3708. ‘Et erumpes ad mare et ad orientem’: quod significet extensionem infinitam boni, et ‘ad septentrionem et ad meridiem’ quod significet extensionem infinitam veri, ita omnes status boni et veri, constat a significatione ‘erumpere’ quod sit extensio, hic extensio infinita quia praedicatur de Domino; a significatione ‘maris’ seu occidentis quod sit bonum adhuc obscurum, ita incipiens; a significatione ‘orientis’ quod sit bonum lucidum, ita perfectum; ex significatione ‘septentrionis’ quod sit verum adhuc in obscuro; et a significatione ‘meridiei’ quod sit verum in luce.

[2] Multis in locis in Verbo nominatur mare seu occidens, oriens, septentrio et meridies, sed quia nondum alicui notum fuit quod illa sicut omnia et singula sensum internum habuerint in quo non mundana secundum sensum litterae, sed spiritualia et caelestia, ac in supremo sensu Divina Ipsius Domini, significarent, ideo non aliud scire potuerunt quam quod per ‘occidentem, orientem, septentrionem, et meridiem’, solummodo plagae mundi in Verbo intelligantur, et per ‘erumpere ad illas plagas’, multiplicatio; sed quod per illa non plagae significentur, nec multiplicatio alicujus populi, sed status boni et veri, ac eorum extensio, constare potest ab omnibus locis in Verbo cumprimis apud Prophetas, ubi nominantur; quid enim sit occidens, oriens, septentrio et meridies, in caelo prorsus nescitur; Sol enim ibi, qui est Dominus, non est sicut sol mundi, qui oritur et occidit, et per summam suam altitudinem facit meridiem, et per minimam facit noctem, sed constanter apparet, verum secundum status illorum qui recipiunt lucem inde, lux enim inde in se habet sapientiam et intelligentiam, videatur n. 1619-1632, 2776, 3138, 3167, 3190, 3195, 3222, 3223, 3339, 3341, 3485, 3636, 3643; quare secundum statum sapientiae et intelligentiae cujusvis apparet; apud illos qui in bono et vero sunt, in calore et luce, sed caelesti et spirituali, sicut sol cum est in suo ortu et in meridie, at apud illos qui non in bono et vero, sicut sol cum est in occasu et in nocte; inde patet quod per ‘orientem, meridiem, occidentem et septentrionem’ status boni et veri in sensu interno ¹ Verbi significentur.

[3] Sciendum quod status boni et veri in Verbo non solum describantur per plagas, de quibus dictum, sed etiam per tempora seu status anni, nempe per ver, aestatem, autumnum et hiemem, ut et per tempora seu status diei, nempe per mane, meridiem, vesperam et noctem, et hoc ex simili causa; sed cum agitur de extensione boni et veri, describitur per plagas; quid autem unumquodvis in specie significat, constare potest a locis ubi in Verbo nominantur; quod ‘oriens’ sit Dominus et quod bonum amoris et charitatis quod a Domino, prius n. 101, 1250, 3249 ostensum est, et quod ‘meridies’ sit verum in luce, n. 2458, ² 3195 pr. :

[4] quid autem ‘occidens’ et quid ‘septentrio’ in sensu genuino, et quid in sensu opposito, constare potest ex his locis;

apud Esaiam,

Ne timeto, quia tecum Ego, ab oriente adducam semen tuum, et ab ³ occidente colligam, dicam septentrioni, Da, et meridiei, Ne inhibe; adduc filios Meos e longinquo, et filias Meas ab extremitate terrae, 43:5, 6;

de nova Ecclesia spirituali quae ibi Jacob et Israel; ‘ab oriente adducere semen et ab occidente colligere’ pro illis qui in bono, ‘dicere septentrioni, Da, et meridiei, Ne inhibe’ pro illis qui in vero:

[5] apud Davidem,

Dicent redempti Jehovae, quos redemit e manu hostis, et ex terris congregavit illos, ab ortu et ab occasu, a septentrione et a mari, errarunt in deserto, in solitudine viae, urbem habitationis non invenerunt, Ps. 107:2, 3, 4; de illis qui in ignorantia boni et veri, ‘ab ortu et ab occasu’ pro illis qui in ignorantia boni, ‘a septentrione et a mari’ pro illis qui in ignorantia veri; de illis qui in ignorantia boni praedicatur quod errarint in deserto', qui in ignorantia veri praedicatur quod ‘in solitudine viae’, et de ⁴ ignorantia utriusque, quod ‘urbem habitationis non invenerint’; quod ‘urbs’ sit doctrinale veri, videatur n. 402, 2449, 2943, 3216, et quod ‘habitatio’ praedicetur de bono, n. 2268, 2451, 2712:

[6] apud Esaiam,

Ecce hi e longinquo venient, et ecce illi e septentrione, et ab occidente, et illi e terra Sinim, 49:12;

‘septentrio’ pro illis qui in obscuro quoad verum, ‘occidens’ pro illis qui in obscuro quoad bonum, qui ‘e longinquo venire’ dicuntur, quia remoti a luce quae a Domino:

[7] apud Amos, Ecce dies venturi, quibus immittam famem in terra, ... et vagabuntur a mari ad mare, et a septentrione usque ad ortum discursitabunt ad quaerendum verbum Jehovae, et non invenient, 8:11, 12;

‘fames’ pro penuria et defectu cognitionum, n. 1460, 3364; ‘vagari a mari ad mare’ pro inquirere ubi sunt cognitiones; quod ⁵ maria sint cognitiones in genere, n. 28, 2850; ‘a septentrione usque ad ortum discursitare’ pro ab illis cognitionibus quae in obscuro ad illas quae in luce; quod sint cognitiones, patet, nam dicitur, ‘ad quaerendum Verbum Jehovae et non invenient’:

[8] apud Jeremiam,

Clama verba haec septentrionem versus, et dicite, Revertere aversa Israel, non faciam cadere faces Meas super vos, quoniam misericors Ego; ... in diebus illis ibunt domus Jehudae ad domum Israelis, et venient una e terra septentrionis super terram, quam hereditare feci patribus vestris, 3:12, 18;

de restauratione Ecclesiae a gentibus; ‘septentrio’ pro illis qui in ignorantia veri, et tamen in vita boni; quod hic non septentrio nec terra septentrionis intelligatur, patet, Israel enim non amplius fuit:

[9] apud eundem,

Vivus Jehovah qui ascendere fecit filios Israelis e terra septentrionis, 16:15;

‘septentrio’ similiter pro ignorantia ⁶ veri:

apud eundem,

Ecce Ego adducens eos e terra septentrionis, et congregabo eos a lateribus terrae, inter eos caecus et claudus, 31:8;

‘terra septentrionis’ pro ignorantia boni quia veri; et quia terra ‘Canaan’ repraesentabat regnum Domini, et inde quoque bonum, videatur supra n. 3705, et quae in medio ejus, ut ‘Zion et Hierosolyma’, ⁷ intimum bonum cui conjunctum verum, inde illa quae inde distabant, repraesentabant obscurum quoad bonum et verum; omne hoc quod in obscuro, vocatur ‘terra septentrionis’, et quoque ‘latera terrae’;

[10] praeterea quia omne bonum quod influit cum luce a Domino, in obscuro hominis terminatur, ⁸ septentrio etiam vocatur ‘conventus’, ut apud Esaiam,

Dixisti in corde tuo, Caelos ascendam, super stellas Dei exaltabo thronum meum, et sedebo in monte conventus, in lateribus septentrionis, 14:13:

apud eundem,

Ejula porta, clama urbs, liquefacta est Philistaea tu tota, quia a septentrione fumus venit, (nec) solitarius in conventibus, 14:31:

apud Davidem,

Magnus Jehovah, et laudatus valde in urbe Dei nostri, monte sanctitatis Ipsius, ... gaudium totius terrae, mons Zionis, latera septentrionis, urbs regis magni, Ps. 48:2, 3 (KJV 1, 2):

porro apud eundem,

Tibi caeli, etiam Tibi terra, orbem et plenitudinem ejus Tu fundasti, septentrionem et dextrum Tu creasti, Ps. 89:12, 13. [KJV 11, 12];

‘septentrio’ hic pro illis qui remotiores sunt a luce boni et veri, ‘dextrum’ pro illis qui propiores; quod hi ad dextrum Domini sint, videatur n. 1274, 1276:

[11] apud Zachariam,

Vidit quatuor currus exeuntes inter duos montes aeris, ... illis equi rufi, nigri, albi et grandinati robusti; ... dixit angelus, Hi quatuor venti caelorum, exeuntes a stando juxta Dominum totius terrae, equi nigri exeuntes in terram septentrionis, et albi exiverunt post illos, et grandinati exiverunt in terram austri: ... exeuntes ad terram septentrionis, quiescere faciunt spiritum meum in terra septentrionis, 6:1-8;

‘currus exeuntes inter duos montes aeris’ pro doctrinalibus boni; quod ‘currus’ sint doctrinalia, patebit alibi; quod ‘mons’ sit amor, videatur n. 795, 1430, 2722, inde duo montes sunt bini amores, ⁹ caelestis qui in Dominum, et ¹⁰ spiritualis qui erga proximum; quod ‘aes’ sit bonum inde quod in naturali, n. 425, 1551; quod ‘equi’ sint intellectualia, ita intellectus doctrinalium boni, n. 2760-2762, 3217; ‘terra austri’ seu meridiei pro illis qui in boni et veri ignorantia, sed in vita boni in qua sunt gentes probae, apud quas cum nova Ecclesia instauratur, ¹¹ ibi spiritus Dei quiescere dicitur:

[12] apud Jeremiam,

Jehovah Qui ascendere fecit, et Qui reduxit semen domus Israelis e terra ad septentrionem, et ex omnibus terris, quo depuli illos, ut habitarent super terra sua, 23:8,

‘e terra ac septentrionem’ pro ab obscuro ignorantiae boni et veri:

apud eundem,

Num frangetur ferrum, ferrum a septentrione et aes? 5:12;

‘ferrum’ pro vero naturali, n. 425, 426; ‘aes’ pro bono naturali, n. 425, 1551; haec ‘a septentrione’ dicuntur quia a naturali ubi obscurum respective et terminus; quod propheticum hoc non significet quod a septentrione ferrum et aes, patet absque explicatione, nam quid Divini, immo quid cohaerentiae cum illis quae antecedunt et consequuntur, si intelligeretur quod ferrum et aes inde:

[13] apud Matthaeum, Dico vobis, quod multi ab oriente usque et ab occidente venient, et accumbent cum Abrahamo, Jishako et Jacobo, Matth. 8:11; Luc. 13:29; ¹² multi ab oriente usque et ab occidente' pro illis qui in cognitionibus et vita boni, et qui in obscuro ac ignorantia ¹³ ,

ita qui intra Ecclesiam et qui extra; quod enim status boni per orientem et occidentem significentur, supra dictum; quod ‘accumbere cum Abrahamo, Jishako et Jacobo’ sit esse cum Domino, videatur n. 3305f. Quod similiter, nempe ab oriente et occidente venturi sint, qui apud Dominum in regno Ipsius seu in Ecclesia Ipsius erunt, apud Prophetas dicitur; ut apud Esaiam,

¹⁴ Ab oriente adducam semen tuum, et ab ¹⁵ occidente colligam te, 43:5:

alibi,

Timebunt ab occidente nomen Jehovae, et ab oriente gloriam Ipsius, 59:19:

alibi,

Cognoscent ab ortu solis et ab occasu, quod nullus praeter Me; Ego Jehovah, et nemo amplius, 45:6:

¹⁶ et alibi,

Excitabo e septentrione et veniet, ab ortu solis invocabit nomen Meum, 41:25.

[14] Praeterea, quod per orientem, occidentem, meridiem et septentrionem, talia significentur, manifeste constare potest ex constructione Tabernaculi; ex castrametatione et profectione filiorum Israelis; ex descriptione terrae Canaanis; tum a descriptione novi Templi, novae Hierosolymae, et novae Terrae; ¹⁷ EX CONSTRUCTIONE TABERNACULI, quod omnia ibi secundum plagas ordinata sint, videatur Exod. 18; ¹⁸ ut quid ad angulum orientis et occidentis, et quid ad angulum meridiei et septentrionis, Exod. 26:18, 20, 22, 27; 27:9, 12, 13 ¹⁹ : et quod candelabrum e regione mensae ad latus habitaculi versus meridiem, mensa autem ad latus septentrionis, Exod. 26:35; 40:22.

[15] EX CASTRAMETATIONE et PROFECTIONE FILIORUM ISRAELIS, etiam secundum plagas, quod nempe castrametarentur circum Tentorium conventus, tribus Jehudae, tribus Jisascharis, tribus Zebulonis versus orientem; tribus Reubenis, Shimeonis et Gadis versus meridiem; tribus Ephraimi, Menashes, et Benjaminis versus occidentem; tribus Danis, Asheris et Naphthali, versus septentrionem, Num. 2:1 ad f. : tum quod ex Levitis Gershonitae versus occidentem, Kehathitae versus meridiem, Meraritae versus septentrionem, et quod Moses, Aharon et filii ejus ante Habitaculum versus orientem, Num. 3:23-38, per quae repraesentatus erat caelestis ordo qui in regno Domini secundum status boni et veri; et quod versus meridiem conclamatione clangerent ad profectiones, Num. 10:6; et quod sicut castrametati, etiam sic profecti sint, Num. 2:34.

[16] EX DESCRIPTIONE TERRAE CANAANIS, quae per Mosen primum descripta est quoad terminos circumcirca, et quidem ad angulum meridiei, ad angulum occidentis, angulum septentrionis et angulum orientis, Num. 34:2-12; dein cum per sortem data tribubus, Josh. 15-19; inde et quoque ab antiquissimis qui in terra Canaane habitarunt, omnia ibi loca secundum situm, distantiam, et terminos quoad plagas repraesentativa et significativa facta sunt, n. 1607, 1866.

[17] Ex DESCRIPTIONE NOVI TEMPLI, NOVAE HIEROSOLYMAE, et NOVAE TERRAE, etiam secundum plagas, apud Ezechielem: ut, quod structura urbis esset a meridie: de porta aedificii, cujus facies versus orientem, versus septentrionem, et versus meridiem, 40:2, 6, 19, 20-46.

De mensura Templi, et ejus ostio versus septentrionem et meridiem, 41:11: de atrio versus septentrionem, orientem, meridiem et occidentem, 42:1, 4, 11, 16-19 ²⁰ ; et quod gloria Jehovae Dei Israelis ²¹ intraret a via orientis, 43:1, 2, 4; de portis atrii, ²² 44:1, 2, 4; ²³ 46:1, 9, 10, 19, 20: de terminis terrae sanctae 47, versus septentrionem, vers. 15-17; versus orientem, vers. 18; versus meridiem, vers. 19; versus occidentem, vers. 20: et de hereditatibus juxta plagas pro unaquavis tribu, 48: et de portis Sanctae Hierosolymae ab oriente, septentrione, meridie et occidente, Apoc. 21:13. Ex his manifeste patet quod quatuor mundi plagae secundum quas sancta illa, seu repraesentativa sancti, fuerunt ordinata, in sensu interno non plagas illas, sed status boni et veri in regno Domini significent.

[18] Quod septentrio et occidens in sensu opposito significent falsum et malum, constare potest a sequentibus locis;

apud Jeremiam,

Factum verbum Jehovae ad me secundo, dicendo, Quid tu videns? dixi, Ollam apertam ego videns, et facies ejus versus septentrionem; et dixit Jehovah, A septentrione aperietur malum super omnes habitatores terrae; en Ego vocans omnes familias septentrionis ut veniant, 1:13-15:

apud eundem,

Erigite signum Zionem versus, convenite, ne subsistite, quia malum Ego adducens a septentrione, et confractionem magnam, 4:6:

apud eundem,

Vox strepitus ecce veniens, et tumultus magnus e terra septentrionis, ad redigendum urbes Jehudae vastitatem, 10:22:

apud eundem,

In Tekoa clangite buccina, ... quia malum prospicit ex septentrione, et confractio magna; ... ecce venit populus veniens e terra septentrionis, et gens magna excitabitur a lateribus terrae, 6:1, 22:

apud eundem,

Accepi calicem e manu Jehovae, et bibere feci omnes gentes, ... Hierosolymam et urbes Jehudae, et reges ejus, ... Pharaonem regem Aegypti, ... et omnem turbam occidentalem, ... omnes reges Arabiae, et omnes reges occidentis habitantes in deserto, ... et omnes reges septentrionis, propinquos et longinquos, 25:17-26:

[19] apud eundem,

Non effugiet celer, nec eripiet se fortis, septentrionem versus, juxta litus fluvii Euphratis impegerunt et ceciderunt. Quis hic sicut flumen ascendit?... Aegyptus sicut flumen ascendit, ... dixit enim, Ascendam, obtegam terram, perdam urbem, et habitantes in ea.... Sed dies ille Domino Jehovih Zebaoth, dies ultionis, ... quia sacrificium Domino Jehovih Zebaoth in terra septentrionis juxta fluvium Euphratis.... Vitula pulcherrima Aegyptus, excidium a septentrione venit, ... pudefacta est filia Aegypti, tradita est in manum populi septentrionis, 46:6-10, 20, 24:

apud eundem,

Sic dixit Jehovah, Ecce aquae ascendentes a septentrione, quae sicut flumen inundans, et inundabunt terram et plenitudinem ejus, urbem et habitantes in ea, 47:2:

[20] apud eundem,

Locutus est Jehovah contra Babelem, ascendet contra eam gens a septentrione, haec ponet terram ejus in desolationem, ut non sit habitans in ea, 50:[1], 3, 3:

apud eundem,

Ecce Ego excitans et ascendere faciens contra Babelem congregationem gentium magnarum e terra septentrionis, et instruent aciem contra eam, inde capietur; ecce populus veniens e septentrione, et gens magna, et reges multi excitabuntur e lateribus terrae, 50:9, 41:

apud eundem,

Tunc canent super Babele caeli et terra, et omne quod in iis, quia e septentrione venient illi vastatores, 51:48:

apud Ezechielem,

Dic Gogo, ... Venies e loco tuo a lateribus septentrionis, tu et populi multi tecum, ... ascendes contra populum Meum Israelem, sicut nubes, ad obtegendum terram, 38:14-16:

apud eundem,

Ecce Ego contra te Goge princeps, ... reverti faciam te, sextabo te, et faciam ²⁴ ascendere te a lateribus septentrionis, et adducam te super montes Israelis; ... super montibus Israelis cades, ... super faciebus agri cades, 39:1, 2, 4, 5:

apud Zachariam,

Heu fugite e terra septentrionis, dictum Jehovae, nam sicut quatuor ventos caelorum expandam vos: heu Zion, eripe te, quae habitas cum filia Babelis, 2:10, 11. [AV 6, 7]

[21] Inde patet quid per ‘septentrionem’ in sensu opposito significatur quod nempe falsum ex quo malum, et falsum quod a malo; falsum ex quo malum, quia oriundum ex ratiocinatione de Divinis et contra Divina ex scientificis quae naturalis hominis, dicitur ‘populus septentrionis esse ex Aegypto’; quod ‘Aegyptus’ sit tale scientificum, videatur n. 1164, 1165, 2588f. ; falsum quod ex malo, quia oriundum a cultu externo apparente sancto cujus interiora sunt profana, dicitur ‘gens septentrionis e Babele’; quod ‘Babel’ tale sit, videatur n. 1182, 1283, 1295, 1304, 1306-1308, 1321, 1322, 1326; quod etiam ‘Babel’ sit quae vastat, n. 1327: utrumque, nempe ²⁵ falsum ex quo malum, et falsum quod ex malo, dicitur ex Gogo, nam ‘Gogus’ est cultus in externis absque interno, et inde idololatricus, qualis fuit ²⁶ Judaeorum omni tempore; quod Gogus tale sit, videatur n. 1151.

[22] Ex obscuro quod est naturalis hominis, ²⁷ tam exoritur verum, ²⁷ quam oritur falsum; quando homo ²⁸ se illuminari patitur per Verbum a Domino, tunc obscurum ejus fit lucidum, aperitur enim via interna, ita fit influxus et communicatio per caelum a Domino; at quando se non illuminari patitur per Verbum a Domino, sed per propriam intelligentiam, tunc obscurum ejus fit tenebrosum, ita falsum, clauditur enim via interna, et non fit influxus et communicatio per caelum a Domino, modo talis ut apparere possit sicut homo externa forma, cogitando ex malo et falso, et quoque loquendo; inde est quod ‘septentrio’ apud illos verum, et apud hos falsum significet; illi enim ab obscuro ascendunt, hoc est, elevantur ad lucem, hi autem ab obscuro descendunt, hoc est, se removent a luce; ²⁹ ita illi ad meridiem feruntur, hi autem ad tartara.

[23] Quod ‘septentrio’ sit caligo falsi, et ‘meridies’ lux veri, evidenter patet apud Danielem ubi agitur de ariete et hirco caprarum; ut et de rege meridiei et rege septentrionis; de ariete et hirco caprarum, Quod aries cornuferiret versus occidentem, et versus septentrionem, et versus meridiem, ita ut omnes bestiae non consisterent coram eo; ... et quod hircus caprarum veniret ab occidente super omnes facies terrae:... et ex uno cornu ³⁰ ejus exiret cornu, quod cresceret valde versus meridiem, et versus ortum, et versus decus, 8:4, 5, 9: ³¹ de rege meridiei et rege septentrionis, ubi per ‘regem meridiei’ significantur illi qui in cognitionibus veri, et per ‘regem septentrionis’ illi qui in falso ³² ,

Quod sub finem annorum consociabunt se, ita ut filia regis meridiei veniet ad regem septentrionis ad faciendum rectitudines, sed non obtinebit brachium vires:... surget e stemmate... qui veniet in munimentum regis septentrionis, ... et praevalebit; ... et captivitatem abducet in Aegyptum:... veniet in regnum rex meridiei, ... et pugnabit cum rege septentrionis:... revertetur rex septentrionis, et sistet multitudinem magnam prae priore:... multi stabunt contra regem meridiei:... veniet rex septentrionis... et capiet urbem munitionum, ... et destruet multa:... rex meridiei commiscebit se bello cum exercitu magno, sed non consistet, quia cogitabunt contra illum cogitationes:... post redibit, ... sed non erit sicut prius; ... populus cognoscentium Deum suum confirmabunt se:... tandem in tempore finis collidetur cum eo rex meridiei, ideo quasi procella in illum irruet rex septentrionis cum curru et equitibus; ... in terra decoris multi corruent:... sed rumores terrebunt eum ab ortu et a septentrione, ut exeat cum ira magna; ... venturus est ad finem suum, nec auxilians illi, 11:1 ad f.

Quod ‘rex meridiei’ sint illi qui in luce veri, et ‘rex septentrionis’ illi qui in umbra primum, et dein in caligine falsi, ³³ a singulis ibi constare potest, ³⁴ ita quod status Ecclesiae, quomodo ³⁵ successive pervertitur, describatur: ‘reges meridiei et septentrionis’ vocantur, quia per ‘reges’ in sensu interno Verbi significantur vera, et in opposito falsa, n. 1672, 2015, 2069; et per ‘regna’ illa quae sunt veri, ac in opposito sensu illa quae sunt falsi, n. 1672, 2547.

სქოლიოები:

2588. ‘Uxoris Abrahami’: quod significet ut verum spirituale conjungeretur bono caelesti, constat a repraesentatione ‘Sarae ut uxoris’ quod sit verum spirituale conjunctum bono caelesti, de qua n. 1468, 1901, 2063, 2065, 2172, 2173, 2198, 2507, et a repraesentatione ‘Abrahami’, quod sit bonum caeleste conjunctum vero spirituali, de qua n. ¹ 2010, 2172, 2198, 2501 sive dicas verum spirituale et bonum caeleste, sive Dominum, idem est, quia Dominus est ipsum verum et ipsum bonum, ac ipsum conjugium veri et boni ac boni et veri. Quomodo haec se habent, constare quidem potest ab explicatione sed quia inter obscura sunt quae hodie, licet quantum fieri potest illa illustrare: de doctrina fidei hic agitur, de qua Dominus in pueritia cogitavit, scilicet num liceret in nam intrare per rationalia, et sic Sibi de illa ideas formare; quod hoc cogitatum, erat ex amore consulendi generi humano, quod tale est ut quod non rationali modo capit, non credat; sed percepit ex Divino quod hoc non fieri deberet, quare ex Divino illam Sibi ² revelavit, et tunc inde etiam omnia in universo quae subjecta sunt, nempe quae rationalium, et quae naturalium.

[2] Quomodo se habet cum doctrinalibus fidei apud homines supra n. 2568 dictum est, nempe quod duo principia sint, ex quibus cogitant, negativum et affirmativum; quodque ex principio negativo illi qui nihil credunt nisi convincantur per rationalia et scientifica, immo per sensualia; et quod ex affirmativo illi qui credunt quod vera sint quia Dominus dixit in Verbo, ita qui fidem habent Domino. Qui in negativo sunt quod verum sit quod in Verbo, dicentes corde quo tunc credere velint cum per rationalia et scientifica persuadentur, cum iis ita est quod nunquam credant, immo nec si per ipsa sensuali corporis, ut per visum et auditum et per tactum, convincerentur, semper enim nova ratiocinia formarent contra illa, ita tandem exstinguendo prorsus omnem fidem, ac simul lucem rationalis vertendo in tenebras, quia in falsa. Qui autem in affirmativo sunt, hoc est, qui credunt quod vera sint quia Dominus ita dixit, cum illis ita est quod per rationalia et scientifica, etiam per sensualia, jugiter confirmentur, ac ideae eorum illustrentur et corroborentur; nam homo non aliunde habet lucem quam per rationalia et scientifica ³ , quisque etiam hoc facit; apud hos doctrina sic vivendo vivit, et de iis dicitur quod sanentur et pariant; apud illos autem doctrina moriendo moritur, et de illis dicitur quod claudendo claudatur uterus. Ex his patet quid sit per rationalia intrare in doctrinam fidei, et quid ex doctrina fidei intrare in rationalia.

[3] Sed ⁴ haec per exempla illustrentur: Ex doctrina ⁵ Verbi est quod primum et principale doctrinae sit amor in Dominum et charitas erga proximum; illi qui in affirmativo in hoc sunt, possunt intrare in quaecumque libet rationalia, et scientifica, immo sensualia, quisque secundum suam dotem, suam scientiam, et suam experientiam ⁶ , immo quo plus intrant, eo plus confirmantur, nam universa natura confirmationis plena est: at qui hoc primum et principale doctrinae negant, et volunt prius convinci quod ita sit, per scientifica et rationalia, ii nusquam, quia negant corde, se patiuntur convinci, et continue pro alio principio quod essentiale credunt, stant; ac iidem demum per confirmationes sua principii tandem ita se occaecant ut ne quidem scire possint quid amor in Dominum et quid amor erga proximum; et quia se confirmant in contrariis, etiam tandem in eo quod non alius amor dari queat in quo jucundum, quam sui et mundi, et hoc eousque, si non doctrina, usque vita, amorem infernalem amplectantur loco amoris caelestis:

[4] cum illis autem qui non in negativo, nec in affirmativo sunt, sed in dubitativo antequam negant vel affirmant, se habet ut supra n. ⁷ 2568 dictam, nempe quod qui ad vitam mali inclinant, in negativum cadant, qui autem ad vitam boni, in affirmativum ferantur. Sit etiam pro exemplo; inter primaria doctrinae fidei est quod omne bonum a Domino, et omne malum ab homine seu a seipso; qui in affirmativo sunt quod ita sit, ii confirmare se possunt per multa quae rationalia sunt ⁸ et scientifica, ut quod nusquam aliquod bonum influere possit quam ab Ipso Bono, hoc est, a fonte boni, ita a Domino; quodque principium boni non aliunde esse possit, illustrando se per omnia quae in se, in aliis, in communi, immo in universo creato, vere bona sunt; at qui in negativo sunt, ii in contrariis, per omnia quae usquam cogitant, se confirmant, usque adeo tandem ut non sciant quid bonum, inter se disceptando quid summum, alte ignorando quod bonum caeleste et spirituale quod a Domino, sit per quod vivificatur omne bonum quod infra est, et quod inde jucundum vere jucundum sit; quidam etiam, quod nisi a se bonum, nusquam possit aliunde.

[5] Sit iterum pro exemplo, quod qui in amoris in Dominum et charitate erga proximum sunt, possint vera doctrinae recipere, et fidem habere Verbo, non autem qui in vita amoris sui et mundi sunt, seu quod idem, quod qui in bono sunt: possint credere, non autem qui in malo; qui in affirmativo sunt, hoc possunt innumeris rationaliter et scientifice confirmare; rationaliter quod verum et bonum concordent, non autem verum et malum, et quod sicut in malo, etiam ex malo, omne falsum sit, et si aliquibus usque verum, quod sit in labiis non in corde; scientifice ex multis, quod vera fugiant mala, et quod mala respuant vera: qui autem in negativo sunt, se confirmant in eo quod unusquisque qualiscumque sit, tametsi in continuo odio, in vindictae jucundis, ac in dolis, vivit possit sicut alii credere, et hoc usque dum bonum vitae prorsus e doctrina rejiciant, quo rejecto non credunt quicquam.

[6] Ut adhuc pateat quomodo se habet, sit exemplum; qui in affirmativo sunt quod Verbum ita scriptum sit ut sensum internum habeat qui non apparet in littera ii possunt multis se etiam per rationalia confirmare; ut quod per Verbum nexus homini cum caelo: quod correspondentiae dentur naturalium cum spiritualibus et quod haec non ita appareant: quod ideae interioris cogitationis prorsus aliae sint quam ideae materiale: quae cadunt in voces linguae: quod ⁹ homo dum ¹⁰ in mundo, etiam in caelo possit esse, quia natus ad utramque vitam, per ¹¹ Verbum quod pro utroque: quod lux quaedam Divina influat apud quosdam in intellectualia et in affectiones, cum legitur Verbum: quod necessum sit ut aliquod scriptum sit, quod descenderit e caelo, et sic quod illuc non tale possit esse in sua origine quale in littera; quod sanctum non possit esse nisi a sanctitate quadam quae intus; etiam potest per scientifica se confirmare, ut quod olim fuerint in repraesentativis et quod Antiquae Ecclesiae scripta talia fuerint: etiam quod inde quoque scripta plurium inter gentes: et quod stilus inde veneratus sit ut sanctus in Ecclesiis, ac ut doctus apud gentes: plurium etiam libri possunt memorari; at qui in negativo sunt, haec omnia si non negant, usque non credunt; et sibi persuadent ¹² quod Verbum sit quale in littera, apparens quidem mundanum, sed usque quod spirituale sit; ubi autem spirituale latet, non curant, at volunt ex multiplici causa; et hoc confirmare possunt multis.

[7] Ut ad captum simplicium etiam sistatur, sit etiam ¹³ scientificum pro exemplo: qui in affirmativo sunt quod visus non sit oculi sed quod sit spiritus qui per oculum, ut per sui corporis organum, videt illa quae in mundo sunt; ii se confirmare possunt multis, ut ex loquelis quae audiuntur, quod se referant ad visum quendam interiorem, et in illum transmutentur, quod fieri nequiret nisi visus interior esset: tum quicquid cogitatur, hoc videatur visu interiore, a quibusdam clarius et a quibusdam obscurius; praeter quod imaginativa se sistant visualibus non absimilia; ut et, nisi spiritus qui in corpore, videat id quod oculus ut organum haurit, quod spiritus in altera vita nihil potuisset videre, cum tamen non aliter esse possit quam is visurus innumerabilia et stupenda, quae oculus corporis nusquam potest: praeterea reflectere potest super somnia, imprimis prophetarum, in quibus aeque plura visa sunt, et hoc non per oculos: demum si philosophica sapiat, per hoc quod exteriora non intrare possint in interiora, ut composita non in simplicia, ita non illa quae sunt corporis, in illa quae sunt spiritus, sed vicissim: praeter perplura alia, ut tandem persuasus sit quod spiritui sit visus, non oculo nisi a spiritu; at qui in negativo sunt, haec omnia vel dicunt naturalia, vel phantasias; et cum eis dicitur quod spiritus multo perfectiore visu polleat et fruatur quam homo in corpore, irrident ¹⁴ et inter ¹⁵ nugas rejiciunt, credentes quod tunc in tenebris victuri cum privantur visu oculi, cum prorsus contrarium sit, quod tunc in luce.

[8] Ab his exemplis patet quid sit a veris intrare in rationalia et scientifica, et quid a scientificis et rationalibus in vera, quod nempe illud sit secundum ordinem, hoc autem contra ordinem; et cum fit secundum ordinem, quod illustretur homo, cum autem fit contra ordinem, quod occaecetur; inde liquet ¹⁶ quantum interest ut vera sciantur et credantur, a veris enim illustratur homo, a falsis autem occaecatur; a veris patet campus rationali immensus et fere illimitatus, a falsis autem, tametsi non ita apparet, paene nullus respective; inde sapientia tanta angelis, quia in veris sunt, verum enim est ipsa lux caeli.

[9] Qui se occaecarunt per id quod nihil credere voluerint quod non sensibus caperent, usque tandem ut nihil crediderint, olim dicti sunt ‘serpentes arboris scientiae’, ex sensualibus enim et inde fallaciis quae facile cadunt in captum et fidem hominis, multum ratiocinati sunt, et plures seduxerunt videatur n. 195, 196: in altera vita internoscuntur facile ab alii spiritibus, ex eo quod de omnibus quae sunt fidei, ratiocinentur num ita sit, quibus si millies et millies ostenditur quod ita sit, usque contra unumquodvis confirmans movent dubia negativa, et hoc si foret in aeternum; sunt ideo occaecati usque adeo ut non iis sensus communis hoc est, capere possint quid bonum et verum; et tamen unusquisque eorum putat quod prae omnibus in universo sapiat, in eo ponentes sapientium ut quod Divinum est, possint infringere, et deducere naturali; multi qui fuerunt aestimati ut sapientes in mundo, prae alii tales sunt; quo plus enim aliquis ingenii dote et scientia pollet et in negativo est, eo plus reliquis insanit; at quo plus enim ingenii dote et scientia pollet et in affirmativo est, eo plus sapere potest: ¹⁷ rationale per scientias excolere, nusquam negatum est; sed vetitum ¹⁸ obfirmare se contra vera fidei quae sunt Verbi.

[10] De his multum agitur in sensi interno Verbi imprimis prophetici, ubi agitur de Asshure et Aegypto per ‘Asshurem’ enim significatur ratiocinatio, n. 119, 1186, et per ‘Aegyptum’ scientia, n. 1164, 1165, 1186, 1462. De iis qui per scientifica et rationalia intrare volunt in doctrinalia fidei et Divina, ac inde insaniunt, ita apud Esaiam,

Confundam Aegyptum in Aegypto, et pugnabunt vir contra fratrem suum, et vir contra socium suum, urbs contra urbem, et regnum contra regnum: et exhaurietur spiritus Aegypti in medio ejus, et consilium ejus absorbebo:... deficient aquae mari, et fluvius exsiccabitur et exarescet; et recedent flumina, comminuentur et exsiccabuntur fluvii Aegypti; calamus et ulva marcescent; ... omne semen fluminis exarescet.... Jehovah commiscuit in medio ejus spiritum perversitatum, et errare fecerunt Aegyptum in omni opere ejus, secundum errare ebrium in vomitu suo, 19:2, 3, 5-7, 14:

apud eundem,

Vae filiis refractariis, ... qui abeunt ad descendendum in Aegyptum, sed os meum non interrogarunt, ad roborandum se robore Pharaonis, et ad confidendum in umbra Aegypti: et erit vobis robur Pharaonis in pudorem, et fiducia in umbra Aegypti in ignominiam, 30:1-3:

apud eundem,

Vae descendentibus in Aegyptum pro auxilio, et super equis innituntur, et confidunt super curru quod multus, ... sed non respiciunt ad Sanctum Israelis, et Jehovam non quaerunt.... Et Jehovah extendet manum Suam, impinget auxilians, et cadet adjutus, et simul omnes illi consumuntur ¹⁹ :... et cadet Asshur gladio non viri, et gladius non hominis comedet eum, 31:1, 3, 8:

apud Jeremiam,

Duo mala fecit populus Meus, Me deseruerunt, fontem aquarum vivarum, ad excidendum sibi foveas, foveas fractas, quae non continent aquas. Nonne servus Israel, si natus domus ille, quare factus est in praedam?... Annon hoc facis tibi, deserendo te Jehovam Deum tuum, tempore cum ducit ²⁰ te in viam? et nunc quid tibi cum via Aegypti ad bibendum aquas Shihoris, aut quid tibi cum via Asshuris ad bibendum aquas fluvii?... O generatio, vos videte Verbum Jehovae, num desertum fui Israeli? num terra tenebrarum? quare dixerunt populus Meus, Dominabimur, non veniemus ultra ad Te?... Cur abis strenue ²¹ ad mutandum viam tuam? etiam ab Aegypto pudefies, sicut pudefacta es ab Asshure, 2:13, 14, 17, 18, 31, 36:

apud eundem,

Audite verbum Jehovae, reliquiae Jehudae, sic dixit Jehovah Zebaoth, Deus Israelis, Si vos ponendo posueritis facies vestras ad veniendum in Aegyptum, et veneritis ad peregrinandum ibi; et erit, gladius, a quo vos timentes vobis, ibi prehendet vos in terra Aegypti, et fames de qua vos verentes, ibi adhaerebit vobis in ²² Aegypto, ut ibi moriamini: et erunt omnes viri, qui posuerunt facies suas ad veniendum in Aegyptum, ad peregrinandum ibi, morientur gladio, fame et peste, et non erit illis superstes aut evadens, a coram malo, quod Ego adducens super vos, 42:15-17, seq. :

apud Ezechielem,

Et cognoscant omnes habitatores Aegypti, quod Ego Jehovah; propterea quod illi fuerunt baculus arundinis domui Israelis, in prehendendo te illum in vola, confringeris, et findes illis omnem humerum, et in innitendo vos super te, frangeris, et stare facies eis omnes lumbos: propterea sic dixit Dominus Jehovih, Ecce Ego adducens super te gladium, et exscindere faciam ex te hominem et bestiam, et erit terra Aegypti, in desolationem et vastitatem, et scient quod Ego Jehovah, propterea quod dixit, Fluvius mihi, et ego feci, 29:6-9, seq. :

apud Hoscheam,

Fuit Ephraim sicut columba stulta, ²³ Aegyptum invocabant, Asshur abiverunt; cum ibunt, expandam super eos rete Meum; ... vae illis, quia divagati sunt a Me, 7:11-13:

apud eundem,

Ephraim pascens ventum, et persequens eurum; omni die mendacium, et vastationem multiplicat, et foedus cum Asshure pangunt, et oleum in Aegyptum defertur, 12:2:

apud eundem,

Israel scortatus est sub deo suo, dilexisti quaestum super omnibus areis frumenti:... revertetur Ephraim in Aegyptum, et in Asshur immundum comedent; ... quia ecce abiverunt prae devastatione, Aegyptus congregabit eos, Moph sepeliet eos desiderabile argento eorum spina possidebit, carduus in tentoriis eorum: percussus est Ephraim, radix eorum exaruit, fructu non facient; etiam cum genuerint, et interficiam desideria ventris eorum, rejiciet eos Deus meus, quia non audiverunt Ipsum, erunt vagi inter gentes, 9:1, 3, 6, 16, 17:

apud Esaiam,

Vae Asshur, virga irae Meae, et baculus is, in manu eorum, indignationis Meae, ... ille non rectum cogitat ²⁴ , et cor ejus non rectum meditatur, quia ad perdendum in corde ejus, et exscindendum gentes non paucas, siquidem dicit, Nonne principes mei simul reges? Visitabo super fructum elationis cordis regis Asshuris, ... quia dixit, In robore manus meae feci, et in sapientia mea, quia intelligens sum, et removebo terminos populorum, thesauros eorum depraedabor, ac dejiciam, ut potens, habitatores:... propterea mittet Dominus dominorum ²⁵ Zebaoth in pingues ejus maciem, et loco gloriae ejus incendendo incendetur incendium ignis, 10:5, 7, 8, 12, 13, 16.

[11] In his omnibus locis, per ‘Asshurem’, ut ostensum, significatur ratiocinatio; per ‘Aegyptum et Pharaonem’ scientia; per Ephraimum intellectuale; et describitur ibi et pluries alibi, quale fit rationale hominis, cum ex negativo ratiocinatur de veris fidei: simile involvit cum Rabshakeh missus a rege Asshuris locutus contra Hierosolymam et Hizkiam regem, quod angelus Jehovae in castris regis Asshuris tunc percusserit centum et octoginta et quinque millia, de quibus apud Esaiam 36 et 37, quibus significatur qualis strages rationalium hominis fit, cum contra Divina ratiocinatur, utcumque homo sibi apparet quod tunc sapiens sit.

[12] Ratiocinatio haec vocatur etiam passim ‘scortatio cum filiis Aegypti et cum filiis Asshuris’, ut apud Ezechielem,

Scortata es cum filiis Aegypti, vicinis tuis, magnis carne, et multiplicasti scortationem tuam, ... et scortata es cum filiis Asshuris, absque ut satiata sis, 16:26, 28; 23:3, 5-21; videatur n. 2466.

[13] De iis autem qui ex doctrina fidei intrant in rationalia et scientifica, et inde sapiunt; ²⁶ apud Esaiam,

In die illo erit altare Jehovae in medio terrae Aegypti, et statua juxta terminum ejus Jehovae, et erit in signum et in testem Jehovae Zebaoth in terra Aegypti; nam clamabunt ad Jehovam propter oppressores, et mittet illis servatorem et principem, et liberabit eos, et notus fiet Jehovah Aegypto, et cognoscent Aegyptii Jehovam in die illo, et facient sacrificium et minham, et vovebunt votum Jehovae, et reddent, 19:18-21:

²⁷ apud eundem,

In die illo erit semita ab Aegypto ad Asshurem, et veniet Asshur in Aegyptum, ... et servient Aegyptii Asshuri; in die illo erit Israel tertius Aegypto et Asshuri, benedictio in medio terrae, cui benedicet Jehovah Zebaoth, dicendo, Benedictus populus Meus Aegyptus, et opus manuum Mearum Asshur, et hereditas Mea Israel, 19:23-25;

ubi de Ecclesia spirituali, cujus spirituale est ‘Israel’, rationale est ‘Asshur’, et scientificum est ‘Aegyptus’, quae tria constituunt Ecclesiae illius intellectualia, quae ita succedunt, quare dicitur ‘in die illo erit Israel tertius Aegypto et Asshuri’, et ‘benedictus populus Meus Aegyptus, opus manuum Mearum Asshur, et hereditas Mea Israel’:

[14] apud eundem,

Erit in die illo clangetur in buccina magna, et venient pereuntes in terra Asshuris, et expulsi in terra Aegypti, et incurvabunt se Jehovae in monte sanctitatis, in Hierosolyma, 27:13:

apud eundem,

Sic dixit Jehovah, Labor Aegypti, et merces Cushi et Sabaeorum, virorum mensurae, apud te transibunt, et tibi erunt; post te ibunt, ... et ad te incurvabunt se, ad te orabunt, tantummodo in te Deus, et nullus alius praeterea Deus, 45:14;

‘Cush et Sabaei’ sunt cognitiones, n. 117, 1171:

apud Zachariam, Aegyptus ascendet Hierosolymam, ad adorandum Regem Jehovam Zebaoth, 14:17, 18:

apud Micham, Ego in Jehovam respicio, exspecto Deum salutis meae, audiet me Deus meus, ... dies ad aedificandum macerias tuas, dies hic, ... et usque ad te venient inde ab Asshure, et urbes Aegypti, et inde ab Aegypto usque ad fluvium, 7:7, 11, 12:

[15] apud Ezechielem,

Sic dixit Dominus Jehovih, A fine quadraginta annorum congregabo Aegyptum ex populis, quo dispersi fuerunt, et reducam captivitatem Aegypti, 29:13, 14:

apud eundem,

Ecce Asshur cedrus in Libano, pulchra ramo, et silva umbrosa, et excelsa altitudine, et inter implexa fuit ramus ejus; aquae crescere fecerunt eam, ... cum fluviis suis vadens circum plantationem ejus, et aquaeductus suos emisit ad omnes arbores agri propterea alta facta est altitudo ejus prae omnibus arboribus aquis et multiplicati sunt rami ejus, et longi facti rami ejus ab aquis multis:... in ramis ejus nidificarunt omnis avis caelorum, et si ramis ejus pepererunt omnis fera agri, et in umbra ejus habitarunt omnes gentes magnae; et pulchra facta est in magnitudine sua, longitudine ramorum suorum, quia fuit radix ejus apud aquas multas: cedri non occultarunt eam in horto Dei; abietes non pares fuerunt ramis ejus, ... omnis arbor in horto Dei non par fuit illi in pulchritudine ejus: pulchram feci eam in multitudine ramorum ejus, et aemulatae sunt ei omnes arbores Eden, quae horto Dei, 31:39;

describitur hic Ecclesia Antiquissima quae caelestis, quale ejus rationale fuit, et sic ²⁸ sapientia et intelligentia, quia Ecclesia illa ex Divinis illa quae infra erant, intuebatur, ita ex ipsis bonis vera, et inde quae subjecta sunt; ‘Asshur’ et ‘cedrus’ est rationale: ‘implexa inter quae rami’ sunt scientifica: ‘ ²⁹ fluvii et aquae’ sunt bona spiritualia, apud quae ‘radix’: ‘altitudo et longitudo ramorum’ est extensio ejus; ‘hortus Dei’ est Ecclesia spiritualis; ‘arbores Eden’ sunt perceptiones: inde et ex superioribus patet quale est rationale et quale scientificum hominis, cum subordinantur veris Divinis, et inserviunt illis confirmando. Quod rationalia et scientifica inserviant illis qui et affirmativo sunt, pro mediis sapiendi, repraesentatum et significatum est per quod mandatum filiis Israelis, ut ‘mutuo peterent ab Aegyptii vasa auri ³⁰ , et vasa argenti ³⁰ , et vestes’, Exod. 3:22; 11:2; 12:35, 36 similiter per quod passim in Verbo dicatur quod gentium bona, domos, vineas, et oliveta, et plura possiderent; ut et quod ipsum aurum et argentum, quod ereptum gentibus, sanctum fieret, ut apud Esaiam,

Visitabit Jehovah Tyrum, et redibit ad quaestum meretricium suum, et scortabitur cum omnibus regnis terrae super faciebus humi; et fiet mercatura ejus, et quaestus meretricius ejus sanctum Jehovae, non recondetur et non reponetur, quia habitantibus coram Jehovah erit mercatura ejus ad comedendum ad satietatem, et ad tegumentum antiquum, 23:17, 18;

‘mercatura Tyri’ pro cognitionibus, n. 1201, quae illis qui in negativo, pro ‘quaestu meretricio’, at illis qui in affirmativo, pro ‘sancto’. Simile etiam intelligitur per Domini verba, Facite vobis amicos ex mammona injustitiae, ut quando defeceritis, suscipiant vos in aeterna habitacula:... si in injusto mammona fideles non existitis, quis verum vobis concredet? Luc. 16:9, 11.

სქოლიოები: