2722. Dat de woorden ‘Hij plantte een bos in Beerscheba’ de leer daarvan betekenen met de erkentenissen en de hoedanigheid ervan, blijkt uit de betekenis van het bos en uit de betekenis van Beerscheba. Wat de bossen betreft: in de Oude Kerk werd de heilige eredienst op bergen en in bossen gehouden; op bergen, omdat bergen de hemelse dingen van de eredienst betekenden en in bossen, omdat bossen de geestelijke dingen daarvan betekenden. Zolang deze Kerk, de Oude dus, in haar eenvoud was, was hun eredienst op de bergen en in de bossen heilig, om deze reden, dat de hemelse dingen, die van de liefde en de naastenliefde zijn, werden uitgebeeld door dingen, die hoog en verheven waren, zoals bergen en heuvels; en de geestelijke dingen, die daaruit voortvloeien, door vruchtdragende en bladerrijke dingen, zoals tuinen en bossen. Maar nadat de dingen van uitbeeldende en aanduidende aard afgodisch begonnen te worden en wel hierdoor, dat zij uiterlijke dingen zonder innerlijke vereerden, werd deze heilige eredienst profaan en daarom werd het hun verboden de eredienst te houden op bergen en in bossen. Dat de Ouden de heilige eredienst op bergen hielden, kan blijken uit het 12de hoofdstuk van Genesis ten aanzien van Abraham:

‘Hij brak op van daar naar de berg tegen het oosten van Beth-El, en sloeg zijn tent op, zijnde Beth-El aan de zee, en Ai tegen het oosten; en hij bouwde daar een altaar; en hij riep de naam aan van Jehovah’, (Genesis 8);

nrs. 1449-1455;

en uit de betekenis van de berg, namelijk het hemelse van de liefde, nrs. 795, 796, 1430.

Dat zij de heilige eredienst ook in bossen hielden, blijkt uit hetgeen in dit vers voorkomt:

‘Abraham plantte een bos in Beerscheba, en riep aldaar aan de naam van de God der eeuwigheid’; verder uit de betekenis van de hof, namelijk het inzicht, nrs. 100, 108, 1588 en van de bomen, te weten innerlijke gewaarwordingen, nrs. 103, 2163.

Dat dit verboden werd, blijkt uit hetgeen volgt, bij Mozes:

‘Gij zult geen bos planten van enige boom bij het altaar van Jehovah, uw God, dat gij u maken zult; en gij zult u geen opgericht beeld stellen, hetwelk Jehovah, uw God, haat’, (Deuteronomium 16:21, 22).

Bij dezelfde:

‘De altaren van de natiën zult gijlieden vernietigen, hun opgerichte beelden zult gij verbreken en hun bossen zult gij afhouwen’, (Exodus 34:13) ‘en dat zij de bossen met vuur verbranden zouden’, (Exodus 12:3). Daar de Joden en de Israëlieten, bij wie de uitbeeldende ritus van de Oude Kerk was ingevoerd, alleen in de uiterlijke dingen waren, en in hun hart ook niets anders dan afgodendienaren waren, en niet wisten, noch weten wilden, wat het innerlijke was en wat het leven na de dood en ook dat het rijk van de Messias een hemels rijk was, hielden zij, zo vaak zij vrij waren, een profane eredienst op de bergen en heuvels, en eveneens in bossen en wouden; verder maakten zij zich ook in plaats van bergen en heuvels, hoogten en in plaats van bossen, gesneden afbeeldingen van een bos, zoals blijken kan uit vele plaatsen in het Woord, zoals in het boek Richteren:

‘De zonen Israëls dienden de Baäls en de bossen’, (Richteren 3:7);

in het boek der Koningen:

‘Israël maakte bossen, Jehovah tot toorn verwekkende’, (1 Koningen 14:15);

en elders:

‘Jehudah bouwde zich hoogten en opgerichte beelden, en bossen op alle hoge heuvel en onder alle bladrijke boom’, (1 Koningen 14:23);

elders:

‘Israël bouwde zich hoogten in alle steden, en zij hadden zich staande beelden opgericht en bossen op alle hoge heuvel, en onder alle bladrijke boom’, (2 Koningen 17:9, 10);

en elders:

‘Manasse, koning van Jehudah, richtte Baäl altaren op en maakte een bos, gelijk als Achab, de koning van Israël gemaakt had, en hij stelde een gesneden beeld van het bos, dat hij gemaakt had, in het huis van God’, (2 Koningen 21:3, 7) waaruit duidelijk blijkt, dat zij zich ook gesneden beelden van een bos maakten; dat deze vernietigd werden door koning Joschia eveneens daar:

‘Joschia deed uit de tempel van Jehovah alle vaten brengen, die voor Baäl en het bos gemaakt waren en voor de zon en de maan en voor al het heir der hemelen, en hij verbrandde die buiten Jeruzalem, en de huizen welke de vrouwen daar geweven hadden voor het bos; ook verbrandde hij de bossen, die Salomo gemaakt had, alsmede het bos in Beth-El, dat Jeroboam had gemaakt’, (2 Koningen 23:4, 6, 7, 13-15) behalve dat door koning Chiskia dergelijke dingen zijn uitgeroeid, eveneens daar:

‘Chiskia, koning van Jehudah, nam de hoogten weg en brak de opgerichte beelden en roeide de bossen uit, en verbrijzelde de koperen slang, die Mozes gemaakt had’, (2 Koningen 18:4);

dat de koperen slang heilig was in de tijd van Mozes, staat vast, maar toen het uiterlijke werd vereerd, werd het ontwijd en verbrijzeld, om dezelfde reden als het verboden werd de eredienst op bergen en in bossen te houden. Deze dingen komen nog duidelijker uit bij de profeten; bij Jesaja:

‘Die hittig zijt met goden onder alle bladerrijke boom, slachtende de kinderen aan de rivieren, onder de hoeken der steenrotsen; ook hebt gij de rivieren drankoffer gestort, gij hebt een gave geofferd, op een hoge en verheven berg hebt gij uw woning gesteld en daarheen klom gij op om slachtoffer te offeren’, (Jesaja 57:5-7).

Bij dezelfde:

‘Te dien dage zal de mens zien naar zijn Maker en zijn ogen zullen tot de Heilige Israëls zien; en hij zal niet aanschouwen de altaren, het werk zijner handen en hetgeen zijn vingers gemaakt hebben, zal hij niet aanzien en de bossen en de zonnebeelden’, (Jesaja 17:7, 8).

Bij Micha:

‘Ik zal uw gesneden beelden en uw opgerichte beelden uit het midden van u uitroeien, en gij zult u niet meer neerbuigen voor het werk van uw handen; en Ik zal uw bossen uit het midden van u uitroeien, Ik zal uw steden verdelgen’, (Micha 5:12, 13).

Bij Ezechiël:

‘Dat de verslagenen in het midden van hun afgoden zijn, rondom hun altaren op alle verheven heuvel, op alle toppen der bergen en onder alle bladerrijke boom en onder alle dichte eik, de plaats waar zij al hun goden een reuk der rust gaven’, (Ezechiël 6:13). Hieruit blijkt nu duidelijk uit welke oorsprong de afgodische eredienst voortkwam, namelijk dat zij de voorwerpen van uitbeeldende en aanduidende aard vereerden. De Oudsten, die voor de vloed waren, zagen in alles en in elke bijzonderheid, zoals in bergen, heuvels, in vlakten, dalen, tuinen en bossen en wouden, in rivieren en wateren, in velden en akkers, in bomen van allerlei soort, ook in dieren van allerlei soort, in de lichten aan de hemel, iets dat uitbeeldend en aanduidend was van het rijk van de Heer, maar nooit hingen zij met hun ogen, nog minder met hun gemoed, aan de voorwerpen, maar deze waren middelen voor hen om te denken over de hemelse en geestelijke dingen, die tot het rijk van de Heer behoren; en wel in die mate, dat er hoegenaamd niets in de gehele natuur was, dat voor hen daartoe niet als middel diende. Op zichzelf beschouwd is het ook zo, dat alle dingen in de natuur tot in bijzonderheden uitbeelden, hetgeen heden ten dage een verborgenheid is en nauwelijks door iemand geloofd wordt. Maar nadat het hemelse, dat tot de liefde tot de Heer behoort, te gronde was gegaan, was het menselijk geslacht niet langer in deze staat, namelijk dat het door de voorwerpen als middelen de hemelse en geestelijke dingen van het rijk van de Heer zag; maar toch wisten de Ouden na de vloed door overleveringen en door de verzamelingen van sommigen, dat deze dingen zo’n betekenis hadden; en daar zij dit betekenden, hielden zij ze ook heilig; vandaar de uitbeeldende eredienst van de Oude Kerk, welke Kerk, omdat zij geestelijk was, niet in de innerlijke gewaarwording was, dat het zo was, maar in de erkentenis, want zij was betrekkelijk in het duistere, nr. 2715. Niettemin vereerden de mensen van deze Kerk geen uiterlijke dingen, maar door middel van uiterlijke dingen, dachten zij aan innerlijke dingen, en vandaar waren zij , wanneer zij in deze uitbeeldende en aanduidende dingen waren, in het heilige van de eredienst. Zij konden dit ook, omdat zij in de geestelijke liefde waren, dat wil zeggen in de naastenliefde, waarvan zij het wezen van de eredienst maakten; en daarom kon van de Heer het heilige in hun eredienst vloeien. Toen echter de staat van het menselijk geslacht zo veranderd en verkeerd was geworden, dat zij zichzelf van het goede van de naastenliefde verwijderden en dus ook niet meer geloofden dat er een hemels rijk bestond of een leven na de dood, maar dat zij in een soortgelijke staat als de dieren waren, uitgezonderd dan alleen dat zij konden denken – zoals ook heden ten dage wordt geloofd – toen werd de heilige uitbeeldende eredienst in afgoderij verkeerd en werden de uiterlijke dingen vereerd. Vandaar was bij vele natiën in die tijd, ook bij de Joden en de Israëlieten, de eredienst niet een uitbeeldende eredienst, maar een eredienst met uitbeeldende en aanduidende dingen, dat wil zeggen van uiterlijke dingen zonder de innerlijke. Wat de bossen in het bijzonder betreft, deze hadden bij de Ouden een verschillende betekenis en wel overeenkomstig de soorten van de bomen die daar waren. Bossen waar olijfbomen waren, betekenden de hemelse dingen van de eredienst; bossen waar wijnstokken waren, betekenden de geestelijke dingen ervan; bossen echter waar vijgenbomen, ceders, dennen, populieren en eiken waren, verschillende dingen die tot de hemelse en geestelijke dingen behoorden. Hier wordt eenvoudig gesproken van een bos of van geboomte en dit betekent de dingen, die tot het redelijke behoren, die aan de leer en de erkentenissen ervan zijn toegevoegd; want bomen betekenen in het algemeen innerlijke gewaarwordingen, zie nrs. 103, 2163, maar wanneer zij betrekking hebben op de geestelijke Kerk, betekenen zij erkentenissen, omdat de mens van de geestelijke Kerk geen andere innerlijke gewaarwordingen heeft dan die, welke door erkentenissen uit de leer of het Woord ontstaan, want deze worden zaak van zijn geloof en dus van het geweten, waaruit innerlijke gewaarwording ontstaat.

795. Dat de woorden ‘alle hoge bergen, die onder de ganse hemel zijn, werden bedekt’, betekenen, dat alle goedheden van de naastenliefde zijn verstikt, dit volgt uit de betekenis van de bergen bij de Oudsten. Bergen betekenden bij hen de Heer, daar zij Zijn eredienst op de bergen hielden, omdat de bergen de hoogst gelegen plekken op de aarde waren, en vandaar duidden de bergen de hemelse dingen aan, welke zij ook de hoogste dingen noemden, bijgevolg de liefde en de naastenliefde, welke hemels zijn. In tegenovergestelde zin worden in het Woord bergen ook diegenen genoemd, die hoogmoedig zijn, en zo dus de eigenliefde zelf. Ook de Oudste Kerk wordt in het Woord door bergen aangeduid, omdat de bergen zich boven de aarde verheffen, en als het ware nader tot de hemel, de oorsprong van de dingen, staan. Dat de bergen de Heer betekenen, en al het hemelse dat van Hem komt, of de goedheden van de liefde en van de naastenliefde, blijkt uit de navolgende plaatsen in het Woord, waarbij de betekenis ervan in het bijzonder uitkomt, want alles en elke bijzonderheid verhoudt zich al naar de betrekking op de zaak, waarvan sprake is.

Bij David:

‘De bergen zullen vrede dragen en de heuvelen in gerechtigheid’, (Psalm 72:3);

bergen staan voor de liefde tot de Heer, heuvelen voor de liefde jegens de naaste, zoals deze bij de Oudste kerk was, welke dus in het Woord ook door bergen en heuvelen wordt aangeduid, omdat zij van dien aard was.

Bij Ezechiël:

‘Op de berg van Mijn Heiligheid, en op de berg van de hoogte van Israël, zegt de Heer Jehovih, daar zal Mij het ganse huis van Israël in het land dienen, zij allen’, (Ezechiël 20:40);

alwaar de berg van heiligheid staat voor de liefde tot de Heer, berg van de hoogte van Israël voor de liefde jegens de naaste.

Bij Jesaja:

‘Het zal geschieden in het nageslacht der dagen, dat de berg van het huis van Jehovah zal vastgesteld zijn op de top van de bergen, en verheven boven de heuvelen’, (Jesaja 2:2);

voor de Heer, dus voor al het hemelse.

Bij dezelfde:

‘Jehovah Zebaoth zal op deze berg alle volken een maaltijd van vettigheid maken; en Hij zal op deze berg verslinden de aangezichten des bewindsels’, (Jesaja 25:6, 7);

berg voor de Heer, dus voor al het hemelse.

Ook bij Jesaja:

‘Er zal zijn op alle hoge berg en op alle verheven heuvel beekjes, waterleidingen’, (Jesaja 30:25);

bergen voor de goedheden van de liefde, heuvelen voor de goedheden van de naastenliefde, waaruit de waarheden van het geloof voortkomen, welke de beekjes en de waterleidingen zijn.

Bij dezelfde:

‘Gezang zal bij ulieden zijn, gelijk in de nacht, wanneer het feest geheiligd wordt, en blijdschap des harten, gelijk van een die met pijpen wandelt, om te komen op de berg van Jehovah, tot de rotssteen van Israël’, (Jesaja 30:29);

berg van Jehovah voor de Heer met betrekking tot de goedheden van de liefde; rotssteen van Israël voor de Heer met betrekking tot de goedheden van de naastenliefde.

Bij dezelfde:

‘Nederdalen zal Jehovah Zebaoth om te strijden op de berg Zions en op haar heuvel’, (Jesaja 31:4);

berg Zions hier, en vaak elders, voor de Heer, en dus voor al het hemelse, dat liefde is; en heuvel voor het lagere hemelse, dat naastenliefde is.

Bij dezelfde:

‘O Zion, gij verkondigster van goede boodschap! klim op een hoge berg; o Jeruzalem, gij verkondigster van goede boodschap! hef uw stem op met macht’, (Jesaja 49:9);

op een berg klimmen en goede boodschap verkondigen, is de Heer vereren uit liefde en naastenliefde, welke het binnenste zijn; daarom worden deze liefden ook het hoogste genoemd; wat het binnenste is, wordt het hoogste genoemd.

Ook bij Jesaja:

‘Laten de rotsbewoners zingen, en van de top der bergen roepen’, (Jesaja 42:11);

rotsbewoners voor hen, die in de naastenliefde zijn; van de top der bergen roepen, voor het vereren van de Heer uit liefde.

Bij dezelfde:

‘Hoe lieflijk zijn op de bergen de voeten van de vreugdebode, die de vrede doet horen, die het goede boodschapt, die heil doet horen’, (Jesaja 52:7);

de blijde boodschap verkondigen op de bergen staat gelijk voor: de Heer prediken uit de leer van de liefde en van de naastenliefde, en Hem daaruit vereren.

Bij dezelfde:

‘De bergen en heuvelen zullen voor u weerklinken van gezang, en alle bomen van het veld zullen de handen samenklappen’, (Jesaja 55:12);

voor de Heer vereren uit liefde en naastenliefde, welke de bergen en heuvelen zijn, en uit het geloof daarvan, dat de bomen van het veld zijn.

Bij dezelfde:

‘Ik zal al Mijn bergen tot een weg stellen, en Mijn paden zullen verhoogd worden’, (Jesaja 49:11);

bergen voor liefde en naastenliefde, weg en pas voor de waarheden van het geloof daaruit, welke verhoogd worden genoemd, wanneer zij uit de liefde en de naastenliefde voortkomen, welke het binnenste zijn.

Bij dezelfde:

‘Die op Mij betrouwt, die zal de aarde erfelijk bezitten, en de berg Mijner heiligheid erven’, (Jesaja 57:13);

voor het rijk van de Heer, waar niets dan liefde en naastenliefde is.

Bij dezelfde:

‘Ik zal zaad uit Jakob voortbrengen en uit Jehuda een erfbezitter van Mijn bergen, en Mijn uitverkorenen zullen haar bezitten’, (Jesaja 65:9);

bergen voor het rijk van de Heer en de hemelse goedheden, Jehuda voor de hemelse Kerk.

Bij dezelfde:

‘Alzo zei de Hoge en Verhevene, Die in de eeuwigheid woont, en Heilige is Zijn naam; Hoog en heilig woon Ik’, (Jesaja 57:15);

hier staat hoog voor heilig, vandaar dat de bergen vanwege hun hoogte boven de aarde de Heer betekenen en Zijn heilige hemelse dingen; waarom dan ook de Heer van de berg Sinaï af de Wet heeft verkondigd. Onder bergen worden door de Heer eveneens liefde en naastenliefde verstaan, waar Hij spreekt over de voleinding van de eeuw, ‘dat alsdan, degenen die in Judea zijn, vlieden op de bergen’, (Mattheüs 24:16; Lukas 12:21; Markus 13:14);

alwaar Judea voor de verwoeste Kerk staat.