700. "Et visa est arca foederis ipsius in templo ipsius." - Quod significet Divinum Verum, per quod conjunctio est cum Domino, constat ex significatione "arcae foederis", quod sit Divinum Verum procede1is a Domino (de qua sequitur).

Quod "arca foederis" visa sit, erat quia apparuit "templum"; et in medio Templi Hierosolymae fuit arca, in qua repositae fuerunt binae tabulae Legis, per quas in universali sensu significabatur Divinum Verum procedens a Domino, ita Ipse Dominus, qui est Divinum Verum in caelis, ex quo etiam Dominus vocatur Verbum apud Johannem (1:1, 2, 14).

Quod "arca" hoc significet, erat quia Tentorium conventus repraesentabat tres caelos; atrium ejus ultimum seu primum caelum; ipsum Tentorium usque ad velum, ubi erant mensa pro panibus, altare suffitus et candelabrum, repraesentabat medium seu secundum caelum; et arca quae erat intra velum, super qua erat propitiatorium cum cherubis, repraesentabat intimum seu tertium caelum; et ipsa Lex, quae erat in arca, repraesentabat Dominum quoad Divinum Verum seu Verbum: et quia conjunctio cum Domino est per Verbum, ideo arca illa vocabatur "arca foederis"; "foedus" enim significat conjunctionem. (Quod Tentorium seu Tabernaculum repraesentaverit formam caeli, et quod una cum atrio repraesentaverit tres caelos, et quod sanctum sanctorum, quod erat intimum, ubi arca, in qua tabulae Legis, repraesentaverit tertium seu intimum caelum, et quod Lex seu Testimonium Ipsum Dominum, videatur in Arcanis Caelestibus, n. 3478, 9457, 9481, 9485. Et quod "tabernaculum" aeque ac "templum" in supremo sensu significaverit Dominum, in sensu respectivo caelum et ecclesiam, et inde sanctum cultus etiam ibi, n. 9457, 9481, 10242, 10245, ¹ 10304, 10545.

Quod "foedus" in Verbo significet conjunctionem; et quod omnia ecclesiae tam interna quam externa sint signa foederis, et quod dicantur "foedus" quia per illa conjunctio, etiam in Arcanis Caelestibus, n. 665, 666, 1023, 1038, 1864, 1996, 2003, 2021, 2037, 6804, 8767, 8778, 9396, 9416, 10632. Quod inde Lex promulgata in Monte Sinai dicta sit "foedus", et arca in qua illa Lex, "arca foederis", etiam ibi, n. 6804, 9416.)

[2] Quod arca cum foedere seu cum Testimonio incluso, significet Dominum quoad Divinum caeleste, quod est Divinum Verum in intimo seu tertio caelo, constare potest ex illis quae de arca dicuntur in Verbo:

– Ut apud Mosen,

"Facient Mihi sanctuarium, ut habitem in medio eorum, juxta omne quod Ego monstravi tibi, formam Habitaculi:.... imprimis facient arcam ex lignis schittim, .... et obduces eam auro puro, intus et foris obduces eam: et facies ei limbum auri.... ; quatuor annulos auri" pro vectibus;.... et dabis in arcam Testimonium quod dabo tibi: et facies propitiatorium ex auro puro, .... et facies duos cherubos ex auro, solidum facies eos.... ex propitiatorio, .... ita ut cherubi expandant alas.., et obtegant alis suis propitiatorium, et facies eorum.... versus propitiatorium:.... et in arcam dabis Testimonium, .... et conveniam te ibi, et loquar tecum desuper propitiatorio ab inter duos cherubos, qui super arca Testimonii, omne quod praecepturus tibi ad filios Israelis" (Exodus 25:8-22).

"Facies velum ex hyacinthino et purpura et coccineo dibapho et xylino intertexto.... cum cherubis: dabis illud super quatuor columnas ex schittim obductas auro;.... et dabis velum sub ansulas, et inferes eo intra velum arcam Testimonii, ita ut velum discrimen faciat vobis inter sanctum et inter sanctum sanctorum; et dabis velum ante arcam..in sancto sanctorum" (Exod 26:31-34):

supra dictum est quod Tentorium, ubi arca, candelabrum, mensa pro panibus, et altare pro suffitu, una cum atrio, repraesentaverit tres caelos, et quod locus intra velum, ubi erat arca in qua Lex seu Testimonium, repraesentaverit tertium caelum; quod is locus repraesentaverit id caelum, fuit quia ibi erat Lex, per quam intelligitur Dominus quoad Divinum Verum seu quoad Verbum, nam "Lex" illa in lato sensu id Significat, ac Divinum Verum procedens a Domino format caelos. Hoc recipitur valde pure ab angelis tertii caeli, quia in conjunctione cum Domino sunt per amorem in Ipsum; sunt enim omnes angeli in illo caelo in amore in Dominum; quapropter vident Divinum Verum in se sicut insitum, tametsi continue influit a Domino; inde est quod id caelum prae reliquis caelis, qui inferiores sunt, dicatur in Domino esse, quia in Divino quod procedit ab Ipso.

[3] Hoc caelum repraesentatum est per arcam in qua Lex, hoc est, Dominus: inde erat quod arca esset obducta auro intus et foris, et quod propitiatorium esset supra arcam, et super propitiatorio et ex illo duo cherubi qui fuerunt ex puro auro; "aurum" enim ex correspondentia significat bonum amoris, in quo sunt angeli tertii caeli; per "propitiatorium" significabatur auditio et receptio omnium cultus qui ex bono amoris a Domino, et per "cherubos" significabatur providentia Domini ac tutela, ne adeatur nisi quam per bonum amoris; et id caelum cum angelis ibi tutatur, ne aliquid ad Ipsum Dominum elevetur nisi quod ex bono amoris in Ipsum ab Ipso procedit: omnis enim cultus Dei transit per caelos usque ad Dominum, ac in via purificatur, usque dum elevatur ad tertium caelum, ac ibi ² aditur et recipitur a Domino; reliqua, quae impura sunt, in via absterguntur: inde est quod cherubi ex auro super propitiatorio, quod super arca, positi fuerint: et inde est quod ille locus dictus fuerit "sanctuarium", et quoque "sanctum sanctorum", et quod discriminatum fuerit ab exteriore parte Tabernaculi per velum.

[4] Quod Tentorium una cum atrio repraesentaverit tres caelos, constare etiam ex eo potest, quod omnia quae apud filios Israelis instituta erant, repraesentativa caelestium fuerint; nam ipsa ecclesia fuit ecclesia repraesentativa; ita imprimis Tabernaculum una cum altari fuit sanctissimum cultus, super altari enim peragebatur cultus per holocausta et sacrificia, et in Tabernaculo per suffitiones, perque lucernas quae ibi cottidie accendebantur, et per panes qui etiam super mensa cottidie ordinabantur; haec omnia repraesentabant omnem cultum in caelo et in ecclesia, et ipsum Tentorium cum arca ipsos caelos: inde erat quod Tabernaculum illud vocaretur "Habitaculum Jehovae Dei", sicut vocatur ipsum caelum. Quod repraesentati sint caeli per Tabernaculum, etiam constare potest ex eo, quod forma ejus monstrata sit Mosi a Domino super Monte Sinai; et quod monstratur in forma a Domino, hoc repraesentat vel caelum vel illa quae caeli sunt. Quod forma Tabernaculi monstrata sit Mosi super Monte Sinai, constat ex his quae dicta sunt Mosi,

"Faciant Mihi sanctuarium, ut habitem in medio eorum, juxta omne quod monstravi tibi, formam habitaculi"; et postea, "Vide et fac in forma eorum quam videre factus es in monte" (Exodus 25:8, 9, 40):

inde est quod dicatur "sanctuarium", et dicatur "ut habitem in medio eorum." Quod in specie concernit arcam, quid nempe illa, tum "propitiatorium" super ea, ut et "cherubi" super propitiatorio, significant, tum quid "limbus aureus" circum arcam, quidve "quatuor annuli pro vectibus", tum quid "velum", "ansulae", cum reliquis ibi, ³ significant, in Arcanis Caelestibus (a n. ⁴ 9484 ad 9577, 9670 ad 9680) videatur explicata.

[5] Ipsa sanctitas totius Tabernaculi fuit ex Testimonio, hoc est, ex duabus tabulis lapidum quibus Lex inscripta fuit, ex causa quia "Lex" significabat Dominum quoad Divinum Verum, et inde quoad Verbum, nam hoc est Divinum Verum. Quod Dominus sit Verbum, constat apud Johannem, ubi dicitur,

"Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum, .... et Verbum Caro factum est, et habitavit inter nos" (cap. 1:1, 2, 14).

Quod Lex, quae vocatur et "Testimonium" et "Foedus", data fuerit in arcam, et similiter Liber a Mose scriptus, constat ex his apud illum,

"Dabis in arcam Testimonium quod dabo tibi" (Exod 25:16; 40:20);

"Posui tabulas" Legis "in arca quam feceram, ut essent ibi, quemadmodum praeceperat mihi Jehovah" (Deuteronomius 10:5):

et de Libro Legis a Mose scripto,

"Cum absolvit Moses scribere verba Legis hujus super librum usque dum consummavit ea, praecepit Moses Levitis portantibus arcam", .... ut acciperent Librum Legis, et ponerent a latere arcae foederis, ut sit ibi in testem (Deutr. 31 [24,] 25, 26):

ex quo patet quod intus in arca non fuerint nisi quam duae tabulae lapidum, quibus inscripta fuit Lex, et quod a latere ejus esset Liber Mosis. Quod non nisi quam binae tabulae foederis fuerint in arca, constat ex Libro Primo Regum,

"Non in arca nisi duae tabulae lapidum, quas reposuit ibi Moses in Chorebo, foedus quod pepigit Jehovah cum filiis Israelis" (8:9).

Quod Liber Mosis qui a latere arcae repositus fuerat, postea exemptus et conservatus sit in Templo, constare potest ex eo, quod

Chilkia sacerdos magnus invenerit Librum Legis in domo Jehovae, et dederit Schaphani, qui dixit id ⁵ ad regem, et legit eum coram rege (2 Regnum 22:8-11).

[6] Quod per arcam repraesentatus sit Dominus quoad Divinum Verum, et inde significatum Divinum Verum quod a Domino, ita Verbum, etiam constare potest ex eo, quod inde locutus sit Dominus cum Mose; nam dicitur,

"In arcam dabis Testimonium et conveniam te ibi, et loquar tecum ab inter duos cherubos qui super arca Testimonii, omne quod praecepturus sum tibi ad filios Israelis" (Exodus 25:21, 22);

et alibi,

"Quando ingressus est Moses in Tentorium conventus, ut loqueretur cum Ipso, audivit vocem loquentis ad illum desuper propitiatorio, quod super arca Testimonii, ab inter duos cherubos; ita locutus est ad illum" (Numeri 7:89):

quod Dominus inde locutus sit ad Mosen, erat quia Lex erat ibi; et per "Legem" illam in sensu lato significatur Dominus quoad Verbum, et Dominus ex Verbo loquitur cum homine; quod "desuper propitiatorio inter duos cherubos", erat quia per "propitiatorium" significatur remotio falsitatum ex amoribus malis, et tunc receptio et auditio, et per "cherubos" tutela ne adeatur nisi quam per bonum amoris.

[7] Quoniam Dominus in caelo et in ecclesia est Divinum Verum seu Verbum, et hoc intelligitur per "Legem" inclusam arcae, et quia praesentia Domini est in Lege seu Verbo, ideo ubi fuit arca ibi fuit Jehovah seu Dominus, ut constare potest ex his apud Mosen,

"Dixit Moses" ad ⁶ Chobabum, "Ne quaeso relinque nos, quia novisti quomodo castrametandum nobis est in deserto, unde eris nobis [pro] oculis, et fiet quando iveris nobiscum, et fiet bonum illud quo benefaciet Jehovah nobis, benefaciemus etiam Tibi. Et profecti sunt a Monte Jehovae itinere trium dierum, et arca foederis Jehovae proficiscens coram illis itinere trium dierum ad investigandum illis requiem; et nubes Jehovae super illis interdiu, cum proficiscebantur e castris. Quando proficiscebatur arca, dixit Moses, Surge, Jehovah, ut ⁷ dispergantur inimici tui, et fugiant osores tui a coram faciebus tuis: et quando quiescebat illa, dixit, Redi, Jehovah, myriades chiliadum Israelis" (Numeri 10:31-36):

ex singulis his patet quod Jehovah seu Dominus ibi intelligatur per "arcam", propter praesentiam Ipsius in Lege quae in arca, ita propter praesentiam Ipsius in Verbo. Quia Dominus ibi intelligitur per "Legem", et inde per arcam", dixit Moses, "Surge, Jehovah, ut dispergantur inimici tui, et fugiant osores tui a coram faciebus tuis"; et cum quiescebat, dixit, "Redi, Jehovah, myriades chiliadum Israelis": sed eadem illa verba involvunt adhuc interiora, nempe quod Dominus per Divinum suum Verum ducat homines ac tutetur illos contra falsa et mala quae ab inferno, imprimis in tentationibus, quae in specie significantur per "profectiones filiorum Israelis in deserto quadraginta annis": quod ducat illos continue per Divinum suum Verum, significatur per quod "arca foederis Jehovae profecta sit coram illis itinere trium dierum ad investigandum illis requiem"; per "arcam Jehovae" intelligitur Dominus quoad Divinum Verum, per "proficisci itinere trium dierum" intelligitur auspicium et ductus a principio ad finem;

[8] et per "investigationem" significatur salvatio quae finis: tutatio autem a falsis et malis quae ab inferno, significatur per "nubem Jehovae super illis interdiu"; tum per verba Mosis cum proficiscebatur arca, "Surge, Jehovah, ut dispergantur inimici tui, et fugiant osores tui a coram faciebus tuis"; per "nubem Jehovae interdiu" significatur etiam tutela per Divinum Verum in ultimis quale est Verbum in sensu litterae; Dominus enim per hoc adiri etiam potest a malis, ac tutatur interiora Verbi, quae sunt caelestia et spiritualia; (quod "nubes" illud Verbi significet, videatur supra, n. 594): per "inimicos et osores" significantur falsa et mala quae ab inferno (per "inimicos" falsa, et per "osores" mala); ita quoque significantur inferna quoad illa: vera ex bono, quae post tentationes homini implantata sunt, significantur per "Quando quiescebat arca, dixit Moses, Redi, Jehovah, ⁸ myriades chiliadum Israelis"; "quiescentia arcae" significabat statum post tentationes, quando mala et falsa remota sunt; per "redire" significatur praesentia Domini tunc, nam in tentationibus apparet Dominus sicut absens; et per "myriades chiliadum Israelis" significantur vera ex bono implantata, ex quibus ecclesia.

(Quod "myriades" dicantur de veris, ac "chiliades" de bonis, videatur supra, n. 336.)

[9] Similia significantur per haec apud Davidem,

"Ecce audivimus de Ipso in Ephrata, invenimus Ipsum in agris silvae; intrabimus in habitacula Ipsius, incurvabimus nos scabello pedum Ipsius. Surge, Jehovah, ad requiem tuam, Tu et arca fortitudinis tuae: sacerdotes tui induantur justitia, et sancti tui jubilent" (Psalmuss 132:6-9):

agitur in eo psalmo manifeste de Domino, qui etiam ibi intelligitur per "Davidem", ut constare potest ex eo quod dicatur, "Invenimus Ipsum in Ephrata, et in agris silvae"; tum quod "incurvarent se scabello pedum Ipsius"; "Ephratah" est Bethlechem ubi Dominus natus est, et per "Ephratam" significatur Verbum quoad sensum ejus naturalem, ac per "Bethlechem" Verbum quoad sensum ejus spiritualem, ac ibi voluit nasci quia Dominus est Verbum; per "agros silvae" significantur illa quae sensus naturalis Verbi sunt, ita quae sensus litterae; sensus spiritualis Verbi etiam significatur per "habitacula Ipsius", et inde etiam caelum, quia caelum in illo sensu est; ac per "scabellum pedum", cui se incurvabunt, significatur sensus naturalis Verbi, et inde etiam ecclesia in terris, quia haec in illo sensu est; (quod "scabellum pedum" Domini sit ecclesia in terris, videatur supra, n. 606):

[10] per "requiem", ad quam surgeret Jehovah, significatur unitio Divini ac Humani in Domino, ac conjunctio Ipsius cum caelo et ecclesia; et quia Domino quies et pax, et quoque illis qui in caelo et in ecclesia sunt, quando subjugavit inferna ac disposuit omnia ibi et in caelis in ordinem, dicitur, "Surge, Tu et arca fortitudinis tuae"; per "Tu" intelligitur Ipse Dominus, et per "arcam fortitudinis tuae" intelligitur Divinum Verum procedens ab Ipso, nam per hoc est Domino Divina potentia: per "sacerdotes" qui induentur justitia, et per "sanctos" qui jubilabunt, significantur similia quae per "chiliades et myriades Israelis", per "sacerdotes" illi qui in bono sunt, et per "sanctos" qui in veris, ita abstracte bona et vera caeli et ecclesiae. (Quod per "sacerdotes" in sensu abstracto significentur bona ecclesiae, videatur supra, n. 31 [b] fin. ; et quod per "sanctos" in illo sensu vera ecclesiae, etiam supra, n. 204, ⁹ 325 [a] ; plura ex illo psalmo videantur supra, n. 684 [c] .)

[11] Quoniam "arca", ex Lege quae in ea significabat Dominum quoad Divinum Verum, et quia omnipotentia est Domino ex Divino Bono per Divinum Verum, inde per arcam facta sunt miracula: ut quod per illam aquae Jordanis discissae sint, ut transirent filii Israelis in sicco; quod murus urbis Jerichuntis conciderit; quod Dago, deus Aschdodaeorum, deciderit coram illa, quodque Aschdodaei, Gittitae, Ekronitae, et Bethschemitae percussi fuerint plagis propter illam; quod Usa, quia tetigit illam, mortuus sit; quod ObedEdom, in cujus domum introducta est, benedictus sit: et quoniam historica illa involvunt arcana, quae per sensum illorum spiritualem unice patent, velim etiam illa explicare, ob finem ut sciatur quid arca in stricto et in lato sensu ¹⁰ significat. Primum, De aquis Jordanis discissis ut transirent filii Israelis in sicco; apud Joschuam,

Joschua et omnes filii Israelis "venerunt ad Jordanem usque; et a fine trium dierum.... praecipiebat..Joschua, dicendo, Quum videritis arcam foederis Jehovae..., et sacerdotes Levitas portantes illam, vos etiam proficiscemini e loco vestro, et ibitis post eam; sed spatium erit inter vos et inter eam quasi bis mille ulnarum; non appropinquabitis ad eam.".... Et sacerdotes "sustulerunt arcam foederis, et iverunt coram populo"; et dixit Joschua, "Quum veneritis usque ad extremitatem aquarum Jordanis, in Jordane subsistetis." Et dixit ad populum, "Ecce arca foederis Domini totius terrae, transiens coram vobis in Jordanem, et sumite vobis duodecim viros de tribubus Israelis;.... et quando quieverint plantae pedum sacerdotum portantium arcam Jehovae Domini totius terrae in aquis Jordanis, aquae Jordanis exscindentur, et aquae descendentes desuper consistent cumulo uno: et factum est, cum" sacerdotes "venerunt ad Jordanem, et pedes sacerdotum portantium arcam intincti essent in extremitate aquarum, et Jordan plenus erat, ut esse solebat...omnibus diebus messis, steterunt aquae descendentes desuper cumulo uno, elongando se valde ab Adam urbe, .... et descendentes super mare planitiei, mare salis, consumptae excisae sunt, ita ut populus transire posset versus Jerichuntem. Et steterunt sacerdotes.... in sicco in medio Jordanis, .... et universus" populus "transivit in sicco. .... Dein dixit Jehovah ad Joschuam, Accipite vobis... duodecim viros, unum..de tribu, et.... tollite e medio Jordanis de statione pedum sacerdotum duodecim lapides, quos transferetis vobiscum, et relinquetis in loco pernoctationis.... : fecerunt sic filii Israelis, et sustulerunt duodecim lapides e medio Jordanis.... juxta numerum tribuum Israelis, et transtulerunt eos in locum pernoctationis. .... Tunc postquam absolvit universus populus transire, transibat arca Jehovae et sacerdotes et factum est cum ascenderint sacerdotes, .... et avellerentur plantae pedum" illorum..., "redierunt aquae Jordanis in locum suum. .... Et Joschua duodecim lapides, quos sumpserunt ex Jordane, erexit in Gilgale" (Joshua 3:1-17; 4:1-20).

Omnia historica Verbi, aeque ac prophetica ejus, continent sensum spiritualem, in quo non agitur de filiis Israelis et de gentibus ac populis, sed de ecclesia et de ejus instauratione et progressione; nam hoc spirituale Verbi est, et historicum est naturale continens spirituale. Inde quoque omnia miracula quae in Verbo describuntur, ut miracula in Aegypto et postea in terra Canaane facta, involvunt talia quae caeli et ecclesiae sunt; per id etiam miracula illa sunt Divina.

[12] Per hoc miraculum significatur introductio fidelium in ecclesiam, et per ecclesiam in caelum. Per "filios Israelis" ibi in sensu spirituali intelliguntur fideles, qui postquam tentationes passi sunt, quae significantur per "errores illorum in deserto", introducuntur in ecclesiam; per "terram" enim "Canaanem", in quam filii Israelis introducti sunt, significatur ecclesia; et per "Jordanem" significatur primus ingressus in illam; et per "aquas Jordanis" significantur vera introducentia, quae vera sunt qualia vera sensus litteralis Verbi; nam illa etiam primum introducunt: ibi autem per "Jordanem" et ejus aquas significantur falsa mali quae ferunt ad infernum, ex causa quia terra Canaan tunc oppleta fuit gentibus idololatris, per quas significantur omnis generis mala et falsa, quae faciunt infernum; ob quam causam etiam expellendae erant, ut locus daretur instaurandae ecclesiae: et quia "aquae Jordanis" nunc falsa mali significabant, ideo discissae sunt et remotae, ut daretur filiis Israelis, per quos repraesentaretur ecclesia, transitus.

[13] Nunc quoniam Dominus solus removet et dissipat falsa mali quae ab inferno, et per Divina sua vera introducit fideles in ecclesiam et in caelum, et quia per arcam et Legem ei inclusam repraesentatus est Dominus quoad Divinum Verum, ideo jussum est ut arca praeiret populo, et sic duceret illum. Quare factum est, quod, "ut primum sacerdotes portantes arcam intingerent pedes in aquis Jordanis, aquae illae discinderentur et descenderent, ac populus in sicco transiret", et quod, postquam hoc factum est, aquae redirent: at tunc eaedem illae aquae significabant vera introducentia; erat enim Jordanes primus terminus terrae Canaanis, per quam, postquam filii Israelis in illam ingressi sunt, repraesentabatur ecclesia, et per illum fluvium introductio in illam.

[14] Quoniam per "aquas Jordanis" significabantur vera introducentia, ideo etiam mandatum est ut ex medio ejus tollerent duodecim lapides, et illos transferrent in primum locum ubi pernoctarent; et hoc quia "lapides" significant vera, et "duodecim lapides secundum numerum tribuum Israelis" significabant vera ecclesiae.

Quod "Joschua erexerit illos lapides in Gilgale ab oriente Jerichuntis", erat quia "Gilgal" significabat doctrinam veri naturalis inservientis pro introductione in ecclesiam. Ex his paucis patet quid caeli et ecclesiae per id miraculum repraesentatum est, et quod arca ex Lege in illa significaverit Dominum quoad Divinum Verum; quare etiam vocatur "Arca foederis Domini totius terrae", ex conjunctione cum Domino per Divinum Verum, nam per illud est conjunctio, quae significatur per "foedus"; et illud est quod facit caelum et ecclesiam, quae in specie per "totam terram" significantur, immo per quod "omnia facta et creata sunt" secundum Domini verba (Apud Johannem, cap. 1:1-3, 10; et apud Davidem, 33:6); per "Verbum" ibi intelligitur Divinum Verum.

[15] Secundum Miraculum, quod per arcam factum est, erat delapsus muri Jerichuntis, quod ita describitur apud Joschuam,

Urbs "Jericho erat clausa;.... et dixit Jehovah ad Joschuam, ..Dedi in manum tuam Jerichuntem et regem ejus, et fortes robore: circumibitis urbem omnes viri belli...vice una in die in sex diebus: et septem sacerdotes portabunt septem buccinas jubilantium coram arca: sed die septimo circumibitis urbem septem vicibus, et sacerdotes clangent buccinis;.... et tunc vociferabitur populus vociferatione magna, et cadet murus urbis subter se, et ascendet populus".... Dein Joschua circumire fecit urbem primo die una vice, sicut dictum est, post quam circumitionem redierunt in castra et pernoctarunt in castris; postridie similiter, "et septem sacerdotes portantes septem buccinas jubilantium ante arcam Jehovae, incedentes eundo et clanxerunt buccinis, ante quos vir belli incedens, et quoque claudens agmen incedens post arcam.., eundo et clangendo buccinis;.... sic fecerunt sex diebus;.... et septimo.... circumiverunt urbem septem vicibus; et vice septima.... populus vociferabatur;.... et cum audiret" hoc "populus, tunc murus urbis concidit sub se, et ascendit populus in urbem, .... et devotioni dedit omnia quae in urbe a mare usque ad feminam, a puero usque ad senem;.... et urbem combusserunt igne, et omnia quae in illa; tantummodo argentum et aurum, et vasa aeris et ferri dederunt in thesaurum domus Jehovae. Et adjuravit Joschua, dicendo, Maledictus vir contra Jehovam, qui surget et aedificabit urbem hanc..; pro suo primogenito fundabit eam, et pro minimo statuet valvas ejus" (Joshua 6:1-26).

Nemo scire potest Divinum quod huic miraculo inest, nisi sciat quid in terra Canaane significabat "urbs Jericho" quae combusta, quid "murus ejus" qui concidit, quid "habitatores" qui devotioni dati sunt, tum quid "aurum", "argentum", "vasa aeris et ferri", quae data in thesaurum domus Jehovae; insuper quid "clangere buccinis" et "vociferari", ut et quid "circumire sex diebus, et septies septimo die." Per "urbem Jericho" significatur instructio in cognitionibus boni et veri, per quas homo introducitur in ecclesiam; nam Jericho erat urbs non procul a Jordane, per quem fluvium significatur introductio in ecclesiam (ut supra dictum est); omnia enim loca in terra Canaane significativa caelestium et spiritualium, quae sunt ecclesiae, fuerunt, et hoc ab antiquissimis temporibus; et quia filii Israelis repraesentaturi erant ecclesiam, et Verbum apud illos conscriberetur, in quo loca illa nominanda erant, et significarent talia quae caeli et ecclesiae sunt, ideo filii Israelis illuc introducti sunt; [et inde fuit] quod "Jordanes fluvius" significaret introductionem illam, et "Jericho" instructionem: et quia "Jericho" significabat instructionem, etiam significabat bonum vitae, quia nemo instrui potest in veris doctrinae nisi qui in bono vitae est: sed cum terra Canaan possessa fuit a gentibus idololatris, significatio locorum et urbium in illa terra mutata est in contrarium, et inde tunc "Jericho" significabat profanationem veri et boni: ex his sequitur quod ipsa "urbs" significaverit doctrinam falsi et mali, quae pervertit vera et bona ecclesiae et profanavit illa, quod "murus" ejus falsa mali tutantia illam, et quod "habitatores" significaverint profanos; et quia omne profanum est ex amore infernali post agnitionem veri et boni, ideo urbs illa igne combusta est, habitatores ejus devotioni dati sunt, et murus ejus concidit; "ignis" enim significat amorem infernalem, "devotio" deletionem totalem, et "concidentia muri" nudationem pro omni malo et falso:

[16] per "sacerdotes clangentes buccinis" significabatur praedicatio Divini Veri a Divino Bono; per "vociferationem et acclamationem populi" significabatur consensus et confirmatio; per "circumitionem urbis" significabatur lustratio falsi et mali et ejus dissipatio per influxum Divini Veri a Domino, qui influxus significabatur per "circumlationem arcae": quod "sacerdotes numero septem essent", et quod "circumiretur urbs septem diebus, ac septies septimo die", significabat sanctum et sanctam praedicationem Divini Veri, nam "septem" significant sanctum et in opposito sensu profanum; quare quia sanctum ab una parte erat et profanum ab altera, "septem erant sacerdotes" cum "Septem buccinis", et "septies circumibatur urbs."

[17] Quod aurum, argentum, vasa aeris et ferri, data sint in thesaurum domus Jehovae", erat quia significabant cognitiones veri et boni spiritualis et naturalis; "aurum et argentum" cognitiones veri et boni spiritualis, ac "vasa aeris et ferri" cognitiones veri et boni naturalis, quae apud illos qui profanant vertuntur in dira falsa et mala; sed quia usque sunt cognitiones, tametsi applicatae ad mala, inserviunt usui apud bonos per applicationem ad bona; ideo illa "data sunt in thesaurum domus Jehovae." Hoc etiam est quod intelligitur per "minas" quae ¹¹ auferrentur malis et darentur bonis, tum per "injustum mammona"; ut et per "aurum, argentum et vestes", quae filii Israelis abstulerunt Aegyptiis, et dein impenderunt Tabernaculo; et quoque per "aurum et argentum", quae David ex spoliis hostium congessit, et reliquit Salomoni ad aedificandum Templum.

[18] Quod "maledictus esset qui reaedificaret Jerichuntem", et quod "fundaret illam pro suo primogenito, et poneret valvas pro suo minimo", significabat profanationem Divini Veri a primo ejus ad ultimum, si alibi repraesentaretur instructio in eo quam in Hierosolyma, per quam significaretur ecclesia quoad doctrinam veri et boni, et quoad instructionem ex Verbo: quod illa profanatio facta sit sub rege Achabo a Chielo Bethelita, legitur in Libro Primo Regum (cap. 16:34); de quo rege dicitur quod malum fecerit in oculis Jehovae prae omnibus regibus Israelis (vers. 30, 33, ibi). Ex miraculo illo per arcam facto, etiam constare potest quod per eam, ex Lege in ea, repraesentatus sit Dominus quoad Divinum Verum, et inde per illam significatum sit Divinum Verum procedens a Domino.

