573. I broj vojnika na konjma bijaše dvjesta hiljada hiljada (dvije mirijade mirijada). – Da ovo označava bezbrojne obmane od zla, od kojih nastaju rezonovanja koja se protive istinama od dobra, vidi se iz značenja vojnika, koji označavaju obmane od zla, o kojima u onome što sledi; i iz značenja konjanika, koji označavaju rezonovanja iz ovih obmana; jer konji, u Reči, označavaju razumevanje istine, a u obrnutom smislu, razumevanje izokrenuto i razoreno, kao što se može videti gore (br. 355, 364, 372, 381, 382); konjanici, stoga, u ovome smislu, označavaju rezonovanja od obmana, jer ove su izokrenuto i razrušeno razumevanje; i iz značenja dve mirijade mirijada, što označava da ih je bezbroj i da idu za uništenjem istina od dobra; a izraz mirijade koristi se u odnosu na istine, kao što se može videti gore (br. 336). A kaže se dve mirijade mirijada, jer bezbrojne stvari koje se povezuju, i sjedinjavaju, ovde označavaju povezanost, sporazum, i jedinstvo, kao što se može videti gore (br. 283, 384). Razlog da se kaže da su protiv istina od dobra, je to što se u onome što sledi govori o razbanju istine pomoću vojske ovakvih konjanika. Iz ovih razmatranja sada je jasno, da broj vojske na konjima dve mirijade mirijada, označava da su obmane od zla, od kojih i radi kojih postoje rezonovanja, da su bezbrojne i da idu za uništenjem istina od dobra. U Reči, izraz vojske često se koristi, a i Gospod se naziva Jehovom nad vojskama ili Savaotom, a vojskama se označavaju istine od dobra koje se bore protivu obmana od zla, a u obrnutom smislu, obmane od zla koje se bore protivu istina od dobra. Vojske označavaju stvari, u Reči, jer se tu pominju ratovi, kako u istorijskim tako i u proročkim delovima, a koji označavaju, u unutrašnjem smislu, duhovne ratove protiv pakla i đavolske čete, a takvi se ratovi odnose na istine i dobra koji se bore protivu obmana i zala, pa se zbog toga vojskama označavaju istine od dobra, a u obrnutom smislu, sve obmane od zla. Da označavaju sve istine od dobra, vidi se iz toga što se sunce, mesec, zvezde, kao i anđeli, nazivaju vojskama Jehovinim, jer označavaju sve istine od dobra i njihovoj svoj širini. Isto tako i sinovi Izrailjevi, jer i oni označavaju istine i dobra od Gospoda, a On se sam bori za sve u nebu, i za sve u crkvi, protivu obmana i zala iz pakla, pa se stoga naziva Jehovom Savaotom, to jest, Jehovom nad vojskama.

3. Da se sunce, mesec, zvezde nazivaju vojskama, jasno je iz brojnih odlomaka. Tako kod Mojsija:Tako se dovrši nebo i zemlja i sva vojska njihova (Postanje 2:1). Tako kod Davida: Riječju Gospodovom nebesa se stvoriše, i duhom usta njegovih sva vojska nebeska (Psalam 33:6)). Opet: Hvalte ga, svi anđeli njegovi, hvalite ga, sve vojske njegove. Hvalite ga, sunce, mjeseče, hvalite ga, sve zvijezde sjajne! (Psalam 148:2, 3). I kod Isaije: I sva će se vojska nebeska rastopiti, saviće se nebesa kao knjiga; sva vojska njihova popadaće kao što pada list s vinove loze i kao što pada sa smokve (34:4).

Ponovo, kod istoga proroka: Ja sam načinio zemlju i čovjeka na njoj stvorio, ja sam razapeo nebesa svojim rukama, i svoj vojsci njihovoj dao zapovijest (XLV12). Ponovo: Podignite oči svoje i vidite; ko je to stvorio? Ko izvodi vojsku svega toga na broj i zove svako po imenu? (40:26). Kod Jeremije: Kao što se ne može izbrojiti vojska nebeska ni izmjeriti pijesak morski (34:22). U ovim odlomcima se sunce, mesec, i zvezde, nazivaju vojskom nebeskom. Jer sunce označava dobro ljubavi, mesec, istinu od dobra, dok zvezde označavaju poznavanja istine i dobra, stoga označavaju dobra i istine u celoj njihovoj širini, pa se nazivaju i vojskom, jer se opiru zlima i obmanama, i neprestano ih pobeđuju kao neprijatelje.

