9396. En hij nam het boek des verbonds; dat dit betekent het Woord in de letter, waarmee het Woord in de hemel is verbonden, staat vast uit de betekenis van het Boek, namelijk het Woord in de gehele samenvatting, waarover hierna; en uit de betekenis van het verbond, dus de verbinding, nrs. 665, 666, 1023, 1038, 1864, 1996, 2003, 2021, 6804, 8767, 8778.

Onder het Boek des Verbonds wordt hier al datgene verstaan wat de Heer sprak vanaf de berg Sinaï, want eerder in vers 4 wordt gezegd, ‘en Mozes schreef al de woorden van Jehovah’; daarom wordt onder het boek des verbonds in de strikte zin verstaan het Woord dat aan Mozes werd onthuld op de berg Sinaï en in de brede zin van het Woord in de gehele samenvatting, aangezien dat het Goddelijk Ware is dat door de Heer is onthuld; en aangezien de Heer Zich daardoor met de mens verbindt, met de mens van de Kerk, is dat daarom eveneens het Boek van het Verbond, omdat het verbond de verbinding is.

Maar hoedanig de verbinding van de Heer met de mens van de Kerk is door het Woord, weet men heden ten dage niet, de oorzaak ervan is dat heden ten dage de hemel gesloten is, nauwelijks iemand spreekt heden ten dage nog met engelen en geesten en weet vandaar hoe die het Woord doorvatten, terwijl dat toch de Ouden, vooral de Oudsten, bekend is geweest, want het was voor hen iets gewoons om met engelen en geesten te spreken; de oorzaak hiervan was deze dat de mensen in de oude tijden, vooral in de oudste, innerlijke mensen waren; zij dachten immers in de geest, bijna los van het lichaam, maar de huidige mensen zijn uiterlijk en denken in het lichaam bijna los van de geest; vandaar komt het dat de hemel als het ware van de mens is teruggetreden, want de vergemeenschapping van de hemel is met de innerlijke mens wanneer deze kan worden weggetrokken van het lichaam, maar niet met de uiterlijke rechtstreeks; vandaar is het heden ten dage onbekend hoedanig de verbinding van de Heer met de mens door het Woord is.

Degenen die vanuit het zinlijke van het lichaam en niet vanuit het zinlijke van de geest denken, kunnen het geenszins anders vatten, dan dat de zin van het Woord zodanig is in de hemel, als het in de wereld is, dat wil zeggen, zoals hij in de wereld is.

Indien werd gezegd, dat de zin van het Woord in de hemel zodanig is als het denken van de innerlijke mens, die zonder stoffelijke ideeën is, dat wil zeggen, zonder wereldse, lichamelijke en aardse ideeën, dan zou dit heden ten dage een paradox zijn; en te meer indien er werd gezegd, dat de zin van het Woord in de hemel zoveel verschilt van de zin ervan in de wereld of in de letter, als het hemels paradijs van het aards paradijs en als de hemelse spijs en drank van de aardse spijs en drank; hoe groot dit verschil is, verschijnt hieruit, dat het hemels paradijs het inzicht en de wijsheid is, de hemelse spijs al het goede van de liefde en van de naastenliefde en de hemelse drank al het ware van het geloof vanuit dat goede.

Wie zou zich heden ten dage niet verwonderen, indien hij hoorde, dat wanneer in het Woord melding wordt gemaakt van: een paradijs, een tuin, een wijngaard, in de hemel niet een paradijs, een tuin en een wijngaard wordt doorvat, maar in de plaats daarvan zulke dingen die van het inzicht en van de wijsheid uit de Heer zijn en wanneer melding wordt gemaakt van spijs en drank, zoals van: brood, vlees, wijn en water in plaats daarvan in de hemel zulke dingen worden doorvat die van het goede van de liefde en van het ware van het geloof uit de Heer zijn; en dit niet door ontvouwingen, noch als vergelijking, maar uit daadwerkelijke overeenstemmingen, aangezien de hemelse dingen die van de wijsheid zijn, van het inzicht, van het goede van de liefde en van het ware van het geloof, daadwerkelijk met die dingen overeenstemmen; en in deze overeenstemming is de innerlijke mens geschapen ten opzichte van de uiterlijke en uitwendige, dus de hemel die in de innerlijke mens is, ten opzichte van de wereld die in de uiterlijke mens is; eender in het algemeen.

Dat het Woord volgens de overeenstemmingen wordt verstaan en doorvat in de hemel en dat die zin de innerlijke zin is, is in het voorafgaande overal getoond.

Wie de woorden die nu zijn gezegd, inziet, kan weten en enigermate doorvatten, dat er door het Woord een verbinding van de mens met de hemel is en door de hemel met de Heer en dat er zonder het Woord geen verbinding zou zijn, zie de nrs. 2143, 7153, 7381, 8920, 9094, 9212, 9216, 9357 en elders meermalen is getoond.

Daaruit nu staat vast, waarom Mozes het Boek van het Verbond nam en las voor het volk en daarna bloed sprengde op het volk en zei: Zie, het bloed des verbonds; dit heeft daarom plaatsgevonden, omdat het bloed van het slachtoffer in de hemel, is het Goddelijk Ware dat voortgaat uit de Heer, dus op onze aarde het Woord, nr. 9393.

Omdat met het verbond de verbinding wordt aangeduid en omdat door het Goddelijk Ware dat voortgaat uit de Heer, dat wil zeggen, door het Woord, de verbinding plaatsvindt, worden daarom alle dingen die van het Goddelijk Ware uit de Heer of die van het Woord zijn, het verbond genoemd, zoals de tafelen waarin de tien geboden waren ingegrift en verder ook de gerichten, de inzettingen en de overige dingen die in de boeken van Mozes en in het algemeen de dingen die in het Woord, zowel van het Oude als het Nieuwe Testament, zijn.

Dat de tafelen, waarin de Tien Geboden waren geschreven zo werden genoemd, bij Mozes: ‘Jehovah schreef op de tafelen de woorden des verbonds, de tien woorden’, (Exodus 34:28).

Bij dezelfde: ‘Ik klom op de berg om te ontvangen de stenen tafelen, de tafelen van het verbond dat Jehovah met ulieden had uitgehouwen; Jehovah gaf mij de twee stenen tafelen, de tafelen des verbonds.

Ik daalde neer van de berg, toen de berg brandde van vuur; de twee tafelen des verbonds echter waren op mijn twee handen’, (Deuteronomium 9:9,11,15); en bij dezelfde: ‘Jehovah heeft ulieden Zijn verbond te kennen gegeven dat Hij u heeft geboden te doen, de tien woorden, die Hij heeft geschreven op de stenen tafelen; gij zult u wachten dat gij niet vergeet het verbond van Jehovah uw God, hetwelk Hij met u heeft uitgehouwen’, (Deuteronomium 4:13,23).

Omdat de beide tafelen waren neergelegd in de Ark, die in het midden of in het binnenste van de Tabernakel was, werd de Ark daarom de Ark des Verbonds genoemd, (Numeri 10:33; 14:44; Deuteronomium 10:8, 31:9,25,26; Jozua 3:3,6,8,11,14,17; 4:7,9,18; 6:6,8; 8:33; Richteren 20:27; 1 Samuël 4:3-5; 2 Samuël 15:24; 1Koningen 3:15; 6:19; 8:1,6; Jeremia 3:16).

Dat de boeken van Mozes het Boek des Verbonds werd genoemd, staat vast uit het vinden van die boeken door de priester Hilkia in de tempel, waarover het volgende in Koningen 2: ‘De hogepriester Hilkia vond het Boek der Wet in het huis van Jehovah; en zij lazen in hun oren al de woorden van het Boek des Verbonds gevonden in het huis van Jehovah’, (2 Koningen 22:8; 23:2).

Dat het Woord van het Oude Testament het verbond werd genoemd, bij Jesaja: ‘Aan hen die Mijn verbond houden zal Ik in Mijn huis en binnen Mijn muren een plaats en een naam geven, beter dan zonen en dochteren’, (Jesaja 56:4,5).

Bij Jeremia: ‘Hoort de woorden van dit verbond, dat Ik uw vaders heb geboden, gehoorzaamt Mijn stem en doet ze, naar al wat Ik u gebied’, (Jeremia 11:2,3,5-7).

Bij David: ‘Alle wegen van Jehovah zijn barmhartigheid en waarheid voor degenen die Zijn verbond en Zijn getuigenis bewaren’, (Psalm 25:10).

Bij dezelfde: ‘De barmhartigheid van Jehovah is van het eeuwige tot het eeuwige over hen die Hem vrezen en Zijn gerechtigheid tot de zonen der zonen, tot degenen die Zijn verbond bewaren en Zijn geboden gedenken’, (Psalm 103:17,18).

En bij dezelfde: ‘Zij hebben het verbond Gods niet gehouden en zij hebben geweigerd in Zijn Wet te wandelen’, (Psalm 78:10); hier wordt het verbond Gods de Wet Gods genoemd; dat onder de Wet in de brede zin het gehele Woord wordt verstaan, in minder brede zin het historische Woord, in de strikte zin het door Mozes geschreven Woord en in de meest strikte zin de tien geboden van de Decaloog, nr. 6752.

Dat ook het Woord van het Nieuwe Testament het verbond is, bij Jeremia: ‘Zie, de dagen komende, waarop Ik met het huis Israëls en met het huis van Juda een nieuw verbond zal maken; dit is het verbond dat Ik zal maken met het huis Israëls na deze dagen; Ik zal Mijn wet in het midden van hen geven en Ik zal die op hun hart schrijven’, (Jeremia 31:31-33).; het huis Israëls voor de geestelijke Kerk en het huis van Juda voor de hemelse Kerk; en bij David: ‘Ook Ik, tot eerstgeborene zal Ik hem geven, hoog boven de koningen der aarde en Mijn verbond zal Hem vast blijven; Ik zal Mijn verbond niet gering maken en de uitspraak van Mijn lippen zal Ik niet veranderen’, (Psalm 89:29,35); hier met betrekking tot de Heer; Mijn verbond zal Hem vast blijven, voor het één-zijn van het Goddelijk Zelf en het Goddelijk Menselijke; en dus eveneens voor het Woord, want de Heer ten aanzien van het Goddelijk Menselijke was het Woord dat Vlees, dat wil zeggen, Mens is geworden, (Johannes 1:1-3,14).

Dat het Goddelijk Ware of het Woord het verbond of de verbinding is, komt omdat dat het Goddelijke uit de Heer is, dus de Heer Zelf; daarom, wanneer het Woord door de mens wordt opgenomen, de Heer Zelf wordt opgenomen; daaruit blijkt, dat er door het Woord verbinding is van de Heer met de mens; en omdat er verbinding is van de Heer met de mens, is er ook verbinding van de hemel met de mens, want de hemel wordt de hemel genoemd krachtens het Goddelijk Ware dat voortgaat uit de Heer, dus krachtens het Goddelijke; daarom wordt van hen die in de hemel zijn gezegd, dat zij in de Heer zijn.

Dat het Goddelijke Zich verbindt met degenen die de Heer liefhebben en Zijn Woord houden, zie, (Johannes 14:23).

Uit dit alles kan vaststaan, dat onder het bloed van het verbond wordt verstaan de verbinding van de Heer door de hemel met de mens door het Woord; zoals eveneens bij Zacharia: ‘Ik zal uitroeien de wagen uit Efraïm en het paard van Jeruzalem en de boog des krijgs zal worden uitgeroeid; tegen de natiën zal Hij vrede spreken; Zijn heersen zal zijn van de zee tot de zee en van de troon tot aan de einden der aarde.

Ook u aangaande, door het bloed van uw verbond zal Ik uw gebondenen uitlaten uit de kuil waarin geen water is’, (Zacharia 9:10,11); wie niets ten aanzien van de innerlijke zin kent, kan hier niet anders uit opmaken dan zulke zaken die de letterlijke zin behelst, namelijk dat de wagen uit Efraïm, het paard uit Jeruzalem zal worden uitgeroeid en de boog des krijgs en tenslotte dat het bloed van het verbond van de Heer is, waardoor degenen zouden worden bevrijd die in zonden zijn, door op verschillende wijzen te ontvouwen, wie er worden verstaan onder de gebondenen in de kuil waarin geen water is; maar degene die de innerlijke zin van het Woord kent, vat dat hier over het Goddelijk Ware wordt gehandeld en dat dat nadat het verwoest is, dat wil zeggen, niet langer met het geloof en met het hart is opgenomen door de mens, door het Goddelijk Ware uit het Goddelijk Menselijke van de Heer dat voortgaat, zal worden hersteld en dat zo zij die geloven en doen, met de Heer Zelf zullen worden verbonden; wat uit de innerlijke zin van de afzonderlijke dingen daar vollediger kan vaststaan; zoals uit de betekenis van de wagen, namelijk de leer van de Kerk, nrs. 2760, 5321, 5945, 8215; van Efraïm, namelijk het verlicht verstandelijke van de Kerk, nrs. 5354, 6222, 6238; uit de betekenis van het paard, namelijk het verstand van het Woord, nrs. 2760-2762, 3217, 5321, 6125, 6534, 8029, 8146, 8148; van Jeruzalem, te weten de geestelijke Kerk, nrs. 2117, 3654, 9166; uit de betekenis van de boog, namelijk de leer van het ware, nrs. 2868, 2709; en van de krijg, namelijk de strijd ten aanzien van de waarheden, nrs. 1664, 2686, 8295; daaruit blijkt, dat met de wagen uit Efraïm en het paard uit Jeruzalem en de boog des krijgs uitroeien, wordt aangeduid de verwoesting van het Goddelijk Ware in de Kerk, ten aanzien van alle verstand ervan.

En dat met het bloed van het verbond zullen worden uitgelaten de gebondenen in de kuil waarin geen water is, het herstel wordt aangeduid door het Goddelijk Ware uit het Goddelijk Menselijke van de Heer voortgaand; dat het bloed het Goddelijk Ware is en dat het verbond de verbinding is, is eerder getoond en dat de gebondenen in de kuil degenen zijn die van de geestelijke Kerk zijn en gezaligd zijn door de Komst van de Heer in de wereld, zie nr. 6854; er wordt gezegd de kuil waarin geen water is, omdat met het water het ware wordt aangeduid, nrs. 2702, 3058, 3424, 4976, 5668, 7307, 8137, 8138, 8568, 9323.

5354. En de naam van de tweede noemde hij Efraïm; dat dit het nieuwe verstandelijke in het natuurlijke en het hoedanige ervan betekent, staat vast uit de betekenis van de naam en van de naam noemen, namelijk het hoedanige, waarover de nrs. 144, 145, 1754, 1896, 2009, 2724, 3006, 3421;

en uit de uitbeelding van Efraïm, namelijk het verstandelijke in het natuurlijke, waarover hierna; wat het nieuwe verstand en wat de nieuwe wil is, die met Efraïm en Menasse worden aangeduid, moet eerst worden gezegd; het is in de Kerk weliswaar bekend dat de mens opnieuw verwekt, dat wil zeggen, wederverwekt moet worden, om in het koninkrijk Gods te kunnen ingaan; dit is bekend omdat de Heer dit met openlijke woorden heeft gezegd bij, (Johannes 3:3, 5);

wat het echter is, opnieuw verwekt te worden, is niettemin aan weinigen bekend; de oorzaak hiervan is deze, dat weinigen weten wat het goede en het boze is; dat zij niet weten wat het goede en het boze is, heeft als oorzaak dat zij niet weten wat de liefde jegens de naaste is; indien zij dit wisten, zouden zij ook weten wat het goede is en vanuit het goede wat het boze is; al datgene immers is goed wat vanuit de echte liefde jegens de naaste komt; maar in dit goede kan niemand zijn vanuit zich; het is immers het hemelse zelf dat uit de Heer invloeit; dit hemelse vloeit aanhoudend in, maar de boze en de valse dingen staan in de weg zodat het niet kan worden opgenomen; opdat het dus kan worden opgenomen, is het noodzakelijk dat de mens de boze dingen verwijdert en voor zoveel hij kan ook de valse dingen en zich zo schikt om de invloeiing op te nemen; wanneer de mens na de verwijdering van de boze dingen de invloeiing opneemt, dan ontvangt hij de nieuwe wil en een nieuw verstand; vanuit de nieuwe wil voelt hij de verkwikking in het goeddoen van de naaste zonder enig zelfzuchtig doel en vanuit het nieuwe verstand bemerkt hij de verkwikking in het leren wat het goede en het ware is ter wille van deze en ter wille van het leven; omdat dit nieuwe verstandelijke en de nieuwe wil ontstaat door de invloeiing uit de Heer, erkent en gelooft daarom degene die is wederverwekt dat het goede en het ware waardoor hij wordt aangedaan, niet vanuit hem is, maar vanuit de Heer; en verder dat alles wat vanuit hemzelf of vanuit het eigene is, niets dan het boze is; hieruit blijkt wat het is opnieuw verwekt te worden en verder wat de nieuwe wil en het nieuwe verstand is; maar de wederverwekking, waardoor het nieuwe verstand en de nieuwe wil is, vindt niet in één ogenblik plaats, maar gebeurt vanaf de vroegste kindsheid tot aan het laatste van het leven en daarna in het andere leven tot in het eeuwige en dit door Goddelijke middelen die ontelbaar en onuitsprekelijk zijn; de mens immers is vanuit zichzelf niets dan het boze, dat aanhoudend, zoals vanuit een oven, opwalmt en voortdurend ernaar streeft het goede dat geboren wordt uit te blussen; een zodanig boze verwijderen en in de plaats ervan het goede doen inwortelen kan niet anders geschieden dan door een gehele levensloop en door Goddelijke middelen, die ontelbaar en onuitsprekelijk zijn; van deze middelen zijn er in deze tijd nauwelijks enige bekend, de oorzaak ervan is dat de mens zich niet laat wederverwekken en ook niet gelooft dat de wederverwekking iets is, omdat hij niet gelooft aan een leven na de dood; het proces van de wederverwekking, dat onuitsprekelijke dingen bevat, maakt voor het merendeel de wijsheid van de engelen uit en het is zodanig dat het door geen engel tot in het eeuwige ten volle kan worden uitgeput; vandaar komt het dat in de innerlijke zin van het Woord hierover voornamelijk wordt gehandeld. Dat Efraïm het nieuwe verstandelijke in het natuurlijke is, blijkt uit zeer veel plaatsen in het Woord, voornamelijk bij de profeet Hosea, die veel over Efraïm handelt, bij wie deze dingen staan:

‘Ik ken Efraïm en Israël is voor Mij niet verborgen, dat gij, Efraïm, alleszins gehoereerd hebt, Israël bevlekt is. Israël en Efraïm zullen vervallen door hun ongerechtigheid, ook Jehudah zal met hen vervallen. Efraïm zal tot verlatenheid zijn ten dage der bestraffing. En Ik zal Efraïm zijn zoals een mot en de huize van Jehudah zoals een houtworm. En Efraïm heeft zijn krankheid gezien en Jehudah zijn wonde en Efraïm ging tot de Assyriër en hij zond tot de koning Jareb en deze kon ulieden niet genezen’, (Hosea 5:3,5,9,11-13). Verder bij dezelfde:

‘Toen Ik Israël genas, toen werd Efraïms ongerechtigheid onthuld en de boze dingen van Samaria, omdat zij leugen hebben gedaan; en de dief komt, daar buiten verspreidt zich de bende. En Efraïm was zoals een dwaze duif, zonder hart; zij riepen Egypte, zij gingen heen tot Assyrië; wanneer zij zullen gaan, zal Ik Mijn net over hen uitspreiden’, (Hosea 7:1,11,12 e.v.) Verder:

‘Israël is verzwolgen; nu zullen zij onder de natiën zijn, zoals een vat waarin het verlangen niet is; wanneer zij zijn opgeklommen tot Assyrië, een eenzame woudezel; Efraïm verschaft zich liefden om hoerenloon’, (Hosea 8:8,9). ‘Israël, zij zullen niet wonen in het land van Jehovah en Efraïm zal in Egypte wederkeren en in Assyrië zullen zij het onreine eten’, (Hosea 9:3). ‘Omgeven hebben zij Mij met leugen, Efraïm en het huis Israëls met arglist; en Jehudah heerst nog met God en is getrouw met de heiligen; Efraïm weidt zich met wind en achtervolgt de oostenwind; elke dag vermenigvuldigt hij leugen en verwoesting en zij sluiten een verbond met de Assyriër en de olie wordt naar Egypte afgevoerd’, (Hosea 12:1,2);

behalve ten aanzien van Efraïm meermalen elders bij dezelfde, zoals in hoofdstuk, (Hosea 4:16-18; 5:3,5,9,11-13; 7:8,9; 9:8,11,15,16; 10:6,11; 11:3,8,9; 12:9, 14; 13:1, 12; 14:9). In al deze plaatsen wordt onder Efraïm het verstandelijke van de Kerk verstaan, onder Israël het geestelijke van haar en onder Jehudah het hemelse ervan; en omdat het verstandelijke van de Kerk met Efraïm wordt aangeduid wordt daarom vaak over Efraïm gezegd dat hij heen gaat naar Egypte en naar Assyrië; met Egypte immers worden de wetenschappelijke dingen aangeduid en met Assyrië de redeneringen vanuit die dingen; van beide wordt gesproken met betrekking tot het verstandelijke; dat Egypte het wetenschappelijke is zie de nrs. 1164, 1165, 1186, 1462, 2588, 3325, 4749, 4964, 4966;

en dat Aschur of Assyrië de rede of de redenering is, nrs. 119, 1186. Eender wordt in de volgende plaatsen met Efraïm het verstandelijke van de Kerk aangeduid; bij Zacharia:

‘Jubel zeer, gij dochter Zions, klink op, gij dochter van Jeruzalem, ziet, uw Koning komt u; Ik zal de wagen vanuit Efraïm uitroeien en het paard vanuit Jeruzalem; en Ik zal uitroeien de boog des krijgs; daarentegen zal Hij de natiën vrede spreken en Zijn heersen zal zijn van de zee tot aan de zee en van de rivier tot aan de einden der aarde. Ik zal Mij Jehudah spannen, Ik zal Efraïm met de boog vullen en Ik zal uw zonen opwekken, o Zion, met uw zonen, o Javan’, (Zacharia 9:9, 10, 13);

daar wordt gehandeld over de Komst van de Heer en over de Kerk van de natiën; de wagen vanuit Efraïm en het paard vanuit Jeruzalem uitroeien, staat voor al het verstandelijke van de Kerk; Efraïm met de boog vullen, voor het nieuwe verstandelijke geven; dat de wagen het leerstellige is, zie nr. 5321; het paard het verstandelijke, nrs. 2760-2762, 3217, 5321;

en dat de boog ook het leerstellige is, nrs. 2685, 2686, 2709; het leerstellige immers hangt van het verstandelijke af, want al naar men dat verstaat, zo gelooft men het; het verstand van het leerstellige maakt het hoedanige van het geloof; vandaar ook worden de zonen van Efraïm schutters met de boog genoemd, bij David:

‘De zonen van Efraïm, die gewapend waren, schutters met de boog, keerden zich af ten dage van de slag’, (Psalm 78:9).

Bij Ezechiël:

‘Zoon des mensen, neem u een hout en schrijf daarop: Voor Jehovah en voor de zonen Israëls, zijn metgezellen; neem daarna een hout en schrijf daarop: Voor Jozef, het hout van Efraïm en van het gehele huis Israëls, zijn metgezellen; verbindt ze daarna, het ene met het andere, u tot één hout, opdat beide zijn tot één in Mijn hand; ziet, Ik zal het hout van Jozef nemen hetwelk geweest is in de handen van Efraïm en van de stammen Israëls, zijn metgezellen en Ik zal hen die daarop zijn, toevoegen met het hout van Jehudah en Ik zal ze maken tot één hout, opdat zij één zijn in Mijn hand’, (Ezechiël 37:16, 17, 19);

ook daar wordt onder Jehudah het hemelse van de Kerk verstaan: onder Israël het geestelijke van haar en onder Efraïm het verstandelijke van deze Kerk; en dat deze één worden door het goede van de naastenliefde, wordt daarmee aangeduid dat er één hout uit de twee zal worden; dat het hout het goede is dat van de naastenliefde en vandaar van de werken is, zie de nrs. 1110, 2784, 2812, 3720, 4943.

Bij Jeremia:

‘Er is een dag, de hoeders vanuit de berg van Efraïm zullen roepen: Staat op, laat ons opklimmen naar Zion tot Jehovah, onze God; Ik zal Israël tot een vader zijn en Efraïm, Mijn eerstverwekte is hij’, (Jeremia 31:6, 9).

Bij dezelfde:

‘Al horende heb ik Efraïm horen klagen: Gij hebt mij getuchtigd en ik ben getuchtigd geworden, zoals een ongewend kalf; bekeer mij, opdat ik bekeerd zij; is niet Efraïm Mij een kostbare zoon; is hij niet het kind der verrukkingen; want nadat Ik tegen hem zal hebben gesproken, al gedenkende zal Ik zijner wederom gedenken’, (Jeremia 31:18, 20).

Bij dezelfde:

‘Ik zal Israël tot zijn habitakel terugbrengen, opdat hij weide in Karmel en Basan en in de berg van Efraïm en in Gilead zijn ziel verzadigd worde’, (Jeremia 50:19).

Bij Jesaja:

‘Wee de kroon der hovaardigheid, voor de dronkenen van Efraïm en voor de afvallende bloem en voor de heerlijkheid van zijn sieraad, die is op het hoofd der vallei der vetten, verward door de wijn’, (Jesaja 28:1);

in deze plaatsen eveneens wordt met Efraïm het verstandelijke van de Kerk aangeduid; het verstandelijke van de Kerk is het verstand bij de mens van de Kerk over de ware en de goede dingen, dat wil zeggen, ten aanzien van de leerstellige dingen van het geloof en de naastenliefde, dus het begrip, de opvatting of de idee daarover; het ware zelf is het geestelijke van de Kerk en het goede is het hemelse ervan, maar het ware en het goede wordt bij de een anders verstaan dan bij de ander; hoedanig dus het verstand van het ware is, zodanig is het ware bij eenieder; eender is het gesteld met het verstand van het goede. Wat het wilsdeel van de Kerk is, dat met Menasse wordt aangeduid, kan men weten vanuit het verstandelijke, dat Efraïm is; het wilsdeel van de Kerk gedraagt zich als haar verstandelijke, namelijk dat het bij eenieder wordt gevarieerd; Menasse betekent het willen bij Jesaja:

‘In de ontsteking van Jehovah Zebaoth is het land verduisterd en het volk is geworden zoals een voedsel des vuurs; zij zullen niet verschonen de man zijn broeder; zij zullen eten, de man, het vlees van zijn arm, Menasse en Efraïm en Efraïm en Menasse, zij tezamen tegen Jehudah’, (Jesaja 9:18-20);

zij zullen eten de man, het vlees van zijn arm, Menasse Efraïm en Efraïm Menasse, staat daarvoor dat het willen van de mens van de Kerk zal zijn tegen zijn verstaan en het verstaan tegen zijn willen.

Bij David:

‘God heeft gesproken door Zijn heiligheid; Ik zal opspringen, Ik zal Sichem delen en Ik zal het dal van Sukkoth afmeten; Gilead is Mijn en Menasse is Mijn en Efraïm is de sterkte Mijns hoofds’, (Psalm 60:8, 9).

Bij dezelfde:

‘O herder Israëls, lene het oor, Die Jozef zoals een kudde leiddet, Die op de cherubim zit, ontflits, voor Efraïm en Benjamin en Menasse, wek Uw macht op’, (Psalm 80:2, 3);

ook daar staat Efraïm voor het verstandelijke van de Kerk en Menasse voor het willen van haar, hetzelfde blijkt ook uit de zegening van Efraïm en van Menasse door Jakob vóór zijn dood, (Genesis 48);

en eveneens hieruit dat Jakob Efraïm aanvaardde in de plaats van Ruben en Menasse in de plaats van Simeon, daar in vers 3 en 5; door Ruben immers werd het verstandelijke van de Kerk uitgebeeld of het geloof met het verstand en de leer, nrs. 3861, 3866 en door Simeon, het geloof met de daad of de gehoorzaamheid en de wil om het ware te doen, waar vanuit en waardoor de naastenliefde is, dus het ware met de daad, dat het goede is van de nieuwe wil, nrs. 3869-3872.

De oorzaak waarom Jakob, toen Israël, Efraïm boven Menasse zegende door de rechterhand op hem te leggen en zijn linkerhand op Menasse, vers 13-20 daar, was dezelfde als zij voor Jakob was, toen hij de eerstgeboorte van Ezau op zichzelf afleidde en dezelfde oorzaak als het voor de zonen van Jehudah uit Tamar, Perez en Sera was, namelijk dat Sera, die de eerstverwekte was , niettemin na Perez uitging, (Genesis 38:28-30);

de oorzaak was namelijk dat het ware van het geloof, dat van het verstandelijke is, schijnbaar op de eerste plaats is, wanneer de mens wordt wederverwekt en dan het goede van de naastenliefde, dat van de wil is, schijnbaar op de tweede plaats, terwijl toch het goede daadwerkelijk op de eerste plaats is en klaarblijkend, wanneer de mens is wederverwekt, zie daarover de nrs. 3324, 3539, 3548, 3556, 3563, 3570, 3576, 3603, 3701, 4243, 4244, 4337, 4925, 4926, 4928, 4930, 4977.