[19] Tertium Miraculum, quod Dagon deus Aschdodaeorum deciderit coram arca, et quod Aschdodaei, Gittitae, Ekronitae et Bethschemitae percussi fuerint plagis propter illam, describitur ita in Libro Primo Samuelis,

"Exivit Israel contra Philisthaeos in bellum, .... et percussus est Israel coram Philisthaeis.... ad quatuor millia virorum;.... quare dixerunt seniores, Recipiamus ad nos e Schilunte arcam foederis Jehovae, et veniat in medio nostrorum, et liberet nos e manu hostium [nostrorum] :.... et deportarunt [inde] arcam foederis Jehovae Zebaoth sedentis super cherubis; et cum arca duo filii Eli.... .Et factum est cum veniret arca ad castra, acclamaret totus Israel acclamatione magna.... ; audiverunt Philisthaei.... , et cognoverunt quod arca Jehovae venisset ad castra, ac timuerunt sibi.., dicentes, Venit Deus ad castra;.... vae nobis, quis liberabit nos e manu deorum magnificorum horum? Hi dii qui percusserunt Aegyptios omni plaga...; sed fortes vos praestate, et estote in viros, Philisthaei, ne serviatis Hebraeis.... .Et pugnarunt Philisthaei et percussus est Israel. ...clade magna.... ad triginta millia peditum, et arca Dei capta est, et ambo filii Eli mortui.... .Ac Philisthaei sumpserunt arcam.., et deduxerunt eam...Aschdodum, .... in aedem Dagonis, et posuerunt eam juxta Dagonem. Cum mane surgerent Aschdodaei, ecce Dagon jacebat super faciebus suis in terra ante arcam Jehovae, .... et reposuerunt" Dagonem.... ; sed cum mane surgerent.... , Dagon jacebat super faciebus suis in terra ante arcam.., et simul caput Dagonis, et duae volae manuum ejus abscissae super limine. .... Et gravis facta est manus Jehovae super Aschdodaeos, .... et percussit eos haemorrhoidibus, Aschdodum et terminos ejus:.... tunc dixerunt Aschdodaei, Non manebit arca..Israelis apud nos:.... quare dixerunt satrapae Philisthaeorum, .... Ad Gath transferatur arca Dei Israelis", et transtulerunt illam ad Gath: "sed facta est manus Jehovae in urbe, .... et percussit viros urbis a minimo usque ad maximum, dum obturatae sunt illis haemorrhoides: quare miserunt arcam Dei Ekronem;.... sed clamaverunt Ekronitae", quod occidet eos;.... "et viri qui non mortui sunt, percussi sunt haemorrhoidibus;".... quare dixerunt satrapae, quod remitterent arcam in locum suum.... ."Cum manserat arca..in agro Philisthaeorum septem mensibus, vocarunt Philisthaei sacerdotes et divinatores, dicendo, Quid faciemus arcae Jehovae?...quomodo dimittemus eam in locum suum? Et dixerunt, .... Ne dimittite eam vacue, sed remittetis ei reatum, tunc sanabimini;.... nempe ad numerum satraparum Philisthaeorum, quinque haemorrhoides auri et quinque mures auri, quia plaga una omnibus, et satrapis vestris; facietis imagines haemorrhoidum vestrarum, et imagines murium vestrorum qui vastarunt terram;.... et facite plaustrum novum, et duas vaccas lactantes super quas non ascendit jugum, et alligate vaccas plaustro, et abducite filios earum domum, ...ac ponite arcam Jehovae super plaustro, et vasa auri.... ponite in capsa ad latus ejus.... ; et videte si via termini ascendat ad Bethschemesch:.... et fecerunt ita. .... Tunc recta incesserunt vaccae in via super via Bethschemesch in tramite uno..., et boarunt;.... et satrapae Philisthaeorum [euntes] post eas:.... et venit plaustrum in agrum Jehoschuae Bethschemitae, et stetit ibi, et ibi lapis magnus: tunc dissecuerunt ligna plaustri, et vaccas obtulerunt in holocaustum Jehovae. Et Levitae deposuerunt arcam Jehovae, et capsam...in qua vasa auri, ..super lapide illo magno; et viri Bethschemitae obtulerunt holocausta et sacrificarunt sacrificia.... Jehovae:.... sed percussi sunt Bethschemitae, quia viderunt arcam Jehovae, .... ad quinquagies mille et septuaginta viros. .... Sed viri Kiriathjearim ascendere fecerunt arcam Jehovae, et introduxerunt eam in domum Abinadabi in Gibea et mansit ibi viginti annis. .... Tunc dixit Samuel.... , Si toto corde vos revertimini ad Jehovam, removete deos alienigenae et Aschtharoth, et praeparate cor vestrum erga Jehovam, et servite Ipsi soli, tunc liberabit vos e manu Philisthaeorum" (cap. 4:1-11; 5:1-12; 6:1-21; et cap. 7:1-3).

Quod arca capta fuerit a Philisthaeis, et quod Philisthaei propter arcam in Aschdod, Gath et Ekrone, percussi fuerint haemorrhoidibus, et quod mures devastaverint terram eorum, et quod ibi et in Bethschemesh tot mortui sint, non sciri potest quid significant, nisi sciatur quid repraesentaverunt et inde significaverunt Philisthaei, et quid in specie Aschdodaei, Gittitae, Ekronitae, et Bethschemitae; tum quid significant "haemorrhoides", et quoque "mures", ut et "imagines eorum ex auro", et insuper quid "plaustrum novum", et "vaccae lactantes"; quod repraesentativa talium sint quae ecclesiae sunt, patet; nam quid alioqui foret quod Philisthaei percuterentur talibus plagis, et quod arca ita reduceretur

[20] Philisthaei repraesentarunt et inde significarunt illos qui nihili faciunt bonum amoris et charitatis, et inde nihili bonum vitae, ponendo omne religionis in scientia et cognitione; inde similes fuerunt illis hodie qui fidem solam, hoc est, fidem separatam a charitate, faciunt essentiale ecclesiae et essentiale salutis: inde erat quod vocati sint "praeputiati", nam "praeputiatus" significat expertem amoris spiritualis, ita boni; et quia illos intra ecclesiam referebant, ideo non fuerunt spirituales, sed mere naturales; nam qui bonum charitatis et vitae nihili facit, is fit mere naturalis, immo sensualis, et non amat nisi mundana; nec aliqua vera potest spiritualiter intelligere; vera quae naturaliter capit vel falsificat vel conspurcat; qui tales sunt, intelliguntur in Verbo per "Philisthaeos." Inde constare potest unde erat quod Philisthaei toties pugnaverint cum filiis Israelis, et quod nunc vicerint Philisthaei, et nunc filii Israelis. Vicerunt Philisthaei quando filii Israelis recesserunt a statutis et praeceptis, non faciendo illa; et vicerunt filii Israelis quando vixerunt secundum illa: vivere secundum praecepta et statuta erat illorum bonum amoris et bonum vitae. Quod filii Israelis nunc victi fuerint a Philisthaeis, fuit causa quia recesserunt a cultu Jehovae ad cultum aliorum deorum, et imprimis ad cultum Aschtharoth, ut constare potest ex verbis Samuelis ad illos (1 Samuelis 7:3); illa causa etiam fuit quod arca a Philisthaeis nunc capta fuerit.

[21] Dum scitur quod per Philisthaeos repraesentati sint et inde significati qui nihili faciunt bonum amoris, charitatis et vitae, sciri potest cur propter arcam percussi sint haemorrhoidibus, ac inde mortui, tum etiam cur mures devastarunt terram eorum; "haemorrhoides" enim significant verum conspurcatum malo vitae, quale est apud illos qui absque bono sunt; nam "sanguis" significat verum, et "sanies haemorrhoidum" verum conspurcatum, et "pars posterior", ubi haemorrhois, significat amorem naturalem, qui, apud illos qui non spirituales sunt, est amor mundi; ac "mures" significant falsa sensualis hominis, qui omnia ecclesiae, sicut mures agros et messes, et quoque olera sub terra, depascunt et consumunt: hae plagae illis fuerunt, quia tales fuerunt; qui enim absque bono sunt, illi vera conspurcant, et quoque omnia ecclesiae devastant. Quod haec facta sint propter arcam; erat quia "arca" significabat Divinum Verum quod procedit a Domino, et id non datur genuinum nisi apud illos qui in bono amoris et inde in bono vitae sunt; et cum Divinum Verum influit apud illos qui non in bono sunt, producit effectus qui correspondent falsis doctrinae et malis vitae eorum, similiter ac fit in mundo spirituali, cum Divinum Verum influit apud tales; tunc apparet conspurcatio veri et devastatio boni in similitudine haemorrhoidum et murium.

[22] Quod Dagon deus Aschdodaeorum, ex vicinia et praesentia arcae, dejectus sit in terram, et dein caput ejus ac volae manuum ejus conjectae sint super limen aedis ejus, erat quia "Dagon" significabat religiosum eorum, quod, quia erat absque spirituali bono, etiam erat absque omni intelligentia et absque omni potentia; "caput" enim significat intelligentiam, et "volae manuum" significant potentiam. Simile etiam fit in mundo spirituali, quando Divinum Verum influit e caelo apud tales; apparent enim tunc tanquam absque capite et absque volis manuum sint, quia absque intelligentia et potentia.

[23] Quod ex suasu sacerdotum et divinatorum fecerint imagines haemorrhoidum et murium ex auro, et illas posuerint ad latus arcae super plaustro novo, cui alligarunt duas vaccas lactantes, super quas non ascenderat jugum, erat causa quia "aurum" significat bonum amoris, quod sanat et purificat a falsis et malis quae per "haemorrhoides" et "mures" significantur; et quia "plaustrum" significat doctrinam veri naturalis, et "plaustrum novum illam illibatam et non a falsis mali illorum inquinatam; et "vacca lactans, super qua nondum fuerat jugum", bonum naturale nondum a falsis conspurcatum, nam "portare jugum" significat servire, hic falsis quae bonum conspurcant; et quia illa concordabant cum Divino Vero, quod per "arcam" significabatur, ideo repraesentativa illa adhibuerunt et applicuerunt, et postea Levitae illa obtulerunt in holocaustum, et id per ligna ex plaustro combusserunt.

[24] Quod arca cum donis deposita sit super lapide magno, juxta quam vaccae substiterunt, erat quia "lapis" significat Divinum Verum in ultimo ordinis. Quod sacerdotes et divinatores Philisthaeorum suaserint ut ita fieret, erat quia scientia correspondentiarum et repraesentationum fuit scientia communis eo tempore, erat enim theologia eorum, nota sacerdotibus et divinatoribus, qui erant eorum sapientes; sed quia plerique tunc mere naturales facti sunt, spectabant illa idololatrice colendo externa et non cogitando interna quae repraesentabantur. Ex his constare potest quid singula, quae supra ex Libro Samuelis allata sunt, in serie significant, et quod arca, ex Lege in illa, significet Divinum Verum procedens a Domino.

[25] Quarto, De binis miraculis per arcam, quod Usa mortuus sit, et quod ObedEdomus benedictus sit, ita memoratur in Libro Secundo Samuelis,

"Surrexit et abivit David, et universus populus qui cum illo e Baale Jehudae ad ascendere faciendum inde arcam Dei, cujus invocatur nomen, Nomen Jehovae Zebaoth insidentis cherubis super illa, et vehi fecerunt arcam Dei super curru novo, et deportarunt eam e domo Abinadabi quae in Gibea, atque Usa et Achjo filii Abinadabi ducentes currum... .... Et David et universa domus Israelis ludentes coram Jehovah super omnis generis lignis abietum, et citharis, et cum nabliis, et cum tympanis, et cum dulciariis, et cum cymbalis. Et cum venerunt ad aream Nachonis, emisit Usa in arcam, et apprehendit eam, eo quod declinassent boves: et exarsit ira Jehovae contra Usam, et percussit eum Deus propter errorem, ut mortuus sit ibi apud arcam Dei; et doluit Davidi super eo, .... et timuit David Jehovam in die illo, et dixit, Quomodo veniet ad me arca Jehovae? et non voluit David seponere apud se arcam Jehovae in urbe Davidis, sed declinavit eam in domum ObedEdomi Gittitae. Cum manserat arca Jehovae in domo" ejus "tribus mensibus, et benedixit Jehovah ObedEdomo et omni domui ejus, et hoc nuntiatum est regi Davidi, .... et ivit David et ascendere fecit arcam Dei e domo ObedEdomi in urbem Davidis cum gaudio: et... quando progressi sunt portantes arcam Jehovae sex passus, sacrificavit bovem et saginatum; et David saltavit ex omnibus viribus coram Jehovah, ...cinctus ephodo lini: et David et omnis domus Israelis ascendere facientes arcam Jehovae cum jubilo et cum sono buccinae et introduxerunt arcam Jehovae" in urbem Davidis, quae Zion, "et statuerunt eam in loco suo intra Tentorium, quod expanderat ei David" (6:1-17):

haec historica in sensu interno seu spirituali involvunt plura, quae exstare ad visum non possunt in sensu litterae, qui historicus: ut quid involvit quod arca deducta sit ex domo Abinadabi in domum ObedEdomi, et demum in urbem Davidis quae Zion; quod cum deduceretur luserint et clanxerint omnis generis instrumentis musicis, et quod ipse David saltaverit; tum quod arca deducta sit super curru novo, cui alligati fuerunt boves; ut et quod Usa filius Abinadabi mortuus sit, et quod ObedEdomus cum domo sua benedictus sit. Omnia illa, tametsi historica, in sinu suo recondunt talia quae caeli et ecclesiae sunt, similiter ac ipsa arca, quae, propter Legem in illa, repraesentabat Dominum quoad Divinum Verum; quare vocatur "Arca Dei, cujus invocatur nomen, nomen Jehovae Zebaoth insidentis cherubis": quod nunc deducta sit e domo Abinadabi, primum in domum ObedEdomi, et tandem in urbem Davidis quae Zion, involvit arcana, quae nemo scire potest nisi qui scit quid significavit "Gibea" et ibi "BaalJehudae", ubi fuit Abinadabus, et quid "Gath" ubi ObedEdomus, et tandem quid "Sion" ubi David. Omnes tractus cum urbibus in illis in terra Canaane fuerunt repraesentativi, sicut in mundo spirituali in regionibus ibi ac in urbibus earum. In qualibet regione et quoque in qualibet urbe in mundo spirituali, ad orientem et occidentem habitant qui in bono amoris sunt, ad orientem qui in bono amoris claro, et ad occidentem qui in bono amoris obscuro; ac ad meridiem et septentrionem ibi, habitant qui in luce veri sunt, ad meridiem qui. in luce veri clara, et ad septentrionem qui in luce veri obscura: similiter in terra, Canaane, in tractibus ejus et in urbibus tractuum; hi respective ad plagas correspondebant regionibus in mundo spirituali et urbibus regionum ibi; sed cum differentia, quod homines in terris quoad bonum amoris et quoad lucem veri in plagis suis non ita ordinari possint sicut spiritus et angeli in mundo spirituali; quare in terra Canaane ac in urbibus ejus ipsa loca repraesentabant, et non personae: quod ita fuerit, constare potest partitione ex terrae Canaanis in hereditates quae sorte contigerunt tribubus secundum repraesentationem ecclesiae earum; tum ex Hierosolyma et Zione, quod repraesentaverint ipsam ecclesiam, Hierosolyma illam quoad verum doctrinae, et Zion illam quoad bonum amoris. Si itaque sciretur quid ecclesiae et caeli significavit "Gibea" et ibi "BaalJehudae" ubi erat Abinadabus, et quid ecclesiae et caeli significavit "Gath" ubi ObedEdomus, sciri poterit quid significavit quod "arca deduceretur ab Abinadabo ad ObedEdomum, et demum in Zionem:"

[26] ex significatione illarum urbium constare potest quod per translationem arcae repraesentata sit progressio ecclesiae apud hominem, ab ultimo ad intimum ejus, sicut ab uno caelo in alterum usque ad supremum quod est tertium caelum. "BaalJehudae", ubi erat Abinadabus, significavit ultimum ecclesiae, quod vocatur naturale ejus; "Gibea" enim, ubi erat BaalJehudae, illud repraesentavit: "Gath" autem, ubi erat ObedEdomus, qui inde vocatur "Gittita", significavit spirituale ecclesiae, quam significationem induit postquam filii Israelis ceperunt urbes ab Ekrone usque ad Gath a Philisthaeis (1 Samuelis 7:13-15): "Zion" autem, ubi erat David, significavit intimum ecclesiae, quod vocatur caeleste ejus.

