139. I. De Heilige Geest is de Goddelijke Waarheid, alsmede de Goddelijke Kracht en Werking, voortgaand uit de éne God, in wie de Goddelijke Drievuldigheid is, dus uit de Heer God Zaligmaker. Door de Heilige Geest wordt eigenlijk het Goddelijke Ware aangeduid, dus ook het Woord, en in die zin is de Heer zelf ook de Heilige Geest. Maar aangezien in de Kerk heden ten dage door de Heilige Geest de Goddelijke werking wordt beschreven, welke het daadwerkelijke proces van rechtvaardiging van de mens is, zo wordt deze hier voor de Heilige Geest genomen, en in hoofdzaak daarover gehandeld. Ook om deze reden, omdat de Goddelijke Werking door het Goddelijk ware geschiedt, dat uit de Heer voortgaat, en dat wat voortgaat, van een en hetzelfde wezen is met Hem, uit wie het voortgaat, zoals deze drie: ziel, lichaam en het voortgaande, welke tezamen één wezen uitmaken, bij de mens louter menselijk, bij de Heer echter Goddelijk en tevens Menselijk, en na de verheerlijking zo verenigd als het voorafgaande met zijn volgende en als het wezen met zijn vorm. Zo zijn dus de drie wezenlijkheden: die de Vader, de Zoon en de Heilige Geest worden genoemd, één in de Heer. Dat de Heer het Goddelijk Ware zelf is, of de Goddelijke Waarheid, werd boven aangetoond. Dat echter de Heilige Geest ditzelfde is, blijkt uit de volgende plaatsen:

‘Er zal een Rijsje voortkomen uit de tronk van Jischaď; op Hem zal de geest van Jehovah rusten, een geest van wijsheid en inzicht, een geest van raad en sterkte; Hij zal de aarde slaan met de roede van Zijn mond, en met de geest van Zijn lippen zal Hij de goddeloze doden; de gerechtigheid zal de gordel van Zijn lenden zijn, en de wijsheid de gordel van Zijn dijen’, (Jesaja 11:1-2, 4-5).

‘Hij zal komen gelijk een enge stroom, de geest van Jehovah zal de banier tegen hem oprichten; dan zal een Verlosser tot Zion komen’, (Jesaja 59:19-20).

‘De geest des Heren Jehovih is op Mij, Jehovah heeft Mij gezalfd, om een blijde boodschap te brengen de armen heeft Hij Mij gezonden’, (Jesaja 61:1; Lucas 4:18).

‘Dit is Mijn verbond; Mijn geest die op U is, en Mijn woorden zullen van Uw mond niet wijken van nu aan tot in eeuwigheid toe’, (Jesaja 59:21).

Aangezien de Heer de Waarheid zelf is, is vandaar al wat uit Hem voortgaat, waarheid, en dit wordt verstaan onder de Trooster, die ook de Geest der Waarheid en de Heilige Geest wordt genoemd; dit blijkt uit de volgende plaatsen:

‘Ik zeg u de waarheid: het is u nut dat Ik wegga; want indien Ik niet wegga, zo zal de Trooster tot u niet komen; maar indien Ik wegga, zo zal Ik Hem tot u zenden’, (Johannes 16:7).

‘Wanneer die gekomen zal zijn, de Geest der waarheid, Hij zal u in al de waarheid leiden; Hij zal van Zichzelf niet spreken, maar zo wat Hij zal gehoord hebben, zal Hij spreken’, (Johannes 16:13).

‘Die zal Mij verheerlijken, want Hij zal uit het Mijne aannemen, en het u verkondigen; al wat de Vader heeft, is het Mijne; daarom heb Ik u gezegd, dat Hij uit het Mijne zal aannemen, en u verkondigen’, (Johannes 16:14-15).

‘Ik zal de Vader vragen, dat Hij u een andere Trooster geve, de Geest der waarheid, welke de wereld niet kan aannemen, want zij ziet Hem niet, en zij kent Hem ook niet; maar gij kent Hem, want Hij blijft bij ulieden, en zal in u zijn. Ik zal u geen wezen laten, Ik kom tot u, en gij zult Mij zien’, (Johannes 14:16-19).

‘Wanneer de Trooster gekomen zal zijn, die Ik u zenden zal uit de Vader, de Geest der waarheid, die zal van Mij getuigen’, (Johannes 15:26).

De Trooster wordt de Heilige Geest genoemd, (Johannes 14:26). Dat de Heer onder de Trooster of de Heilige Geest Zichzelf verstond, blijkt duidelijk uit deze woorden van de Heer, ‘dat de wereld Hem nog niet kende, maar gij kent Hem; Ik zal u geen wezen laten; Ik kom tot u; gij zult Mij zien’. En elders: ‘Ziet, Ik ben met ulieden al de dagen, tot de voleinding der eeuw’, (Mattheüs 28:20); voorts hieruit: ‘Hij zal niet uit Zichzelf spreken, maar Hij zal uit het Mijne nemen’.