814. Aangezien de Duitsers in elk vorstendom in het bijzonder onder een despotisch bewind staan, zijn zij daarom niet in de vrijheid van spreken en schrijven zoals de Bataven en de Britten; en wanneer de vrijheid van spreken en schrijven beperkt is, zo wordt tegelijk ook de vrijheid van denken, dat wil zeggen, van de dingen in hun volle omvang gewaarworden, in bedwang gehouden. Het is daarmee gesteld als met een rondom toegesloten bassin van een bron, waardoor het water daarin opstijgt tot aan de monding van de bronader, zodat de ader zelf niet langer springt; de gedachte is zoals de ader en de spraak die daaruit voortkomt, is zoals het bassin. In één woord, de invloeiing richt zich naar de uitstroom, evenzo het verstand van boven naar de mate van vrijheid in het uitspreken en uitgeven van gedachten. Daarom geeft deze edele natie weinig aandacht aan dingen van oordeel, maar wel aan de dingen van het geheugen. Dit is de reden, waarom de Duitsers zich voornamelijk wijden aan letterkundige geschiedenis, en in hun boeken hun vertrouwen schenken aan de mannen van naam en ontwikkeling onder hen en hun uitspraken in grote getale aanhalen en de een of andere uitspraak onderschrijven. Deze staat van hen wordt in de geestelijke wereld uitgebeeld door een man, die onder zijn arm boeken draagt, en die, wanneer iemand over een zaak van oordeel redetwist, tot hem zegt: ‘Ik zal u het antwoord daarop geven’, en terstond een boek onder zijn arm tevoorschijn haalt en daaruit voorleest.
