DE GODDELIJKE WIJSHEID

(De Divina Sapientia)

door Emanuel Swedenborg

Inhoudsopgave

1. De Goddelijke Wijsheid in de hemelen verschijnt voor de ogen van de engelen als Licht.

2. De Heer heeft de mens geschapen als een ontvanger van de liefde, die zijn wil is, en daaraan toegevoegd het receptakel van de wijsheid, dat zijn verstand is.

3. Over de formering van de mens in de baarmoeder uit de Heer door invloed in die beide receptakels.

3A. Dat de Heer Zich verbindt met de mens in de baarmoeder van de moeder van de eerste ontvangenis aan, en hem formeert.

3B. Dat Hij Zich verbindt in die beide receptakels, in het ene door de liefde, in het andere door de wijsheid.

3C. Dat de liefde en de wijsheid tegelijk en unaniem alle en de afzonderlijke dingen formeren, maar nochtans zich van elkaar onderscheiden in deze.

3D. Dat de receptakels in drie graden zijn onderscheiden bij de mens, de ene binnen de anderen, en dat de beide hogere de habitakels [woningen] van de Heer zijn, maar niet de laagste.

3E. Dat het ene receptakel is voor de toekomstige wil van de mensen, en het andere voor het verstand van hem, en dat evenwel volstrekt niets van wil en van verstand van hem in de formering aanwezig is.

3F. Dat in het embryo vóór de baring het leven is, maar dat het embryo niet ervan bewust is.

4. Er is gelijkenis en analogie tussen de formering van de mens in de baarmoeder en tussen de hervorming en de wederverwekking van hem.

5. De wil van de mens wordt na de baring het receptakel van de liefde, en het verstand het receptakel van de wijsheid.

6. Er is een overeenstemming van het hart met de wil, en van de long met het verstand, is een onbekende zaak in de wereld, omdat het onbekend was wat overeenstemming is, en dat er een overeenstemming is van alle dingen in de wereld met alle dingen in de hemel.

7. De verbinding van het lichaam en de geest bij de mens is door de hartbewegingen en de longbewegingen van hem, en de scheiding geschiedt wanneer die bewegingen ophouden.

7A. Dat de geest van de mens evenzeer mens is.

7B. Dat hij evenzeer een hart en vandaar een pols heeft, en een long en vandaar ademhaling.

7C. Dat de pols van zijn hart en de ademhaling van zijn long invloeien in de pols van het hart en in de ademhaling van de longen bij de mens in de wereld.

7D. Het leven van het lichaam, wat natuurlijk is, ontstaat en blijft bestaan door die invloed, en het houdt op door de verwijdering ervan, aldus door de scheiding.

7E. Dat de mens dan van natuurlijk geestelijk wordt.

8. Er bestaat niet één engel of geest, noch kan die bestaan, die niet als mens geboren is in de wereld.

8A. Dat in de mens een engellijk gemoed is.

8B. Dat een zodanig gemoed niet kan worden geformeerd tenzij in de mens.

8C. Noch kan het voortgeschapen worden, en door voortscheppingen vermenigvuldigd worden.

8D. Dat de geesten en de engelen het daaraan ontlenen dat zij kunnen blijven bestaan en leven tot in het eeuwige.

8E. En dat zij aan het menselijke geslacht kunnen worden aangebonden en daarmede verbonden.

8F. En zo de hemel kan bestaan, wat het einddoel van de schepping is geweest.

9. De Goddelijke Liefde is het Goddelijk Goede, en de Goddelijke Wijsheid is het Goddelijk Ware.

10. Er is een wederkerige verbinding van de liefde en de wijsheid.

10A. Dat het leven van de wil zich verbindt met het leven van het verstand.

10B. Dat de verbinding wederkerig is, en hoedanig zij is.

10C. Dat het leven van het verstand het leven van de wil zuivert; dat het dit ook vervolmaakt en verhoogt.

10D. Dat het leven van de wil samenwerkt met het leven van het verstand in elke beweging, en omgekeerd het leven van het verstand met het leven van de wil in elke zin.

10E. Eender in de klank en de spraak ervan.

10F. Eender bij de goeden en bij de bozen, met dit verschil, dat bij de bozen het leven van de wil door het leven van het verstand niet wordt gezuiverd, vervolmaakt en verhoogd, maar wordt bezoedeld, bedorven, en verdierlijkt.

10G. Dat de liefde, zijnde het leven van de wil, het gehele leven van de mens maakt.

11A. De liefde tot de Heer uit de Heer bestaat in de naastenliefde, en de wijsheid in het geloof.

11B. OVER DE LIEFDE EN DE NAASTENLIEFDE

11B.1. Dat de liefde tot het nut de naastenliefde is.

11B.2. Dat het de Heer is uit Wie, en dat het de naaste is tot wie.

11B.3. Dat de liefde tot de Heer bestaat in de naastenliefde, omdat zij in nut bestaat.

11B.4. Dat het nut is naar behoren getrouw, oprecht en gerecht zijn ambt uitoefenen, en zijn werk doen.

11 B.5. Dat er algemene nutten zijn, die ook nutten van de naastenliefde zijn.

11B.6. Dat de nutten geen nutten van de naastenliefde worden bij een ander, dan bij hem die strijdt tegen de boze dingen, die vanuit de hel zijn.

11B.7. Aangezien die zijn tegen de liefde tot de Heer, en tegen de naastenliefde.

11B.8. Dat nutten die tot eerste en laatste doel het eigen goede hebben, geen nutten van de naastenliefde zijn.

11C. OVER DE WIJSHEID EN OVER HET GELOOF

11C.1. Dat het geloof niet iets anders is dan de waarheid.

11C.2. Dat de waarheid pas waarheid wordt wanneer zij wordt doorvat en geliefd, en dat zij geloof wordt genoemd wanneer zij wordt geweten en gedacht.

11C.3. Dat de ware dingen van het geloof enerzijds de Heer betreffen, anderzijds de naaste.

11C.4. Kortom, hoe tot de Heer moet worden gegaan, opdat er verbinding geschiedt, en daarna hoe de Heer door de mens nutten doet.

11C.5. Het ene en het andere leren de geestelijke, de zedelijke en de burgerlijke ware dingen.

a) Eerst zal gezegd worden wat geestelijke ware dingen, zedelijke ware dingen, en burgerlijke ware dingen zijn;

b) ten tweede, dat de geestelijke mens ook een zedelijk en burgerlijk mens is;

c) ten derde, dat het geestelijke is in het zedelijke en het burgerlijke;

d) ten vierde, dat er, als zij worden gescheiden, geen verbinding is met de Heer.

11C.6. Geloof is die dingen weten en denken; naastenliefde is die dingen willen en doen.

11C.7. Daarom wanneer de Goddelijke Liefde van de Heer ontstaat bij de mens in de naastenliefde, zijnde die dingen willen en doen, zo ontstaat bij de mens de Goddelijke Wijsheid in het geloof, zijnde de ware dingen weten en denken.

11C.8. Dat de verbinding van de naastenliefde en het geloof wederkerig is.

12. Dat de Heer door Zijn Goddelijke Liefde en Zijn Goddelijke Wijsheid alle dingen in de hemel en alle dingen in de wereld bezielt tot aan de laatste ervan toe, sommige opdat zij leven en sommige opdat zij zijn en bestaan.

12.1. Dat de Heer is de Zon in de engellijke hemel.

12.2. Dat vanuit die Zon de oorsprong van alle dingen is.

12.3. Dat van uit die Zon de alomtegenwoordigheid van de Heer is.

12.4. Alle dingen die er zijn, zijn geschapen tot volgzaamheid aan het Leven zelf, zijnde de Heer.

12.5. Dat de zielen van het leven, en de levende zielen, en de plantaardige zielen, uit het leven dat uit de Heer is, worden bezield door nutten en volgens deze.

13. De ideeën van de engelen over de schepping van het heelal uit de Heer.

* * *

1. De Goddelijke Wijsheid in de hemelen verschijnt voor de ogen van de engelen als Licht.

In de Heer is de Liefde en is de Wijsheid.

De Liefde in Hem is Zijn, en de Wijsheid in Hem is Bestaan.

Echter zijn die in Hem niet twee, maar één.

De wijsheid immers is van de liefde, en de liefde is van de wijsheid, van waaruit beiden één zijn, hetgeen wederkerig is, want het éne wordt, en dit éne is de Goddelijke Liefde, die in de hemelen voor de engelen verschijnt als Zon.

Het wederkerige één zijn van de Goddelijke Wijsheid en de Goddelijke Liefde wordt verstaan onder deze woorden van de Heer: “Gelooft gij niet, Filippus, dat Ik in de Vader en de Vader in Mij is. Gelooft Mij, dat Ik in de Vader en de Vader in Mij is” Joh. 14:10-11; en onder deze: “Ik en de Vader zijn één”, Joh. 10:30.

Die twee echter, die één in de Heer zijn, gaan voort als onderscheiden twee uit Hem als Zon, de wijsheid als Licht, en de liefde als Warmte; maar zij gaan onderscheiden voort naar de schijn; in zich evenwel zijn zij niet onderscheiden, want het licht is van de warmte, en de warmte is van het licht.

Zij zijn immers in het kleinste punt één, zoals het is in de zon; wat immers voortgaat uit de zon, dit is eveneens de zon in kleinsten, en vandaar universeel in alles.

Gezegd wordt: elk punt en het kleinste, maar er wordt niet verstaan een punt of een kleinste van ruimte, want die zijn er immers niet in het Goddelijke, omdat het geestelijk en niet natuurlijk is.

Aangezien de wijsheid en de liefde als onderscheiden twee naar de schijn voortgaan uit de Heer als Zon, de wijsheid onder de gedaante van licht, en de liefde onder de doorvatting van warmte, worden zij derhalve als onderscheiden twee opgenomen door de engelen.

Door sommigen meer vanuit de warmte, die de liefde is, en door sommigen meer vanuit het licht, dat de wijsheid is: en daarom ook worden de engelen van alle hemelen onderscheiden in twee Rijken.

Zij die meer vanuit de warmte, die de liefde is, dan vanuit het licht, dat de wijsheid is, hebben opgenomen, maken het ene Rijk, en worden hemelse engelen genoemd; vanuit hen zijn de hoogste hemelen.

Zij echter die meer van uit het licht, dat de wijsheid is, dan vanuit de warmte, die de liefde is, hebben opgenomen, maken het andere Rijk, en worden geestelijke engelen genoemd; vanuit dezen zijn de lagere hemelen.

Gezegd wordt dat dezen meer hebben opgenomen vanuit het licht, dat de wijsheid is, dan vanuit de warmte, die de liefde is, maar dit méér is schijnbaar méér.

Zij zijn immers niet méér wijs dan al naar gelang de liefde bij hen één maakt met de wijsheid; en daarom ook worden de geestelijke engelen niet genoemd wijzen, maar inzichtvollen.

De Goddelijke Wijsheid, die in de hemelen verschijnt als licht, is in zijn wezen niet licht, maar bekleedt zich met licht, opdat zij voor het gezicht van de engelen ook verschijnt.

De wijsheid in haar wezen is het Goddelijk Ware, en het licht is daarvan de schijn en de overeenstemming.

Met het licht van de wijsheid is iets eenders het geval als met de warmte van de liefde, waarover boven.

Aangezien het Licht overeenstemt met de Wijsheid, en de Heer de Goddelijke Wijsheid is, wordt dan ook de Heer in het Woord op vele plaatsen het Licht genoemd, zoals in de volgende: “Hij was het ware Licht, hetwelk beschijnt elk mens komende in de wereld”. Johannes 1:9. “Jezus zei: Ik ben het Licht van de wereld, wie Mij volgt, zal niet wandelen in de duisternis, maar zal het licht van het leven hebben”, Johannes 8:12. “Jezus zei: Een weinig nog is het Licht met u, wandelt terwijl gij het licht hebt, opdat de duisternis u niet bevangt; terwijl gij het Licht hebt, gelooft in het Licht, opdat gij zonen des Lichts zult zijn. Ik, het Licht, in de wereld ben Ik gekomen, opdat al wie in Mij gelooft, niet in de duisternis blijft”, Johannes 12:35-36,46; en meermalen elders.

Zijn Goddelijke Wijsheid werd ook uitgebeeld door Zijn klederen, toen Hij van gedaante was veranderd, namelijk dat “zij verschenen zoals het Licht, schitterend en blank zoals sneeuw, zoals een voller het op aarde niet kan wit maken”, Marcus 9:3; Mattheüs 17:2.

De klederen in het Woord betekenen de ware dingen van de wijsheid, en daarom verschijnen alle engelen in de hemelen bekleed volgens de ware dingen van hun wetenschap, inzicht, en wijsheid.

Dat het Licht de verschijning van de wijsheid is, en dat zij daarvan de overeenstemming is, blijkt in de hemel, en niet in de wereld; in de hemel immers is geen ander licht dan geestelijk licht, dat het licht van de wijsheid is, alle dingen verlichtend die vanuit de Goddelijke Liefde daar ontstaan.

De wijsheid bij de engelen geeft het die dingen in hun wezen te verstaan, en het licht geeft het die dingen in hun vorm te zien; en daarom is het licht in de hemelen in gelijken graad met de wijsheid bij de engelen.

In de hoogste hemelen is het licht vlammend, schitterend zoals van het meest flonkerende goud; de oorzaak hiervan is deze, dat zij in de wijsheid zijn.

In de lagere hemelen is het licht blank, glanzend zoals van het meest blinkende zilver; de oorzaak hiervan is deze, dat zij in het inzicht zijn.

Het licht in de laagste Hemelen is zoals het middaglicht in de wereld; de oorzaak hiervan is deze, dat zij in de wetenschap zijn.

Het licht van de hogere hemelen is blank; het verschijnt geheel en al zoals een ster die in de nacht flitst en blinkt.

En het is een aanhoudend licht, omdat de zon daar niet ondergaat.

Het is datzelfde licht dat in de wereld het verstand van die mensen verlicht die het liefhebben wijs te zijn; maar het verschijnt niet aan hen, omdat zij natuurlijk zijn, en niet geestelijk.

Het kan wel verschijnen, want het is mij verschenen, maar voor de ogen van mijn geest.

Het is ook gegeven te doorvatten dat ik in het licht van de hoogste hemel in de wijsheid was, in het licht van de tweede hemel in het inzicht, en in het licht van de laatste hemel in de wetenschap, en dat ik wanneer ik alleen in het natuurlijke licht was, in onwetendheid omtrent de geestelijke dingen verkeerde.

Opdat ik zou weten in welk licht heden ten dage de geleerden van de wereld zijn, verschenen mij twee wegen; de ene werd die van de wijsheid genoemd, en de andere die van de dwaasheid.

Aan het einde van de weg van de wijsheid was een paleis in het licht; aan het einde echter van de weg van de dwaasheid was iets dat leek op een paleis, maar in de schaduw.

Er verzamelden zich 300 geleerden, en de keuze werd aan hen overgelaten welke weg zij zouden willen gaan; en het werd gezien dat 260 de weg van de dwaasheid in gingen, en slechts 40 de weg van de wijsheid.

Zij die de weg van de wijsheid gingen, traden het paleis binnen in het licht, waar prachtige dingen waren; en hun werden klederen uit fijn linnen gegeven, en zij werden engelen.

Degenen echter die de weg van de dwaasheid gingen, wilden datgene binnengaan wat eender aan een paleis verscheen, in de schaduw; maar zie, het was een theater van toneelspelers, waar zij toneelkostuums aantrokken en gemaskerd aan het bazelen sloegen, en dwaas werden.

Gezegd werd mij daarna, dat zo talrijk en zodanig tegenwoordig de dwaze geleerden zijn, die in het natuurlijke licht zijn, ten opzichte van de wijze geleerden, die in het geestelijke licht zijn, en dat diegenen het geestelijke licht hebben, die het liefhebben om te verstaan of het waar is wat door een ander wordt gezegd; maar dat diegenen het natuurlijke licht hebben, die het alleen liefhebben om datgene te bevestigen wat door een ander is gezegd.

371. 3. De verbinding met de Heer is wederkerig, namelijk de Heer is in de mens, en de mens is in de Heer. Dat de verbinding wederkerig is leert de Schrift en ziet ook de rede. De Heer leert ten aanzien van Zijn verbinding met Zijn Vader, dat zij wederkerig is, want Hij zegt tegen Filippus:

‘Gelooft gij niet, dat Ik in de Vader ben, en de Vader in Mij is; gelooft Mij, dat Ik in de Vader ben, en de Vader in Mij is’, (Johannes 14:10-11);

‘Opdat gij moogt erkennen en geloven, dat de Vader in Mij is, en Ik in de Vader’, (Johannes 10:38);

‘Jezus zei: Vader, de ure is gekomen, verheerlijk Uw Zoon, opdat ook Uw Zoon U verheerlijke’, (Johannes 17:1).

Iets dergelijks zegt de Heer over Zijn verbinding met de mens, namelijk, dat die wederkerig is, want Hij zegt:

‘Blijft in Mij, en Ik in u, die in Mij blijft en Ik in hem, die draagt veel vrucht’, (Johannes 15:4-5);

‘Die Mijn vlees eet, en Mijn bloed drinkt, die blijft in Mij en Ik in hem’, (Johannes 6:56);

‘In die dag zult gij erkennen, dat Ik in de Vader ben, en gij in Mij, en Ik in u’, (Johannes 14:20);

‘Die de geboden van Christus doet, blijft in Hem, en Hij in hem’, (1 Johannes 3:24; 4:13);

‘Zo wie beleden zal hebben, dat Christus de Zoon van God is, God blijft in hem en hij in God’, (1 Johannes 4:15);

‘Wie Mijn stem hoort, en de deur opent, tot hem zal Ik inkomen, en Ik zal met hem avondmaal houden en hij met Mij’, (Apocalyps 3:20).

Uit deze duidelijke uitspraken ligt het voor de hand, dat de verbinding van de Heer en de mens wederkerig is, en omdat zij wederkerig is, volgt daar ten ene male uit dat de mens zich met de Heer verbinden moet, opdat de Heer zich met hem zal verbinden, en dat anders geen verbinding plaatsvindt, maar verwijdering en vandaar scheiding, dit echter niet van de zijde van de Heer, maar van de zijde van de mens. Opdat deze wederkerige verbinding plaats zal vinden, werd de mens de vrije verkiezing gegeven, waardoor hij de weg tot de hemel of de weg tot de hel kan ingaan. Uit deze aan de mens gegeven vrijheid vloeit het wederkerige van hem voort, namelijk dat hij zich met de Heer verbinden kan, en dat hij zich met de duivel verbinden kan. Maar van welke aard deze vrijheid is, en om welke oorzaak zij aan de mens gegeven werd, zal toegelicht worden in het vervolg, daar waar over de vrij keuze, over de boetedoening, over de hervorming en wederverwekking, en over de toerekening moet worden gehandeld. Het is te betreuren dat de wederkerige verbinding van de Heer en de mens, hoewel zij zo duidelijk in het Woord tevoorschijn komt, toch in de christelijke wereld onbekend is. Dat zij onbekend is, vindt zijn oorzaak in de hypothetische stellingen over het geloof en over de vrije keuze. De hypothetische stellingen over het geloof zijn: dat het geloof geschonken wordt, zonder dat de mens iets tot de verwerving ervan bijdraagt, en zich ook tot de aanneming ervan niet méér aanpast en beijvert dan een boomstronk. De hypothetische stellingen over de vrije keuze zijn: dat de mens zelfs geen greintje vrije keuze heeft in geestelijke dingen. Maar opdat de wederkerige verbinding van de Heer en de mens, waarvan het heil van het menselijk geslacht afhangt, niet langer onbekend zal blijven, gelast de noodzakelijkheid zelf, dat dit onthuld wordt, wat niet beter kan gebeuren dan door voorbeelden, omdat deze toelichten. Er zijn twee soorten van wederkerige betrekking, waardoor verbinding plaatsvindt; de ene is afwisselend en de andere is onderling. De afwisselende betrekking, waardoor verbinding plaatsvindt, kan verduidelijkt worden door de actie van de longen; de mens haalt lucht in en verwijdt daardoor de borst, en kort daarop drijft hij de ingehaalde lucht uit, en trekt daardoor de borst samen; deze inhaling en de daaruit voortvloeiende verwijding vindt plaats door middel van de kracht van de luchtdruk, terwijl de uitdrijving en de daaruit voortvloeiende samentrekking plaatsvindt door middel van de ribben vanwege de kracht van de spieren. Van dien aard is de wederkerige verbinding van lucht en longen, waarvan het leven van de zinnen en van de bewegingen van het gehele lichaam afhangt, want wanneer de ademhaling ophoudt vallen deze beide uit. De wederkerige verbinding, die door afwisselingen plaatsvindt, kan ook toegelicht worden door de verbinding van het hart met de longen en van de longen met het hart; het hart giet uit de rechterkamer bloed in de long, en de long giet het weer in de linkerkamer van het hart; zo vindt deze wederkerige verbinding dus plaats, waarvan het leven van het gehele lichaam volledig afhangt. Een dergelijke verbinding is die van het bloed met het hart, en omgekeerd; het bloed van het gehele lichaam vloeit door de aderen in het hart en vloeit uit het hart door de slagaderen in het gehele lichaam uit; actie en reactie veroorzaken deze verbinding. Een dergelijke actie en reactie waardoor de verbinding voortbestaat, is er tussen het embryo en de baarmoeder van de moeder. Maar een zodanige wederkerige verbinding is niet die tussen de Heer en de mens, maar het is een onderlinge verbinding, die niet plaatsvindt door actie en reactie, maar door samenwerkingen. Want de Heer handelt en de mens neemt uit de Heer de handeling op, en werkt als uit zichzelf, ja vanuit zichzelf vanuit de Heer. Deze werking van de mens wordt hem uit de Heer als het zijn toegerekend, aangezien hij uit de Heer voortdurend in de vrije keuze wordt gehouden. De hieruit voortvloeiende vrije keuze bestaat hierin, dat hij kan willen en dat hij kan denken uit de Heer, dat wil zeggen, vanuit het Woord; en ook dat hij kan willen en denken vanuit de duivel, dat wil zeggen, tegen de Heer en het Woord. Deze vrijheid geeft de Heer aan de mens, opdat hij zich wederkerig kan verbinden, en door de verbinding begiftigd kan worden met het eeuwige leven en de eeuwige zaligheid, want deze zijn niet bestaanbaar zonder wederkerige verbinding. Deze wederkerige verbinding die onderling is, kan ook door verschillende dingen in de mens en in de wereld worden toegelicht. Van zo'n aard is de verbinding van ziel en lichaam bij elk mens, van zo'n aard is de verbinding van wil en daad en de verbinding van gedachte en spraak; en van zo'n aard is de verbinding van beide ogen tussen elkaar en van de beide oren tussen elkaar en van de beide neusvleugels tussen elkaar. Dat de verbinding van de beide ogen tussen elkaar op hun wijze wederkerig is, blijkt uit de gezichtszenuw, waarin de vezels uit beide hersenen tussen elkaar zijn samen gevlochten en zo, samengevlochten, hun richting naar beide ogen nemen, zo is het ook gesteld met de oren en de neusvleugels. Een dergelijke onderling wederkerige verbinding is die van het licht en van het oog, die van het geluid en van het oor, die van de reuk en van de neusvleugel, die van de smaak en van de tong, die van de tastzin en van het lichaam; want het oog is in het licht en het licht is in het oog; het geluid is in het oor en het oor is in het geluid; de reuk is in de neusvleugel en de neusvleugel is in de reuk; de smaak is in de tong en de tong is in de smaak; en de tastzin is in het lichaam en het lichaam is in de tastzin. Deze wederkerige verbinding kan ook worden vergeleken met de verbinding van paard en wagen, os en ploeg, rad en machine, zeil en wind, fluit en lucht; kortom, een dergelijke wederkerige verbinding is die van einddoel en oorzaak en een dergelijke is ook die van oorzaak en uitwerking. Maar het is hier niet de plaats om al deze dingen afzonderlijk uiteen te zetten, omdat het een werk van vele bladzijden in beslag zou nemen.