[27] Ex his patet quod "translatio arcae" significaverit progressionem ecclesiae apud hominem ab ultimo ejus ad intimum ejus, et hoc quia progressiones illae fiunt per Divinum Verum, quod significatum est per "arcam"; nam progreditur homo ecclesiae a naturali ad spirituale, et per hoc ad caeleste, (naturale est bonum vitae, spirituale est bonum charitatis erga proximum, et caeleste est bonum amoris in Dominum, ) et hoc continue a Domino per Divinum Ipsius Verum: in simili progressione sunt bona trium caelorum; quare etiam ascensus per illos ordine etiam repraesentatus est.

[28] Quod cum deduceretur arca, luserint et clanxerint omnis generis instrumentis musicis, et quod David saltaverit, repraesentabat laetitiam et gaudium quae resultant ex affectione veri et boni a Domino per influxum Divini Veri, quod significabatur per "arcam"; instrumenta memorata, quibus luserunt in primo itinere a domo Abinadabi ad domum ObedEdomi, repraesentabant laetitiam animi ex affectione veri naturali et spirituali; ac saltatio Davidis, tum jubilum et sonus buccinae, repraesentabant gaudium cordis ex affectione boni spiritualis et caelestis. Quod harmoniae sonorum musicorum sint ex spirituali mundo, et significent affectiones et earum laetitias et gaudia, videatur supra (n. 323, 326); et quod "Zion" significet tertium caelum et inde intimum ecclesiae, etiam supra (n. 405 [b, e]).

[29] Quod arca deducta sit super curru novo, et quod ei alligati sint boves, repraesentabat et inde significabat doctrinam veri ex bono amoris, "currus" doctrinam veri, ac "boves" bonum amoris, utrumque in naturali homine; nam Divinum Verum, quod significatur per "arcam", subsistit et fundatur super doctrina veri naturalis quod ex bono; inde erat quod arca posita fuerit "Super curru, ante quem boves."

(Quod "currus" significet doctrinam veri, videatur supra, n. 355 [a-e] ; et quod "bos" bonum naturale, in Arcanis Caelestibus, n. 2180, 2566.)

[30] Quod Usa filius Abinadabi mortuus sit quia manu comprehendit arcam, erat quia "tangere manu" significat communicationem, quod fit cum Domino per bonum amoris; et tamen Usa non unctus fuit, sicut erant sacerdotes et Levitae, quibus per unctionem accessit repraesentatio boni amoris; (quod id accesserit per unctionem, videatur supra, n. 375 [d, e] ;) et tamen "cherubi", qui super propitiatorio quod super arca, significabant custodiam ne Dominus nisi per bonum amoris adiretur. Quod hoc etiam factum sit ne David arcam inferret in Zionem antequam absoluta esset progressio, quae etiam repraesentabatur, (de qua mox supra, ) constat ex eo, quod doluerit David super morte Usae, ac timuerit adducere arcam in suam urbem, quae Zion (vers. 8-10).

[31] Quod benedictus sit ObedEdomus propter arcam, et domus ejus, erat quia benedictio a bonis mundi significat benedictionem a bonis caeli, quae unice procedunt a Domino per receptionem Divini Veri repraesentati per arcam; quae bona illis sunt qui in spirituali bono sunt, quod repraesentabat ObedEdom in Gath, ut supra dictum est.

[32] Demum quod "arca introducta sit in Zionem, ac in Tentorium quod pro ea a Davide expansum fuit", significabat ascensum in tertium caelum, ac conjunctionem Divini Veri cum Bono Amoris; nam Zion repraesentabat intimum ecclesiae, et inde intimum caelorum, quod est supremum seu tertium caelum, ubi angeli in bono amoris in Dominum sunt, et ubi tutela ne Dominus adeatur nisi quam per bonum amoris; quae tutela repraesentabatur per cherubos super arca.

[33] Simile etiam significabatur per quod "arca introducta sit in intimum Templi a Salomone aedificati", de qua re ita legitur in Libro Primo Regum,

Salomo "adytum in domus medio praeparavit, ut poneret eo arcam foederis Jehovae;.... et fecit in adyto duos cherubos ex lignis olei, et posuit" eos "in medio domus interioris, ut expanderent se alae..ad parietem utrinque, .... ac ut alae eorum in medio domus se attingerent;..et obduxit cherubos auro." Et Salomo ascendere fecit "arcam foederis Jehovae ex urbe Davidis, haec Zion. .... Et venerunt omnes seniores Israelis, et portarunt sacerdotes arcam, et ascendere fecerunt arcam Jehovae et Tentorium conventus, et omnia vasa sanctitatis quae in Tentorio;.... et..Salomo et omnis coetus cum illo ante arcam, .... ac intulerunt sacerdotes arcam foederis Jehovae in locum ejus in adytum domus, in sanctum sanctorum, ad sub alis cheruborum: nam cherubi expandentes alas super locum arcae, ita ut obtegerent cherubi arcam, et vectes ejus desuper, et videbantur capita vectium e sancto versus facies adyti, non tamen videbantur foris.".... Et dixit Salomo, "Constitui ibi locum arcae, ubi foedus Jehovae, quod pepigit cum patribus nostris, cum educeret eos e terra Aegypti" (6:19, 23, 27 [, 28] ; 8:1-8, 21);

quoniam arca in Tentorio conventus repraesentabat tertium caelum ubi Dominus, ac ipsum Tentorium extra velum secundum caelum, ac atrium primum caelum, ita quoque Templum; nam Templum cum atriis suis repraesentabat tres caelos; quare nihil fuit in templo, nec extra templum ubi atria, nisi quod aliquid caeli repraesentavit; et hoc ob causam quia Dominus illo tempore praesens fuit in repraesentativis; erant enim ecclesiae, quae fuerunt ante Domini adventum, ecclesiae repraesentativae, et ultimo etiam talis quae apud filios Israelis instituta fuit: at cum Dominus in mundum venit, tunc externa repraesentantia abolebantur, quia Ipse Dominus erat quem repraesentativa ecclesiae adumbrabant et significabant; et quia illa erant externa, et quasi velamenta intra quae Dominus, ideo cum Ipse venit velamenta illa ablata sunt, et patuit Ipse cum caelo et cum ecclesia, in quibus Dominus est omne in omnibus. Primaria repraesentativa Domini et inde caeli et ecclesiae fuerunt Tentorium conventus, cum mensa, candelabro, altari suffitus et arca inibi; tum altare cum holocaustis et sacrificiis; ac postea Templum; et simile per Templum repraesentatum est, quod per Tentorium conventus, cum differentia quod Tentorium conventus sanctius repraesentativum Domini, caeli et ecclesiae fuerit quam Templum.

[34] Ex his constare potest quod adytum Templi, ubi arca, similiter ut in Tentorio conventus, repraesentaverit Dominum quoad Divinum Verum, et inde tertium caelum, ubi angeli conjuncti sunt Domino per amorem in Ipsum, ac inde Divinum Verum inscriptum cordibus suis habent. Quid autem significabant "cherubi" in Templo, et quid "alae" illorum, tum quid "vectes", qui etiam memorantur, paucis dicetur. Per "cherubos" significabatur tutela ne Dominus adeatur nisi quam per bonum amoris; quare etiam illi facti sunt ex "ligno olei", per quod lignum significatur bonum amoris (videatur supra, n. 375): per "alas cheruborum" significatur Divinum spirituale, quod descendit ex Divino caelesti, in quo est tertium caelum, in secundum, ac recipitur ibi; quare alae "in medio domus se attingebant", et inde "protendebantur ad parietem utrinque": per "vectes" autem, quibus portabatur arca, significabatur Divina potentia, ita simile quod per "brachia." Ex his et ex praecedentibus constare potest quid per "arcam foederis" in Verbo significatur.

[35] Praeterea per "arcam" significatur repraesentativum ecclesiae in genere, (similiter ac per "juge" apud Danielem, quod cessaturum erat cum venturus est Dominus in mundum, ) apud Jeremiam,

"Dabo vobis pastores juxta cor meum, ut pascant vos cognitione et intelligentia; tunc fiet cum multiplicaveritis vos et fructum feceritis in terra, in diebus illis, ...non dicent amplius, Arca foederis Jehovae, neque ascendet super cor, nec mentionem facient ejus, neque desiderabunt, neque reparabitur amplius" (3:15, 16):

haec dicta sunt de adventu Domini, et de abolitione rituum repraesentativorum Ecclesiae Judaicae tunc; quod manifestarentur interiora ecclesiae, quae a ritibus repraesentativis, quae erant externa, obvelabantur, et quod tunc interiores seu spirituales futuri sint, significatur per quod "darentur pastores juxta cor Domini, qui pascent illos cognitione et intelligentia"; per "pastores" intelliguntur qui docent bonum et ad id ducunt per vera: multiplicatio veri et fructificatio boni significatur per "Tunc fiet cum multiplicaveritis vos et fructum feceritis in terra diebus illis": quod tunc conjunctio Domini per interiora Verbi, et non per exteriora quae solum repraesentabant et significabant interiora, significatur per "Non dicent amplius, Arca foederis Jehovae"; per "arcam foederis Jehovae" significantur externa cultus quae tunc abolenda, simile quod per "juge" quod cessaturum, apud Danielem (cap. 8:13; 11:31; 12:11): quod externum cultus non amplius futurum sit sed internum, significatur per "Non ascendet super cor, nec mentionem facient ejus, neque desiderabunt, neque reparabitur amplius." Ex his etiam constare potest quod arca foederis visa Johanni in templo Dei, de qua visione nunc agitur, fuerit apparitio Divini Veri, per quod conjunctio est Novi Caeli et Novae Ecclesiae cum Domino; et quod ideo visa sit, ut Verbum in littera sibi ubivis simile esset, consistens ex talibus quae externa cultus fuerunt, et repraesentaverunt interna; similiter ut supra (cap. 8:3, 4), quod visum sit "altare", et quod visi sint "suffitus" coram throno: consistit enim Verbum in littera ex meris correspondentiis, talibus quae fuerunt in ecclesiis repraesentativis, et quae inde usu recepta sunt in Verbo; in quibus interiora caeli et ecclesiae, quae spiritualia et caelestia sunt, continentur.

Poznámky pod čarou:

405. "Et omnis mons et insula e locis suis emota sunt." - Quod significet quod omne bonum amoris et verum fidei perierit, constat ex significatione "montis", quod sit bonum amoris in Dominum (de qua sequitur); ex significatione "insulae", quod sit verum fidei (de qua in sequenti articulo); et ex significatione "emoveri locis", quod sit auferri et perire, quia intelligitur bonum amoris et verum fidei; quando enim illa emoventur locis suis, tunc succedunt mala et falsa, ac bona et vera per mala et falsa pereunt.

Quod "mons" ¹ significet bonum amoris, est quia in caelo super montibus habitant qui in bono amoris in Dominum sunt, et super collibus qui in charitate erga proximum; seu quod idem, super montibus habitant qui e caelesti regno Domini sunt, et super collibus qui e spirituali regno Ipsius; et regnum caeleste distinguitur a regno spirituali in eo, quod qui e regno caelesti sunt in amore in Dominum sint, et qui e regno spirituali in charitate erga proximum; (sed de his et illis videatur in opere De Caelo et Inferno 20-28); inde est quod per "montem" significetur bonum amoris in Dominum.

[2] Quod bonum amoris in Dominum per "montem" abstracte intelligatur, est quia omnia quae in sensu interno Verbi sunt spiritualia sunt, et spiritualia abstracte a personis et locis intelligenda sunt; quare etiam angeli, quia spirituales, abstracte ab illis cogitant et loquuntur, et per id est illis sapientia et intelligentia; idea enim personarum et locorum finit cogitationem, nam determinat illam ad ea, et sic finit: haec idea cogitationis est proprie naturalis, idea autem abstracta a personis et locis se extendit in caelum quaquaversum, nec finitur aliter ac visus oculi dum absque obviis spectatur caelum; talis idea est proprie spiritualis; exinde est quod per "montem" in Verbi sensu spirituali significetur bonum amoris: simile est cum significatione "terrae" quod sit ecclesia; idea enim abstracta a locis et a gentibus et populis super terra, est de ecclesia ibi seu apud illos; haec ideo per "terram" in Verbo significatur: simile est cum rebus aliis quae in Verbi sensu naturali dicuntur, ut cum collibus, petris, vallibus, fluviis, maribus, urbibus, domibus, hortis, silvis, et aliis.

[3] Quod "mons" significet amorem in Dominum, et inde omne bonum quod ex illo, quod bonum caeleste vocatur, et quod in opposito sensu significet amorem sui, et inde omne malum quod ex illo, constat ex locis sequentibus in Verbo:

Apud Amos,

"Dispone te erga Deum tuum, Israel, nam ecce formator montium, et creator spiritus, et enuntians homini quae cogitatio ejus" (4:12, 13):

Deus dicitur "formator montium", quia "montes" significant bona amoris; ac "creator spiritus", quia "Spiritus" significat vitam ex illis; et quia per illa dat homini intelligentiam, additur, "et enuntians homini quae cogitatio ejus"; intelligentia enim, quae homini, est cogitationis ejus, quae influit a Domino per bonum amoris in vitam ejus; quare "enuntiare" hic est influere.

[4] Apud Davidem,

Deus "qui firmat montes virtute sua, accinctus est potentia" (Psalmuss 65:7 [B.A. 6]):

per "montes" hic quoque significantur bona amoris; haec Dominus in caelo et in ecclesia firmat per Divinum suum Verum, cui omnis potentia; ideo dicitur, "firmat montes virtute sua, accinctus est potentia"; per "virtutem Dei" in Verbo significatur Divinum Verum, ac per "potentiam", cum de Domino, omnis potentia seu omnipotentia. (Quod omnis potentia sit Divino Vero quod procedit a Domino, videatur in opere De Caelo et Inferno 228-233, et supra, n. 209, 333; et quod potentia, cum de Domino, sit omnipotentia, supra, n. 338.)

[5] Apud eundem,

"Tollo oculos meos ad montes, unde Venit auxilium" (Psalmuss 121:1):

per "montes" hic intelliguntur caeli; et quia in caelis super montibus et collibus habitant qui in bonis amoris et charitatis sunt, ut supra dictum est, et in illis bonis est Dominus, ideo per "tollere oculos ad montes", etiam intelligitur ad Dominum, a quo omne auxilium. Cum "montes" in plurali dicuntur, intelliguntur et montes et colles; proinde tam bonum amoris in Dominum quam bonum charitatis erga proximum.

[6] Apud Esaiam,

"Erunt super omni monte alto, et super omni colle elato, rivi, ductus aquarum, in die caedis magnae, cum cadent turres" (30:25):

ultimum judicium, de quo ibi agitur, intelligitur per "diem caedis magnae cum cadent turres"; "caedes magna" est interitus malorum, "turres" quae cadent sunt falsa doctrinae quae ex amore sui et mundi; quod illa per "turres" significentur, est ex apparentiis in mundo spirituali, qui enim per talia quae ecclesiae sunt dominatum quaerunt, in altis aedificant sibi turres (de quibus videatur in opusculo De Ultimo Judicio. n. 56, 58): quod illi tunc qui in amore in Dominum et in charitate erga proximum sunt, eleventur in caelum et imbuantur intelligentia et sapientia, intelligitur per quod "erunt super omni monte alto et colle elato, rivi, ductus aquarum"; "mons altus" significat ubi sunt qui in amore in Dominum, et "collis elatus" ubi illi qui in charitate erga proximum, "rivi" significant sapientiam, et "ductus aquarum" intelligentiam, "aquae" enim sunt vera ex quibus intelligentia et sapientia.

[7] Apud Joelem,

"Fiet in die illo, stillabunt montes mustum, et colles fluent lacte, et omnes rivi Jehudae fluent aquis" (4 [B.A. 3:18) 18):

agitur ibi de adventu Domini, et de novo caelo et de nova terra tunc; et per quod "montes stillabunt mustum" intelligitur quod ex bono amoris in Dominum omne verum; per quod "colles fluent lacte" intelligitur quod ex bono charitatis erga proximum vita spiritualis; et per quod "omnes rivi Jehudae fluent aquis" intelligitur quod ex singulis Verbi vera, per quae intelligentia. (Sed haec plenius explicata videantur supra, n. 376(b).)

[8] Apud Nahum,

"En super montibus pedes evangelizantis (, proclamantis) pacem" (2:1 [B.A. 1:15]):

apud Esaiam,

"Quam jucundi sunt (super montibus) pedes evangelizantis, audire facientis pacem dicentis Zioni, Regnat ² Rex tuus" (52:7):

apud eundem,

"Super montem altum ascende tibi, evangelizatrix Zion; extolle cum virtute vocem tuam, evangelizatrix Hierosolyma" (40:9):

haec de adventu Domini, et de salvatione eorum tunc qui in bono amoris in Ipsum sunt et inde ex Verbo in veris doctrinae; et quia de salvatione eorum agitur, ideo dicitur, "in super montibus pedes evangelizantis pacem", et "Ascende montem altum, evangelizatrix Zion"; per "evangelizare pacem" significatur praedicare adventum Domini, nam per "pacem" significatur in supremo sensu Dominus, et in sensu interno omne bonum et verum quod a Domino (videatur supra, n. 365; et per "evangelizatricem Zionem" intelligitur ecclesia quae in bono amoris in Dominum est, ac per "evangelizatricem Hierosolymam" ecclesia quae inde ex Verbo in veris doctrinae.

[9] Apud Esaiam,

"Ponam omnes montes meos in viam, et semitae meae exaltabuntur:... cantate caeli, et exulta terra, ac personate montes cantu, quia consolatus est Jehovah populum suum" (49:11, 13):

per "montes" in plurali intelliguntur et montes et colles, ita tam bonum amoris quam bonum charitatis; quod "montes et colles ponentur in viam, et semitae exaltabuntur", significat quod illi qui in illis bonis sunt, erunt in veris genuinis; "poni in viam" significat esse in veris, et "exaltari ³ semitas" significat esse in veris genuinis, "viae" enim et "semitae" significant vera, quae "exaltari" dicuntur a bono; et vera quae a bono sunt vera genuina: gaudium cordis eorum inde, significatur per "cantate caeli, exulta terra"; gaudium internum per "cantate caeli", gaudium externum per "exulta terra": confessiones ex gaudio oriundo ex bono amoris significantur per "personate montes cantu": quod hoc sit propter reformationem et regenerationem; significatur per "quia consolatus est Jehovah populum suum." Quod hic non montes in mundo intelligantur, patet; nam tunc quid foret quod montes ponerentur in viam, et quod semitae exaltabuntur, tum quod montes personarent cantu?

[10] Apud eundem,

"Cantate caeli, ... jubilate inferiora terrae, personate montes cantu, silva et omnis arbor in ea, quia redemit Jehovah Jacobum, et in Israele gloriosum Se exhibuit" (44:23):

per "cantate caeli, jubilate inferiora terrae, personate montes cantu", similia significantur quae mox supra, sed hic per "montes" significantur bona charitatis; quare etiam dicitur, "silva et omnis arbor in ea", nam per "silvam" intelligitur externus seu naturalis homo quoad omnia ejus, et per "omnem arborem" intelligitur cognitivum et scientificum ibi: reformatio eorum significatur per "Redemit Jehovah Jacobum, et in Israele gloriosum Se exhibuit"; per "Jacobum" et "Israelem" intelligitur ecclesia externa et interna, ita externum et internum apud illos in quibus ecclesia.

[11] Apud eundem,

"Montes et colles personabunt... cantu, et omnes arbores agri complodent manum" (55:12):

apud Davidem,

"Laudate Jehovam... montes et colles, arbor fructus, et omnes cedri" (Ps. 148 [7,] 9, 9):

in his describitur gaudium cordis ex bono amoris et charitatis, et dicuntur "montes", "colles", "arbores", "cedri", "personare cantu", "complodere manum", et "laudare", quia per illa significantur bona et vera, quae faciunt gaudia apud hominem; homo enim non gaudet ex se, sed ex bonis et veris quae apud illum; haec gaudent, quia faciunt homini gaudium.

[12] Apud Esaiam,

"Extollent vocem desertum, et urbes ejus, et villae quas inhabitat Arabia, cantent habitatores petrae, e capite montium clament" (42:11):

per "desertum" significatur obscurum veri, per "urbes ejus" significantur doctrinalia, per "villas" cognitiones et scientifica naturalia, per "Arabiam" significatur naturalis homo, nam Arabs in deserto est naturalis homo, per "habitatores petrae" significantur bona fidei seu illi qui in bonis fidei, per "caput montium" significatur bonum amoris in Dominum; inde patet quid singula in ordine significant, nempe confessionem et cultum laetum ex bono amoris in illis quae memorata sunt, nam "clamare e capite montium" est ex bono amoris colere.

[13] Apud Davidem,

"Mons Dei mons Baschanis, mons collium mons Baschanis; quare subsilitis montes, colles montis? Desiderat Deus inhabitare illum, etiam Jehovah habitabit in perpetuum" (Psalmuss 68:16, 17 [B.A. 68:15, 16]);

per "montem Baschanis" significatur bonum voluntarium quale est apud illos qui in externis ecclesiae sunt; Baschan enim erat regio trans Jordanem, quae dimidiae tribui Menassis data erat in hereditatem (videatur Josuae caput 13:29-32), et per "Menassen" significatur bonum voluntarium externi seu naturalis hominis; bonum hoc voluntarium idem est cum bono amoris in externo homine, nam omne bonum amoris est voluntatis, et omne verum inde est intellectus; quare per "Ephraimum" fratrem ejus significatur verum intellectuale illius boni: quia per "montem Baschanis" illud bonum significatur, ideo per "colles" montis illius significantur bona actu: quia voluntas agit, est enim omne activum animi et corporis ex voluntate, sicut est omne activum cogitationis et sermonis ex intellectu, ideo gaudium oriundum ex bono amoris describitur et intelligitur per "saltare" et "subsilire": inde patet quid significatur per "Mons Dei mons Baschanis, mons collium mons Baschanis; quare subsilitis montes, colles montis?" Quia Dominus apud hominem habitat in ejus bono voluntario, unde bona actu, ideo dicitur, "Desiderat Deus inhabitare illum, etiam Jehovah habitabit in perpetuum."

[14] Apud eundem,

"Factus est Jehudah in sanctuarium" Jehovae", (et Israel in dominia Ipsius, ) mare vidit et fugit, Jordan avertit se retrorsum, montes saltarunt sicut arietes, colles sicut filii gregis: quid tibi mare, quod fugis Jordan, avertis te retrorsum? montes, saltatis sicut arietes? colles, sicut filii gregis? A coram Domino parturis terra, a coram Deo Jacobi, qui convertit petram in stagnum aquarum, silicem in fontem aquarum" ( ⁴ Ps. 114:2-8):

ita describitur exitus filiorum Israelis ex Aegypto; attamen absque explicatione per sensum internum nemo scire potest quid significant, quod tunc "montes saltaverint sicut arietes, et colles sicut filii gregis", tum quid intelligitur per "mare vidit et fugit, et Jordan avertit se retrorsum"; quare explicabitur. Intelligitur in sensu interno instauratio ecclesiae, seu regeneratio hominum ecclesiae; ecclesia enim, quae instauranda, significatur per "filios Israelis", instauratio per "exitum" illorum, discussio malorum per "transitum per mare Suph", de quo dicitur quod "fugerit", et introductio in ecclesiam per "transitum super Jordanem", de quo dicitur quod "averterit se." Sed ad singula: quod "Jehudah factus sit in sanctuarium, et Israel in dominia", significat quod bonum amoris in Dominum sit ipsum sanctum caeli et ecclesiae, et quod verum ex illo bono sit per quod regimen; per "Jehudam" enim significatur bonum caeleste quod est bonum amoris in Dominum, per "sanctuarium" ipsum sanctum caeli et ecclesiae, per "Israelem" bonum spirituale quod est verum ex illo bono, per quod regimen; nam Divino Vero procedenti ex Divino Bono est omne regimen Domino: per "mare vidit et fugit, Jordan avertit se retrorsum", significatur quod discussis malis et falsis quae in naturali homine, successerint vera scientifica et cognitiones veri et boni; "montes saltarunt sicut arietes, colles sicut filii gregis", significat quod bonum caeleste, quod est bonum amoris, ac bonum spirituale quod est verum ex illo bono, ex gaudio faciant bona seu edant effectum; "montes" significant bonum amoris, "colles" bona charitatis, quae in sua essentia sunt vera ex illo bono; "saltare", quia de illis, significat ex gaudio facere bona; dicitur "sicut arietes et sicut filii gregis", quia "arietes" significant bona charitatis et "filii gregis" vera inde: instauratio ecclesiae ab illis, seu regeneratio hominum ecclesiae, significatur per "coram Deo parturis terra, coram Deo Jacobi, qui convertit petram in stagnum aquarum et silicem in fontem aquarum"; "terra" est ecclesia, et illa "parturire" dicitur quum instauratur seu homo ecclesiae e novo generatur; "coram Domino" et "coram Deo Jacobi" dicitur, quoniam ubi de bono amoris agitur Dominus in Verbo dicitur "Dominus", et cum de bonis actu "Deus Jacobi": regeneratio per vera ex bono, significatur per "convertit petram in stagnum aquarum et silicem in fontem aquarum"; per "stagnum aquarum", significantur cognitiones veri, et per "fontem aquarum" significatur Verbum ex quo illae, et per "petram" naturalis homo quoad verum ante reformationem, et per "Silicem" naturalis homo quoad bonum ante reformationem.

[15] Apud eundem,

"Vitem ex Aegypto proficisci fecisti, expulisti gentes, et plantasti eam, ... operti sunt montes umbra ejus, et ramis ejus cedri Dei" (Psalmuss 80:9, 11 [B.A. 80:8, 10]):

per "vitem ex Aegypto" significatur ecclesia spiritualis, quae incipit apud hominem per scientifica et cognitiones in naturali homine; "vitis" est ecclesia spiritualis, et "Aegyptus" est scientificum quod in naturali homine: per "expulisti gentes, et plantasti eam", significatur quod postquam mala inde ejecta sunt ecclesia instaurata sit; "gentes" sunt mala, et "plantare vitem" est instaurare illam ecclesiam; per "operti sunt montes umbra ejus, et ramis ejus cedri Dei", significatur quod tota ex bonis et veris spiritualibus; "montes" sunt bona spiritualia, et "cedri Dei" sunt vera spiritualia. Quod eductio filiorum Israelis ex Aegypto, et introductio in terram Canaanem unde expulsae sunt gentes, per haec intelligantur, patet; sed usque per eadem illa in sensu interno intelliguntur quae explicata sunt; nec aliud per introductionem filiorum Israelis in terram Canaanem, et per expulsionem gentium inde, repraesentatum et significatum est; omnia enim historica Verbi aeque ac prophetica ejus involvunt spiritualia.

[16] Apud Esaiam,

"Omnes montes qui sarculo sarrientur, non veniet eo timor senticeti et vepreti, sed erit missio bovis et calcatio ovis" (7:25):

per "montes qui sarculo sarrientur" intelliguntur qui ex amore boni faciunt bona. (Quid per cetera significatur videatur supra. n. 304(c), ubi explicata sunt.) Apud eundem,

"Producam ex Jacobo semen, et ex Jehudah heredem montium meorum, ut possideant eum electi mei, et servi mei habitent ibi" (65:9):

per "Jacobum" et per "Jehudam" significatur ecclesia, per "Jacobum" ecclesia externa quae in cognitionibus boni et veri, et per "Jehudam" ecclesia (interna) quae in bono amoris in Dominum; quare per "semen ex Jacobo" significantur cognitiones boni et veri, et inde ii qui in illis sunt; per "montes" quorum heredes ex Jehudah, significatur bonum amoris in Dominum, et inde ii qui in illo; per "electos" qui possidebunt montem significantur qui in bono sunt, et per "servos" qui in veris ex bono.

[17] Apud Jeremiam,

"Reducam" filios Israelis "super terram eorum...; ecce Ego mittens ad piscatores multos qui piscabuntur illos, et mittam ad multos venatores qui venabuntur eos super omni monte, et desuper omni colle, et ex foraminibus petrarum" (16:15, 16):

agitur ibi de instauratione ecclesiae novae, quae repraesentabatur et significabatur per reductionem Judaeorum e captivitate e terra Babelis in terra Canaanem. Qui non scit quid significat "piscari" et "venari", quid "mons", "collis" et "foramina petrarum", non aliquid colliget ex illis verbis quam tale quod usque non capitur: quod ex illis instauranda sit ecclesia, qui in bono naturali et in bono spirituali sunt, intelligitur per "Mittam piscatores qui piscabuntur illos, et venatores qui venabuntur illos"; congregare illos qui in bono naturali sunt, intelligitur per "mittere piscatores qui piscabuntur illos"; et congregare illos qui in bono spirituali sunt, intelligitur per "venatores qui venabuntur illos": quia illi intelliguntur, etiam dicitur "desuper omni monte, et desuper omni colle, et ex foraminibus petrarum"; per illos qui "super monte" intelliguntur qui in bono amoris, qui "super colle" qui in bono charitatis, et qui "ex foraminibus petrarum" qui in obscuris veri.

[18] Apud Ezechielem,

"Vos montes Israelis, dabitis ramum vestrum, et fructum vestrum feretis populo meo Israeli, cum appropinquant venire" (36:8):

per "montes Israelis" significantur bona charitatis; quod inde vera fidei et bona vitae, significatur per "dabitis ramum vestrum, et fructum vestrum feretis" ("ramus" est verum fidei, et "fructus" est bonum vitae).

[19] Apud Amos,

"Ecce dies Venientes, ... ut attingat arans metentem, et calcans uvas distrahentem (semen), et stillent montes mustum, et omnes colles diffluant; nam reducam captivitatem populi mei" (9:13, 14):

quid per haec significatur, videatur supra (n. 376(b)), ubi explicata sunt; "montes" dicuntur "stillare mustum", et "colles diffluere", quia per "montes" significatur bonum amoris in Dominum, et per "colles", bonum charitatis erga proximum, ac per "mustum" vera; et inde per illa verba, quod ex utroque illo bono erunt illis vera in abundantia; nam per reductionem populi ex captivitate, de qua illa dicuntur, significatur instauratio novae ecclesiae.

[20] Apud Davidem,

Jehovah, justitia tua sicut montes Dei, judicia tua sicut abyssus magna (Psalmuss 36:7 [B.A. 6]):

quia "justitia" in Verbo dicitur de bono, ac "judicium de vero, ideo dicitur quod "justitia Jehovae sit sicut montes Dei, et judicia Ipsius sicut abyssus magna": "montes Dei" enim significant bonum charitatis, et "abyssus" significat vera in communi, quae vera fidei vocantur.

(Quod "justitia" dicatur de bono, et "judicium" de vero, videatur n. 2235, 9857.)

