9868. Quid "byssus" et "acupictum", videatur mox supra.)

[9] Apud Davidem,

"Tota gloriosa filia Regis intus, et ex implexis auri vestis ejus; in acupictis adducetur Regi" (Psalmuss 45:14, 15 [B.A. 13, 14]);

per "filiam Regis" significatur affectio veri spiritualis, et inde ecclesia ex illis qui in ea affectione sunt; "Rex" significat Dominum quoad Divinum Verum; "vestis ex implexis auri" intelligentiam et sapientiam ex illo vero; "acupicta in quibus" adducetur Regi", sunt cognitiones veri.

(Quod "filia" significet affectionem veri et inde ecclesiam, videatur n. 2362, 2623, 3373, 3963, 4257, 6729, 6775, ² 6779, 8649, 9055, 9807; quod "Rex" Dominum quoad Divinum Verum, supra. n. 31.)

[10] In Libro Secundo Samuelis,

"Filiae Israelis super Saule flete, qui amicivit vos dibapho cum delicatis, et imposuit ornatum auri super vestem vestram" (1:24);

haec in lamentatione Davidis super Saulem, quam inscripsit "Ad docendum filios Jehudae Arcum" (ibid. vers. 18);

per "arcum" significatur verum pugnans contra falsum (videatur n. 2686, 2709); per "Saulem" ibi, ut regem, significatur id verum; per "filios Jehudae" significantur illi qui in veris ex bono sunt; per "amicire filias Israelis dibapho", et per "imponere ornatum auri super vestem", est impertiri intelligentiam et sapientiam illis qui in affectione veri spirituali sunt.

[11] Apud Matthaeum,

"Ingressus rex ut videret discumbentes, vidit ibi hominem non indutum veste nuptiarum; et dixit ei, Amice, quomodo huc intrasti non habens vestem nuptiarum? Ille obmutuit: tunc dixit rex, Ligate pedes et manus, et ejicite in tenebras extimas (22:11-13);

"vestis nuptiarum" significat intelligentiam spiritualis hominis, quae est ex cognitionibus veri et boni; at "non indutus veste nuptiarum" significat hypocritam qui per moralem vitam mentitur spiritualem, cum tamen est mere naturalis; "ligare pedes et manus" significat privationem cognitionum ex Verbo, per quas est mentitus hominem spiritualem; "ejici in tenebras extimas" significat inter illos qui in falsis ex malo sunt ("tenebrae extimae" sunt falsa ex malo).

[12] Apud Zephaniam,

"Visitabo super principes et super filios regis, et super omnes indutos vestimentis alienigenae" (1:8);

"principes" et "filii regis" significant illos qui in veris sunt, ac in opposito sensu, ut hic, illos qui in falsis; hi dicuntur "induti vestimento alienigenae", quia "vestimentum" significat falsum, et "alienigena" illos qui extra ecclesiam sunt et non agnoscunt ecclesiae vera.

[13] Apud Matthaeum,

"Cavete vobis a pseudoprophetis, qui veniunt ad vos in vestimentis ovium: intus sunt lupi rapaces" (7:15);

"pseudoprophetae in vestimentis ovium", qui "intus lupi rapaces", sunt qui docent falsa sicut forent vera, et moralem vitam ad apparentiam agunt, sed apud se, dum ex suo spiritu, nihil nisi quam de se et mundo cogitant, ac deprivare student omnes veris.

[14] Apud Johannem,

Jesus dixit ad Petrum, "Cum fuisti junior, cingebas temet et ambulabas quo volebas; quando vero senex fueris, extendes manus tuas, et alius te cinget, ducetque quo non vis" (21:18);

quid haec in sensu spirituali significant, videatur supra (n. 9); quod nempe per "Petrum" intelligatur fides ecclesiae; per illum "cum junior", quando "cingeret semet et ambularet quo vellet", fides ecclesiae in principio quando in bono charitatis sunt, tunc quod ex spirituali homine de veris ecclesiae cogitant, et ex eo cogitare est ex suo spiritu, ita ex affectione veri spirituali, quod est ex libero; per illum autem "cum senex fuerit", quod "extenderet manus et alius illum cingeret", intelligitur fides ecclesiae in fine ejus, quando fides absque charitate erit, quod tunc nihil de veris ecclesiae cogitarent ex se sed ex aliis, ita solum ex doctrina et non ex Verbo, quod respective servum est; nam credere quod alius dicit est servum, at credere quod ipse cogitat ex Verbo est liberum, secundum Domini verba apud Johannem,

"Si manseritis in Verbo meo, vere discipuli mei estis, et cognoscetis veritatem, et veritas liberos faciet vos" (8:31, 32).

