5576. En de honger werd zwaar; dat dit de verlating betekent vanwege de behoefte aan geestelijke dingen, staat vast uit de betekenis van de honger, namelijk het gebrek aan erkentenissen van het goede en het ware, nrs. 3364, 5277, 5279, 5281, 5300;

en vandaar de verlating, nrs. 5360, 5376, 5415;

en omdat de verlating ontstaat vanwege de ontbering van en vandaar de behoefte aan geestelijke dingen, wordt ook deze met de honger aangeduid. Honger in de geestelijke wereld of in de hemel, is geen honger naar spijs, want de engelen nuttigen geen stoffelijke spijs; deze spijs is voor het lichaam dat de mens in de wereld ronddraagt, maar het is een honger naar zo’n spijs die hun gemoederen voedt; deze spijs is het ware verstaan en wijs zijn in het goede, deze spijs wordt de geestelijke spijs genoemd; en wat wonderlijk is, de engelen worden ook door die spijs gevoed; dat kon mij hieruit blijken dat de kleine kinderen die als kleine kinderen zijn gestorven, nadat zij in de hemel zijn onderricht in de ware dingen die van het inzicht en in de goede dingen die van de wijsheid zijn, niet langer als kleine kinderen verschijnen, maar als volwassenen en wel volgens de aanwassing in het goede en het ware; en verder hieruit, dat de engelen aanhoudend de dingen verlangen die van het inzicht en de wijsheid zijn; en dat zij, wanneer zij in de avond zijn, dat wil zeggen, in de staat wanneer die dingen gaan ontbreken, naar verhouding voor evenzoveel in de niet-gelukzaligheid zijn en dat zij dan naar niets meer honger en trek hebben dan dat voor hen opnieuw de morgen opblinkt en zij terugkeren in het leven van de gelukzaligheid, dat van het inzicht en van de wijsheid is; dat het ware verstaan en het goede willen de geestelijke spijs is, kan eveneens voor eenieder die nadenkt, vaststaan; indien iemand die stoffelijke spijs tot voeding van zijn lichaam gebruikt tevens ook in een opgeruimde stemming is en over zulke dingen die hem aangenaam zijn een gesprek voert, dan voedt de stoffelijke spijs die voor het lichaam is, beter, wat een bewijs is dat er een overeenstemming is tussen de geestelijke spijs die van de ziel is en de stoffelijke spijs die van het lichaam is; en verder hieruit, dat hij die in het verlangen is om zijn gemoed te doordrenken met zulke dingen die van de wetenschap, het inzicht en van de wijsheid zijn, wanneer hij daarvan wordt afgehouden, dan treurig en angstig begint te worden en zoals iemand die honger heeft, te verlangen om terug te keren tot zijn geestelijke spijs, dus tot de voeding van zijn ziel. Dat het geestelijke spijs is die de ziel voedt, zoals stoffelijke spijs het lichaam, kan eveneens uit het Woord vaststaan, zoals bij Mozes:

‘Niet door brood alleen leeft de mens, maar door alle uitspraak van de mond van Jehovah leeft de mens’, (Deuteronomium 8:3; Mattheüs 4:4);

de uitspraak van de mond van Jehovah is in het algemeen het Goddelijk ware dat voortgaat uit de Heer, dus al het ware van de wijsheid; in het bijzonder het Woord, waarin en waar vanuit de dingen zijn die van de wijsheid zijn. En bij Johannes:

‘Werkt spijze, niet die welke vergaat, maar de spijze welke blijft tot in het eeuwige leven, welke de Zoon des Mensen ulieden zal geven’, (Johannes 6:27);

dat die spijs het ware van de wijsheid is die uit de Heer voortgaat, staat vast; daaruit kan men eveneens weten wat er wordt verstaan onder deze woorden van de Heer in hetzelfde hoofdstuk:

‘Mijn vlees is waarlijk spijs en Mijn bloed is waarlijk drank’, vers 55, namelijk dat het Vlees van de Heer het Goddelijk Goede is, nr. 3813 en Zijn Bloed het Goddelijk Ware, nr. 4735; toen de Heer immers Zijn Menselijke Goddelijk had gemaakt, was het vlees niet iets anders dan het Goddelijk Goede en het bloed het Goddelijk Ware; dat in het Goddelijke niet het stoffelijke moet worden verstaan, kan vaststaan; daarom is de spijs in de hoogste zin, dat wil zeggen, wanneer daarvan gesproken wordt met betrekking tot de Heer, het Goede van de Goddelijke Liefde om het menselijk geslacht te behouden; deze spijs is het eveneens die wordt verstaan onder de woorden van de Heer bij Johannes:

‘Jezus zei tot de discipelen: Ik heb een spijze om te eten welke gij niet weet; Mijn spijze is dat Ik doe de wil van Hem Die Mij gezonden heeft en Zijn werk vervolmake’, (Johannes 4:32, 34);

de wil doen van Hem Die gezonden heeft en Zijn werk vervolmaken, is het menselijk geslacht zaligen; het Goddelijke waar vanuit dit is, is de Goddelijke Liefde. Hieruit blijkt nu wat in de geestelijke zin onder de honger wordt verstaan.

3813. Wat het vlees betreft: dat betekent in de hoogste zin het Eigene van het Goddelijk Menselijke van de Heer, namelijk het Goddelijk Goede; in de betrekkelijke zin het eigene van de wil van de mens, levend gemaakt uit het Eigene van het Goddelijk Menselijke, dat wil zeggen, uit het Goddelijk Goede van Hem; het is dit eigene dat het hemels eigene wordt genoemd, dat in zich van de Heer alleen is, en wordt toegeëigend aan degenen die in het goede zijn en in het ware daaruit; zo’n eigene hebben de engelen die in de hemelen zijn en hebben de mensen die naar hun innerlijke dingen of naar de geest in het rijk van de Heer zijn; maar in de tegenovergestelde zin betekent het vlees het eigene van de wil van de mens dat in zich niets dan het boze is en omdat het niet uit de Heer is levend gemaakt, wordt het dood genoemd en vandaar wordt van die mens gezegd dat hij dood is. Dat het vlees in de hoogste zin het Eigene van het Goddelijk Menselijke van de Heer is, dus het Goddelijk Goede van Hem, blijkt uit de woorden van de Heer bij Johannes:

‘Jezus zei: Ik ben het levende brood hetwelk uit de hemel is neergedaald; zo iemand van dit brood zal eten, die zal tot in het eeuwige leven; het brood dat Ik u geven zal, is Mijn vlees, hetwelk Ik geven zal voor het leven van de wereld. De Joden dan streden onder elkaar, zeggende: Hoe kan ons Deze vlees te eten geven; daarom zei Jezus tot hen: Voorwaar, voorwaar zeg Ik ulieden; tenzij gij het vlees van de Zoon des Mensen eet, en Zijn bloed drinkt, zult gij geen leven in uzelf hebben; die Mijn vlees eet en Mijn bloed drinkt, die heeft het eeuwige leven en Ik zal hem opwekken ten uitersten dage; want Mijn vlees is waarlijk spijs en Mijn bloed is waarlijk drank; die Mijn vlees eet en Mijn bloed drinkt, die blijft in Mij en Ik in hem; dit is het brood dat uit de hemel neergedaald is’, (Johannes 6:51-58);

dat hier het vlees het Eigene van het Goddelijk Menselijke van de Heer is, dus het Goddelijk Goede, blijkt duidelijk, en het is dat wat in het Heilig Avondmaal het Lichaam wordt genoemd; dat het Lichaam daar of het vlees, het Goddelijk Goede is en het bloed het Goddelijk Ware, zie de nrs. 1798, 2165, 2177, 3464, 3735;

en omdat het brood en de wijn hetzelfde betekenen als het vlees en het bloed, namelijk het brood het Goddelijk Goede van de Heer en de wijn het Goddelijk Ware van Hem, daarom werden deze in de plaats ervan geboden; vandaar is het, dat de Heer zegt:

‘Ik ben het levende brood; het brood dat Ik geven zal, is Mijn vlees; die Mijn vlees eet en Mijn bloed drinkt, die blijft in Mij en Ik in hem; dit is het brood dat uit de hemel nedergedaald is’; dat eten is vergemeenschapt, verbonden en toegeëigend worden, zie de nrs. 2187, 2343, 3168, 3513 aan het einde, 3596; hetzelfde werd in de Joodse Kerk daarmee uitgebeeld, dat Aharon, zijn zonen en degenen die offerden en anderen die rein waren, het vlees van de slachtoffers aten en dat dit heilig was, zie, (Exodus 12:7-9; 29:30-34; Leviticus 7:15-21; 8:31; Deuteronomium 12:27; 16:4);

indien dan ook een onreine van dat vlees at, zo zou hij van zijn volken uitgeroeid worden, zie, (Leviticus 7:21);

dat deze dingen brood werden genoemd, zie nr. 2165;

dat dit vlees ‘het vlees der heiligheid’ werd genoemd, (Jeremia 11:15; Haggai 2:13) en ‘het vlees der gave, dat op de tafelen in het rijk van de Heer is’, (Ezechiël 40:43), waar over de Nieuwe Tempel wordt gehandeld en dat door deze de eredienst van de Heer in Zijn rijk wordt aangeduid, is duidelijk. Dat het vlees in de betrekkelijke zin het eigene van de wil is bij de mens, dat is levend gemaakt uit het Goddelijk Goede van de Heer, staat ook vast uit de volgende plaatsen; bij Ezechiël:

‘Ik zal hun één hart geven en Ik zal een nieuwe geest geven in het midden van u, en Ik zal het hart van steen uit hun vlees verwijderen en Ik zal hun een hart van vlees geven’, (Ezechiël 11:19);

‘36:26);

het hart van steen uit hun vlees voor het niet levend gemaakte wilsdeel en eigene, het hart van vlees voor het levend gemaakte wilsdeel en eigene; dat het hart het uitbeeldende van het goede van de wil is, zie de nrs. 2930, 3313, 3635.

Bij David:

‘God, Gij mijn God, , ik zoek u in de morgen, mijn ziel dorst naar U, mijn vlees verlangt U in een land der droogte, en ik ben mat, zonder wateren’, (Psalm 63:2).

Bij dezelfde:

‘Mijn ziel verlangt naar de voorhoven van Jehovah, mijn hart en mijn vlees jubelen naar de levende God’, (Psalm 84:3).

Bij Job:

‘Ik heb mijn Verlosser gekend, Hij leeft, en ten laatste zal Hij over het stof opstaan en daarna zullen deze dingen met mijn huid omgeven worden en vanuit mijn vlees zal ik God zien, die ik voor mijzelf zal zien en mijn ogen zullen zien en niet een ander’, (Job 19:25-27);

met een huid omgeven worden, staat voor het natuurlijke zoals de mens dat na de dood bij zich heeft, waarover nr. 3539; vanuit het vlees God zien, voor: vanuit het levend gemaakte eigene; daarom zegt hij: Die ik voor mijzelf zal zien en mijn ogen zullen zien en niet een ander; omdat het aan de Kerken bekend was dat het vlees het eigene betekende en het Boek Job een Boek van de Oude Kerk is, nr. 3540 aan het einde, sprak hij over deze en ook over tal van andere dingen, vanuit het aanduidende, volgens de gewoonte van die tijd; wie dus daaruit afleiden dat het lijk zelf uit de vier windstreken verzameld zal worden en zo zal wederopstaan, kennen de innerlijke zin van het Woord niet; zij die de innerlijke zin wel kennen, weten dat zij in het andere leven zullen komen met een lichaam, maar met een zuiverder lichaam; want er zijn daar zuiverder lichamen, want zij zien elkaar wederzijds, spreken onder elkaar wederzijds, verheugen zich in elke zin hoedanig die in het lichaam was, maar veel fijner; het lichaam dat de mens op aarde ronddraagt, is voor de nutten daar en daarom bestaat het uit beenderen en vlees; en het lichaam dat de geest in het andere leven ronddraagt, is voor de nutten daar en bestaat niet uit beenderen en vlees, maar uit zulke dingen die daarmee overeenstemmen, zie nr. 3726.

Dat het vlees in de tegenovergestelde zin het eigene van de wil van de mens betekent, dat in zich niets dan het boze is, staat vast uit de volgende plaatsen; bij Jesaja:

‘Zij zullen eten, de man het vlees zijns arms’, (Jesaja 9:19).

Bij dezelfde:

‘Ik zal hun verdrukkers spijzen met hun eigen vlees en van hun bloed zullen zij dronken worden als van most’, (Jesaja 49:26).

Bij Jeremia:

‘Ik zal hen spijzen met het vlees van hun zonen en met het vlees van hun dochters en zij zullen eten, de man het vlees van zijn gezel’, (Jeremia 19:9).

Bij Zacharia:

‘De overgeblevenen zullen de ene het vlees der andere eten’, (Zacharia 11:9).

Bij Mozes:

‘Ik zal u zesvoudig om uw zonden tuchtigen en eet het vlees van uw zonen en het vlees van uw dochteren zult gij eten’, (Leviticus 26:28, 29);

het wilsdeel van het eigene of de natuur van de mens wordt zo beschreven, want het is niets dan het boze en het valse daaruit, dus haat tegen de goede en ware dingen, wat wordt aangeduid door het vlees zijns arms eten, het vlees van de zonen en van de dochters, het vlees van een ander.

Bij Johannes:

‘Ik zag een engel, staande in de zon, die riep met een grote stem, zeggende tot al de vogels die in het midden van de hemel vlogen: Komt en vergadert u tot het avondmaal van de grote God, opdat gij eet de vlezen der koningen en de vlezen der oversten over duizend en de vlezen der sterken en de vlezen der paarden en van degenen die daarop zitten en de vlezen van allen, vrijen en dienstknechten en kleinen en groten’, (Openbaring 19:17, 18; Ezechiël 39:17-20);

het kan voor eenieder duidelijk zijn, dat door de vlezen van koningen, oversten van duizend, sterken, paarden en van hen die daarop zitten, van vrijen en dienstknechten, niet zulke dingen worden aangeduid, dus dat door de vlezen andere dingen worden aangeduid, die tot dusver onbekend waren; dat de boze dingen worden aangeduid die vanuit de valse dingen zijn en de boze dingen vanuit welke de valse dingen zijn en die vanuit het wilsdeel van het eigene van de mens zijn, blijkt uit de afzonderlijke dingen. Omdat het valse dat uit het verstandelijk eigene van de mens voortspruit, in de innerlijke zin het bloed is en het boze dat vanuit het wilsdeel van het eigene van hem voortspruit, het vlees is, spreekt de Heer het volgende over de mens die moet worden wederverwekt:

‘Zo velen ontvangen hebben, die heeft Hij macht gegeven zonen Gods te zijn, hun die in Zijn naam geloven, die niet uit de bloeden, noch uit de wil des vlezes, noch uit de wil des mans, maar uit God geboren zijn’, (Johannes 1:12, 13);

vandaar is het, dat onder het vlees in het algemeen elk mens wordt verstaan, zie de nrs. 574, 1050; want het is hetzelfde als men zegt ‘mens’ dan wel het ‘eigene van de mens’. Dat door het vlees in de hoogste zin het Goddelijk Menselijke van de Heer wordt aangeduid, blijkt uit de hiervoor aangehaalde plaats en ook uit het volgende bij Johannes:

‘Het Woord is vlees geworden en heeft onder ons gewoond en wij hebben Zijn heerlijkheid gezien, een heerlijkheid als van de Enigverwekte uit de Vader’, (Johannes 1:14);

vanuit dit vlees wordt alle vlees levend gemaakt, dat wil zeggen, vanuit het Goddelijk Menselijke van de Heer elk mens door de toe-eigening van Zijn liefde, welke toe-eigening wordt aangeduid door ‘het vlees van de Zoon des Mensen eten’, (Johannes 6:51-58);

en door het brood eten in het Heilig Avondmaal, want het brood is het lichaam of het vlees, (Mattheüs 26:26, 27).