379. Deze betekenis blijkt uit het voorafgaande; en dat vervloekt zijn afgewend zijn betekent, is ook eerder aangetoond, in nr. 245, want het zijn de ongerechtigheden en de gruwelen of de haat, welke de mens afwenden, zodat hij alleen naar omlaag ziet, of naar het lichamelijke of aardse, en zo dus naar de dingen die van de hel zijn. Dit gebeurt, wanneer de naastenliefde wordt verbannen en uitgeblust, want dan wordt de band tussen de Heer en de mens verbroken. Alleen de naastenliefde of de liefde en de barmhartigheid zijn het, die verbinden; het geloof nooit zonder de naastenliefde, want dat is geen geloof maar slechts een weten, wat ook de duivelse bende kan hebben, en door middel waarvan zij de rechtschapenen listig bedriegen kunnen en zich als engelen van het licht voordoen, zoals ook soms de meest verdorven predikers met de ijver van schijnbare vroomheid te werk gaan, hoewel er niets verder van hen af staat dan al datgene wat ze met de lippen belijden. Kan er wel iemand zo bekrompen van oordeel zijn om te geloven dat enkel het geloof van het geheugen, of de gedachte daarvan, het gevoel zou kunnen aandoen, daar toch eenieder uit eigen ervaring weet, dat niemand aan de woorden en verzekeringen van anderen, van welke aard zij ook zijn mogen, waarde hecht, wanneer zij niet de uitdrukking zijn van de wil of van de bedoeling. Het is de wil en de bedoeling welke aangenaam stemmen, en de een met de ander verbinden. Het willen is de mens zelf, niet het denken en het spreken over wat hij niet wil. Aan het willen ontleent hij zijn natuur en karakter, omdat dit het gevoel aandoet. Maar als de mens het goede denkt, dan is het wezen van het geloof, of de naastenliefde, in zijn denken, terwijl het willen van het goede daarin is; zegt hij daarentegen het goede te denken en leeft in het kwade, dan kan hij niets anders willen dan het kwade, en is er ook geen geloof.