[15] Apud Lucam,

"Nemo panniculum novi vestimenti indit in vestimentum vetus; alioquin illud novum findet vetus, et veteri non convenit panniculus ex novo. Et nemo injicit vinum novum in utres veteres; alioquin disrumpet vinum novum utres, et illud effundetur, et utres peribunt" (5:36-38; Matthaeus 9:16, 17; Marcus 2:21, 22);

quia "vestimentum" significat verum, ideo Dominus comparat vera ecclesiae prioris, quae erat ecclesia repraesentativa spiritualium, panniculo vestimenti veteris, et vera ecclesiae novae, quae erant ipsa vera spiritualia, panniculo vestimenti novi: similiter comparavit illa utribus vini, quia per "vinum" similiter significatur verum, ac "utres" sunt cognitiones quae continent ³ illud.

(Quod "vinum" in Verbo significet verum, videatur in Doctrina Novae Hierosolymae, n. 219.)

[16] Ex his nunc constare potest quid per "vestes" in Verbo alibi significatur, nam saepius ibi nominantur, ut in sequentibus: - In Apocalypsi,

"Super thronis viginti quatuor Seniores sedentes, induti Vestimentis albis" (4:4);

alibi,

Exercitus Sedentis super Equo albo "sequebantur Ipsum, .... induti byssino albo et mundo" (Apocalypsis 19:14);

alibi,

Qui ante thronum in conspectu Agni stabant, erant "amicti stolis albis" (Apocalypsis 7:9);

alibi,

Septem angeli e templo "induti erant lino mundo et splendido" ( ⁴ Apoc. 15:6);

alibi,

"Datae sunt singulis", qui sub altari "stolae albae" (Apocalypsis 6:11);

alibi,

"Eme aurum.... et vestimenta alba" (Apocalypsis 3:18);

apud Ezechielem,

"Panem suum famelico det, et nudum obtegat veste" ( ⁵ 18:16);

"panem dare famelico" in spirituali sensu significat ex bono charitatis instruere illos qui desiderant vera; "nudum obtegere veste", significat illos similiter qui non in veris sunt.

[17] Apud eundem,

Hostes "exuent tibi vestes, et sument vasa ornatus tui" (23:26);

apud Sachariam,

"Jehoschua indutus fuit vestibus pollutis, et sic stabat coram angelo, qui dixit ad stantes coram illo, Removete vestes pollutas a super illo: et dixit, Transire feci a super te iniquitatem tuam, induendo te vestibus mutatis" (3:3-5);

in Threnis,

"Errarunt caeci in plateis, polluti sunt sanguine, ea quae non possunt, tangunt vestimentis suis" (4:14 ⁶ ).

Ex significatione "vestium" sciri potest quid intelligitur per plura statuta apud filios Israelis, ut

Quod vestes mixtae non induerentur (Leviticus 19:19; Deuteronomius 22:11);

Quod vasa viri non essent super feminam, nec vir indueretur vestibus feminae (Deuteronomius 22:5);

Quod lavarentur vestes ut purificarentur et sic sanctificarentur (Exodus 19:14; ⁷ Levit. 11:25, 28, 40; 14:8, 9; Numeri 19:11 ad fin. );

et alibi,

Quod in luctu propter praevaricationem contra Divina Vera, exuerent vestes, et induerent saccum (Esaias 15:3; 22:12; 37:1, 2; Jeremias 4:8; 6:26; 48:37; 49:3; Threni 2:10; Ezechiel 27:31; Amos 8:10; Jonas 3:5, 6, 8);

Et quod discinderent vestes (Esai. 37:1 ⁸ ; et alibi).

Tum, quid significat

Quod discipuli imposuerint vestimenta sua super asinam et pullum cum Dominus ibat Hierosolymam, et quod populus tunc straverit vestimenta sua in via (Matthaeus 21:7-9; Marcus 11:7, 8; Luca 19:35, 36),

videatur supra (n. 31(b)).

[18] Quod "vestes" significent vera, est ex illa origine, quia lux caeli est Divinum Verum procedens a Domino ut Sole ibi, et omnia quae in caelis existunt, ex luce ibi existunt; similiter etiam vestes quibus amicti apparent angeli. Inde est

Quod angelis ad sepulcrum Domini sedentibus fuerit indumentum album sicut nix (Matthaeus 28:3);

Et quod vestes eorum fuerint splendentes (Luca 24:4).

(Quod vestes quibus induti apparent angeli correspondeant intelligentiae eorum, et quod intelligentia illis sit secundum receptionem Divini Veri a Domino, videatur in opere De Caelo et Inferno 177-182; et quod Divinum Verum procedens a Domino sit Lux in Caelo, n. 126-135 ibi.) Inde constare potest quid significatur per "vestes", ubi de Domino, quod nempe Divinum Verum procedens ex Ipso; et quia significatur Divinum Verum, etiam significatur Verbum, nam Verbum est Divinum Verum a Domino in terris et in caelis. Hoc repraesentatum est per "vestes" Domini cum transformatus est coram Petro, Jacobo et Johanne, de quibus ita apud Evangelistas: –

Cum Jesus transformatus est, "splenduit facies Ipsius sicut sol, et vestimenta facta (alba) sicut lux" (Matthaeus 17:2),

et "alba fulgurantia" (Luca 9:29),

ac "splendentia alba sicut nix, cujusmodi fullo super terra non potest dealbare" (Marc. 9:3 ⁹ ).

Simile legitur de "Antiquo dierum" apud Danielem,

"Antiquus dierum sedit, et vestis Ipsius erat sicut nix alba" (7:9);

"Antiquus dierum" est Dominus ab aeterno. Quia "lux" est Divinum Verum, et hoc significatur per "vestes" cum de Domino, ideo dicitur apud Davidem,

Jehovah "Se operit luce sicut veste" (Psalmuss 104:2).

[19] Ex his constare potest quid significatur per "vestes Domini" alibi in Verbo:-

-Ut apud Davidem,

"Unxit.... myrrha, aloe et kesia omnes vestes tuas" (Psalm. 45:[8,] 9 [B.A. 7, 8]);

ibi de Domino.

Apud Mosen,

"Lavabit in vino vestimentum suum, et in sanguine uvarum velamen suum" (Genesis 49:11);

etiam haec de Domino; "vinum" et "sanguis uvarum" significant Divinum Verum. Quia "vestes Domini" Divinum Verum significabant, ideo etiam

Illi qui tetigerunt fimbriam vestimenti Ipsius, sanati sunt (Matthaeus 9:20, 21; Marcus 5:27, 28, 30; 6:56; Luca 8:44).

Apud Esaiam,

"Quis hic qui venit ex Edom, conspersus vestes ex Bozra? hic honorabilis in vestitu suo?.... Quare rubicundus quoad vestem tuam, et vestes tuae sicut calcantis in torculari?.... Sparsa est victoria eorum super vestes meas, et omne vestimentum meum pollui" (63:1-3);

haec quoque de Domino: per "vestes" hic significatur Verbum, quod, ut dictum est, est Divinum Verum a Domino in terris et in caelis; violentia illata Divino Vero seu Verbo ab illis qui tunc ab ecclesia erant, describitur per quod "rubicundus quoad vestem, sicut calcantis in torculari", et quod "victoria sparsa sit super vestes", et quod "omne vestimentum suum polluerit."

[20] In Apocalypsi,

Sedens super Equo albo "circumindutus vestimento tincto sanguine, et vocatur nomen Ipsius Verbum Dei" (19:13):

hic manifeste dicitur, quod Sedens super Equo albo vocaretur "Verbum Dei"; quod sit Dominus patet, nam mox de Ipso dicitur,

"Habet super vestimento suo et super femore nomen scriptum, Rex regum et Dominus dominorum" ((cap. 19) vers. 16):

est itaque Verbum in littera quod significatur per "vestimentum tinctum sanguine", quoniam illi violentia illata est, non autem Verbo in sensu spirituali; huic violentia inferri nequiit, quia nihil de eo sciverunt.

[21] Quod Verbo in sensu litterae violentia illata sit, non autem Verbo in sensu spirituali, etiam significatur per "vestes Domini" quae divisae a militibus, non autem "tunica"; de quibus ita apud Johannem:

"Milites.... acceperunt vestimenta Ipsius et fecerunt quatuor partes, unicuique militi partem, et tunicam; erat autem tunica inconsuta, a summo contexta tota; dixerunt ergo inter se, Ne dividamus eam, sed sortiamur de ea cujus futura est:.... milites igitur haec fecerunt" (19:23, 24);

et apud Davidem,

"Diviserunt vestes meas, et super vestimentum meum jecerunt sortem" (Psalmuss 22:19 [B.A. 18]):

per "vestes Domini", quas diviserunt, significatur Verbum in littera, per "tunicam" Ipsius Verbum in sensu spirituali; per "milites" significantur illi qui ab ecclesia qui pro Divino Vero militarent; ideo dicitur, "milites igitur haec fecerunt."

(Quod "tunica" significet Divinum Verum seu Verbum in sensu spirituali, videatur n. 9826, 9942; quod "milites" significent illos qui ab ecclesia et militarent pro Divino Vero, videatur supra, n. 64 fin. , ubi haec plenius explicantur.) Sciendum est quod singula quae de Passione Domini memorantur apud Evangelistas, involvant et significent quomodo ecclesia tunc, quae apud Judaeos, tractaverat Divinum Verum, ita Verbum, nam hoc erat apud illos Divinum Verum; et Dominus erat Verbum, quia Divinum Verum

(Johannes 1:1, 2, 14): sed quid singula involvunt et significant, non sciri potest nisi ex sensu interno; nunc solum memoratur quid significabant "vestes Domini", quia de significatione "vestium" hic agitur, quod nempe significent vera, et ubi de Domino, Divinum Verum.

[22] Similia quae "vestes Domini", etiam "vestes Aharonis" et "filiorum ejus" significarunt, quoniam Aharon cum filiis ejus repraesentarunt Dominum quoad Divinum Bonum, ac vestes illorum quoad Divinum Verum. (Sed haec videantur in Arcana Caelestibus explicata et ostensa; ut quod Aharon repraesentaverit Dominum quoad Divinum Bonum, n. 9806, ¹⁰ 9946, 10017; quid singulae vestes eorum, nempe pectorale, ephodum, pallium, tunica tesselata, cidaris, baltheus, n. 9814, 9823-9828, seq.)

Poznámky pod čarou:

749. Quod ‘masculus et femina’ significent verum et bonum, constat ab illis quae prius cap. vi vers. 19;

ubi ‘masculus et femina’ praedicatur de avibus, sed ‘vir et uxor’ de bestiis; causa quoque ibi dicta est, quod nempe voluntariorum cum intellectualibus sit conjugium, non ita intellectualium in se spectatorum cum voluntariis; illa se habent ut vir et uxor, haec vero ut masculus et femina: et quia hic primum agitur de tentatione istius hominis quoad intellectualia, ut dictum, dicitur masculus et femina; et intelligitur pugna, seu tentatio quoad intellectualia.

9391. ‘Et obtulerunt holocausta et sacrificaverunt sacrificia pacifica Jehovae juvencos’: quod significet repraesentativum cultus Domini ex bono, et ex vero quod ex bono, constat ex repraesentatione ‘holocaustorum et sacrificiorum’ quod sint cultus Domini in genere de qua n. 922, 6905, 8936, et in specie quod ‘holocausta’ sint cultu Domini ex bono amoris, et ¹ 'sacrificia' ex vero fidei quod ex bono n. ² 8680, et ex significatione ‘juvencorum’ quod sint bonum innocentiae et charitatis in externo seu naturali homine, de qua sequitur; bestiae ³ quae sacrificabantur significabant quale boni et veri ex quibus cultus n. 922, 1823, 2180, 3519; quod bestiae ⁴ mites et utiles significent caelestia quae boni amoris et spiritualia quae veri fidei, et quod ideo in sacrificiis adhibitae fuerint, videatur n. 9280. Quod ‘juvencus’ significet bonum innocentiae et charitatis in externo seu naturali homine, est quia illa quae ex armento erant significabant affectiones boni et veri in externo seu naturali homine, et illa quae ex grege affectiones boni et veri in interno seu spirituali homine, n. 2566, 5913, 6048, 8937, 9135; quae ex grege, erant agni, caprae, oves, arietes: hirci, et quae ex armento, erant boves, juvenci, vituli; agni et oves significabant bonum innocentiae et charitatis in interno seu spirituali homine, inde vituli et juvenci, quia in teneriore aetate quam boves erant, significabant simile in externo seu naturali homine.

[2] Quod ‘juvenci et vituli’ id bonum significent, constat a locis in Verbo ubi nominantur, ut apud Ezechielem,

Pedes quattuor animalium, pes rectus, et vola pedum eorum quasi vola pedis vituli, iique micantes sicut species aeris laevigati, 1:7;

ibi de cherubis, qui describuntur per ‘quattuor animalia’; quod ‘cherubi’ sint custodia seu providentia Domini ne ad Ipsum sit aditus quam per bonum, videatur n. 9277 fin. ; bonum externum seu naturale repraesentabatur per pedem dextrum, et per volam pedum quod esset quasi vola pedis vituli; ‘pedes’ enim significant illa quae sunt naturalis hominis, ‘pes rectus’ illa quae sunt boni, et ‘vola pedum’ ⁵ quae sunt ultima, in naturali homine; quod ‘pedes’ illa significent, videatur n. 2162, 3147, 3761, 3986, 4280, 4938-4952, 5327, 5328, et calcanei, plantae, volae, et ungulae sint ultima in naturali homine, n. 4938, 7729; quod ‘volae pedum micuerint sicut species aeris laevigati’, erat ⁶ quia ‘aes’ significat bonum naturale, n. 425, 1551, et ‘aes micans sicut laevigatum’ bonum a luce caeli, quae est verum Divinum procedens a Domino, splendens; ex his patet quod per ‘vitulum’ significetur bonum externi seu naturalis hominis:

[3] similiter apud Johannem,

Circa thronum erant quattuor animalia plena oculis ante et retro; et primum animal simile leoni, alterum vero animal simile vitulo, tertium autem animal habens faciem sicut homo, quartum denique animal simile aquilae volanti, Apoc. 4:6, 7;

hic quoque per ‘quattuor animalia’, quae sunt cherubi, significatur custodia et providentia Domini ne adeatur nisi per bonum amoris; ipsa custodia fit per verum et inde bonum, et per bonum et inde verum; verum et inde bonum in externa forma significantur per ‘leonem’ et ‘vitulum’, ac bonum et inde verum in interna forma per ‘faciem hominis’ et ‘aquilam volantem’; quod ‘leo’ sit verum ex bono in sua potentia, videatur n. 6367, inde ‘vitulus’ ipsum bonum inde:

[4] apud Hoscheam,

Revertimini ad Jehovam, dicite ad Ipsum, Omnem aufer iniquitatem, , et accipe bonum, et rependemus juvencos labiorum nostrorum, 14:3 [KJV 2];

quid sit ‘retribuere juvencos labiorum’, nemo scire potest nisi sciat quid significant ‘juvenci’ et quid ‘labia’; quod sit confessio et gratiarum actio ex bono corde, patet, nam dicitur ‘revertimini ad Jehovam, et dicite ad Ipsum, Accipe bonum’, et tunc, ‘retribuemus juvencos labiorum’, pro ex bonis doctrinae Jehovam confiteri, et Ipsi gratias agere; ‘labia’ enim sunt quae doctrinae, n. 1286, 1288:

[5] apud Amos,

Attrahitis habitationem violentiae; cubant super lectis eboris, et edunt agnos de grege, et vitulos e medio saginarii, 6:3, 4;

describuntur ibi illi qui in abundantia cognitionum boni et veri sunt, et usque male vivunt; ‘edere agnos de grege’ est discere et appropriare sibi bona innocentiae quae interni seu spiritualis hominis, ‘edere vitulos e medio saginarii’ pro discere et appropriare sibi bona innocentiae quae externi seu naturalis hominis; quod ‘edere’ sit appropriare, videatur n. 3168, 3513 fin. , 3596, 3832, 4745, quod ‘agni’ sint bona innocentiae, n. 3994, 3519, 7840; quia ‘agni’ sunt bona innocentiae interiora, sequitur quod ‘vituli e medio saginarii’ sint bona innocentiae exteriora; nam in Verbo imprimis prophetico familiare est agere de vero ubi de bono, ob conjugium caeleste, n. 9263, 9314, et quoque dicere de externis ubi de internis; etiam ‘saginarium’ et ‘pingue’ significat bonum amoris interioris, n. 5943 pariter apud Malachiam, Exorietur vobis, timentes nominis Mei, sol justitiae, et sanitas in alis, ut exeatis et crescatis sicut vituli saginarii, 3:20 [KJV, 4:2]:

[6] apud Lucam, Pater de filio prodigo qui reversus paenitentiam cordis egit, Efferte stolam primariam et induite eum, et date annulum in manum ejus, et calceos in pedes; insuper adducite vitulum saginatum et mactate, ut comedentes laetemur, 15:22, 23;

qui modo sensum litterae capit ⁷ credit quod non altiora hic lateant, cum tamen singula involvunt caelestia, sicut quod induerent illum stola primaria, quod darent annulum in manum ejus, et calceos in pedes, et ⁸ adducerent vitulum saginatum et mactarent, ut comedentes laetarentur; per ‘filium prodigum’ intelliguntur qui divitias caelestes, quae sunt cognitiones boni et veri, prodegerunt, per ‘reditum ejus ad patrem, et confessionem quod non dignus esset vocari filius ejus’ significatur paenitentia cordis et humiliatio, per ‘stolam primariam qua indueretur’ significantur ⁹ communia vera, n. 4545, 5248, 5319, 5954, 6914, 6917, 9093, 9212, 9216, et per ‘vitulum saginatum’ ⁹ communia bona veris illis correspondentia ¹⁰ . Simile per ‘vitulos et juvencos’ significatur alibi, ut Esai. 11:6; Ezech. 39:18; Ps. 29:6; Ps. 69:32 [KJV Ps. 69:31]; tum in holocaustis et sacrificiis, Exod. 29:11, 12 seq. ; Lev. 4:3 seq. , 13 seq. , 8:15 seq. , 9:2, 16:3, 23:18; Num. 8:8 seq. , 15:24 seq. , 28:19, 20; Jud. 6:25-29; 1 Sam. 1:25, 16:2. ; 1 Reg. 18:23-26, 33.

[7] Quod filii Israelis fecerint sibi vitulum aureum et eum pro Jehovah coluerint, Exod. 32:1-fin. , causa fuit quia in corde eorum permansit idololatria Aegyptiaca, tametsi ore confessi ¹¹ sunt Jehovam; in Aegypto inter idola fuerunt praecipua vitulae ac vituli ex auro, ob causam quia ‘vitula’ significabat verum scientificum, quod est verum naturalis hominis, et ‘vitulus’ bonum ejus, quod est bonum naturalis hominis, tum quia aurum significabat bonum; ¹² hoc bonum et id verum in effigie sistebantur ibi per ¹³ vitulos et vitulas ex auro, ¹⁴ at cum repraesentativa caelestium ibi versa sunt in idololatrica et demum in magica, tunc ibi sicut alibi ipsae effigies quae repraesentabant factae sunt idola, et coeperunt coli; inde idololatriae veterum et ¹⁵ magiae Aegyptiacae;

[8] Antiqua enim Ecclesia, quae successit Antiquissimae, fuit Ecclesia repraesentativa, cujus omnis cultus constabat in ritibus, statutis, judiciis, et praeceptis, quae repraesentabant Divina et caelestia, quae sunt interiora Ecclesiae; illa Ecclesia post diluvium per multum orbis Asiatici extensa fuit et quoque in Aegypto ¹⁶ fuit; sed in Aegypto excolebantur scientifica illius Ecclesiae, unde illis scientia correspondentiarum et repraesentationum prae reliquis, ut constare potest ex hieroglyphicis, exque magiis et ¹⁷ idolis ibi, tum ex variis quae de Aegypto memorantur in Verbo; inde est quod per ‘Aegyptum’ in Verbo significetur scientificum in genere tam quoad verum quam quoad bonum, tum naturale, nam scientificum est naturalis hominis; hoc etiam vitula et vitulus significabant.

