117. Quod ab antiquissimis temporibus fuerit religio, et incolae orbis ubivis noverint de Deo, et aliquid de vita post mortem, non fuit ex ipsis, et ex proprio illorum acumine, sed ex Verbo Vetusto (de quo supra, 101-103), et postea ex Verbo Israelitico. Ex his religiosa emanaverunt in Indias et illarum insulas; perque Aegyptum ac Aethiopiam in regna Africae; et ex maritimis Asiae in Graeciam; et inde in Italiam. Sed quia Verbum non potuit aliter quam per repraesentativa esse conscriptum, quae sunt talia in mundo quae correspondent caelestibus et inde significant illa, ideo religiosa plurium gentium versa sunt in idolatrica, et in Graecia in fabulosa; ac attributa et praedicata Divina in totidem Deos, quibus praefecerunt supremum, quem vocaverunt Jovem (forte ¹ ) a Jehovah. Quod illis cognitio fuerit de paradiso, de diluvio, de igne sacro, de quatuor aetatibus, a prima aurea ad ultimam ferream, per quas in Verbo significantur quatuor status ecclesiae, (ut apud Danielem, Danielem 2:31-35), notum est. Quod religiosum Mahumedanum, quod successit, et religiosa plurium gentium priora delevit, ex Verbo utriusque Testamenti desumptum sit, etiam notum est.

Poznámky pod čarou:

254. I. Quod mere naturalis homo contra Divinam Providentiam se confirmet, cum spectat ad religiosa variorum ¹ gentium, quod dentur qui prorsus ignorant Deum, quodque dentur qui adorant solem et lunam; tum qui idola et sculptilia. Illi qui ex his deducunt argumenta contra Divinam Providentiam, non sciunt arcana coeli, quae innumerabilia sunt, quorum vix unum homo novit; inter illa etiam est, quod homo non immediate doceatur e Coelo, sed mediate, de qua re videatur supra 154-174; et quia mediate, et non potuit per emissarios ad omnes qui in universo terrarum Orbe habitant, venire Evangelium, sed usque potuit religio per varias vias etiam ad gentes, quae in angulis mundi sunt, traduci, quare hoc per Divinam Providentiam factum est: nam non est alicui homini religio ex se, sed per alium, qui vel ipse vel ex aliis per traducem scivit ² ex Verbo, quod Deus sit, quod Coelum et infernum sint, quod vita post mortem sit, et quod Deus colendus sit, ut beatus fiat.

[2] Quod Religio transplantata sit in universum Orbem ex Verbo vetusto, et dein Israelitico, videatur in DOCTRINA NOVAE HIEROSOLYMAE DE SCRIPTURA SACRA 101-103; et quod nisi Verbum fuisset, nemo scivisset Deum, Coelum et Infernum, vitam post mortem, minus Dominum, 114-118 ibi. Cum semel Religio implantata est, ducitur gens illa a Domino secundum religionis suae praecepta ³ et dogmata; et providit Dominus, ut in unaquavis religione sint praecepta, qualia sunt in decalogo, ut quod Deus colendus sit, Nomen Ipsius non prophanandum, festum habendum, honorandi parentes, non occidendum, non adulterium committendum, non furandum, non false testandum; gens quae illa praecepta facit Divina, ac vivit secundum illa ex religione, salvatur, ut mox supra 253, dictum est: pleraeque etiam Gentes a Christianismo remotae illas leges non ut civiles, sed ut Divinas spectant, et sanctas habent: quod homo per vitam secundum illa praecepta salvetur, videatur in DOCTRINA [VITAE] NOVAE HIEROSOLYMAE EX PRAECEPTIS DECALOGI, a principio ad finem.

[3] Inter Arcana Coeli etiam hoc est, quod Coelum Angelicum coram Domino sit sicut unus Homo, cujus anima ⁴ et vita est Dominus, et quod ille Divinus Homo sit in omni forma homo, non modo quoad membra et organa externa, sed etiam quoad membra et organa interna, quae plura sunt, tum etiam quoad cutes, membranas, cartilagines et ossa; at haec et illa in Homine isto non sunt materialia, sed sunt spiritualia; et provisum est a Domino, ut quoque illi, ad quos Evangelium non potuit venire, sed solum religio, etiam locum in Divino illo Homine, hoc est, in Coelo, habere possent, constituendo illa, quae vocantur cutes, membranae, cartilagines et ossa; et quod similiter ac alii in coelesti gaudio essent: nam non refert, si in gaudio ⁵ quale est angelis supremi Coeli, seu in gaudio quale est angelis ultimi Coeli, nam quisque qui in Coelum venit, in summum sui cordis gaudium venit; non sustinet superius, in hoc enim suffocaretur:

[4] est comparative sicut agricola et Rex; agricola potest in summo gaudio esse, cum incedit veste nova ex rudi lana, et accumbit ad mensam, super qua est caro suilla, frustum bovis, caseus, cerevisia et vinum adustum; hic angustaretur corde, si sicut Rex indueretur purpura, serico, auro et argento, et apponeretur ei mensa, super qua lautitiae ac opiparae dapes multi generis cum vino nobili: ex quo patet, quod ultimis sicut primis sit felicitas coelestis, cuivis in suo gradu; ita quoque illis qui extra Christianum Orbem sunt, modo fugiant mala ut peccata contra Deum, quia contra religionem.

[5] Sunt pauci, qui prorsus ignorant Deum; quod hi, si moralem vitam egerunt, post mortem instruantur ab angelis, et in morali sua vita recipiant spirituale, videatur in DOCTRINA NOVAE HIEROSOLYMAE DE SCRIPTURA SACRA 116. Similiter qui Solem et Lunam adorant, et credunt ibi esse Deum; non sciunt aliud, quare id non illis pro peccato imputatur, nam dicit Dominus, si caeci essetis, hoc est, si non sciretis, non haberetis ⁶ peccatum, Johannes 9:41. Plures autem sunt, qui colunt idola et sculptilia, etiam in Christiano Orbe; hoc quidem est idololatricum, sed non apud omnes; sunt enim quibus sculptilia inserviunt pro medio excitandi cogitationem de Deo; ex influxu enim e Coelo est, ut qui Deum agnoscit velit videre Ipsum, et hi quia non possunt elevare mentem super sensualia, sicut interiores spirituales, ideo ex sculptili seu imagine exsuscitant illam; ⁷ illi qui hoc faciunt, et non adorant ipsum sculptile ut Deum, si etiam ex religione vivunt praecepta decalogi, salvantur.

[6] Ex his patet, quod quia Dominus vult omnium salutem, providerit etiam ut quisque aliquem locum in coelo possit habere, si bene vivit: Quod Coelum coram Domino sit sicut unus Homo, et quod inde Coelum correspondeat omnibus et singulis quae apud hominem sunt, ⁸ et quod etiam sint qui referunt cutes, membranas, cartilagines et ossa, videatur in Opere de COELO ET INFERNO 59-102, Londini 1758 edito: tum in ARCANIS COELESTIBUS, 5552-5569 ⁹ ; et quoque supra 201-204.

Poznámky pod čarou: