3321. Dat de woorden ‘want ik ben moe’ de staat van strijd betekenen, blijkt uit de betekenis van moe of van vermoeidheid, namelijk de staat van strijd, waarover nr. 3318.

Dat hier opnieuw van vermoeidheid wordt gesproken, is ter wille van de bevestiging, namelijk dat de verbinding van het goede met het ware in het natuurlijk plaatsvindt door geestelijke worstelingen, dat wil zeggen door verzoekingen. Met de verbinding van het goede met het ware in het natuurlijke is het in het algemeen zo gesteld, dat het redelijke van de mens eerder waarheden ontvangt dan het natuurlijke van hem; en dit ter wille hiervan, dat het leven van de Heer, dat zoals gezegd, van de liefde is, door middel van het redelijke kan vloeien in het natuurlijke en dit regelen en tot gehoorzaamheid brengen, want het redelijke is zuiverder en het natuurlijke grover, of wat hetzelfde is, het eerstgenoemde is innerlijker, het laatstgenoemde uiterlijker; en het is, zoals bekend kan zijn, overeenkomstig de orde, dat het eerstgenoemde in het laatstgenoemde kan vloeien, maar niet omgekeerd. Vandaar komt het, dat het redelijke van de mens eerder aan de waarheden kan worden aangepast en die ontvangen dan het natuurlijke. Dit kan overduidelijk hieruit blijken, dat de redelijke mens bij degene die wederverwekt moet worden, veel worstelt met de natuurlijke, of wat hetzelfde is, de innerlijke mens met de uiterlijke. Want, zoals eveneens bekend is, de innerlijke mens kan waarheden zien en ze ook willen, maar de uiterlijke mens weigert en weerstreeft; want er zijn in de natuurlijke mens wetenschappelijke dingen, die voor het merendeel uit de begoochelingen van de zinnen zijn afgeleid en die hij, hoewel die vals zijn, toch voor waar houdt. Ook zijn er ontelbare dingen die de natuurlijke mens niet begrijpt, want betrekkelijk genomen, is hij in de schaduw en dikke duisternis en wat hij niet begrijpt, daarvan gelooft hij òf dat het niet bestaat òf dat het niet zo is. Ook zijn er begeerten die tot de eigen- en de wereldliefde behoren en de dingen die deze begeerten begunstigen, noemt hij waarheden. En wanneer de mens daaraan de heerschappij overlaat, druisen alle dingen die daaruit voortvloeien, tegen de geestelijke waarheden in. Ook zijn er redeneringen vanuit valsheden, van kindsbeen af ingeprent en bovendien begrijpt de mens met duidelijke zin de dingen die in zijn natuurlijke mens zijn, maar niet zozeer de dingen die in zijn redelijke mens zijn, alvorens hij het lichaam heeft afgelegd. Dit leidt hem er ook toe te geloven, dat de natuurlijke mens alles is en wat niet in de natuurlijke zin valt, daarvan gelooft hij nauwelijks dat het iets is. Dergelijke en ook meerdere andere dingen veroorzaken dat de natuurlijke mens de waarheden veel later en moeilijker ontvangt dan zijn redelijke mens; vandaar strijd, die vrij lang voortduurt en ook niet ophoudt, voordat de ontvangende vaten van het goede in de natuurlijke mens door verzoekingen verzacht zijn, zoals eerder in nr. 3318 werd aangetoond; want waarheden zijn niets anders dan ontvangende vaten van het goede, nrs. 1496, 1832, 1900, 2063, 2261, 2269, en deze vaten zijn harder naarmate de mens zich meer heeft gestijfd in bovengenoemde dingen; en hoe meer hij zich gestijfd heeft, des te zwaarder de strijd, wanneer hij wederverwekt moet worden. Daar het zo gesteld is met de natuurlijke mens, dat de verbinding van de waarheden met het goede in hem plaatsvindt door worstelingen van de verzoekingen, wordt hier opnieuw gezegd ‘ik ben moe’.