[9] Quod Ecclesia Antiqua, quae fuit repraesentativa, per plura regna extensa fuerit, et quoque quod fuerit in Aegypto, videatur n. 1238, 2385, 7097; quod scientifica Ecclesiae imprimis in Aegypto exculta fuerint, et quod ideo per ‘Aegyptum’ in Verbo significetur scientificum in utroque sensu, n. 1164, 1165, 1186, 1462, 4749, 4964, 4966, 5700, 5702, 6004, 6015, 6125, 6651, 6679, 6683, 6692, 6693, 6750, 7779 fin. , 7926; et quia ¹⁸ verum scientificum et ejus bonum est verum et bonum naturalis hominis, quod ideo etiam per ‘Aegyptum’ in Verbo significetur naturale, n. 4967, 5079, 5080, 5095, ¹⁹ 5160, 5276, 5278, 5280, 5288, 5301, 6004, 6015, 6147, 6252;

[10] ex his nunc patet quod vitulae et vituli inter primaria idola Aegypti fuerint, ob causam quia vitulae et vituli significabant ¹⁸ verum scientificum et ejus bonum, ²⁰ quae sunt naturalis hominis; simile ²¹ cum ipsa Aegypto, sic ut Aegyptus et vitulus ejusdem significationis essent; quapropter de ‘Aegypto’ ita dicitur apud Jeremiam,

Vitula pulcherrima Aegyptus, excidium e septentrione venit; et mercenarii ejus in medio ejus sicut vituli saginarii, 46:20, 21;

‘vitula’ est verum scientificum quod ²² naturalis hominis, ‘ ²³ mercenarii qui vituli’ sunt qui bonum propter lucrum faciunt, n. 8002; ita ‘vituli’ sunt bonum tale quod non in se bonum est, sed jucundum naturalis hominis separati a spirituali; hoc jucundum est in quo fuerunt filii ²⁴ Jacobi, quod in se idololatricum est; quapropter illis permissum fuit id notum facere et testari per adorationem vituli, Exod. 32:1-fin. ;

[11] id quoque ita describitur apud Davidem,

Fecerunt vitulum in Chorebo, et incurvaverunt se fusili, et permutarunt gloriam in effigiem bovis comedentis herbam, Ps. 106:19, 20;

per ‘facere vitulum in Chorebo et incurvare se fusili’ significatur cultus idololatricus, qui est rituum, statutorum, judiciorum, et praeceptorum, solum in externa forma et non simul in interna; quod gens illa in externis absque interno fuerit, videatur n. 9320 fin. , 9373, 9377, 9380, 9381, et quod sic corde suo idololatrica, n. 3732 fin. , 4208, 4281, 4825, 5998, 7401, 8301, 8871, 8882; quod ‘permutaverint gloriam in effigiem bovis comedentis herbam’ significat quod abalienaverint se ab internis Verbi et Ecclesiae et coluerint externum, quod modo est scientificum absque vita; ‘gloria’ enim est internum Verbi et Ecclesiae, videatur Praefatio ad Gen. xviii, n. 5922, 8267, 8427, ‘effigies bovis’ est simulacrum boni in ²⁵ forma externa, ²⁶ ‘effigies’ enim est simulacrum, ita quod absque vita, et ‘bos’ est bonum in naturali, ita in externa forma, n. 2566, 2781, 9135, ‘comedere herbam’ est appropriare sibi illud modo scientifice, ‘comedere’ enim est appropriare, n. 3168, 3513 fin. , 3596, 4745, et ‘herba’ est scientificum, n. 7571.

[12] Quia talia per ‘vitulum aureum’ qui pro Jehovah colebatur a filiis Israelis, significabantur, ideo Moscheh sequenti modo cum illo procedebat,

Peccatum vestrum quod fecistis, vitulum, sumpsi, et combussi eum igne et contudi eum molendo probe, usque dum attenuatus est in pulverem, et pulverem ejus projeci in rivum descendentem e monte, Deut. 9:21;

cur ²⁷ ita cum vitulo aureo factum sit, nemo scit nisi sciat quid significat ‘comburi igne, ²⁸ contudi, moli, et attenuari in pulverem’, et quid ‘rivus descendens e monte in quem pulvis projiciebatur’; describitur ²⁹ status illorum qui colunt externa absque interno, quod nempe sint in malis amorum sui et mundi, ac in falsis inde quoad illa quae a Divino, ita quoad Verbum; ‘ignis’ enim quo comburebatur est malum amoris sui et mundi, n. 1297, 1861, 2446, 5071, 5215, 6314, 6832, 7324, 7575, ‘pulvis in quem contusus’ est falsum inde confirmatum ex sensu litterae Verbi, et ‘rivus ex monte Sinai’ est verum ³⁰ Divinum, ita Verbum in littera, hoc enim descendit inde; qui enim in externis sunt absque interno, Verbum ad favorem suorum amorum explicant, et inibi terrestria et prorsus non caelestia vident, sicut Israelitae et Judaei olim et quoque hodie.

[13] Similia etiam repraesentata sunt per vitulos Jeroboami in Bethele et in Dane, 1 Reg. 12:26-fin. et 2 Reg. 17:16, de quibus ita apud Hoscheam,

Regem fecerunt et non a Me, principes fecerunt et non novi; argentum suum et aurum suum fecerunt sibi idola, ut excidatur; deseruit vitulus tuus, Samaria, nam ex Israel etiam ille; faber fecit eum, et non Deus ille, quia in frusta fiet vitulus Samariae, 8:4-6;

agitur ibi de perverso intellectu et prava explicatione Verbi ab illis qui in externis sunt absque interno, manent enim in Verbi ³¹ sensu litterae, quem trahunt ad favendum suis amoribus et principiis inde captis; ‘regem facere et non a Me, et principes facere et non novi’ est verum et primaria vera excludere ex proprio lumine et non a Divino, ‘rex’ enim in sensu interno est verum, n. 1672, 2015, 2069, 3009, 4581, 4966, 5044, 5068, 6148, et ‘principes’ sunt primaria vera, n. 1482, 2089, 5044,

[14] ‘argentum suum et aurum suum ³² facere idola’ est scientifica veri et boni ex Verbi sensu litterae pervertere ad favorem suarum cupiditatum, et usque illa ut sancta colere, tametsi, quia ex propria intelligentia, absque vita sunt, ‘argentum’ enim est verum et ‘aurum’ est bonum quae a Divino, ita quae sunt Verbi, n. 1551, 2954, 5658, 6914, 6917, 8932, et ‘idola’ sunt ³³ doctrinalia ex propria intelligentia, ³⁴ quae ut sancta coluntur, et tamen nullam in se vitam habent, n. 8941; inde patet quod per ‘regem et principes’, tum per ‘argentum et aurum’ significentur falsa ex malo, nam quae ex proprio sunt ex malo ³⁵ sunt, et inde falsa sunt, tametsi extrinsecus apparent ut vera, quia ex Verbi sensu ³⁶ litterae desumpta; inde patet ³⁷ quid ‘vitulus Samariae quem faber fecit et qui in frusta fiet’, significat, quod nempe bonum in naturali homine et non simul in spirituali, ita non bonum, quia applicatum ad malum; ‘faber fecit et non Deus’ est quod ex proprio et non ex Divino; ‘in frusta fieri’ est dissipari:

[15] ³⁸ similia intelliguntur per ‘vitulos’ apud Hoscheam,

³⁹ Addunt peccare, et faciunt sibi fusile ex argento suo, in intelligentia sua idola, opus artificum totum, illis dicentes, sacrificantes hominem, vitulos ⁴⁰ osculabuntur, 13:2.

Ex his nunc patet quid ‘vitulus et juvencus’ ⁴¹ significant in sequentibus his locis:

apud Esaiam,

Descendent unicornes cum illis, et juvenci cum robustis, ⁴² et ebria fiet terra eorum a sanguine, ⁴³ et pulvis eorum ab adipe pinguefiet, 34:7:

apud eundem,

Urbs munita solitaria, habitaculum dimissum et derelictum velut desertum, ibi pascet vitulus, et ibi cubabit, et consumet ramos ejus; exarescet messis ejus, 27:10 [, 11]:

apud Jeremiam,

A clamore Chesbonis usque ad Elealeh, usque ad Jahaz, ediderunt vocem suam, a Zoare usque ad Choronaim, vitula triennis, quia etiam aquae Nimrim in desolationes erunt, 48:34:

apud Esaiam,

Cor Meum super Moabo clamat; profugi ejus usque ad Zoar, vitula triennis, nam in ascensu ⁴⁴ Luchith ascendet cum fletu in eo, 15:5:

apud Hoscheam,

Ephraim vitula edocta amans triturare, 10:11: ⁴⁵

⁴⁶ apud Davidem,

Increpa feram arundinis, congregationem fortium, inter vitulos populorum, ⁴⁷ conculcans fragmenta argenti; dispersit populos, bella desiderant, Ps. 68:31 [KJV Ps. 68:30];

[16] agitur hic de arrogantia illorum qui ex scientificis intrare volunt in mysteria fidei, et non quicquam agnoscere quam quod ipsi inde excludunt; hi quia nihil ex luce caeli quae ex ⁴⁸ Domino, sed ⁴⁹ ex lumine naturae quod ex proprio vident, umbras arripiunt loco lucis, fallacias loco realium, ⁵⁰ , ⁵¹ in genere falsum loco veri; illi quia insane cogitant quoniam ex infimas, vocantur ‘fera arundinis’, et quia acriter ratiocinantur vocantur ‘congregatio fortium’, ⁵² et quia dissipant vera adhuc residua et sparsa inter bona illorum qui in veris Ecclesiae, dicitur de illis quod ‘conculcent fragmenta argenti inter vitulos populorum’, et porro quod ‘dispergant populos’, hoc est, ipsam Ecclesiam cum suis veris; cupido oppugnandi et destruendi illa intelligitur per ‘bella desiderare’; ex his iterum patet quod ‘vituli’ sint bona;

[17] apud Sachariam 12:4 ⁵³ dicitur, Omnem equum populorum percutiam caecitate, et per ‘equum populorum’ significantur intellectualia veri apud illos qui ab Ecclesia, quia ‘equus’ est intellectuale veri, n. 2761; hic autem dicitur, ‘conculcare fragmenta argenti et dispergere populos inter vitulos populorum’, ⁵⁴ et per ‘conculcare et dispergere’ significatur dejicere et dissipare, n. 258, ⁵⁵ per ‘argentum’ verum, n. 1551, 2954, 5658, 6112, 6914, 6917, 7999, 8932, et ⁵⁶ per ‘populos’ illi qui ab Ecclesia in veris, n. 2928, 7207, ita quoque vera Ecclesiae, n. 1259, 1260, 3295, 3581, ita per ‘vitulos populorum’ significantur bona quae voluntarii apud illos qui ab Ecclesia.

[18] Porro quod ‘vituli’ significent bona, constat apud Jeremiam,

⁵⁷ Dabo viros transgressos foedus Meum, qui non stabiliverunt verba foederis quod ferierunt coram Me, vituli quem conciderunt in duas, ut transirent inter partes ejus, principes Jehudae, et principes Hierosolymae, ministros regios, et sacerdotes, et omnem populum terrae, transeuntes inter partes vituli, et ⁵⁷ dabo illos in manum hostium eorum, ut sit cadaver eorum in cibum avi caelorum, et bestiae terrae, 34:18-20;

quid sit ‘foedus vituli’, et quid ‘transire inter partes ejus’, nemo scire potest nisi sciat quid significat ‘foedus’, quid ‘vitulus’, quid ‘sectio ejus in duas partes’, tum quid ‘principes Jehudae et Hierosolymae, ministri regii, ⁵⁸ sacerdotes, et populus terrae’; patet quod arcanum caeleste sit; ⁵⁹ hoc usque prodire ad intellectum potest cum scitur quod ‘foedus’ sit conjunctio, ‘vitulus’ bonum, ‘vitulus sectus in ⁶⁰ duas partes’ ⁶¹ bonum procedens a Domino ab una parte et bonum receptum ab homine ab altera, et quod ‘principes Jehudae et Hierosolymae, ac ministri regii et sacerdotes, ac populus terrae’, sint vera et bona quae Ecclesiae ex Verbo, et quod ‘transire inter partes’ sit conjungere; ex his cognitis patet quod sensus internus ⁶² horum verborum sit quod nulla esset conjunctio boni procedentis a Domino cum bono recepto ab homine ⁶³ per Verbum, et inde per vera et bona Ecclesiae, apud illam gentem, sed quod disjunctio, ex causa quia in externis erant absque interno;

[19] simile involvit foedus vituli cum ⁶⁴ Abramo, de quo ita in libro Geneseos,

⁶⁵ Jehovah dixit ad Abramum, Accipe tibi vitulam triennem, et capram triennem, et arietem triennem, et turturem, et pullum; et accepit sibi omnia illa, et partitus est illa in medium, et dedit quamvis partem suam obviam alteri; et volucrem non partitus; et descendit volatile super corpora, et abegit illa Abram; et fuit sol ad occidendum, et sopor cecidit super Abram, et ecce terror tenebrarum magnarum cadens seper illum: et in die illo pepigit Jehovah cum Abramo foedus, 15:9-12, 18; ‘terror tenebrarum magnarum cadens super Abramum’ ⁶⁶ significabat statum gentis Judaicae, quod in maximis tenebris essent quoad vera et bona Ecclesiae ex Verbo, quia in externis absque interno, et inde in cultu idololatrico; nam qui in externis absque interno est in cultu idololatrico est, quoniam cor ejus et anima ejus, cum in cultu, non est in caelo sed in mundo, et non colit sancta Verbi ⁶⁷ ex amore ⁶⁸ caelesti sed ex amore terrestri; hic status gentis illius est ⁶⁹ qui per foedus vituli quem conciderunt in duas partes, inter quas transiverunt, apud prophetam descriptus est.

Poznámky pod čarou: