145. 5. Het is niet tegen de redelijkheid en de vrijheid zichzelf te dwingen.

Eerder werd getoond dat de mens het innerlijke van het denken en het uitwendige van het denken heeft en dat die onderscheiden zijn zoals het vroegere en het latere, of zoals het hogere en het lagere; en dat zij, omdat ze zo onderscheiden zijn, gescheiden kunnen handelen en verbonden kunnen handelen. Ze handelen gescheiden wanneer de mens uit het uitwendige van zijn denken anders spreekt en doet dan hij innerlijk denkt en wil. Zij handelen verbonden wanneer hij spreekt en doet wat hij innerlijk denkt en wil. Het laatstgenoemde is in het algemeen zo bij de oprechten, het eerstgenoemde echter bij de onoprechten. Omdat nu het innerlijke en het uitwendige van het gemoed zo gescheiden zijn, kan ook het innerlijke met het uitwendige strijden en dit door de strijd aandrijven tot instemming. De strijd ontstaat wanneer de mens denkt dat de boze dingen zonden zijn en er daarom vanaf wil laten, want wanneer hij aflaat, wordt de deur geopend en als deze geopend is, worden door de Heer de begeerten van het boze uitgeworpen die het innerlijke van het denken bezet hielden en in de plaats ervan de aandoeningen van het goede ingeplant in het innerlijke van het denken. Maar omdat de verkwikkelijke dingen van de begeerten van het boze, die het uitwendige van het denken bezet houden, niet tegelijk uitgeworpen kunnen worden, ontstaat daarom strijd tussen het innerlijke en het uitwendige van het denken. Het innerlijk wil die verkwikkelijke dingen uitwerpen omdat ze de verkwikkelijke dingen van het boze zijn en niet samenstemmen met de aandoeningen van het goede waarin nu het innerlijk is; en in de plaats van de verkwikkelijke dingen van het boze de verkwikkingen van het goede inbrengen die samenstemmen. Het zijn de verkwikkingen van het goede die de goede dingen van de naastenliefde worden genoemd. Uit deze tegenstrijdigheid komt strijd op, die als zij zwaarder wordt, verzoeking wordt genoemd. Omdat nu de mens, mens is, vanuit het innerlijke van zijn denken, dit immers is van de geest van de mens zelf, staat het vast dat de mens zichzelf dwingt wanneer hij het uitwendige van zijn denken tot instemming dwingt, dat wil zeggen om de verkwikkelijke dingen van zijn aandoeningen op te nemen, die de goede dingen van de naastenliefde zijn. Dat dit niet is tegen de redelijkheid en de vrijheid, maar volgens die, is duidelijk, want de redelijkheid maakt die strijd, de vrijheid voert hem uit. De vrijheid zelf zetelt ook met de redelijkheid in de innerlijke mens en hieruit in de uitwendige. Wanneer dus het innerlijke overwint, wat geschiedt wanneer het innerlijke het uitwendige tot instemming en volgzaamheid heeft teruggebracht, dan wordt uit de Heer aan de mens de vrijheid zelf en de redelijkheid zelf gegeven, want dan wordt de mens door de Heer weggevoerd uit het helse vrije, hetgeen in zich het slaafse is, en ingebracht in het hemels vrije, hetgeen in zich het vrije zelf is, en hem wordt vergezelschapping met de engelen gegeven. Dat het slaven zijn die in de zonden zijn, en dat de Heer hen vrij maakt die door het Woord de waarheid opnemen uit Hemzelf, leert Hij bij: (Johannes 8:31-36).

39. De zegeningen, gelukzaligheden, verkwikkingen en liefelijkheden, in één woord, de gelukzaligheden van de hemel, kunnen niet met woorden worden beschreven, maar zij kunnen in de hemel met de zin worden doorvat. Wat immers met de zin alleen wordt doorvat, kan niet beschreven worden, omdat het niet valt in de ideeën van het denken, en vandaar ook niet in woorden. Immers, het verstand ziet alleen en het ziet die dingen die van de wijsheid of van het ware zijn, niet echter die dingen die van de liefde of van het goede zijn; en daarom zijn die gelukzaligheden niet uit te drukken, niettemin klimmen zij in dezelfde graad met de wijsheid op. De verscheidenheid ervan is oneindig en elke ervan onuitsprekelijk. Ik heb dit gehoord en heb dit waargenomen. Maar die gelukzaligheden treden binnen naar gelang de mens de begeerten van de liefde van het boze en valse evenals vanuit zich, niettemin vanuit de Heer, verwijdert; want die gelukzaligheden zijn de gelukzaligheden van de aandoeningen van het goede en ware, en deze zijn aan de begeerten van de liefde van het boze en valse tegenovergesteld. De gelukzaligheden van de aandoeningen van de liefde van het goede en ware zetten in uit de Heer, dus uit het binnenste, en daaruit verbreiden zij zich in de lagere dingen, tot aan de laatste, en zo vervullen zij de engel en maken dat hij geheel en al als het ware verrukking is. Zodanige gelukzaligheden met oneindige verscheidenheid zijn in iedere aandoening van het goede en ware, vooral in de aandoening van de wijsheid.