4. Tako kod Danila: I rog jednoga jarca naraste do vojske nebeske, i obori na zemlju neke od vojske i od zvijezda, i pogazi ih. I naraste do poglavara toj vojsci i uze mu svagdašnju žrtvu, i sveti stan njegov obori. I vojska bi dana u otpad od žrtve svagdanje, i obori istinu na zemlju, i što činjaše, napredovaše mu. Tada čuh jednoga sveca gdje govoraše; i jedan svetac reče nekome koji govoraše: dokle će trajati ta utvara za svagdanju žrtvu i optad pustoši da se gazi svetinja i vojska. I reče mi: do dvije hiljadei tri stotine dana i noći; onda će se svetinja očistiti (8:10-14). Značenje jarca, ovde pomenuog, njegovih rogova, i jednog roga koji poraste velik do vojske nebeske, može se vdeti gore (br. 316:1, 336, 535). Vojskama nebeskim, koje je bacio na zemlju, označavaju se istine i dobra neba; jer ovde se govori o poslednjem stanju crkve, kada se misli da istine i dobra nisu važna, i kada se odbacuju, što je označeno njihovim gaženjem po zemlji. Poglavar vojske označava Gospoda, koji se naziva i Jehovom Savaotom. Da će nestati svo bogoštovanje iz dobra ljubavi i istine vere, označeno je neprekidnom žrtvom koja se od njega oduzima, i svetinjom koja se gazi. A da će se ovo desiti na kraju crkve, kad Gospod dođe u svet, označava se večerom i jutrom, gde veče označava poslednje vreme stare crkve, a jutro, početak nove crkve. Da se anđeli nazivaju vojskama, vidi se iz sledećih odlomaka. 5 Tako kod Joila: Jehova pusti glas svoj nad vojskama svojim; jer je okol njegov vrlo velik (2:11). I kod Zaharije: I postaviću oko pored doma svojega suprot vojsci, suprot onima koji odlaze i dolaze, i nadstojnik neće više prolaziti kroz njih (9:8). I od Davida: Blagosiljajte Gospoda, sve vojske njegove, sluge njegove, koje tvorite volju njegovu (103:21). I u prvoj knjizi o Carevima: Mihej prorok reče caru: vidjeh Jehovu gdje sjedi na prijestolu svom, a sva vojska nebeska stajaše mu s desne i s ljeve strane. Jedan reče na jedan način, a drugi na drugi (22:19, 20). Tako i u Apokalipsi: I vojske nebeske iđahu za njim na konjma bijelim, obučeni u svilu bijelu i čistu (19:14). I opet: I vidjeh zvijer i careve zemaljske i vojnke njihove skupljene da se pobiju s onijem što sjedi na konju i s vojskama njegovijem (19:19). Razlog da se anđeli sakupljeni ili udruženi nazivaju vojskama, je to što anđeli, kao vojska, označavaju Božanske istine i dobra, jer su oni prijemnici ovih od Gospoda, o čemu vidi gore (br. 130, 200, 202).

6. Iz istoga se razloga sinovi Izraljevi nazivaju vojskama, jer označavaju istine i dobra crkve. Tako kod Mojsija: Izvedite sinove Izrailjeve iz zemlje Egipatske u četama nihovijem (Izlazak 6:16). Ponovo: I ja ću metnuti ruku svoju na Egipat. I izvešću narod svoj, sinove Izrailjeve iz zemlje Egipatske sudovima velikim (Izlazak 7:4;12:17). Ponovo: U isti dan izađoše sve vojske Jehovine iz zemlje Egipatske (12:41). I opet: i izbrojaćeš svako koji ide u vojsku (Brojevi 1:3). Opet se kaže: da se okol (logor) postavi oko šatora od sastanka, i da bude po četama njihovim (Brojevi 2:3, 9, 24); i opet: da se Leviti biraju da služe službu u šatoru od sastanka (Brojevi 4:3, 32, 30, 39). Sinovi Izrailjevi su se nazivali vojskama Jehovinim, jer su predstavljali crkvu, i označavali sve istine i dobra, kao što se može videti u Tajnama Nebeskim (br. 5414, 5801, 5803, 8805, 9340). Nazivali su se vojskama u množini, jer se svako pleme nazivalo vojskom, kao što se vidi kod Mojsija, jer kad je bilo naloženo da se izbroje prema svojim četama, bili su izbrojani po svojim plemenima (Brojevi 1:3), i sledeći stihovi). Slično i kad je okol postavljen pored šatora od sastanka prema plemenima, pa se kaže: po četama njihovijem (Brojevi 2:3, 9 i sledeći stihovi). Plemena su se nazivala vojskama, jer su predstavljala sve istine 7 dobra crkve, a svako pleme neko sveopšte suštinsko u tom: vidi gore br. 431). Iz ovih se razmatranja vidi da su istine i dobra neba i crkve bila označena vojskma u Reči; iz ovih je stvari savršeno jasan razlog da se Jehova u Reči naziva Jehovom Savaotom, Jehovom Bogom Savaotom, to jest, od vojska (kao kod Isaije, 9, 24; 2:12; 3:1, 15; 5:7) 17:3:31:4, 5; 37:16;38:17; 36:16; Jeremija 5:14; Zaharija 1:3; Malahija 2:12; i mnoga druga mesta.

8. Iz ovih se stvari sada vidi da vojske označavaju istine i dobra neba i crkve u svoj njihovoj širini; a pošto sve stvari u Reči imaju i obrnuto značenje, tako ga imaju i vojske, u kojem smislu označavaju obmane i zla u svoj njihovoj širini. Ovo će se pokazati iz sledećih odlomaka u Reči. Tako kod Jeremije: Na krovovima kuća kadiše svoj vojsci nebeskoj i ljevaše naljeve drugim bogovima (19:13). Kod Sofonije: Klanjaju će vojsci nebeskoj na krovovima (1:5). I kod Mojsija: Da se ne bi klanjao suncu, i mjesecu, i zvijezdama, i svoj vojsci nebeskoj (Zak. Ponov. 4:19; 17:3). I kod Jeremije: I prostrće se prema suncu i svoj vojsci nebeskoj, koje ljubiše i kojima služiše (8:2). Ovde se pod vojskom nebeskom misli na sunce, mesec, i zvezde, jer označavaju sva dobra i istine u skupu; jer sunce, u obrnutom smislu, kao ovde, označava svo zlo koje izvire iz ljubavi prema sebi, mesec, obmane vere, dok zvezde označavaju obmane uopšte. Da se suncem, mesecem, i zvezdama, u prirodnom svetu, kad im se klanja umesto suncu i mesecu anđeoskoga neba, označavaju odvratna zla i obmane, vidi se u Nebu i Paklu (br. 122, 123), i gore (br. 401, 402, 525). I pošto se istine od dobra bore protivu obmana od zla, i u suprotnom, obmane od zla protivu istina od dobra, stoga se nazivaju vojskama. Postoji neprestana borba, jer zla i obmane neprestanu odišu iz paklova, i nastoje da razruše istine od dobra koja su u nebu, i koja pružaju otpor. Jer svuda u duhovnom svetu postoji ravnoteža između neba i pakla, a tamo gde je ravnoteža, gde dve sile deluju jedna protiv druge, jedna deluje, druga se odupire, tada postoji neprestano delovanje i reagovanje, a to je ono što se naziva borbom; i za tu se ravnotežu Gospod neprekidno stara, kao što se može videti u Nebu i Paklu (br. 589-596, i597-6039. I pošto postoji takva neprestana borba između neba i pakla, stoga, se sve stvari u nebu nazivaju vojskama, i isti tako se nazivaju i sve stvari u paklu. 9. Sve stvari u nebu odnose se na bra i istine, a sve stvari u paklu, na zla i obmane. Otuda u sledećim odlomcima vojske označavaju obmane od zla. Tako kod Isaije: Jer se Jehova razgnjevio na sve narode, i razljutio se na svu vojsku njihovu, zatrće ih, i predati ih na pokolj (34:2). Ovde narodi označavaju zla, a vojska, obmane od zla, potpuno razbijanje ovih označeno je sa, da će iz istrebiti i da ih je predao na pokolj. 10 Ponovo: Vika stoji ljudstva na gorama kao da je velik narod, vika i vreva carstva skupljenih naroda; Jehova nad vojskama pregleda vojsku ubojitu (13:4). Ovde vika naroda na gorama označava obmane d zla, a ljudstvo označava obmane, dok gore označavaju zla. Kao od velikoga ljudstva, označava izgled kao da je to glas istine od dobra, a narodi označavaju obmane, a gore, zla. Kao od velikoga mnoštva, označava izgled da je to od istine od doba, dok reči, kao od, označavaju da je to samo izgled; narod označava one koji su u istinama, pa stoga istine, dok se velik koristi u odnlosu na dobro. Glas ljudstva i vreva carstava naroda sakupljenih, označava protivljenje u crkvi koje izvire iz zala i obmana u njoj, a vika mnoštva označava neslaganje u crkvi koje izvire iz zala i obmana u njoj, gde vika označava neslaganje u crkvi, koje izvire iz zla i obmane, dok vika mnoštva označava protivljenje, a carstva crkvu u odnosu na istine i obmane, a narodi skupljeni zajedno, u pogledu zala i obmana, koji se udružuju protiv dobara i istina crkve. Jehova Savaot koji vodi vojske, označava da je to učino Gospod, jer se ovo pripisuje Gospodu, kao što je jasno iz stiha koji odmah sledi, u kojemu se kaže: Jehova dolazi oružan gnjevom svojim, da sruši svu zemlju. To se pripisuje Gospodu, kao i zlo, da je to kazna za zlo, pa se i razbijanje crkve tako isto pripisuje Njemu u 11 drugim odlomacima Reči, jer je izgled takav, jer je smisao slova Reči napisan u izgledima. Ali u duhovnom smislu. Ovakve stvari znače da ih čini čovek crkve. Opet kod Jeremije: I ne žalite mladića njegovih; potrite mu svu vojsku (51:5). Predmet o kome se ovde govori je Vavilon, a ne poštedeti njegovih mladića, označava razaranje potvrđenih obmana; potiranje vojske označava potpuno razaranje obmana od zala koja mu pripadaju, stoga razaranje Vavilona. Obmane od zla označene su mnogom vojskom Haldejskom, i vojskom Faraonovom (Jeremija 37:7-11, i sledeći stihovi); i kod Mojsija: I vrativši se voda potopi kola i konjike sa svom vojskom Faraonovom (Izlazak XOV 28; 15:4); ovo je objašnjeno gore (br. 355:37), i u Tajnama Nebeskim (br. 8230, 8275).

12. Tako kod Danila: Jer će car sjeverni opet dignuti vojsku veću od prve; i poslije nekoliko godina doći će s velikom vojskom i velikim blagom. Po tom će podignuti i silu svoju i srce svoje na cara južnoga s velikom vojskom, car će južni doći u boj s velikom i vrlo silnom vojskom, ali neće odoljeti (11:13, 25).

Ovde se govori o ratu između cara severnoga i cara južnoga, a carem severnim označavaju se oni u crkvi koji su u obmanama od zla, a carem južnim oni u crkvi koji su u istinama od dobra; njihov sukob i borba na kraju crkve, u duhovnom smislu, opisuju se njihovim ratom; stoga se vojskom severnoga cara označavaju obmane svake vrste, a vojskom cara južnoga istine svake vrste. Tako kod Luke: I kad vidite da Jerusalim opkoli vojska, onda znajte da se približilo vrijeme da opusti (21:20). U tome poglavlju Gospod govori o svršetku vremena, što označava kraj crkve, dok Jerusalim označava crkvu u pogledu doktrine; kad bude opkoljen vojskom, označava da će biti obuzeta obmanama. Da tada dolazi pustošenje, a odmah i poslednji sud, označeno je sa, da se vreme približilo da opusti. Smatra se da se ovime misli na rušenje Jeruslima od strane Rimljana, ali se iz pojedinosti u tome poglavlju vidi da se radi o razaranju crkve i o njenom kraju; slično kod Mateja XXIV, od prvog do poslednjeg stiha, kao što se vidi iz objašnjenja datog u Tajnama Nebeskim. Ali ovo nije nasuprot doslovnom značenju razaranja Jerusalima, nego znači da razaranje predstavlja kraj; ovo se potvrđuje svakom pojedinosti u poglavlju, ako se 14 razmotri u duhovnom smislu. Opet, kod Davida: Bog nas je povrgao i posramio. Obraćaš nas te bježimo ispred neprijatelja (Psalam 44:9, 10). Ovde Bog koji ne ide s vojskom, znači da ih nije branio, jer su bili u obmanama od zla, jer vojske označavaju obmane od zla; zbog toga se kaže da su povrgnuti (odbačeni) i posramljeni, i da su morali da okrenu 15 leđa neprijatelju, gde neprijatelj označava zlo iz pakla. Ponovo, kod Joila: I naknadiću vam godine koje izjede skakavac, hrušt i crv i gusjenica, velika vojska moja, koju slah na vas (2:25). Da velika vojska označava obmane i zla svake vrste, vidi se iz toga što se onim malim razornim stvorenjima, skakavcem, hruštom, crvom i gusenicom, označavaju obmane i zla koja pustoše ili ruše istine i dobra crkve, kao što se može videti gore (br. 543:9), gde je objašnjen ovaj odlomak, i gde je pokazano da se skakavcem i hruštom označavaju obmane (i zla) čulnoga čoveka. Značenje vojski u Reči u oba smisla u istorijskim delovima Reči slično je. Jer ovi delovi, isto kao i proročki, sadrže duhovni smisao; ali ovaj ne sija tako jasno jer um, zaokupljen u istorijskim okolnostima, teško se uzdiže iznad zemaljskih stvari da bi video duhovne stvari koje su u ovima pohranjene.

130. (Stih 12). Anđelu Pergamske crkve napiši. Da ovo označava potsećanje /opominjanje/onima unutar crkve koji su u iskušenjima, vidi se iz značenja pisati, što je potsetiti (o čemu vidi Nebeske Tajne 8620); iz značenja anđela, što je prijemnik Božanske istine, a u navišem smislu, Božanska istina sama koja proističe od Gospoda (o kojoj će biti više rečeno u onome što sledi); i iz značenja crkve u Pergamu, a to su oni unutar crkve koji su u iskušenjima. Da su ovakvi označeni crkvom u Pergamu, vidi se po onome što je napisano o toj crkvi, a što sledi; jer se samo iz toga izvora može znati šta je označeno svakom od sedam crkava. Jer, kao što je pre pokazano, ovde se crkvama koje se pominju ne misli na crkve u Efesu, Smirni, Pergamu, Tijatiri, Sardisu, Filadelfiji i Laodikiji, nego na one stvari koje sačinjavaju crkvu kod čoveka. I pošto su prvobitne stvari crkve poznavanja istine i dobra i osećanje duhovne istine, stoga je predmet o kome se prvo govori ono ono što je napisano anđelu crkve u Efesu i Smirni o poznavanjima istine i dobra anđelu crkve u Efesu, a o duhovnom osećanju istine anđelu crkve u Smirni. A pošto niko ne može da se ispuni poznavanjima istine i dobra, i da istraje u duhvnom osećanju istine ako ne prođe kroz iskušenja, stoga je predmet o kome se sada govori ono što je napisano crkvi u Pergamu o tim iskušenjima. Stoga je jasno kojim redom slede stvari koje se naučavaju pod imenima sedam crkava. Razlog da je napisano, Anđelu crkve napiši, a ne crkvi, je to što se anđelom označava Božanska istina koja sačinjava crkvu; jer Božanska istina naučava kako čovek treba da živi da bi postao crkva. Da se anđelom u Reči, u duhovom smislu, ne misli na anđela, nego u najvišem smislu, na Božansku istinu koja proističe od Gospoda, a u relativnom smislu, na onoga koji je prima, vidi se stoga što su svi anđeli prijemnici Božanske istine od Gospoda, i da nijedan anđeo nije anđeo od sebe; isto tako, onoliko koliko prima Božansku istinu, toliko je anđeo. Jer anđeli znaju i opažaju bolje nego ljudi, da dobro ljubavi i istina vere nisu od njih, nego od Gospoda; i pošto dobro ljubavi i istina vere čine njihovu mudrost i inteligenciju, a ovo sačinjava celog anđela, stoga oni znaju i priznaju da su oni samo prijemnici Božanskog proizlazećeg od Gospoda, i da su na taj način anđeli u onome stepenu u kojem to primaju. Stoga oni žele da se izraz anđeli razume duhovno, to jest, bezlično, i da se kaže da se tu misli na Božanske istine.

Pod Božanskom istinom se misli i na Božansko dobro, jer ona proističu sjedinjena od Gospoda (kao što se može videti u delu, Nebo i Pakao 13, 140). Sada, pošto Božanska istina koja proističe od Gospoda sačinjava anđela, stoga, u najvišem smislu, u Reči, anđelom se označava Gospod Sami, kao kod Isaije:

Anđeo, koji je pred licem Jehovinim, spase ih; ljubavi svoje radi i milosti svoje radi, on ih izbavi; i podiže ih i nosi ih sve vrijeme (63:9).

I kod Mojsija:

Anđeo koji me izbavi, neka te blagoslovi (Postanje 48:16).

Kod istoga:

Evo, šaljem anđela svojega pred tobom da te čuva na putu, i da te odvede na mjesto koje sam ti pripravio. Čuvaj ga se, i slušaj ga, jer je moje ime u njemu (23:20-23).

Zato što se Gospod kao Božanska istina naziva anđelom, stoga se anđelima označavaju i Božanske istine, u duhovnom smislu, kao u sledećm odlomcima:

Poslaće Sin čovječiji anđele svoje, i sabraće iz carstva njegovog sve sablazni i koji čine bezakonje. Tako će biti na pošljetku vijeka; izići će anđeli i odlučiće zle od pravednih (Mat. 13:41, 49).

I kad dođe Sin čovječiji u slavi svojoj i svi sveti anđeli s njime, onda će sjesti na prijestolu slave svoje (Mat. 24:3, 31).

Isus reče, Odsele ćete vidjeti nebo otvoreno i anđele Božije gdje se penju i silaze k Sinu čovječijem (Jovan 1:51).

U ovim odlomcma, u duhovnom smislu, pod anđelma se misli na Božanske istine, a ne na anđele; kao u prethodnim odlomcima, gde se kaže, na svršetku vremena, anđeli će pokupiti sve one koji čine sablazan, i odvojiće zle od pravednih, i da će sabrati izabrane velikim glasom trubnim od četiri vetra, i da će Sin čovečiji sedeti na prestolu slave svoje. To ne znači da će anđeli učiniti sve ovo, sa Gospodom, nego Gospod sam preko Božanskih istina; jer anđeo nema moći sam od sebe, jer ima svu moć od Gospoda preko Njegove Božanske istine (vidi delo, Nebo i Pakao 230-233). Slično se i anđelima Božijim, koji su viđeni kako silaze i kako se uzdižu pred Sinom čovječijim, označavaju Božanske istine koje su u Njemu i od Njega.

Anđelima se i na drugim mestima označavaju Božanske istine koje proizlaze od Gospoda, stoga Gospod u pogledu Božanskih istina, kao gde se kaže, da su sedmorici anđela date sedam truba, i da su zatrubili, jer trube i njihov zvuk označavaju Božanske istine koje se otkrivaju (vidi gore, br. 55). Slične su stvari označene i anđelima koji se bore protivu aždaje (Apok. 12:7, 9); anđelom koji leti posred neba, pokazujući večno jevanđelje (Apok. 14:6); sa sedam anđela koji izlivaju sedam čaša (Apok. 16:1-4, 8, 10, 12).

Da je ovako, videće se u onome što sledi. Da se anđelima označavaju Božanske istine od Gospoda, sasvim je jasno kod Davida:

Činiš vjetrove da su ti anđeli, plameni ognjeni da su ti sluge (Psalam 104:4).

Ovim se rečma označavaju Božanska istina i Božansko dobro; jer Jehovin vetar u Reči označava Božansku istinu, a Njegov plamen Božansko dobro. (Kao što se vidi iz onoga što je pokazano u Nebeskim Tajnama, da vetar Jehovinih nozdrva označava Božansku istinu, br. 8286, da četiri vetra označavaju sve stvari istine i dobra, br. 3708, 9642, 9668; da otuda disati u Reči označava stanje života vere, br. 9280; iz čega je očito šta je označeno Jehovinim udisanjem u Adamove nozdrve (Postanje 2:7); Gospodovim dahom na Svoje učenike (Jovan 10:22); kao i ovim Gospodovim rečima, Duh diše gdje hoće; i glas njegov čuješ, a ne znaš otkuda dolazi (Jovan 3:8); o čemu vidi br. 96, 97, 9229, 9281; a pored toga i br. 1119, 3886, 3887, 3889, 3892, 3893. Da plameni oganj označava Božansku ljubav, a otuda i Božansko dobro, vidi delo, Nebo i Pakao 133-140, 566, 567, 568; i gore, br. 68.) Da anđeo označava Božansku istinu koja proizlazi od Gospoda, sasvim je jasno iz ovih reči u Apokalipsi:

I razmjeri zid njegov na sto i četrdeset i četiri lakta, po mjeri čovječijoj, koja je anđelova (21:17).

Da zid Novog Jerusalima nije mera anđelova, može svako da vidi; nego da izraz označava sve istine za odbranu, koje su tu označene anđelom, vidi se iz značenja zida Jerusalima, i iz značenja broja sto četrdeset i četiri. (Da zid označava istine za odbranu, može se videti, Nebeske Tajne 6419; da broj sto četrdeset i četiri označava sve stvari istine u skupu, br. 7973; da mera označava kvalitet stvari u pogledu istine i dobra, br. 3104, 9603, 10262. Ove se stvari mogu videti objašnjene u unutrašnjem smislu u malom delu, Novi Jerusalim i njegov Nauk, br. 1.) Pošto se anđelima u Reči označavaju Božanske istine, stoga se ljudi kroz koje se objavljuju Božanske istine, ponekad nazivaju anđelima, kao kod Malahije:

Jer usne sveštenikove treba da čuvaju znanje i zakon da se traži iz njegovih usta, jer je anđeo Jehove nad vojskama (2:7).

Za njega se kaže da je anđeo Jehovin, jer naučava Božansku istinu; ne da je on anđeo Jehovin, nego da je anđeo Jehovin Božanska istina koju on naučava. A u crkvi je poznato da niko nema Božansku istinu od sebe. Usne, u gornjem odlomku, isto tako označavaju doktrinu istine, a zakon Božansku istinu samu. (Da usne označavaju doktrinu istine, može se videti, Nebeske Tajne 1286, 1288, i da zakon označava Božansku istinu samu, br. 3382, 7463.) To je razlog da je Jovan Krstitelj nazvan anđelom:

Isus reče, Ovo je onaj za kojega je napisano, Evo, šaljem anđela pred licem svojim, da pripravi put pred tobom (Luka 7:27).

Razlog da se Jovan naziva anđelom je to što se njime, u duhovnom smislu, označava Reč, koja je Božanska istina, kao i Ilijom. (Vidi, br. 7643, 9372; i da ono što je označeno, da se označava osobom u Reči, vidi, Nebeske Tajne 665, 1097, 1361, 3147, 3670, 3881, 4208, 4281, 4288, 8806, 9229.) Kaže se, da se anđelima u Reči, u duhovnm smislu, označavaju Božanske istine koje proizlaze od Gospoda, jer one sačinjavaju anđele, i kada ih anđeli izgovaraju, oni ne govore od sebe nego od Gospoda. Da je ovakav slučaj, anđeli ne samo da znaju, nego i opažaju. Čovek koji veruje da ništa od vere nije od njega, nego od Boga, zna ovo, ali on to ne opaža. (prim. prev. Pod opažanjem autor misli na slikovite i zvučne ilustracije istina koje se događaju u nebu kad se istine opisuju ili objašnjavaju). Da ništa od vere nije od čoveka, nego da je sve od Boga, isto je kao kad se kaže, da ništa od vere što je živo, nije od čoveka, nego od Boga; jer se istina odnosi na veru, a vera na istinu.

BROJ 60