[21] Apud eundem,

Jehovah "fundavit terram super basibus suis, ... abysso sicut Veste obvelasti eam, super montibus stant aquae; ab increpatione tua fugiunt, a voce tonitrui tui proripiunt se; ascendunt montes, descendunt valles ad locum quem fundasti illis, limitem posuisti, non transeunt, non revertuntur ad obtegendum terram. Qui emittit fontes in fluvios, inter montes eant.... Qui irrigat montes de conclavibus suis; de fructu operum tuorum saturatur terra" (Psalmuss 104:5-10, 13):

describitur per haec in sensu spirituali intellecta processus regenerationis, seu formationis ecclesiae apud hominem: et per "fundavit terram super basibus suis" significatur quod ecclesiam apud hominem cum suis terminis et clausuris: per "abysso sicut veste obvelasti eam" significatur quod scientificis in naturali homine, quo interiora ejus, ubi ecclesiae spiritualia resident, circumdata sunt: "abyssus" significat scientifica in communi, et "vestis" significat vera scientifica ambientia et induentia: per "super montibus stant aquae" significatur quod falsa super jucundis amorum naturalium, quae jucunda in se sunt mala; "montes" sunt mala illorum amorum, et "aquae" sunt falsa inde: quod "ab increpatione tua fugiant, a voce tonitrui tui proripiant se", significat quod falsa per vera, ac mala per bona e caelo dissipentur: per "ascendunt montes, et descendunt valles ad locum quem fundasti illis", significatur quod loco amorum naturalium et malorum ex illis insertentur amores caelestes et bona ex illis, et loco falsorum immittantur vera communia: per "limitem posuisti, non transeunt, non revertuntur ad obtegendum terram", significatur quod falsa et mala teneantur extra, separata a veris et bonis, et limitata ne reinfluant et perdant: per "emittit fontes in fluvios, inter montes eant", significatur quod Dominus ex Verbi veris det intelligentiam, cujus omnia ex bono amoris caelestis sunt; per "fontes" significantur Verbi vera, per "fontes immissos in fluvios" significatur intelligentia inde, et per "inter montes eant" significatur quod ex bonis amoris caelestis ("montes" sunt illa bona): per "qui irrigat montes e conclavibus suis" significatur quod omnia bona per vera ex caelo; "irrigare" dicitur de veris quia "aquae" sunt vera, "montes" sunt bona amoris, et "conclavia" sunt caeli unde illa: per "de fructu operum tuorum saturatur terra" significatur quod ex Divina operatione continue crescat ecclesia apud hominem; "fructus operum", cum de Domino, est Divina operatio, et "terra" est ecclesia apud hominem, de cujus formatione actum est; et haec "saturari" dicitur per continuam crescentiam. Haec arcana sunt quae in illis verbis recondita sunt; sed quis videt illa nisi sciat illa ex sensu interno, et nisi in cognitionibus sit, hic nisi in cognitione de homine interno et externo, ac de bonis et veris quae faciunt ecclesiam in illis?

[22] Apud Sachariam,

"Sustuli oculos meos et Vidi, cum ecce quatuor currus exeuntes inter... montes, et montes montes aeris" (6:1):

agitur in eo capite de instauranda nova ecclesia apud gentes, nam agitur de novo templo, per quod significatur nova ecclesia: per "currus exeuntes ab inter montes", significatur doctrina quae formanda ex bono per vera; "currus" significant doctrinalia, "montes" bona amoris, "inter montes" significat vera ex bonis, nam "valles" quae sunt "inter montes" significant vera inferiora, quae sunt vera naturalis hominis: ut sciatur quod per "montes" significentur bona naturalis hominis, ideo dicitur "et montes montes aeris"; "aes" significat bonum naturalis hominis.

[23] Apud Sachariam,

"Jehovah exibit et pugnabit contra gentes stabunt pedes Ipsius in die illo super Monte Olivarum ante facies Hierosolymae ab oriente, et diffindetur Mons Olivarum, pars ejus versus ortum et versus mare valle magna, et recedet pars montis versus septentrionem, et pars ejus versus meridiem; tunc fugietis per vallem montium meorum, et pertinget vallis montium versus Azal" (14:3-5):

haec dicta sunt de ultimo judicio quod a Domino cum fuit in mundo; nam Dominus, cum fuit in mundo, omnia in caelis et in infernis in ordinem redegit; quare tunc fecit judicium super malos et super bonos: hoc judicium est quod in Verbo Veteris Testamenti intelligitur per "diem "irae", "excandescentiae", "vindictae Jehovae", ac per "annum retributionum; (de hoc judicio videatur in opusculo De Ultimo Judicio 46); quod de adventu Domini, ac de judicio tunc in eo capite agatur, patet ab his verbis ibi,

"Tunc veniet Jehovah Deus meus, omnes sancti Tecum; et erit in die illo non lux, splendor et coruscatio; et erit dies unus qui notus erit Jehovae, non dies nec nox, quia circa tempus Vesperae erit lux" (vers. 5-7):

"tempus vesperae est ultimum tempus ecclesiae, quando judicium; tunc "vespera" est malis sed "lux" bonis. Dum haec primum sciuntur, patet dein per sensum spiritualem quid singula ibi significant: nempe, per "Jehovah exibit et pugnabit contra gentes" significatur ultimum judicium super malos; "exire et pugnare" est facere judicium, et "gentes" sunt mali: per "stabunt pedes Ipsius super Monte Olivarum ante facies Hierosolymae ab oriente" significatur quod ex Divino Amore per Divina vera procedentia ex Divino Bono Ipsius, "Mons" enim "Olivarum", cum de Domino, significat Divinum Amorem, "Hierosolyma" ecclesiam quoad vera, et inde Divina vera ecclesiae, et "oriens" Divinum Bonum: per "diffindetur Mons Olivarum, pars ejus versus ortum et versus mare valle magna", significatur separatio illorum qui in bono sunt ab illis qui in malo; "Mons" enim "Olivarum", ut dictum, est Divinus Amor, "ortus" est ubi illi qui in Divino Bono, et "mare" est ubi illi qui in malo, mare enim in plaga occidentali in mundo spirituali separat: per "recedet pars montis versus septentrionem et pars ejus versus meridiem" significatur separatio illorum qui in falsis mali ab illis qui in veris boni; "septentrio" est ubi illi qui in falsis mali, quia in tenebris, et "meridies" ubi illi qui in veris boni, quia in luce: per "tunc fugietis per vallem montium meorum" significatur quod tunc qui in veris ex bono sunt eripientur; "fugere" significat eripi, "vallis montium" significat ubi illi qui in cognitionibus veri et inde in veris ex bono sunt, nam in vallibus habitant illi qui in cognitionibus veri, et super montibus illi qui in bono: "et pertinget vallis montium usque ad Azal" significat separationem a falsis mali, nam "Azal" significat separationem et liberationem.

[24] Quoniam "Mons Olivarum" qui erat ante Hierosolymam ab oriente significabat Divinum Amorem, et "Hierosolyma ab oriente" Divinum Verum procedens ex Divino Bono (ut supra memoratum est); ideo Dominus ex solito commoratus est super illo monte, ut patet apud Lucam,

Jesus "erat diebus in Templo docens, noctibus vero egrediens pernoctavit in Monte qui dicitur Olivarum" (21:37; 22:39: Johannes 8:1):

ac ibi locutus est cum discipulis de adventu suo et consummatione saeculi, hoc est, de ultimo judicio (Matthaeus 24:3, seq.; Marcus 13:3. seq.):

et quoque inde ivit Hierosolymam, et passus (Matthaeus 21:1; 26:30; Marcus 11:1; 45:26: Luca 19:29, 37; 21:37; 22:39):

et per hoc significabatur quod omnia ex Divino Amore egerit, "Mons "enim "Olivarum" illum significabat; quicquid enim Dominus in mundo fecit, hoc repraesentabat, et quicquid locutus est, significabat. Quod in repraesentativis et significativis fuerit, cum in mundo, erat causa, ut in ultimis caeli et ecclesiae et simul in primis eorum esset, et sic ultima ex primis, et sic intermedia omnia ex primis per ultima, regeret et disponeret; repraesentativa et significativa sunt in ultimis.

[25] Quoniam "mons" significabat bonum amoris, et cum de Domino, Divinum Bonum Divini Amoris, et ex illo Bono procedit Divinum Verum, ideo Jehovah, hoc est, Dominus, descendit super Montem Sinai, et promulgavit Legem; legitur enim quod

Descenderit super illum montem ad caput montis (Exodus 19:20; cap. 24 [16,] 17, 17);

et quod promulgaverit Legem ibi (Exod 20):

inde etiam per "Sinai" in Verbo significatur Divinum Verum ex Divino Bono, similiter per "Legem" ibi promulgatam. Et ideo quoque

Dominus assumpsit Petrum, Jacobum et Johannem in montem altum, cum transformatus (Matthaeus 17:1; Marcus 9:2);

et cum transformatus, apparuit in Divino Vero ex Divino Bono, nam "Facies Ipsius quae sicut Sol" repraesentabat Divinum Bonum, ac "Vestis quae sicut Lux" Divinum Verum, ac "Moses et Elias", qui apparuerunt, significabant Verbum, quod est Divinum Verum ex Divino Bono.

[26] Quoniam "mons" significabat bonum amoris, et in supremo sensu Divinum Bonum, et ex Divino Bono procedit Divinum Verum, ideo Mons Zionis aedificatus est supra Hierosolymam, et per "Montem Zionis" in Verbo significatur ecclesia quae in bono amoris in Dominum est, et per "Hierosolymam" ecclesia quae in veris ex illo bono, seu ecclesia quoad doctrinam: ideo etiam Hierosolyma vocatur "mons sanctitatis", et quoque "collis"; nam per "montem sanctitatis" significatur bonum spirituale, quod in sua essentia est verum ex bono, similiter ac per "collem", ut constare potest ex sequentibus his locis:

Apud Esaiam,

"Fiet in posteritate dierum (stabilis) erit mons (domus) Jehovae in caput montium, et elatus prae collibus; unde confluent ad eum omnes gentes, et ibunt populi multi, et dicent, Ite, ascendamus ad montem Jehovae, ad domum Dei Jacobi" (2:2, 3):

apud eundem,

"In die illo clangetur buccina magna, et venient pereuntes in terra Aschuris, et expulsi in terra Aegypti, et incurvabunt se Jehovae in monte sanctitatis in Hierosolyma" (27:13):

apud Joelem,

"Clangite buccina ⁵ in Zione, et vociferamini in monte sanctitatis" (2:1):

apud Danielem,

"Revertatur ira tua et excandescentia tua a civitate tua Hierosolyma, monte sanctitatis tuae" (9:16):

apud Esaiam,

"Adducent omnes fratres vestros ex omnibus gentibus... Jehovae... ad montem sanctitatis meae Hierosolymam" (66:20):

apud eundem,

"Qui confidet in Me possidebit in hereditatem terram, et hereditario accipiet montem sanctitatis meae" (57:13):

apud Ezechielem,

"In monte sanctitatis meae, in monte altitudinis Israelis, ... servient Mihi omnis domus Israelis, tota in terra" (20:40):

apud Micham,

"In extremitate dierum erit mons domus Jehovae constitutus in caput montium, et elatus prae collibus, et confluent ad illum populi" (4:1, 2):

praeter alibi pluries ubi "Mons sanctitatis", "Mons Zionis", et "Mons Jehovae" nominatur:

Ut ubi "Mons sanctitatis" (Esaias 11:9; 56:7; 65:11, 25; Jeremias 31:23; Ezechiel 28:14; Daniel 9:20; 11:45; ⁶ Joel 2:1; (cap.) 4 [B.A. 3:17) 17: Obad. vers. 16; Zephanias 3:11; Sacharia 8:3; Psalmuss 15:1; Psalmuss 43:3):

Et ubi nominatur "Mons Zionis" (Esaias 4:5; 8:18; 10:12; 18:7; 24:23; 29:8; 31:4; 37:32: Joel cap. 2:32 [B.A. 3:5): Obad. vers. 17, 21, 21; Micham 4:7; Threni 5:18: Psalmuss 48:12 [B.A. 11); Psalmuss 74:2; Psalmuss 78:68; Psalmuss 125:1).

Quoniam "Mons Zionis" significabat Divinum Bonum, et ecclesiam quoad illud, ideo dicitur apud Esaiam,

"Mittite (agnum) ⁷ Dominatoris terrae de petra versus desertum ad montem filiae Zionis" (16:1):

et in Apocalypsi,

"Agnus stans super Monte Zionis, et cum Eo centum quadraginta quatuor millia" (14:1).

[27] Ex his quoque constare potest unde est quod nova Hierosolyma, in qua Templum, visa sit Ezechieli constructa super monte alto, de qua ita apud illum:

"In visionibus Dei deductus sum super terram Israelis, demisit me super montem altum valde, super quo quasi structura urbis a meridie" (Ezechiel 40:2);

de quibus postea in capitibus quae sequuntur, multis agitur.

Apud Davidem,

"Magnus Jehovah et collaudatus Valde in civitate Dei nostri, in monte sanctitatis suae; pulcher tractu, gaudium totius terrae Mons Zionis, latera septentrionis, civitas Regis magni; Deus in palatiis ejus notus, tanquam refugium" (Ps. 48:[2,] 3, 4 [B.A. 1-3]):

per haec describitur cultus Domini ex veris quae ex bono; cultus Ipsius ex veris et bonis spiritualibus, et amoenum animae inde, significatur per "Magnus est Jehovah et collaudatus valde in civitate Dei nostri, in monte sanctitatis suae, pulcher tractu": cultus intelligitur per "magnus esse" et "collaudatus valde", verum spirituale quod ex bono spirituali per "in civitate Dei nostri, monte sanctitatis suae", et amoenum animae inde per "pulcher tractu"; cultus Domini ex bonis et veris caelestibus describitur per "gaudium totius terrae mons Zionis, latera septentrionis, civitas Regis magni"; cultus ex bono caelesti intelligitur per "gaudium totius terrae, Mons Zionis"; et vera ex illo bono intelliguntur per "latera septentrionis, civitatem Regis magni" ("latera septentrionis" sunt vera ex bono caelesti, et "civitas Regis magni" est doctrina veri inde): quod vera sint illis, qui in bono caelesti sunt, inscripta, significatur per "Deus in palatiis ejus notus." Quod "latera septentrionis significent vera ex bono caelesti, est quia illi qui in regno caelesti Domini sunt, in caelo habitant in oriente, et illi qui in veris ex illo bono sunt, versus septentrionem ibi.

[28] Apud Esaiam,

Lucifer "tu dixisti in corde tuo, caelos ascendam, supra stellas Dei exaltabo thronum meum, et sedebo in monte conventus, in lateribus septentrionis" (14:13):

per "Luciferum" intelligitur Babel, ut patet ex antecedentibus et consequentibus in eo capite; amor imperandi ejus super caelum et ecclesiam describitur per quod "ascendet caelos, et super stellas Dei exaltabit thronum suum", per quae intelligitur affectatio dominii super caelos illos qui constituunt regnum spirituale Domini, nam vera ac cognitiones veri apud illos apparent sicut stellae; et per quod "sedebit in monte conventus, lateribus septentrionis, significatur super caelos qui constituunt regnum caeleste Domini, nam "mons conventus et latera septentrionis" sunt bona et vera ibi (ut supra). Quia Mons Zionis et Hierosolyma ad formam caeli, quantum fieri potuit, aedificata sunt, constare potest quid significatur per verba apud Davidem supra allata, "Mons Zionis, latera septentrionis, civitas Regis magni", et per verba apud Esaiam, "Mons conventus in lateribus septentrionis."

[29] Apud Esaiam,

Sancheribus Rex Aschuris dixit, "Per multitudinem currus mei ego ascendam altitudinem montium ad latera Libani, ubi exscindam proceritatem cedrorum ejus, electionem abietum ejus" (37:24):

per haec in sensu interno describitur fastus illorum qui per ratiocinationes ex falsis destruere volunt bona et vera ecclesiae; "rex Assyriae" significat rationale perversum; "multitudo currus ejus" significat ratiocinationes ex falsis doctrinae; "ascendere altitudinem montium, latera Libani, et exscindere proceritatem cedrorum ejus, et electionem abietum ejus", significat conatum destruendi bona et vera ecclesiae tam interna quam externa; "montes" sunt bona ecclesiae, "latera Libani" sunt ubi illa conjuncta sunt veris, "Libanus" est ecclesia spiritualis, ac "cedri" sunt vera ejus interna quae ex bono, et "abietes" sunt vera ejus externa etiam ex bono: haec per illa verba intelliguntur in sensu spirituali, proinde in caelo.

[30] "Mons" et "montes" etiam significant bona amoris et charitatis in sequentibus his locis:

Apud Davidem,

Jehovah "qui obtegit caelos nubibus, qui praeparat terrae pluviam, qui germinare facit montes gramen" (147:8):

per "nubes", quibus Jehovah obtegit caelos, significantur externa vera, qualia sunt in sensu litterae Verbi, nam quae in illo sensu sunt, in Verbo vocantur "nubes", et quae in sensu interno "gloria"; per "caelos" intelliguntur interna vera, quia in illis sunt qui in caelis; per "pluviam" quam terrae praeparat, significatur influxus veri ("terra" est ecclesia, et inde illi ibi qui recipiunt verum, nam ex illis est ecclesia) per "montes" quos germinare facit gramen, significantur bona amoris, et inde illi qui in bonis amoris sunt; "gramen" significat nutritionem spiritualem, quae est illis, nam intelligitur gramen pro bestiis, ac "bestiae" significant affectiones boni naturalis hominis.

[31] Apud Mosen,

"Josepho dixit, Benedicta a Jehovah terra" Josephi", de pretiosis caeli, de rore, de abysso jacente infra, ... de primitiis montium orientis, et de pretiosis collium saeculi" (Deuteronomius 33:13-15):

haec est benedictio Josephi, seu tribus a Josepho nominatae, a Mose; et haec benedictio dicta est illi quia per "Josephum" significatur regnum spirituale Domini, et ibi id caelum quod proxime communicat cum regno caelesti Domini: per "terram Josephi" intelligitur id caelum, et quoque ecclesia quae ab illis qui erunt in illo caelo: per "pretiosa caeli", per "rorem", et "abyssum jacentem infra", significantur Divina spiritualia et spiritualia naturalia ex origine caelesti; per "pretiosa caeli" Divina spiritualia, per "rorem" spiritualia communicantia, et per "abyssum jacentem infra" spiritualia naturalia: per "primitias montium orientis" et per "pretiosa collium saeculi" significantur genuina bona tam amoris in Dominum quam charitatis erga proximum; "montes orientis" sunt bona amoris in Dominum, "primitiae" sunt genuina, et "colles saeculi" sunt bona charitatis erga proximum. Qui non scit quid per Josephum et ejus tribum repraesentatur, et praeterea quid per "rorem", "abyssum jacentem infra", "montes orientis", et "colles saeculi", (significatur, ) vix aliquid sciet quid talia verba involvunt, et in genere vix aliquid sciet quid significant omnia illa quae de tribubus Israelis a Mose in toto illo capite dicta sunt, et quid a patre Israele, cap. 49 Genes.

[32] Apud Matthaeum,

"Vos estis lux mundi; non potest ⁸ urbs quae in monte exposita est, occulta esse" (5:14):

haec ad discipulos, per quos intelligitur ecclesia quae in veris ex bono; quare dicitur "Vos estis lux mundi": "lux mundi" est verum ecclesiae; quod id non sit nisi sit ex bono, significatur per "non potest ⁹ urbs quae in monte exposita est occulta esse"; " ¹⁰ urbs in monte" est verum ex bono.

[33] Apud eundem,

"Si fuerint alicui centum oves, et erraverit una ex illis, nonne relinquet nonaginta novem in montibus, abiens quaerit errantem ?" (18:12):

dicitur "Nonne relinquet nonaginta novem in montibus", quia per "oves in montibus" significantur qui in bono amoris et charitatis sunt"; per "errantem" autem significatur qui non in illo est, quia ex ignorantia in falsis; nam ubi falsum est ibi non bonum, quoniam bonum est veri.

[34] Apud Evangelistas,

"Quando videritis abominationem devastationis, quae dicta est a Daniele Propheta tunc qui in Judaea fugiunto super montes, et qui super tecto ne descendito in domum" (Marcus 13:14, 15; Matth. 24 [15,] 16 [, 17]; Luca 21:21):

describitur in iis capitibus a Domino successiva vastatio ecclesiae, sed describitur per meras correspondentias: "cum videritis abominationem devastationis significat cum discipuli, hoc est, illi qui in veris ex bono, percipiunt devastari ecclesiam, quod fit quando non amplius verum est quia non bonum, seu non fides quia non charitas: "tunc qui in Judaea fugiunto super montes" significat quod qui ab ecclesia Domini sunt permansuri sint in bono amoris; per "Judaeam" significatur ecclesia Domini, et per "montes" bona amoris, "fugere" in illos est in illis manere: "qui super tecto ne descendito in domum" significat qui in genuinis veris maneat in illis; "domus" significat hominem quoad omnia interiora quae mentis ejus sunt, et inde "tectum domus" significat intelligentiam quae ex genuinis veris, ita quoque genuina vera per quae intelligentia. Si non sensus spiritualis illustraret singula quae in illis capitibus apud Evangelistas a Domino dicta sunt, vix sciretur aliquid quod ibi continetur; ita quid foret quod "qui super tecto ne descendat in domum", et alibi, quod "qui in agro ne revertatur retro ad tollendum vestimenta sua"; et plura alia.

[35] Hactenus ostensum est quod "montes" in Verbo significent bona amoris; et quia pleraque in Verbo etiam oppositum sensum habent, ita etiam "montes", qui in eo sensu significant mala amoris, seu mala quae ex amoribus sui et mundi scaturiunt. In hoc sensu dicuntur montes in sequentibus locis in Verbo:

Apud Esaiam,

"Dies Jehovae Zebaoth veniet super omnem magnificum et altum et super omnes montes altos, et super omnes colles elatos" (2 I2, 14):

per "diem Jehovae Zebaoth" intelligitur ultimum judicium, quando mali e montibus et collibus, quos in mundo spirituali occupaverunt, dejecti sunt, ut in initio hujus articuli dictum est: et quia tales super montibus et collibus ante ultimum judicium fuerunt, ideo per "montes et colles intelliguntur amores et inde mala in quibus fuerunt; per "montes" mala amoris sui, et per "colles" mala amoris mundi. Sciendum est quod omnes qui in amore sui sunt, imprimis qui in amore imperandi, in summa cupidine sint, dum in mundum spiritualem veniunt, in alta loca se efferre, hoc enim insitum est illi amori; unde etiam in sermonem communem venit dicere, "alto et elato animo esse", et "alta spirare"; ipsa causa quod amori imperandi talis cupido insit, est quia deos se facere volunt, et Deus est in altissimis.

Quod "montes et colles" illos amores et inde eorum mala significent, patet; nam dicitur, "Dies Jehovae Zebaoth veniet super omnem magnificum et altum, et super omnes montes altos et super omnes colles elatos"; quid alioqui foret quod "venturus super montes et colles?"

[36] Apud eundem,

"Vox clamantis in deserto, Parate Viam Jehovae, complanate... semitam Dei nostro; omnis Vallis extolletur, et omnis mons et collis humiliabitur" (40:3, 4):

etiam ibi de adventu Domini, et de ultimo judicio tunc, agitur; et per "vocem clamantis in deserto, Parate viam Jehovae et semitam Deo nostro", significatur ut praeparent se ad recipiendum Dominum; "desertum" significat ubi non bonum quia non verum, ita ubi nondum ecclesia: per quod "omnis vallis extolletur, ¹¹ et omnis mons et collis humiliabitur", significatur quod omnes humiles corde, qui sunt qui in bonis et veris sunt, recipiantur, nam qui recipiuntur a Domino illi extolluntur ad caelum; et per quod "omnis mons et collis humiliabitur" significatur quod omnes elati animo, qui sunt qui in amore sui et mundi sunt, deprimentur.

[37] Apud Ezechielem,

"Dabo terram desolationem et vastitatem, ut cesset superbia roboris, et desolati sunt montes Israelis, ut non transiens" (33:28):

per haec describitur desolatio et vastatio ecclesiae spiritualis, quam Israelitae repraesentaverunt; Judaei enim repraesentaverunt regnum caeleste Domini, seu ecclesiam caelestem, Israelitae autem regnum spirituale Domini, seu ecclesiam spiritualem: "desolatio et vastatio" hujus significat ultimum illius ecclesiae statum, qui erat quando non verum amplius quia non bonum, seu quando non fides quia non charitas; "desolatio" dicitur de vero quod fidei, et "vastatio" de bono quod charitatis: jactantia et elatio animi ex falsis quae dicunt esse vera, significatur per "superbiam roboris"; "robur" et "potentia" dicitur de veris ex bono, quia illis est omne robur et omnis potentia; hic autem, quia ex jactantia et elatione animi, de falsis: quod non bonum charitatis et fidei amplius sit, significatur per "desolati ¹² sunt montes Israelis": quod prorsus non bonum sed malum, significatur per "ut non transiens."

[38] Apud eundem,

"Fili hominis, pone facies tuas ad montes Israelis, et propheta contra illos, et dices, Montes Israelis, audite verbum Domini Jehovih; sic dixit Dominus Jehovih montibus et collibus, alveis et vallibus, Ecce Ego adduco super vos gladium" ( ¹³ 6:23);

etiam hic per "montes Israelis" significantur mala procedentia ex amore sui et mundi, quae, apud illos qui in ecclesia spirituali sunt, existunt dum illis non amplius bonum vitae, sed malum vitae et inde falsum doctrinae: per "montes, colles, alveos et valles", significantur omnia ecclesiae, tam interiora seu spiritualia quam exteriora seu naturalia; "montes et colles" significant interiora seu spiritualia, "alvei et valles" exteriora seu naturalia: quod perituri per falsa, significatur per "Ecce Ego adduco super vos gladium"; "gladius" est destructio falsi per vera, et in opposito sensu, ut hic, destructio veri per falsa.

[39] Apud eundem,

"In die illo, quo veniet Gogus super terram Israelis, ... contremiscent coram Me pisces maris, et avis caelorum, et fera agri, et omne reptile reptans super terra, et omnis homo qui super faciebus terrae: et evertentur montes, et cadent gradus, et omnis murus in terram cadet; tunc vocabo super eum omnibus montibus meis gladium" (38 [18,] 20, 21, 20, 21):

quid per omnia haec significatur, videatur supra (n. ¹⁴ 400(c)), ubi explicata sunt; nempe, quid per "Gogum", per "pisces maris", "avem caelorum", "feram agri", "reptile reptans super terra"; et quod per "montes Israelis" significentur bona amoris spiritualis, at hic mala amoris bonis illis opposita.

[40] Apud Micham,

"Surge, contende cum montibus, ut audiant colles vocem tuam; audite montes litem Jehovae, et robora fundamenta terrae, quia lis Jehovae cum populo suo, et cum Israele disceptat" (6:1, 2):

haec quoque dicta sunt de ecclesia spirituali, quam Israelitae separati a Judaeis repraesentabant; et per "montes" intelliguntur bona charitatis, et per "colles" bona fidei, ibi autem mala et falsa opposita illis bonis; ideo dicitur, "Contende cum montibus, et audiant colles vocem ¹⁵ tuam": "robora fundamenta terrae" sunt principia falsi in illa ecclesia; "terra" est ecclesia, et "fundamenta" sunt principia super quibus fundantur reliqua: dicitur "cum populo suo, cum Israele", quia per "populum" intelliguntur qui in veris et qui in falsis sunt, et per "Israelem" qui in bonis et qui in malis.

[41] Apud Jeremiam,

"Ecce Ego contra te, mons perdens, ... perdens universam terram; et extendam manum contra te, et devolvam te de petris, et dem te in montem combustionis" (51:25):

haec de Babele dicta sunt, per quam intelliguntur illi qui in falsis mali et in malis falsi ex amore sui sunt, abutuntur enim sanctis ecclesiae pro mediis imperandi: ex illo amore et inde falsis et malis est quod dicatur "mons perdens, perdens universam terram"; "terra" est ecclesia: interitus et damnatio eorum per falsa mali, significatur per "devolvam te de petris"; "petrae" sunt ubi vera fidei, hic falsa mali: ac interitus et damnatio eorum per mala falsi significatur per "dem te in montem combustionis"; "combustio" dicitur de amore sui, quia "ignis" illum significat (videatur in opere De Caelo et Inferno 566-573). Ex his manifeste patet quod per "montes" significentur mala amoris sui et mundi, nam Babel vocatur "mons perdens" et quod "dabitur in montem combustionis." Apud Nahum,

"Montes contremiscunt coram Ipso, et colles liquefiunt, et comburitur tota terra coram Ipso;... coram increpatione Ipsius quis consistet?" (1:5, 6):

quid haec in serie significant, videatur supra (n. 400(b)), ubi singula explicata sunt; et quod "montes et colles" ibi sint mala amoris sui et mundi.

[42] Apud ¹⁶ Micham,

"Jehovah exiens e loco suo, descendit et calcat super excelsa terrae; unde liquefacti sunt montes sub Ipso, et valles discissae sunt, sicut cera coram igne, sicut aquae effusae in descensu; propter praevaricationes Jacobi omne hoc, et propter peccata domus Israelis" (1:3-5):

haec quoque dicta sunt de ultimo judicio, et de illis tunc qui super montibus et collibus fecerunt sibi instar caeli (de quibus supra, aliquoties); ultimum judicium intelligitur per "Jehovah exiens e loco suo, descendit et calcat super excelsa terrae"; "super excelsa terrae" significat super illos qui in altis, nempe super quos judicium; nam in mundo spirituali aeque sunt terrae, montes, colles et valles sicut in mundo naturali: interitus eorum qui super montibus et in vallibus, qui sunt qui in malis ex amore sui et mundi et in falsis inde, significatur per quod "liquefacti sint montes sub Ipso, et valles discissae sunt, sicut cera coram igne, sicut aquae effusae in descensu"; "montes" significant mala amorum sui et mundi, et "valles" falsa inde; de malis amorum sui et mundi, quae per "montes" significantur, dicitur quod "liquefacta sint sicut cera coram igne", quoniam "ignis" significat illos amores; et de falsis quae significantur per "valles", dicitur "sicut aquae effusae in descensu", quoniam "aquae" significant falsa; quod sit propter mala et falsa, patet, nam dicitur "propter praevaricationem Jacobi omne hoc, et propter peccata domus Israelis."

[43] Apud Jeremiam,

"Vidi terram, et ecce vacuum et inane; et versus caelos et non lux eorum; vidi montes, et ecce commoventur, et omnes colles evertuntur; vidi cum ecce non homo, et omnis avis caeli avolarunt" (4:23-25):

per "commotionem montium" significatur destructio illorum qui in malis amoris sui sunt, et per "eversionem collium" destructio illorum qui in malis amoris mundi, et in falsis. (Reliqua videantur explicata supra, n. 280(b) et 304(d).)

Apud Esaiam,

Jehovah, "utinam rumperes caelos, descenderes, coram Te montes diffluerent" (63:19 [B.A. 64:1]):

haec similia cum illis quae supra apud ¹⁷ Micham (cap. 1:3-5) significant, quae explicata sunt.

[44] Apud Davidem,

"Jehovah, inclina caelos tuos et descende, tange montes ut fumigent, emitte fulmen et disperge illos" (Psalmuss 144:5, 6):

per "inclinare caelos et descendere" simile significatur quod supra per "rumpere caelos et descendere", per "exire e loco suo, descendere et calcare excelsa terrae", nempe visitare et judicare: per "tangere montes ut fumigent" significatur per praesentiam destruere illos qui in malis amorum sui et mundi sunt, et inde in falsis; "fumigare" significat mitti in mala amorum illorum et in eorum falsa, nam "ignis" significat amores illos et "fumus" falsa eorum: per "emitte fulmen et disperge illos" significatur Divinum Verum per quod dissipantur, nam per praesentiam Divini Veri revelantur mala et falsa, et ex collisione tunc apparent sicut fulmina.

[45] Apud Mosen,

"Ignis accensus est in ira mea, et ardebit usque ad infernum infimum, et comedet terram et proventum ejus, et inflammabit fundamenta montium" (Deuteronomius 32:22):

dicitur quod "ignis accensus sit Jehovae in ira sua, qui ardebit usque ad infernum infimum", tametsi Jehovae non aliquis ignis irae est, minus qui ardet ad infernum infimum; nam Jehovah, hoc est, Dominus nulli irascitur et nulli malum facit; quod nec aliquem in infernum dejiciat, videatur in opere De Caelo et Inferno (n. 545-550); sed ita in sensu litterae Verbi dicitur quia ita apparet coram homine malo, et quoque coram homine simplici; Verbum enim in littera est secundum apparentiam, quia secundum captum hominum naturalium: at quia angeli, qui spirituales sunt, ipsa vera Verbi non vident apparenter secundum hominis captum, sed spiritualiter, ideo talium verborum sensus inversus est apud illos, qui etiam est sensus internus seu spiritualis, nempe quod amor infernalis apud hominem talis ignis sit, et ardeat usque ad infernum infimum: et quia ille ignis, hoc est, ille amor, omnia ecclesiae apud hominem funditus destruit, ideo dicitur quod "comedet terram et proventum ejus, et inflammabit fundamenta montium"; "terra" est ecclesia, "proventus" est omne ecclesiae, "fundamenta montium" sunt vera super quibus fundantur bona amoris, quae "inflammari" dicuntur ab igne amoris sui et mundi.

Apud Davidem,

"Concussa est et commota terra, et fundamenta montium contremuerunt et commoverunt se, quando exarsit illi" (Psalmuss 18:8 [B.A. 7]):

per haec similia intelliguntur; sed quae singillatim explicata videantur supra (n. 400(b)).

Apud eundem,

"Deus nobis refugium propterea non timebimus, cum mutabitur terra, et cum commovebuntur montes in corde marium; tumultuabuntur, turbabuntur aquae ejus, contremiscent montes in exaltatione ejus" (Psalmuss 46:2-4 [B.A. 1-3]):

haec quoque explicata videantur prius (n. 304(c)); ibi quoque quid significatur per quod "montes commovebuntur in corde marium", et quod "montes contremiscent in exaltatione", nempe quod mala amorum sui et mundi perstringent secundum incrementa.

[46] Apud Esaiam,

"Ira Jehovae contra omnes gentes, et excandescentia contra omnem exercitum earum; devovit eas, tradidit eas ad mactationem, ita ut confossi earum projiciantur, et cadaverum earum ascendet putor: et liquescent montes a sanguine earum" (34:2, 3):

haec dicta sunt de ultimo judicio; et per "iram Jehovae contra omnes gentes" et per "excandescentiam Ipsius contra omnem exercitum earum" significatur interitus et damnatio omnium qui in malis et inde falsis sunt ex proposito et ex corde; "gentes" significant mala illa, et "exercitus" significat omnia falsa inde: quod damnandi sunt et quod perituri qui in illis, significatur per "devovit eas, et tradidit eas ad mactationem": damnatio eorum qui perituri per falsa, significatur per quod "confossi eorum projicientur"; "confossi" in Verbo dicuntur qui perierunt per falsa, et "projici" significat damnari: damnatio eorum qui perituri per mala, significatur per quod "cadaverum earum ascendet putor"; "cadavera" in Verbo dicuntur qui perierunt per mala, et "putor" significat damnationem eorum: quod "montes liquescent sanguine earum" significat quod mala amorum apud illos falsis referta sint; "montes" sunt mala amorum sui et mundi, "sanguis" est falsum.

[47] Apud eundem,

"Vastabo montes et colles, et omnem herbam eorum arefaciam, et ponam fluvios in insulas, et stagna exsiccabo" (42:15):

per "vastare montes et colles" significatur perdere omne bonum amoris in Dominum et erga proximum: per "arefacere omnem herbam" significatur inde perdere omnia vera; "herba" significat vera ex bono nascentia: per "ponere fluvios in insulas, et exsiccare stagna", significatur annihilare omnem intellectum et perceptionem veri; "fluvii" significant intelligentiam quae est veri, "insulae" ubi non intelligentia, "stagna" significant perceptionem veri; intellectus veri est ex luce veri, perceptio autem veri est ex calore seu amore veri.

[48] Apud eundem,

"Ecce" Jacob, "posui te in tribulam tribulae recentis, praeditae aculeis, tritures montes et conteras, et colles sicut glumam ponas; disperges eos ut ventus auferat eos et procella dissipet eos " (41:15, 16):

per "Jacobum" intelligitur ecclesia externa quoad bonum et verum, et inde quoque bonum et verum externum, quod bonum et verum est ex sensu litterae Verbi; in his sunt illi qui ab ecclesia externa: quod haec comparentur "tribulae recenti praeditae aculeis" est quia tribula excutit triticum, hordeum et reliqua messis ex spicis, et per illa significantur bona et vera ecclesiae (videatur supra, n. 374, 375 (a, d)); hic itaque quod comminuet et conteret mala et falsa; quare dicitur, "tribula praedita aculeis, ut tritures montes et conteras, et colles sicut glumam ponas", per quae significatur destructio malorum oriundorum ex amore sui et mundi, et quoque falsorum inde; et quoque dicitur, "disperges eos ut ventus auferat eos et procella dissipet eos", per quae significatur quod sicut nihili erunt; "ventus" et "procella" dicitur, quia intelliguntur falsa et mala, nam "ventus" dicitur de veris et in opposito sensu de falsis, et "procella" de malis falsi.

[49] Apud eundem,

"Montes recedent, et colles dimovebuntur, sed misericordia mea a tecum non recedet" (54:10):

quod "montes recedent et colles dimovebuntur" non intelligitur quod illi montes et colles qui in tellure sunt, recessuri sint et dimovebuntur, sed illi qui in malis amoribus et inde falsis sunt; agitur enim in eo capite de gentibus, a quibus nova ecclesia formanda est; quare per "montes et colles" in specie intelliguntur qui a priori ecclesia, proinde Judaei, apud quos mera mala falsi et falsa mali fuerunt, ex causa quia in amoribus sui et mundi.

[50] Apud Jeremiam,

"Propter montes tollam fletum et lamentum, et propter habitacula deserti lamentationem, quia vastata sunt, ut non sit vir transiens" (9:9 [B.A. 10]):

"montes" super quos fletus et lamentum, sunt mala omnis generis scaturientia ex binis amoribus supra memoratis; et per "habitacula deserti" significantur falsa inde, nam per "desertum" significatur ubi non bonum quia non verum, et per "habitacula" ubi illa; hic itaque "habitacula deserti" sunt falsa ex malis supradictis: quod prorsus non aliquod bonum et verum sit, intelligitur per quod "vastata sint, ut non sit vir transiens"; solenne est in Verbo dicere, ubi de vastatione, "ut non sit vir transiens", et per id significatur quod amplius non aliquod verum, et inde non aliqua intelligentia. Quod non sint montes et habitacula deserti, super quae fletus et lamentum, patet.

[51] Apud eundem,

"Oves perditae fuerunt populus meus, pastores eorum seduxerunt eos, montes averterunt, de monte super colle iverunt, obliti sunt cubilis sui" (50:6):

apud Ezechielem,

"Oberrant oves meae in omnibus montibus et super omni colle alto, et super omnes facies terrae dispersae sunt oves meae, et non inquirens nec quaerens" (34:6):

quod oves "de monte super colle iverint", et quod "oberrent super omnibus montibus et super omni colle alto", significat quod quaerant bona et vera, sed non inveniant, et quod loco eorum mala et falsa arripiant; quod "montes se averterint" significat quod pro bonis sint mala.

[52] Apud ¹⁸ Jeremiam,

"Date Jehovae Deo ¹⁹ vestro gloriam, antequam tenebras inducat, et antequam offendant pedes ²⁰ vestri ad montes crepusculi" (13:16):

per haec significatur quod agnoscendum sit Divinum Verum, ne falsa et inde mala e naturali homine irrumpant: "dare Deo gloriam" significat agnoscere Divinum Verum; "gloria" in Verbo Significat Divinum Verum, et hoc agnoscere et vivere secundum id est gloria quam vult Dominus, et quae datur Ipsi: "antequam tenebras inducat" significat ne falsa occupent; "tenebrae" sunt falsa: "et antequam offendant pedes ²¹ vestri ad montes crepusculi" significat ne inde mala e naturali; "montes crepusculi" sunt mala falsi, nam "montes" sunt mala, ac "crepusculum" est cum non videtur verum sed loco ejus falsum, ac "pedes" significant naturalem hominem; in naturali enim homine sunt omnia mala et inde falsa, quoniam ille ex hereditario secum fert amare se prae Deo et mundum prae caelo, ac mala eis amoribus adhaerentia ex parentibus; haec mala et inde falsa non removentur nisi per Divinum Verum et vitam secundum illud; per haec aperitur mens superior seu interior hominis, quae videt ex luce caeli, et per hanc lucem discutit Dominus mala et inde falsa quae in mente naturali sunt.

(Quod "pedes" significent naturalem hominem, videatur supra, n. 65, 69: et in Arcanis Caelestibus, n. 2162, 3147, 3761, 3986, 4280, 4938-4952.)

[53] Apud Evangelistas,

Jesus dicit discipulis, "Habete fidem Dei; amen dico vobis, quicunque dixerit monti..., Tollere et projice te in mare, nec dubitaverit in corde suo, sed crediderit quod quae dicit futura sint, fiet illi quae dixit" (Marcus 11:22, 23; Matthaeus 17:20):

qui non scit arcana caeli, et sensum spiritualem Verbi, credere potest quod Dominus haec locutus sit non de fide salvante, sed de alia fide quam vocant historicam et miraculosam; sed illa locutus est Dominus de fide salvante, quae fides unum facit cum charitate, et omnis est a Domino; quapropter vocat Dominus fidem hanc "fidem Dei": et quia Dominus per hanc fidem, quae est fides charitatis ab Ipso, removet omnia mala scaturientia ex amoribus sui et mundi, et illa dejicit in infernum unde sunt, quare dicit, quod "si dixerit monti, Tollere et projice te in mare, fiet quae dixit"; per "montem" enim significantur mala illorum amorum, et per "mare" significatur infernum; inde per "dicere monti, Tollere", significatur removeri illa, et per "projici in mare" significatur dejici in infernum unde sunt: ex hac significatione "montis" et "maris" hoc apud antiquos in communem sermonem venit, cum de fidei potentia sermo fuit; non quod montes in tellure possunt per illam projici in mare, sed mala quae ab inferno possunt. Etiam montes in spirituali mundo, super quibus habitant mali, solent per fidem, quae a Domino, everti et projici; nam cum mala apud illos projiciuntur, etiam projiciuntur montes super quibus habitant, ut supra aliquoties dictum est, et quoque mihi saepe visum. Quod non alia fides quam fides charitatis a Domino hic intelligatur, patet a continuato sermone Domini apud Marcum, ubi dicitur,

"Propterea dico Vobis, omnia quaecunque precantes petitis, credite quod accepturi sitis, tunc fiet vobis: cum Vero steteritis orantes, dimittite si quid habetis contra quemquam, ut etiam Pater vester, qui in caelis, dimittat vobis lapsus vestros; si vero vos non dimiseritis, neque Pater vester, qui in caelis, dimittet lapsus vestros" ((11) vers. 24-26):

ex quibus patet quod "fides Dei", de qua Dominus ibi loquitur, sit fides charitatis, hoc est, fides quae unum facit cum charitate, et inde quae omnis est a Domino: praeterea Dominus illa dixit ad discipulos cum crediderunt quod miracula possent facere ex sua fide, ita a se, cum tamen illa fiunt a fide quae a Domino, ita a Domino (ut quoque patet apud Matthaeum, cap. 17:19, 20, ubi similia dicta sunt).

[54] Quoniam "montes" significabant bona amoris caelestis, et "colles" bona amoris spiritualis, ideo antiqui, apud quos ecclesia repraesentativa fuit, cultum suum Divinum habuerunt super montibus et collibus, et ideo Zion super monte fuit ac Hierosolyma super montanis infra illum. Ne itaque Judaei et Israelitae, qui idololatriae dediti erant, verterent cultum Divinum in cultum idololatricum, mandatum illis est ut solum in Hierosolyma haberent cultum, et non alibi; sed quia corde idololatrae fuerunt, non contenti erant cultum habere in Hierosolyma, sed secundum morem gentium ab antiquis tractum, cultum fecerunt super montibus et collibus quibuscunque, et ibi sacrificarunt et suffierunt; quapropter quia id idololatricum fuit apud illos, per cultum eorum super montibus et collibus aliis significatur cultus ex malis et falsis; ut in sequentibus his locis:

Apud Esaiam,

"Super monte alto et elato posuisti cubile tuum, etiam eo ascendisti ad sacrificandum sacrificia" (57:7):

apud Hoscheam,

"Super verticibus montium sacrificant, et super collibus suffiunt" (4:13):

apud Jeremiam,

"Aversa Israel abiens super omnem montem altum, et sub omni arbore viridi, et scortabaris" (3:6);

per "scortari" significatur falsificare cultum. Quod hoc idololatricum fuerit, patet ex his apud Mosen,

"Perdetis loca ubi serviverunt gentes... diis suis, super montibus (excelsis), et super collibus, et sub omni arbore viridi" (Deuteronomius 12:2):

in his itaque locis per cultum super montibus et collibus significatur cultus ex malis et falsis. Ex hoc etiam derivatum est quod gentiles in Graecia Heliconem posuerint in alto monte, et Parnassum in colle infra illum, et ibi deos et deas suas habitare crediderint; hoc derivatum est ab antiquis in Asia, et praecipue in terra Canaane non inde remota, apud quos omnis cultus ex repraesentativis constabat.

[55] Dicitur apud Evangelistas

Quod diabolus assumpserit Jesum super montem altum, et monstraverit Ipsi omnia regna mundi et gloriam, ac tentaverit Ipsum ibi (Matthaeus 4:8; Luca 4:5):

per hoc significatur quod diabolus tentaverit Dominum per amorem sui, hic enim significatur per "montem altum"; tres enim tentationes descriptae in illis locis significant et involvunt omnes tentationes quas Dominus sustinuit cum in mundo fuit; Dominus enim per tentationes ab infernis in Se admissas, et per victorias tunc, redegit omnia in infernis in ordinem, et quoque Humanum suum glorificavit, hoc est, Divinum fecit. Quod omnes tentationes Domini tam paucis descriptae fuerint, est quia non aliter revelavit illas; sed usque in interno sensu Verbi describuntur ample. (Verum de tentationibus Domini videantur quae in Doctrina Novae Hierosolymae, n. 201, 293, 302, allata sunt.)

Poznámky pod čarou: