10603. ‘Dola tibi duas tabulas lapidum secundum priores’: quod significet externum Verbi, Ecclesiae, et cultus, quale propter illam gentem, constat ex significatione ‘tabularum lapidum’ quod sint externum Verbi, de qua n. 10453, 10461; externum Verbi est sensus litterae ejus; quod etiam sit externum Ecclesiae et cultus, est quia Ecclesia est ex Verbo, et quoque cultus, omne enim verum quod fidei et bonum quod amoris, quae faciunt Ecclesiam, et quoque Cultum, ex Verbo erunt; inde quia in Verbo est externum et internum, etiam in Ecclesia et in cultu est externum et internum; et ex significatione ‘dolare illas’ cum a Mosche, quod sit ¹ facere externum tale propter illam gentem, de qua sequitur; et ex significatione ‘secundum priores’ quod sit ad imitamen, priores enim a Jehovah factae sunt, hae vero a Mosche;

[2] quod ² priores quae a Jehovah factae sunt ³ fractae fuerint a Mosche cum vidit cultum vituli aurei pro jehova a gente illa, erat ex Providentia; quoniam externum Verbi, quod significatur per ‘ ⁴ duas tabulas lapidum’ non tale potuit conscribi apud illam gentem quae corde mere idololatra fuit; inde est quod priores tabulae fractae fuerint, et nunc dictum Moschi quod ille dolaret alias ad imitamen priorum; ad imitamen dicitur quia sensus internus permansit, ⁵ et sensus externus mutatus est;

[3] sensus internus significatur per quod Jehovah scripserit super his tabulis eadem verba quae fuerunt super prioribus. Ut haec res evidentior fiat, licet hic exponere quomodo sensus externus seu sensus litterae propter illam gentem mutatus fuit: propter illam gentem altaria, holocausta, sacrificia, minhae, et libamina mandata sunt, ac ideo in Verbo tam historico quam prophetico memorantur illa ut sanctissima cultus, cum tamen illa modo concessa fuerunt, quia ab Ebero primum instituta ⁶ , et prorsus ignorata in Antiqua Ecclesia repraesentativa, de qua re videatur n. 1128, 2180, 2818.

[4] Propter illam gentem etiam factum est quod cultus Divinus ⁷ solum in Hierosolyma esset, et quod ideo illa urbs pro sancta habita sit, et quoque sancta vocata in Verbo tam historico quam prophetico; causa erat quia gens illa corde ⁸ idololatra fuit, et ideo nisi convenissent omnes ad illam urbem singulis festis, quisque in suo loco coluisset aliquem deum gentilium, aut sculptile et fusile ⁹ . Propter illam gentem etiam interdictum fuit ¹⁰ sanctum cultum habere super montibus et in lucis, sicut antiqui, quod factum est ne ponerent ibi idola, et colerent ipsas arbores.

[5] Propter illam gentem etiam permissum fuit plures uxores ducere, quod prorsus ignotum fuit temporibus antiquis, et quoque dimittere uxores suas ob varias causas; inde ¹¹ leges latae sunt de conjugiis talibus et divortiis, quae alioquin non intravissent externum Verbi, ¹² ideo hoc externum vocatur Moschis a Domino, et ‘concessum ob duritiem cordis eorum’, Matth. 19:8. Propter illam gentem memoratur toties Jacob, et quoque duodecim filii ¹³ Israelis, sicut solum electi et heredes, prout in Apoc. 7:4-8, et ¹⁴ alibi, tametsi tales erant quales describuntur in Cantico Moschis, Deut. 32:15-43, et quoque apud Prophetas passim, aque Ipso Domino, praeter alia, ex quibus externum Verbi propter illam gentem.

[6] Hoc externum est quod significatur per duas tabulas a Mosche dolatas. Quod usque in illo externo sit internum Divinum non mutatum, significatur per quod Jehovah scripserit super his tabulis eadem verba quae fuerunt super tabulis prioribus.

Poznámky pod čarou:

10453. ‘Et tabulae opus Dei illae, et scriptura scriptura Dei illa, excisa super tabulis’: quod significet sensum Verbi externum et Internum ex Divino, ac Divinum Verum, constat ex significatione ‘tabularum’ quod sint Verbum in toto complexu, de qua mox supra n. 10452; hic autem externum Verbi, de qua re in sequentibus; ex significatione ‘operis Dei’ quod sit a Divino; ex significatione ‘scripturae’ quod sit internum Verbi, de qua etiam sequitur; ¹ inde ‘scriptura Dei’ est internum Verbi a Divino; et ex significatione ‘excisa super tabulis’ quod sit internum super externo, ita in illo.

[2] Quod ‘tabulae’ hic significent externum Verbi, est quia distinguuntur illae hic a scriptura, quae est internum ejus; cum autem non distinguuntur a scriptura, tunc per illas significatur ² Verbi internum et externum simul, ita Verbum in toto complexu, ut supra n. 10452; quod hic distinguantur, est quia tabulae fractae sunt, et usque eadem ³ verba postea aliis tabulis quae a Mosche dolatae sunt, a Jehovah ⁴ inscribebantur. Externum Verbi est sensus litterae ejus, internum ejus est sensus internus ejus; ille sensus, nempe sensus litterae, significatur per ‘tabulas’, quia ille sensus est sicut tabula, seu sicut planum, cui sensus internus inscriptus est.

[3] Quod tabulae, quae opus Dei, a Mosche cum vidit vitulum et choreas, fractae fuerint, et quod ex mandato Jehovae, aliae tabulae a Mosche dolatae sint, ac iis inscripta ⁵ dein eadem verba, et sic quod tabulae non amplius essent opus Dei sed opus Moschis, at scriptura usque scriptura Dei, involvit arcanum quod adhuc ignotum est; arcanum est quod sensus litterae Verbi alius fuisset si Verbum apud alium populum conscriptum fuisset, aut si hic populus non talis fuisset, sensus enim litterae Verbi agit de illo populo, ⁶ quia Verbum apud illum conscriptum est, ut patet tam ab historicis quam a propheticis Verbi, et populus ille in malo fuit, quia corde idololatricus, et tamen ut sensus internus et externus congruerent, laudandus erat is populus, et vocandus populus Dei, gens sancta, peculium; inde simplices, qui erudirentur per sensum externum Verbi, credituri essent quod gens illa illis ⁷ fuerit, sicut etiam ipsa illa gens credit, et quoque plerique ex orbe Christiano hodie; ac praeterea plura ob duritiem cordis eorum illis permissa fuerunt, quae exstant in sensu externo Verbi, et faciunt illum, ut quae Matth. 19:8, ⁸ et quoque alia quae hic ⁹ praetereuntur;

[4] cum itaque sensus litterae Verbi propter illum populum talis factus est, ideo tabulae illae quae fuerunt opus Dei, fractae sunt, et aliae, ex mandato Jehovae, a Mosche dolatae sunt; sed quia usque idem sanctum Divinum intus inerat, ideo eadem verba quae fuerunt in prioribus, a Jehovah illis ¹⁰ inscripta sunt, ut patet ex his apud Moschen, Dixit ¹¹ Jehovah ad Moschen, Dola tibi duas tabulas lapidum sicut priores, ¹² et scribam super tabulis verba quae fuerunt super tabulis prioribus quas fregisti: et scripsit Jehovah super tabulis illis verba foederis, decem verba, Exod. 34:1, 4, 28: et alibi, In tempore illo dixit Jehovah ad me, Dola tibi duas tabulas lapidum sicut priores, et scribam super tabulis verba quae fuerunt super tabulis prioribus quas fregisti; et scripsit Jehovah super tabulis juxta scripturam priorem, decem verba; post dedit eas Jehovah mihi, Deut. 10:1-4.

[5] Quod Jehovah non agnoverit illum populum pro Suo populo, tametsi ita ob concordantiam sensus interni cum externo, dictus fuerit, ¹³ sed pro populo Moschis, constat in hoc capite, Corrupit se populus tuus, quem ascendere fecisti e terra Aegypti; vade, duc populum, ad quod dixi tibi, vers. 7, 34: et porro, Et locutus est Jehovah ad Moschen, Ascende tu et populus quem ascendere fecisti e terra Aegypti, in terram quam juravi Abrahamo, Jischako, et Jacobo, et mittam ante te angelum, quoniam non ascendam in medio tui, eo quod populus durus cervice ille, Exod. 33:1-3.

[6] Simile significatur per quod Moscheh positus fuerit in foramine petrae, et non licuerit ei videre facies Jehovae, sed modo posteriora, Exod. 33:22, 23: simile etiam per quod Moscheh, cum radiabat cutis faciei ejus, daret super faciem velum cum loqueretur cum filiis Israelis, Exod. 34:30-35. Qualis futurus esset populus ille, ¹⁴ a Jehovah praedicitur Abramo, cum ¹⁵ vellet quod semen ejus hereditaret terram Canaanem; ibi dicitur, Postquam partitus Abram vitulam triennem, capram triennem, et arietem triennem in medium, quae essent pro ineundo foedere, quod tunc sopor ceciderit super Abramum, et ecce terror tenebrarum magnarum cadens super illum; et cum occidit sol, caligo facta, et ecce fumus fumi, et fax ignis ¹⁶ transibat inter segmenta illa, Gen. 15:8, 9, 12, 17.

Poznámky pod čarou: