538. Quod autem "abyssus" significet inferna ubi et unde falsa, est quia illa inferna, ubi falsa mali regnant, apparent sicut maria, in quorum profundis est turba infernalis quae in falsis mali est; quod appareant sicut maria, est quia inde continuo effluunt falsa, et falsa apparent sicut aquae, quapropter "aquae" in Verbo etiam significant falsa. Ex ipsis aquis etiam cognoscitur quale ibi falsum est, falsa enim sunt plurium generum, quot nempe mala; falsa ex gravibus malis apparent super infernis illis Sicut aquae crassae et nigrae, ac falsa ex malis amoris sui sicut aquae rubrae; ex crassitudine et colore apparet quale genus falsi est. Tenendum quod in mundo spirituali etiam vera appareant sicut aquae, sed sicut aquae tenues et purae. Causa est quia tres gradus vitae hominis sunt, sicut tres caeli. Illi quibus tertius gradus apertus est, sunt in atmosphaera pura sicut aetherea; in tali sunt illi qui in tertio seu intimo caelo sunt: illi autem quibus modo secundus gradus apertus est, sunt in atmosphaera sicut aerea; in tali sunt illi qui in secundo seu medio caelo sunt: at illi quibus modo primus gradus apertus est, sunt in atmosphaera sicut aquea, tenui et pura; in tali sunt illi qui in primo seu ultimo caelo sunt. Causa est quia perceptiones et cogitationes interiores, quia perfectiores, correspondent simili puritati atmosphaerae in quali illae sunt; effundunt enim se ab unoquovis angelo, et magis ab unaquavis societate angelica, et sistunt sphaeram correspondentem, quae sphaera apparet in simili puritate in qua sunt perceptiones et cogitationes angelorum, seu in qua est intelligentia et sapientia illorum; sphaera illa apparet sicut atmosphaera, sicut atmosphaera aetherea in intimo caelo, sicut aerea in medio caelo, et sicut tenuis aquea in ultimo caelo, ut dictum est. Inde patet quod atmosphaera sicut aquea correspondeat cogitationi et perceptioni naturali; sed sicut tenuis aquea, cogitationi et perceptioni spirituali naturali in qua sunt angeli ultimi caeli; at sicut crasse aquea, vergens vel ad nigrum vel ad rubrum, correspondet cogitationi naturali in qua nihil spirituale est: et cogitatio naturalis in qua nihil spirituale, est illis qui sunt in infernis ubi falsa regnant; nam omnes qui ibi sunt, mere naturales et sensuales sunt. (Quod tres gradus vitae homini sint, sicut tres caeli, et quod differant puritate, videatur in opere De Caelo et Inferno 33, 34, 208, 209, 211.) Ex his constare potest, unde est quod illa inferna in Verbo dicantur "maria" et "abyssi"; "maria" quia apparent ut maria, et "abyssi" ex profunditate illorum.

[2] Quod per "maria", "profunditates" et "abyssos" significentur inferna ubi et unde falsa mali sunt, constare potest ex sequentibus locis in Verbo: Apud Mosen,

"Currus Pharaonis et exercitum ejus projecit in mare, .... abyssi obtexerunt eos; descenderunt in profunditates sicut lapis:.... e vento narium tuarum coacervatae sunt aquae; constiterunt sicut cumulus fluenta; congelatae sunt abyssi in corde maris" (15 [4,] 5, 8):

haec in Cantico Mosis de Pharaone et exercitu illius, postquam submersi sunt in Mari Suph; per "Pharaonem et exercitum ejus" significantur illi qui in falsis ex malo sunt, et per "Mare Suph" significatur infernum ubi illa falsa sunt; inde patet quod per "obtexerunt illos abyssi", significetur quod inferna. (Quid reliqua in sensu spirituali significant, videatur in Arcanis Caelestibus, n. 8272-8279, et 8286-8289, ubi explicata sunt.)

[3] Similia significantur per haec apud Davidem,

"Increpavit Mare Suph ut exsiccaretur, et duxit eos per abyssos, sicut in deserto;.... obtexerunt aquae hostes ¹ eorum" (Psalmuss 106:9, 11);

apud Esaiam,

"Nonne Tu Ille qui exsiccavit mare, aquas abyssi magnae? qui posuit profunditates maris in viam, ut transirent redempti?" (51:10, 15);

apud eundem,

"Qui discidit aquas coram illis, .... qui duxit eos per abyssos, sicut equus in deserto, non offenderunt" (63 [12,] 13):

per "filios Israelis", coram quibus exsiccabatur Mare Suph, et per quod exsiccatum tuti transibant, intelliguntur omnes qui in veris ex bono sunt, quos tutatur Dominus, ne falsa mali, quae jugiter ab infernis ascendunt, damno afficiant; hoc intelligitur per quod "exsiccaverit mare, aquas abyssi magnae", et per quod "posuerit profunditates ejus in viam ut transirent redempti", tum per quod "duxerit eos per abyssos"; falsa enim ab infernis exhalata continue obstipant hominem, proinde inferna, (nam sive dicas falsa ab illis, vel illa, idem est, ) at Dominus jugiter dissipat ea apud illos qui in veris ex bono ab Ipso sunt; hoc itaque est quod significatur per "exsiccare mare", et "ducere eos per abyssos"; illi qui in veris ex bono a Domino sunt, intelliguntur per "redemptos."

[4] Simile significatur per "exsiccare abyssum et arefacere fluvios" apud Esaiam,

Jehovah "dicit Hierosolymae, Habitaberis; et urbibus Jehudae, Aedificabimini; et vastitates ejus erigam; dicens abysso, Exsiccare, et fluvios tuos arefaciam " (44:26, 27):

per "Hierosolymam" significatur ecclesia Domini; et per "urbes Jehudae" significantur bona et vera doctrinae; restauratio ecclesiae et doctrinae significatur per "habitari" et "aedificari"; dissipatio malorum et falsorum quae ab infernis, ac tutatio ab illis, significatur per "exsiccare abyssum et arefacere fluvios" (ut supra).

[5] Simile significatur apud Sachariam,

Israel "transibit per mare angustiae, sed percutiet in mari fluctus, et exsiccabuntur omnes profunditates fluminis, et dejicietur superbia Aschuris, et baculus Aegypti recedet" (10:11):

quod ² illi qui in veris ex bono sunt tutati a Domino vivent, tametsi falsa ab infernis circumfundunt, significatur per quod "Israel transibit per mare, et percutiet in mari fluctus, et exsiccabuntur omnes profunditates fluminis"; per "Israelem" intelliguntur qui in veriS ex bono sunt, per "mare" significatur infernum et omne falsum inde, per "fluctus maris" significantur ratiocinationes ex falsis contra vera, per "exsiccare omnes profunditates fluminis" significatur dissipare omnia falsa mali etiam profundiora, "flumen" Nilus significat scientificum falsum: quare sequitur, quod "dejicietur superbia Aschuris, et baculus Aegypti recedet"; per "Aschurem" significatur ratiocinatio ex falsis contra vera, et per "Aegyptum" scientificum applicatum ad confirmanda falsa; "superbia Aschuris" quae dejicietur significat propriam intelligentiam ex qua ratiocinatio, et "baculus Aegypti" qui recedet significat potentiam quae ratiocinationi accedit per scientifica quae applicantur ad confirmandum.

[6] Apud Ezechielem,

"In die quo descensurus est in infernum, lugere faciam, obtegam super eo abyssum" (31:15):

haec de Pharaone et Aschure, et per "Pharaonem" significatur simile quod per "Aegyptum", nempe scientificum destruens verum ecclesiae per applicationem ad falsa, et per "Aschurem" significatur ratiocinatio ex illis; quod illi qui tales dejicientur in infernum ubi talia falsa et ratiocinia ex falsis sunt, significatur per quod "descendet in infernum et obtegetur abysso"; inde etiam patet quod "abyssus" sit infernum ubi et unde falsa mali.

[7] Apud Micham,

Deus "revertetur, miserebitur nostri, supprimet iniquitates nostras, et projiciet in profunditates maris omnia peccata" nostra (7:19):

quia "profunditates maris", aeque ac "abyssi", sunt inferna ubi et unde mala et falsa, ideo dicitur quod "projiciet in profunditates maris omnia peccata" nostra.

[8] Apud Ezechielem,

"Cum dedero te urbem desolatam, sicut urbes quae non habitantur; cum ascendere fecero contra te abyssum, et obtexerint te aquae multae; et fecero descendere te cum descendentibus in foveam ad populum saeculi; et habitare te fecero in terra inferiorum in desolationibus a saeculo, cum descendentibus in foveam, ut non habites" (26:19, 20):

haec de Tyro, per quam significatur ecclesia quoad cognitiones veri et boni; seu quoad vera naturalis hominis, nam vera naturalis hominis sunt cognitiones veri et boni: hic agitur de vastatione ecclesiae quoad illa; "dare Tyrum urbem desolatam, sicut urbes quae non habitantur", significat doctrinam ejus absque veris et sicut doctrinas quae sunt absque bono, nam vera doctrinae absque bono non sunt vera, quia omnia vera sunt boni; "ascendere facere contra Tyrum abyssum, ut obtegant illam aquae multae", significat immersionem in falsa ab inferno in pluri copia ("abyssus" est infernum, "aquae multae" sunt falsa in pluri copia): "cum descendentibus in foveam ad populum saeculi" significat ad illos in inferno qui ibi fuerunt ab Antiquissima Ecclesia mox ante diluvium; illi vocantur "populus saeculi" quia ab antiquo, et in diris falsis prae aliis: ex quibus patet quid significatur per "facere habitare in terra inferiorum in desolationibus a saeculo, cum descendentibus in foveam, ut non habites"; "non habitare" hic significat non in aliquibus veris esse, quia non in bono; illi etiam non habitant in domibus, sed in foveis.

[9] Similia significantur apud Sachariam,

"Ecce ³ Jehovah depauperabit Tyrum, et excutiet in mare opes ejus, et ipsa igne comederetur" (9:4):

"excutere in mare opes ejus" significat conjicere in infernum falsa; "mare" est infernum ubi falsa mali, et "opes" sunt ipsa falsa.

[10] Apud Ezechielem,

"In aquas multas deduxerunt te contemnentes te, ventus orientalis fregit te in corde marium; opes tuae, negotiationes tuae, mercatus tuus, nautae tui et naucleri tui confirmantes fissuram tuam, et negotiantes negotiationem tuam, et omnes viri belli tui qui in te, et in omni congregatione tua, quae in medio tui, cadent in cor marium in die casus tui" (27:26, 27):

haec etiam de Tyro, et dicta sunt de "navibus" ejus, per quas significantur cognitiones boni et veri, seu vera naturalis hominis quae sibi comparant et quae venditant; hic autem falsitates: per "cor marium" in quo ventus orientalis fregit illam, et in quod cadent die casus sui, simile significatur cum abysso, nempe infernum unde falsa doctrinae; "ventus orientalis" est influxus e caelo, et "dies casus ejus" est ultimum judicium: per "opes" significantur falsitates; per "negotiationes" et "mercatus" significantur illarum acquisitiones et communicationes, per "nautas" ministri, per "naucleros" antistites qui ducunt et docent, per "viros belli" qui defendunt, et per "congregationem" falsa doctrinalia.

2, 3, 5, 6]):

quod per Jonam, quod fuerit in ceto tribus diebus et tribus noctibus, repraesentatum sit quod Dominus ita esset in corde terrae, docet Ipse apud Matthaeum (12:39, 40; 16:4; Luca 11:29, 30); et per haec verba Jonae describuntur dirae tentationes Domini. Et quia tentationes existunt per inundationes malorum et falsorum, quae ascendunt ex inferno et quasi submergunt, dicitur quod "ex ventre inferni vociferatus sit", et quod "projectus sit in profunditatem usque in cor marium", per quae significatur infernum; per "flumen" et per "aquas" quae circumdederunt, et per "fluctus et undas" quae transiverunt, significantur mala et falsa inde; per" abyssum" quae circumcinxit, significantur inferna ubi et unde falsa; per "excisiones montium" ad quas descendit, significantur inferna ubi et unde mala: quod ab illis sicut vinctus fuerit, significatur per "algam alligatam capiti", et per "vectes terrae qui super illum"; quod sicut vinctus per falsa significatur per "algam", et quod sicut vinctus per mala per "vectes terrae": victoria super illis ex propria potentia, significatur per "nihilominus ascendere fecisti e fovea animam meam"; dicitur "ascendere fecisti", sed cum de Domino, intelligitur quod Ipse ex suo Divino Se ascendere fecerit, ita ex propria potentia.

[12] Similia significantur per sequentia apud Davidem,

"Abyssus ad abyssum clamat, ad vocem canalium tuorum; omnes confractiones tuae et fluctus tui super me transiverunt" (Psalmuss 42:8 [B.A. 7]);

apud eundem,

"Venerunt aquae usque ad animam; submersus sum in luto profunditatis, nec consistens; veni in profunditates aquarum, et fluctus obruit me. .... Eripe me e luto ne submergar; eripiar ab osoribus, et e profunditatibus aquarum, ne obruat me fluctus aquarum nec claudat super me fovea os suum" (Psalmuss 69:2, 3, 15 [, 161, 2, 14, 15]):

apud eundem,

"Revertere, vivifica me; et ex abyssis terrae, revertere, ascendere fac me" (Psalmuss 71:20);

apud eundem,

"Reputatus sum cum descendentibus in foveam, .... inter mortuos neglectus, sicut confossi cubantes in sepulchro, quorum non meministi amplius, quique a manu tua excisi sunt; posuisti me in fovea inferiorum, in tenebris, in profunditatibus" (Psalmuss 88:5-7 [B.A. 4-6])

Tentationes Domini quando fuit in mundo, per quas subjugavit inferna et glorificavit Humanum suum, etiam per illa apud Davidem describuntur: per "fluctus" et "undas" significantur mala et falsa; et per "abyssos" et "profunditates maris", tum per "foveam", significantur inferna ubi et unde illa; nam, ut supra dictum est, tentationes sunt quasi immersiones in inferna, et obsessiones a malis et falsis. Haec significantur per lamentationes apud Davidem pluribus in locis, et quoque apud Prophetas; in sensu enim spirituali Verbi multis agitur de tentationibus Domini, per quas subjugavit inferna, ac disposuit omnia in ordinem in caelis et in infernis, et per quas glorificavit Humanum suum; illae praecipue intelliguntur

per "quae apud Prophetas et in Psalm Davidis" praedicta sunt de Domino et impleta ab Ipso, apud Lucam (24:44).

[13] Per "abyssum" et per "mare" et ejus "profunditates" etiam significantur inferna in sequentibus locis:

- Apud Jeremiam,

"Fugite, averterunt se, in profundum demiserunt se habitatores Dedanis.... et Chazoris" ( ⁴ 49:8, 30);

apud ⁵ eundem,

"Ascendit supra Babelem mare, multitudine fluctuum ejus obtecta est" (51:42);

apud Amos,

"Videre fecit me Dominus Jehovih, et ecce vocans ad ⁶ contendendum per ignem, .... comedit abyssum magnam" (7:4);

apud Davidem,

"Viderunt Te aquae, Deus, viderunt Te aquae, extimuerunt, etiam commotae sunt abyssi" (Psalmuss 77:17 [B.A. 16]);

apud eundem,

"Non timebimus cum mutabitur terra, et cum movebuntur montes in corde marium, tumultuabuntur, turbabuntur aquae ejus" (Psalmuss 46:3, 4 [B.A. 2, 3]);

apud Mosen,

"Hoc ipso die disrupti sunt omnes fontes abyssi magnae, et cataractae caeli apertae sunt" (Genesis 7:11);

et postea,

"Et obturati sunt fontes abyssi et cataractae caeli" (Genesis 8:2);

apud Hiobum,

"Sapientia unde invenitur? et quis est locus intelligentiae? Non novit homo pretium ejus. .... Abyssus dicit, Non in me illa; et mare dicit, Non mecum" (28:12, [13,] 14);

apud eundem,

"Num venisti ad fletus maris, et in pervestigatione abyssi ambulasti? Num revelatae sunt tibi portae mortis, et portas umbrae mortis videras?" (16, 17);

apud Evangelistas,

"Qui scandalizaverit unum parvorum istorum credentium in Me, expedit ei ut suspendatur mola asinaria ad collum ejus, et demergatur in profundum maris" (Matthaeus 18:6; Marcus 9:42; Luca 17:2);

et alibi apud eosdem,

Daemones, qui obsiderunt virum, rogarunt Jesum ut non mandaret illis in abyssum abire; ideo permisit illis ingredi porcos (Luca 8:31, 33; Matthaeus 8:32);

et in sequentibus in Apocalypsi,

"Bestia quae ascendit ex abysso et fecit bellum" (11:7);

"Bestia, quam vidisti, erat et non est, et ascensura est ex abysso" (17:8);

"Vidi angelum descendentem e caelo, qui habebat clavem abyssi, et catenam magnam super manu sua;.... et vinxit draconem mille annos, et conjecit eum in abyssum" ( ⁷ 20:1-3):

in his locis etiam per "abyssum" et per "profundum maris" significatur infernum ubi et unde falsa mali; ex causa quia illi spiritus, qui ibi, dum in mundo vixerunt homines, in falsis mali fuerunt, in fundo sicut marium apparent habitare, et ibi eo profundius, quo malum ex quo falsum gravius fuit.

[14] Sicut per "abyssos" significantur inferna ubi et unde falsa, ita quoque per "abyssos" significantur ultima caeli, ubi et unde cognitiones veri, quae sunt vera naturalis hominis. Causa est quia ultima caeli etiam apparent sicut in aquis, sed tenuibus et claris; nam, ut supra dictum est, atmosphaera supremi caeli est sicut aetherea, atmosphaera medii caeli est sicut aerea, et atmosphaera ultimi caeli est sicut aquea: quod haec sit sicut aquea, est quia vera apud illos Sunt vera naturalis hominis, et naturalis hominis atmosphaera est sicut aquea. Inde quoque sunt apparentiae fluviorum, lacuum et marium in mundo, spirituali. Quare per "maria" etiam significantur cognitiones et scientifica in communi seu in omni complexu: quod haec quoque per "maria" significentur, videatur supra (n. 275, 342).

[15] Similia etiam significantur per "abyssos" in sequentibus locis:

- Apud Mosen,

"Jehovah Deus tuus deducens te ad terram bonam, terram fluviorum aquae, fontium et abyssorum exeuntium e valle et e monte" (Deuteronomius 8:7);

(quae explicata videantur supra, n. 518 [a]): apud eundem,

Deus benedicet Josepho "benedictionibus caeli desuper, benedictionibus abyssi cubantis infra" (Genesis 49:25; et Deuteronomius 33:13);

(quae quoque supra, n. 448 [a] , explicata sunt): apud Davidem,

"Per Verbum Jehovae caeli facti sunt, et per spiritum oris Ipsius ⁸ omnis exercitus illorum; colligens sicut cumulum aquas maris, dans in thesauris abyssos" (Psalmuss 33:6, 7);

(videatur supra, n. 275 [d]), ubi explicata): apud eundem,

"Abysso sicut veste obvelasti terram" (Psalmuss 104:6);

(de his etiam videatur supra, n. 275 [d]): apud eundem,

"Laudate Jehovam e terra, balaenae et omnes abyssi" (Psalmuss 148:7):

per "abyssos" in illis locis significantur ultima caeli, in quibus sunt angeli spirituales naturales. Similiter apud Ezechielem,

"Aquae crescere fecerunt ⁹ eam, abyssus altam fecit eam" (31:4).

(De hoc videatur supra, n. 518 [b] .)

[16] Praeterea per "abyssos" etiam significantur Divina vera in copia, et arcana sapientiae Divinae:

- Ut apud Davidem,

"Diffidit petram in deserto, et bibere fecit abyssos magnas" (Psalmuss 78:15);

et apud eundem,

Jehovah, "justitia tua abyssus magna" (Psalmuss 36:7 [B.A. 6]);

et alibi.

Poznámky pod čarou:

518. "Et cecidit super tertiam partem fluviorum at super fontes aquarum." - Quod significet quod inde perierit omnis intellectus veri, et per id doctrina ecclesiae, constat ex significatione "cadere" e caelo, cum de stellis, quod sit perire (de qua sequitur); ex significatione "tertiae partis", quod sit omne (de qua supra, n. 506), hic omnis, quia dicitur de intellectu veri et de doctrina, quae significantur per "fluvios" et per "fontes aquarum"; ex significatione "fluviorum", quod sint intellectus veri (de qua sequitur); et ex significatione "fontis aquarum", quod sit Verbum et doctrina ex Verbo, et inde quod "fontes" sint vera Verbi et doctrinalia (de qua supra, n. 483).

[2] Quod "cadere", cum dicitur de stellis, per quas intelliguntur cognitiones veri et boni ex Verbo (ut supra), significetur perire, est quia Divinum Verum, cum in mundo spirituali cadit e caelo in terram ibi, ubi sunt mali, vertitur in falsum; et cum Divinum Verum fit falsum, tunc perit. Hoc quoque significatur per quod

"Stellae cadent de caelo" (Matthaeus 24:29; Marc. 13:25 ¹ ;

nempe quod in ultimo tempore ecclesiae periturae sint cognitiones veri et boni. Quod Divinum Verum, dum in mundo spirituali cadit e caelo in terram ibi, ubi sunt mali, vertatur in falsum et sic pereat, videatur supra (n. 413 [a] 418 [a] 419 [a, f] , 489): vertitur enim Divinum Verum in tale falsum quale est malum illis apud quos influit. Quod ita sit, constare potest ab hac experientia: datum mihi est animadvertere quomodo mutatur Divinum Verum in falsum, quum delabebatur profunde in infernum, et apperceptum quod mutaretur successive cum defluxit, usque tandem in falsissimum.

[3] Quod "fluvii" significent intellectum veri, tum intelligentiam, est quia "aquae" significant vera, ac intellectus est receptaculum et complexus veritatum, sicut fluvius est aquarum, et quia cogitatio ex intellectu, quae est intelligentia, est sicut flumen veri: ex eadem origine, nempe ex significatione "aquarum", quod sint vera, est quod "fons" significet Verbum, ac doctrinam veri; quodque "stagna", "lacus" et "maria" significent cognitiones veri in complexu.

Quod "aquae" significent vera, et "aquae vivae" vera a Domino, videatur supra (n. 71, 483), et quoque in sequentibus locis in hoc articulo:

[4] quod "fluvii" et "flumina" significent intellectum veri, ac intelligentiam, constare potest ex Verbo ubi fluvii et flumina nominantur:

- Ut apud Esaiam,

"Tunc saliet sicut cervus claudus, et cantabit lingua muti, quia erumpent in deserto aquae, et fluvii in planitie deserti" (cap. 35:6):

haec de Domino, ac de reformatione gentium, et instauratione ecclesiae apud illas: per "claudum", qui saliet sicut cervus, significatur qui non in genuino bono est, quia non in cognitionibus veri et boni; per "linguam muti quae cantabit" significatur confessio Domini ab illis qui in ignorantia veri sunt: "erumpent in deserto aquae" significat quod vera erunt ubi non prius; et "fluvii in planitie deserti" significat quod intelligentia ubi non prius; "desertum" est ubi non verum, "planities deserti" ubi non intelligentia; "aquae" sunt vera, et "fluvii" sunt intelligentia.

[5] Apud eundem,

"Aperiam super clivis fluvios; et in medio vallium fontes ponam; desertum in stagnum aquarum, et terram siccam in scaturigines aquarum" (41:18):

haec dicta sunt de salvatione gentium a Domino; "aperire super clivis fluvios" est dare intelligentiam interiorem; "in medio vallium ponere fontes" est instruere in veris externum hominem. (Reliqua videantur explicata supra, n. 483.)

[6] Apud eundem,

"Ecce Ego faciens novum; nunc progerminabit, nonne agnoscitis illud? etiam ponam in deserto viam, in solitudine fluvios: honorabit Me fera agri, dracones et filiae noctuae, eo quod dederim in deserto aquas, et fluvios in solitudine, ad potandum populum meum, electum meum" (43:19, 20):

haec etiam de Domino, et de nova ecclesia ab Ipso, quae intelligitur per "Ecce Ego faciens novum, nunc progerminabit": per "ponere in deserto viam et in solitudine fluvios" significatur quod Verum et intelligentia veri erunt ubi non prius, via est verum ducens ad caelum, ac "fluvii" sunt intelligentia; per "potare populum" significatur instruere illos qui desiderant: per "feram agri, dracones et filias noctuae", significantur qui modo ex memoria sciunt vera et bona, ac non intelligunt et percipiunt illa; illi loquuntur verum absque idea veri, pendentes solum ab aliis.

[7] Apud eundem,

"Effundam aquas super sitientem, et fluenta super aridam; effundam spiritum meum super semen tuum, et Benedictionem [meam] super natos tuos" (44:3):

"effundere aquas super sitientem " significat instruere in veris illos qui in affectione veri sunt; "effundere fluenta super aridam" significat dare intelligentiam illis qui in desiderio veri ex bono sunt: simile significatur per "effundere spiritum" et "benedictionem"; nam per "Spiritum" Dei significatur Divinum Verum, et per "benedictionem" multiplicatio et fructificatio ejus, ita intelligentia. Quis non videt quod hic et supra non intelligantur aquae, et fluvii, nec desertum et solitudo, sed talia quae sunt ecclesiae? Quare etiam hic adjicitur, "Effundam spiritum meum super semen tuum, et benedictionem meam super natos tuos."

[8] Apud Mosen,

"Jehovah.... ducens te.... ad terram fluviorum aquae, fontium, abyssorum exeuntium e valle et e monte" (Deuteronomius 8:7):

per "terram Canaanem", ad quam Jehovah ducturus eos, significatur ecclesia; quare "fluvii aquae", "fontes", "abyssi exeuntes e valle et e monte", significant talia quae sunt ecclesiae; "fluvii aquae" intellectum veri, "fontes" doctrinalia ex Verbo, "abyssi exeuntes e valle et e monte" cognitiones veri et boni in naturali homine et in spirituali.

[9] Apud Esaiam,

"Specta Zionem... et Hierosolymam;.... ibi magnificus Jehovah nobis, locus fluviorum, fluminum, latitudinis spatiorum; non ibit in eo navis remi, et navis magnifica non transibit eum" (33 [20,] 21):

hic quoque per "locum fluviorum et fluminum" significatur sapientia et intelligentia. (Quid reliqua significant, supra, n. 514 [c] , explicatum est.)

3] 18):

(haec quoque supra, n. 433 [c] et 483, explicata sunt): per "fontem" qui "e Domo Jehovae exibit" significatur verum doctrinae e caelo a Domino; per "flumen schittim" quod irrigabit, significatur illustratio intellectus.

[11] Apud Ezechielem,

"Aquae exeuntes de sub limine Domus" Dei "versus orientem:.... vir duxit me et reduxit me super ripa fluvii; cum redirem, ecce super ripa fluvii arbor multa valde hinc et illinc: dixit, .... Omnis anima vivens quae reptat, quocunque venerint fluvii, vivet; unde fit piscis multus valde, quia veniunt eo aquae hae, et sanantur, ut Vivat omne quo venerit fluvius:.... porro juxta fluvium ascendit super ripa ejus hinc et illinc omnis arbor cibi, cujus non decidit folium, neque consumitur fructus ejus; in menses suos renascitur, quia aquae ejus e sanctuario sunt exeuntes" (47:1-12):

haec quoque explicata sunt supra (n. 422 [c] et 513 [a]); ex quibus patet quod per "aquas exeuntes e Domo Dei versus orientem" significetur Divinum Verum procedens a Domino, influens apud illos qui in bono amoris sunt; et quod per "fluvium, super cujus ripa omnis arbor cibi, et a cujus aquis omnis anima reptans vivit, unde piscis multus", significetur intelligentia ex receptione Divini Veri; unde omnia apud hominem, tam ejus affectiones et perceptiones quam cognitiones et scientifica, et inde cogitationes, vitam spiritualem adipiscuntur.

[12] Apud Jeremiam,

"Benedictus vir qui confidit in Jehovah;.... erit sicut arbor plantata juxta aquas, et juxta fluvium emittit radices suas; neque videbit cum venerit aestus, sed erit folium ejus viride" (17:7, 8):

per "arborem plantatam juxta aquas" intelligitur homo apud quem vera a Domino sunt; per "juxta fluvium emittit radices suas" intelligitur extensio intelligentiae a spirituali homine in naturalem. (Reliqua videantur explicata supra, n. 481.)

Ubi in Verbo de arboribus et hortis agitur, ibi etiam dicitur de aquis et fluviis irrigantibus, ex causa quia per "arbores" significantur perceptiones et cognitiones, ac per "aquas" et "fluvios" vera et inde intellectus; nam absque intellectu veritatum, est homo Sicut hortus ubi non aqua, cujus arbores arescunt:

[13]

- Ut apud Mosen,

"Sicut valles plantantur, sicut hortus juxta fluvium, sicut santalos plantavit Jehovah, sicut cedros juxta aquas" (Numeri 24:6, 7):

haec de filiis Israelis, per quos significatur ecclesia, quae tunc plantanda; quae ecclesia comparatur vallibus quae plantantur, et horto juxta fluvium, quia per "valles" significatur intelligentia naturalis hominis, et per "hortum" intelligentia spiritualis hominis; et comparatur santalis et cedris, quia per "santalos" significantur illa quae sunt naturalis hominis, et per "cedros" illa quae sunt rationalis hominis; quia omnia illa vivunt ex influxu Divini Veri a Domino, ideo dicuntur illa plantata "juxta fluvium" et "aquas", per quae significatur Divinum Verum influens, unde intelligentia.

[14] Quoniam per "Hortum in Edene" seu "Paradisum" intelligitur sapientia et intelligentia, quae fuit antiquissimis qui ante diluvium vixerunt, ideo ubi describitur sapientia eorum, etiam describitur influxus Divini Veri et inde intelligentiae, per

Fluvium qui "exivit ex Edene ad irrigandum hortum, et inde separabatur, et erat in quatuor capita" (Genesis 2:10, seq.):

"fluvius ex Edene" significat sapientiam ex amore, qui est Eden; "ad irrigandum hortum" est ad dandum intelligentiam: descriptio intelligentiae fit per "quatuor fluvios", de quibus ibi agitur. (Sed hoc explicatum videatur in Arcanis Caelestibus n. 107-121.)

[15] Apud Ezechielem,

"Aschur cedrus in Libano aquae crescere fecerunt eam, abyssus altam fecit eam, ita ut cum fluviis suis iverit circa plantam suam, et aquaeductus suos emiserit ad omnes arbores agri" (31:3, 4):

"Aschur" significat rationalem hominem seu rationale hominis; similiter "cedrus in Libano": et quia genuinum rationale perficitur a cognitionibus veri et boni, dicitur quod "aquae crescere fecerint eam, et abyssus altam fecerit eam"; "aquae" sunt vera, et "abyssus" cognitiones veri quae in naturali homine: incrementum intelligentiae significatur per quod " [cum] fluviis suis iverit circa plantam"; et multiplicatio cognitionum veri per quod "aquaeductus suos emiserit ad omnes arbores agri."

[16] Apud Davidem,

"Vitem ex Aegypto proficisci fecisti emisisti propagines ejus usque ad mare, et ad fluvium ramusculos ejus" (Psalmuss 80:9, 12 [B.A. 8, 11]):

per "vitem ex Aegypto" intelliguntur filii Israelis, qui "vitis" dicuntur quia representaverunt ecclesiam spiritualem, quam "vitis" in Verbo significat: commoratio eorum in Aegypto repraesentabat primam initiationem in res ecclesiae, nam "Aegyptus "significabat scientifica inservientia rebus ecclesiae; cum itaque "vitis" significat ecclesiam, et "Aegyptus" scientificum ei inserviens, patet quid in sensu spirituali significatur per "vitem ex Aegypto proficisci fecisti"; extensio intelligentiae ejus usque ad scientifica et ad rationalia, significetur per" Emisisti propagines ejus usque ad mare, et ramusculos ad fluvium"; "emittere propagines et ramusculos" significat multiplicationem et extensionem, "mare" significat scientificum, et "fluvius", hic Euphrates, rationale. Extensio ecclesiae, et multiplicatio veritatum ejus, et inde intelligentiae, describitur per terrae Canaanis extensionem ad Mare Suph, Mare Philisthaeorum, et ad fluvium Euphratem,

[17] apud Mosen,

"Ponam terminum tuum ² a Mare Suph usque ad Mare Philisthaeorum, et a deserto usque ad fluvium" (Exodus 23:31):

per "terminos terrae Canaanis" significantur ultima ecclesiae, quae sunt scientifica vera, cognitiones veri et boni ex Verbo, et rationalia; per "Mare Suph" significatur scientificum verum; per "Mare Philisthaeorum", ubi erat Tyrus et Sidon, significantur cognitiones veri et boni ex sensu litterae Verbi; et per "fluvium Euphratem" significatur rationale: nam scientifica inserviunt cognitionibus veri et boni ex Verbo, et hae cum illis inserviunt rationali, et rationale inservit intelligentiae, quae datur per vera spiritualia conjuncta bono spirituali.

[18] Simile quod de ecclesia et ejus extensione, etiam de potentia Domini super omnia caeli et eccleSiae, dicitur apud Davidem,

"Ponam in mari manum Ejus, et in fluviis dextram Ejus" (Psalmuss 89:26 [B.A. 25]):

haec de Davide, per quem ibi intelligitur Dominus; potentia Domini usque ad ultima caeli et ecclesiae, ita super totum caelum et super omne ecclesiae, significatur per "ponere in mari manum et in fluviis dextram"; potentia significatur per "manum" et "dextram", et ultima caeli et ecclesiae per "mare" et per "fluvios": ultima caeli sunt maria" et sunt "fluvii", ut supra aliquoties dictum est; haec repraesentata sunt per bina maria, et per binos fluvios, qui erant termini terrae Canaanis; bina maria erant mare Aegypti et mare Philisthaeorum, ubi Tyrus et Sidon; et bini fluvii erant Euphrates et Jordanes: sed Jordanes erat terminus inter terram Canaanem interiorem et exteriorem; in hac erant tribus Reubenis et Gadis, ac dimidia tribus Menassis. Similiter apud Sachariam,

"Dominari Ipsius a mari usque ad mare, et a fluvio Usque ad fines terrae" (9:10):

haec etiam de Domino, per quae similia intelliguntur; dominium Ipsius usque ad ultima caeli et ecclesiae est super omnia caeli et ecclesiae, ultima enim sunt termini.

[19] Apud Davidem,

"Firmatus thronus tuus ex tunc, ab aeterno Tu; sustulerunt flumina, Jehovah, sustulerunt flumina vocem suam, sustulerunt flumina fragorem suum: prae vocibus aquarum multarum magnificarum, prae fluctibus maris, magnificus Jehovah" (Psalmuss 93:2-4)

haec quoque de Domino; dominium Ipsius ab aeterno in aeternum super caelum et terram significatur per "Firmatus thronus tuus ex tunc, ab aeterno Tu": glorificatio Domini propter adventum Ipsius, et inde salvationem generis humani, significatur per quod "flumina sustulerint vocem suam" et "fragorem suum"; per "flumina" hic ter nominata significantur omnia quae sunt intelligentiae hominis in interno homine, et omnia quae in externo: Divinum Verum ab Ipso, per quod potentia, et per quod salvatio, significatur per "voces aquarum multarum magnificarum prae fluctibus maris"; "aquae" sunt vera, "voces aquarum multarum magnificarum" sunt Divina vera.

[20] Glorificatio et celebratio Domini ex gaudio cordis describitur ita alibi apud Davidem,

"Sonitum edat mare et plenitudo ejus, orbis et habitantes in eo; flumina plaudant manu, una montes jubilent" (Psalmuss 98:7, 8):

per illa verba significatur glorificatio Domini ab universo caelo: glorificatio ab ultimis ejus significatur per "Sonitum edat mare et plenitudo ejus"; glorificatio a toto caelo significatur per "Sonitum edat orbis et habitantes in eo"; "orbis" significat universum caelum quoad vera ejus, et "habitantes in eo" significant universum caelum quoad bona ejus; "habitatores" in Verbo significant illos qui in bonis caeli et ecclesiae sunt, ita bona illorum: glorificatio Domini per vera quae sunt intelligentiae, et per bona quae sunt amoris, significatur per "Flumina plaudant manu, una montes jubilent"; "flumina" sunt vera intelligentiae, et "montes" sunt bona amoris.

[21] Divinum Verum a Domino, ex quo recepto intelligentia, significatur per "aquas e petra in Chorebo" (Exodus 17:6), de qua ita apud Davidem,

"Diffidit petras in deserto, et bibere fecit abyssos magnas, et eduxit fluenta e petra; et descendere fecit aquas sicut flumina; percussit petram ut aquae emanarent, et fluvii effluxerunt" (Psalmuss 78:15, 16, 20);

et alibi,

"Aperuit Petram, ut effluerent aquae; iverunt in siccitatibus fluvii" (Psalmuss 105:41):

per "Petram" ibi intelligitur Dominus; et per "aquas" quae inde effluxerunt, intelligitur Divinum Verum ab Ipso; et per "fluvios" significatur intelligentia et sapientia inde; per "bibere abyssos magnas " significatur haurire et percipere arcana sapientiae.

[22] Apud Johannem,

Jesus dixit, "Si quis sitiverit, venito ad Me et bibito; quisquis" Venit ad Me, "sicut dixit scriptura, flumina e ventre ejus fluent aquae viventis: hoc dixit de spiritu, quem accepturi credentes in Ipsum" (7:37, 38 [, 39]):

per "venire ad Dominum et bibere" significatur ab Ipso recipere vera doctrinae et eorum fidem: quod inde intelligentia spiritualis, significatur per quod "flumina e ventre ejus fluent aquae viventis"; "aqua vivens" est Divinum Verum quod unice est a Domino, "flumina" sunt illa quae intelligentiae, et "venter" significat cogitationem ex memoria, correspondet enim illi: et quia per "flumina aquae viventis" significatur intelligentia per Divinum Verum a Domino, ideo adjicitur, "Haec dixit de spiritu quem accepturi credentes in Ipsum"; "spiritus" quem accepturi a Domino est Divinum Verum et inde intelligentia; quare etiam Dominus vocat spiritum quem acciperent,

"Spiritum veritatis" (Joh. cap. 14:16-18; 16:7-15).

[23] Apud Davidem,

Jehovah "super maria fundavit" orbem, "et super flumina stabilivit eum" (Psalmuss 21:2):

per "orbem" significatur caelum et ecclesia in toto complexu "maria" significantur cognitiones et scientiae, quae sunt ultima ecclesiae, in specie cognitiones veri et boni quales sunt in sensu litterae Verbi; per "flumina" significatur introductio per illas ad intelligentiam caelestem. Ex his constare potest quid per illa verba in sensu spirituali intelligitur; quod nempe interiora caeli et ecclesiae, quae vocantur caelestia et spiritualia, fundentur super cognitionibus veri et boni, quae in sensu litterae Verbi, rationaliter intellectis. Dicitur quod "fundaverit orbem super maria, et stabiliverit super flumina", quia maria et fluvii sunt in terminis caeli, repraesentata per Mare Suph, Mare Philisthaeorum, fluvium Euphratem, et fluvium Jordanem, quae erant termini terrae Canaanis; et quia "ultima" in Verbo significant infima, dicitur quod "Jehovah fundaverit" et "stabiliverit" super illa. Quod non tellus super maribus et super fluviis fundata sit, constat.

[24] Apud eundem,

"Dominus ad dextram tuam, percussit in die irae suae reges, judicavit inter gentes, implevit cadaveribus, percussit caput super terram multam, e flumine in via bibit, propterea exaltabit caput" (Psalmuss 110:5-7):

haec dicta sunt de Domino, et de pugna Ipsius contra falsa et mala quae ex infernis, et de horum subjugatione: per "reges" intelliguntur falsa ex inferno, per "gentes" intelliguntur mala inde; Divina Ipsius potentia intelligitur per "Dominus ad dextram"; falsorum et malorum ex infernis subjugatio et destructio significatur per quod "percusserit illos in die irae suae, judicaverit inter gentes, et impleverit cadaveribus": per "caput", quod percussit in terram multam, intelligitur amor sui, ex quo omnia mala et falsa; "percutere in terram multam" significat destructionem totalem et damnationem: per "flumen", e quo caput bibit et propter quod exaltabit se, significatur Verbum in littera; "bibere ex illo" est aliquid inde discere, et "exaltare caput" est tamdiu repugnare; omnes enim qui in falsis ex malo sunt, non prius in infernum possunt dejici quam dum illis ablata sunt illa quae sciunt ex Verbo, quoniam omnia Verbi communicant cum caelo, per quam communicationem exaltant caput; sed illis ablatis in infernum dejiciuntur. Hic sensus est illorum verborum, qui absque sensu spirituali, et absque cognitione de Verbo quale est, nemini patet.

[25] Apud Habakuk,

"Num fluviis succensuit Jehovah? num contra fluvios ira tua? num contra mare excandescentia tua? quia equitas super equis tuis, currus tui salus" (3:8):

ita supplicatur ut ecclesia custodiatur et non pereat; per "fluvios" et per "mare" significantur omnia ecclesiae, quia sunt ultima ejus (ut supra); per "equitare super equis", dum de Jehovah, hoc est, Domino, significatur Divina Sapientia quae inest Verbo; et per "currus" significantur doctrinalia inde.

[26] Apud Davidem,

"Non timebimus cum mutabitur terra, et cum movebuntur montes ³ in corde marium: tumultuabuntur, turbabuntur aquae ejus, contremiscent montes in exaltatione ejus. Fluvius, cujus rivi laetificabunt urbem Dei sanctam, habitationes Altissimi, Deus in medio ejus, non dimovebitur" (Psalmuss 46:3-5 [, 62-5]):

haec in sensu spirituali involvunt, quod tametsi ecclesia cum omnibus ejus perit, usque non periturum sit Verbum et Divinum ibi Verum; per "terram" enim significatur ecclesia, per "montes" bona amoris, per "aquas" vera, et per "mutari", "commoveri", "tumultuari", "turbari" et "contremiscere", status illorum quando pereunt, ac loco eorum intrant falsa et mala; proinde status ecclesiae quando quoad bona vastatur et quoad vera desolatur: (sed videatur supra, n. 304 [c] et 405 [h] , ubi illa penitius explicata sunt): quod non periturum sit Verbum seu Divinum Verum pro ecclesia, significatur per quod "fluvius, cujus rivi laetificabunt urbem Dei, non mutabitur"; "fluvius" significat hic simile cum "fonte", nempe Verbum, quia dicuntur "rivi ejus", per quos significantur vera; "urbs Dei" significat ecclesiam quoad doctrinam; "laetificare" significat influxum et receptionem ex gaudio cordis; et "non mutari" significat non perire quoad aliquid.

[27] Apud Esaiam,

"Tunc deficient aquae ⁴ in mari, et fluvius exsiccabitur et exarescet, et recedent flumina; comminuentur, et exsiccabuntur fluvii Aegypti, calamus et ulva marcescent, papyri juxta flumen, juxta os fluminis, et omne semen fluminis exarescet, impelletur, et non erit" (19:5-7):

haec dicta sunt de Aegypto, per quam significatur scientificum quod est naturalis hominis; et per "flumen" ejus, cognitio et apperceptio veri, et in opposito sensu apperceptio falsi; quod illa peritura sint, significatur per quod "flumen exsiccabitur et exarescet"; quod sic non amplius erunt vera, ne quidem vera naturalia et sensualia, quae sunt infima, significatur per quod "calamus et ulva marcescent, papyri juxta flumen, et omne semen fluminis exarescet, impelletur et non erit."

[28] Apud eundem,

"Ego fodi et bibi aquas, et exsiccabo vola gressuum meorum omnes fluvios Aegypti" (37:25):

verba Sancheribi regis Aschuris, per quem significatur rationale perversum, destruens omnem cognitionem et apperceptionem Veri; hoc significatur per quod "exsiccabit vola gressuum suorum omnes fluvios Aegypti." Quod "fluvii Aegypti" significent cognitiones et apperceptiones veri, est quia "Aegyptus" significat naturalem hominem quoad scientifica, et naturali homini est cognitio et apperceptio, sicut est spirituali homini intelligentia.

[29] Apud Ezechielem,

"Evaginabunt gladios suos contra Aegyptum, ut impleant terram confosso: tunc dabo fluvios aridam, et vendam terram in manum malorum, et vastabo terram et plenitudinem ejus per manum alienorum" (30:11, 12):

per "Aegyptum" significatur scientificum quod naturalis hominis inserviens intelligentiae rationalis et spiritualis hominis: quod scientifica vera destruentur per falsa, significatur per "Evaginabunt gladios suos contra Aegyptum"; per "gladios" significantur falsa destruentia vera: per "confossum" significatur qui periit per falsa: per "dare fluvios aridam", significatur quod nulla amplius cognitio et apperceptio veri: "vendere terram in manum malorum, et vastare illam per manum alienorum", significat destruere per mala et per falsa; "alieni" significant falsa.

[30] Apud Sachariam,

"Exsiccabuntur omnes profunditates fluminis, et dejicietur superbia Aschuris, et baculus Aegypti recedet" (10:11):

"exsiccabuntur omnes profunditates fluminis", nempe Euphratis, significat quod omnes acutae ratiocinationes ex propria intelligentia periturae sint; "superbia Aschuris" significat propriam intelligentiam, quae est rationalis perversi; "baculus Aegypti recedet" significat quod scientifica inservientia ratiociniis nihil valitura sint.

[31] Apud Esaiam,

"Vastabo montes et colles, et omnem herbam eorum arefaciam, et ponam fluvios in insulas, et stagna exsiccabo " (42:15):

"Vastabo montes et colles" significat quod peritura sint bona amoris et charitatis; "omnem herbam eorum arefaciam" significat quod peritura sint vera quae ex bonis illis; "ponam fluvios in insulas et stagna exsiccabo" significat quod peritura sit intelligentia et cognitio veri,

[32] Apud eundem,

"Ecce per increpationem meam exsicco mare, pono fluvios in desertum, putrescet piscis eorum, eo quod non sit aqua, et morietur" (50:2):

(vide supra, n. 342 [c] , ubi explicata sunt): apud Nahum,

"Increpans mare, et exsiccat illud, ac omnia flumina arefacit" (1:4);

apud Davidem,

Jehovah "ponit fluvios [in] desertum, et exitus aquarum in siccitatem" (Psalmuss 107:33);

apud Hiobum,

"Exspirat homo, ubi est? abeunt aquae ex mari, et fluvius exsiccatur et exarescit" (14:10, 11).

[33] Hactenus ostensum est quod per "fluvios" significetur intellectus veri ac intelligentia; quod autem in opposito sensu per "fluvios" significetur intellectus falsi et ratiocinatio ex propria intelligentia, quae est pro falsis contra vera, constat ex sequentibus locis:

- Apud Esaiam,

"Mittet in mari legatos.... ad gentem delineatam et conculcatam cujus terram depraedati sunt fluvii" (18:2):

per "fluvios" hic significantur falsa quae propriae intelligentiae, quae destruxerunt. (Quid reliqua significant, videatur supra, n. 304 [d] 331 [a] .) Apud eundem,

"Cum transibis per aquas, tecum Ego; et per fluvios, non submergent te" (43:2):

"transire per aquas et per fluvios et non submergi" significat quod falsa et ratiocinationes ex falsis contra vera non corrumpent.

[34] Apud ⁵ Jeremiam,

"Ecce aquae ascendentes ex septentrione, quae ⁶ sicut flumen inundans, inundabunt terram et plenitudinem ejus" (47:2):

"aquae ex septentrione" significant falsa doctrinae quae ex propria intelligentia: quae comparantur "flumini inundanti terram", quia per "flumen" significatur ratiocinatio ex falsis, per "terram" ecclesia; hujus destructio per falsa per "inundationem a flumine."

[35] Apud Davidem,

"Nisi Jehovah esset pro nobis, cum insurgit contra nos homo tunc aquae submersissent nos, fluvius transivisset super animam nostram, tunc transivissent super animam nostram aquae superbi" (Psalmuss 124:2, 4, 5):

per "aquas superbi", de quibus hic agitur, significantur falsa faventia amori sui et confirmantia illum, tum falsa doctrinae quae ex propria intelligentia; per "fluvium" significatur ratiocinatio ex illis contra vera; inde patet quid intelligitur per "Nisi Jehovah esset pro nobis cum insurgit contra nos homo", quod nempe cum homo ex se, suo amore et ex propria intelligentia insurgit et conatur destruere vera ecclesiae; agitur enim de Israele, per quem significatur ecclesia: per "aquas" quae submersissent eos, et per "fluvios" qui transivissent super animam eorum, significantur falsa et ratiocinationes ex illis, et inde destructio vitae spiritualis, quae homini est per vera et per vitam secundum illa; per "aquas" significantur falsa, per "fluvios" ratiocinationes ex illis, et per "submergere et transire super animam", destructio vitae spiritualis.

[36] Apud Esaiam,

"Ecce Dominus ascendere faciet super eos aquas fluvii validas et multas, regem Aschuris, et omnem gloriam ejus; et ascendet super omnes rivos ejus, et ibit super omnes ripas ejus; ibit per Jehudam, et inundabit" (8:7 [, 8]):

per "Aschurem" et ejus regem in Verbo significatur rationale, hic rationale perversum; inde per "fluvium ejus", qui erat Euphrates, intelligitur ratiocinatio; et per "aquas fluvii" intelliguntur falsa per ratiocinationes confirmata; haec itaque significantur per "aquas fluvii validas et multas", quae "validae" dicuntur ex cupiditate, et "multae" ex falsitate: abundantia falsorum ex malo destruentium vera boni ecclesiae, significatur per quod "aquae fluvii ascendent super omnes rivos ejus, et super omnes ripas", et quod "ibit per Jehudam, et inundabit"; per "Jehudam" significatur ecclesia ubi Verbum.

[37] Apud Jeremiam,

"Quid tibi cum via Aegypti, ut bibas aquas Schichoris? aut quid tibi cum via Assyriae, ut bibas aquas fluvii?" (2:18):

per "aquas Schichoris" seu Aegypti, significantur scientifica falsa, seu scientifica confirmantia falsa; et per "aquas fluvii" significantur falsa ratiocinia ex illis, ita quae sunt ex propria intelligentia; quod haec et illa non haurienda sint, significatur per illa verba.

[38] Apud eundem,

"Septentrionem versus, juxta litus fluvii Euphratis, impegerunt et ceci derunt; quis hic sicut flumen ascendit? [cujus aquae] sicut flumina commoventur? Aegyptus sicut flumen ascendit, et sicut flumina commoventur aquae; dixit enim, Ascendam, obtegam terram, perdam urbem et habitantes in ea" (46:6-8):

per haec significatur destructio ecclesiae et ejus veritatum per falsa ratiocinia ex scientificis confirmantibus; per "septentrionem" significatur apud quos falsum, et unde; per "fluvium Euphratem " falsa ratiocinia; per "Aegyptum" scientifica confirmantia; per "aquas" quae commoventur ipsa falsa; et per "ascendere, obtegere terram, perdere urbem et habitantes in ea", significatur destructio ecclesiae et ejus doctrinae; "terra" est ecclesia, "urbs" est doctrina veri, et "habitantes" sunt bona ejus.

Similia significantur per "fluvium Aegypti" Nilum, et per "fluvium Assyriae" Euphratem, alibi in Verbo (ut Esai., cap. 7:18, 19; 11:15, 16: Ezech., cap. 29:3, 4, 5, 10; 31:15; 32:2; Psalmuss 74:14, 15; Ps. 78:44 ⁷ ; ⁸ Exod. 7:17-21; Psalmuss 137:1 ⁹ );

apud Davidem,

"Circumdederunt me funes mortis, et flumina Belialis terruerunt me" (Psalmuss 18:5 [B.A. 4]);

apud Matthaeum,

"Descendit imber, venerunt flumina, et flarunt venti, et irruerunt in domum illam; tamen non cecidit, fundata enim erat super petra" (7:25, 27);

et apud Lucam,

"Unde inundatione facta, illisum flumen domui illi, sed non valuit dimovere eam, quoniam fundata erat super petra" (6:48, 49).

Poznámky pod čarou: