DE GODDELIJKE WIJSHEID

(De Divina Sapientia)

door Emanuel Swedenborg

Inhoudsopgave

1. De Goddelijke Wijsheid in de hemelen verschijnt voor de ogen van de engelen als Licht.

2. De Heer heeft de mens geschapen als een ontvanger van de liefde, die zijn wil is, en daaraan toegevoegd het receptakel van de wijsheid, dat zijn verstand is.

3. Over de formering van de mens in de baarmoeder uit de Heer door invloed in die beide receptakels.

3A. Dat de Heer Zich verbindt met de mens in de baarmoeder van de moeder van de eerste ontvangenis aan, en hem formeert.

3B. Dat Hij Zich verbindt in die beide receptakels, in het ene door de liefde, in het andere door de wijsheid.

3C. Dat de liefde en de wijsheid tegelijk en unaniem alle en de afzonderlijke dingen formeren, maar nochtans zich van elkaar onderscheiden in deze.

3D. Dat de receptakels in drie graden zijn onderscheiden bij de mens, de ene binnen de anderen, en dat de beide hogere de habitakels [woningen] van de Heer zijn, maar niet de laagste.

3E. Dat het ene receptakel is voor de toekomstige wil van de mensen, en het andere voor het verstand van hem, en dat evenwel volstrekt niets van wil en van verstand van hem in de formering aanwezig is.

3F. Dat in het embryo vóór de baring het leven is, maar dat het embryo niet ervan bewust is.

4. Er is gelijkenis en analogie tussen de formering van de mens in de baarmoeder en tussen de hervorming en de wederverwekking van hem.

5. De wil van de mens wordt na de baring het receptakel van de liefde, en het verstand het receptakel van de wijsheid.

6. Er is een overeenstemming van het hart met de wil, en van de long met het verstand, is een onbekende zaak in de wereld, omdat het onbekend was wat overeenstemming is, en dat er een overeenstemming is van alle dingen in de wereld met alle dingen in de hemel.

7. De verbinding van het lichaam en de geest bij de mens is door de hartbewegingen en de longbewegingen van hem, en de scheiding geschiedt wanneer die bewegingen ophouden.

7A. Dat de geest van de mens evenzeer mens is.

7B. Dat hij evenzeer een hart en vandaar een pols heeft, en een long en vandaar ademhaling.

7C. Dat de pols van zijn hart en de ademhaling van zijn long invloeien in de pols van het hart en in de ademhaling van de longen bij de mens in de wereld.

7D. Het leven van het lichaam, wat natuurlijk is, ontstaat en blijft bestaan door die invloed, en het houdt op door de verwijdering ervan, aldus door de scheiding.

7E. Dat de mens dan van natuurlijk geestelijk wordt.

8. Er bestaat niet één engel of geest, noch kan die bestaan, die niet als mens geboren is in de wereld.

8A. Dat in de mens een engellijk gemoed is.

8B. Dat een zodanig gemoed niet kan worden geformeerd tenzij in de mens.

8C. Noch kan het voortgeschapen worden, en door voortscheppingen vermenigvuldigd worden.

8D. Dat de geesten en de engelen het daaraan ontlenen dat zij kunnen blijven bestaan en leven tot in het eeuwige.

8E. En dat zij aan het menselijke geslacht kunnen worden aangebonden en daarmede verbonden.

8F. En zo de hemel kan bestaan, wat het einddoel van de schepping is geweest.

9. De Goddelijke Liefde is het Goddelijk Goede, en de Goddelijke Wijsheid is het Goddelijk Ware.

10. Er is een wederkerige verbinding van de liefde en de wijsheid.

10A. Dat het leven van de wil zich verbindt met het leven van het verstand.

10B. Dat de verbinding wederkerig is, en hoedanig zij is.

10C. Dat het leven van het verstand het leven van de wil zuivert; dat het dit ook vervolmaakt en verhoogt.

10D. Dat het leven van de wil samenwerkt met het leven van het verstand in elke beweging, en omgekeerd het leven van het verstand met het leven van de wil in elke zin.

10E. Eender in de klank en de spraak ervan.

10F. Eender bij de goeden en bij de bozen, met dit verschil, dat bij de bozen het leven van de wil door het leven van het verstand niet wordt gezuiverd, vervolmaakt en verhoogd, maar wordt bezoedeld, bedorven, en verdierlijkt.

10G. Dat de liefde, zijnde het leven van de wil, het gehele leven van de mens maakt.

11A. De liefde tot de Heer uit de Heer bestaat in de naastenliefde, en de wijsheid in het geloof.

11B. OVER DE LIEFDE EN DE NAASTENLIEFDE

11B.1. Dat de liefde tot het nut de naastenliefde is.

11B.2. Dat het de Heer is uit Wie, en dat het de naaste is tot wie.

11B.3. Dat de liefde tot de Heer bestaat in de naastenliefde, omdat zij in nut bestaat.

11B.4. Dat het nut is naar behoren getrouw, oprecht en gerecht zijn ambt uitoefenen, en zijn werk doen.

11 B.5. Dat er algemene nutten zijn, die ook nutten van de naastenliefde zijn.

11B.6. Dat de nutten geen nutten van de naastenliefde worden bij een ander, dan bij hem die strijdt tegen de boze dingen, die vanuit de hel zijn.

11B.7. Aangezien die zijn tegen de liefde tot de Heer, en tegen de naastenliefde.

11B.8. Dat nutten die tot eerste en laatste doel het eigen goede hebben, geen nutten van de naastenliefde zijn.

11C. OVER DE WIJSHEID EN OVER HET GELOOF

11C.1. Dat het geloof niet iets anders is dan de waarheid.

11C.2. Dat de waarheid pas waarheid wordt wanneer zij wordt doorvat en geliefd, en dat zij geloof wordt genoemd wanneer zij wordt geweten en gedacht.

11C.3. Dat de ware dingen van het geloof enerzijds de Heer betreffen, anderzijds de naaste.

11C.4. Kortom, hoe tot de Heer moet worden gegaan, opdat er verbinding geschiedt, en daarna hoe de Heer door de mens nutten doet.

11C.5. Het ene en het andere leren de geestelijke, de zedelijke en de burgerlijke ware dingen.

a) Eerst zal gezegd worden wat geestelijke ware dingen, zedelijke ware dingen, en burgerlijke ware dingen zijn;

b) ten tweede, dat de geestelijke mens ook een zedelijk en burgerlijk mens is;

c) ten derde, dat het geestelijke is in het zedelijke en het burgerlijke;

d) ten vierde, dat er, als zij worden gescheiden, geen verbinding is met de Heer.

11C.6. Geloof is die dingen weten en denken; naastenliefde is die dingen willen en doen.

11C.7. Daarom wanneer de Goddelijke Liefde van de Heer ontstaat bij de mens in de naastenliefde, zijnde die dingen willen en doen, zo ontstaat bij de mens de Goddelijke Wijsheid in het geloof, zijnde de ware dingen weten en denken.

11C.8. Dat de verbinding van de naastenliefde en het geloof wederkerig is.

12. Dat de Heer door Zijn Goddelijke Liefde en Zijn Goddelijke Wijsheid alle dingen in de hemel en alle dingen in de wereld bezielt tot aan de laatste ervan toe, sommige opdat zij leven en sommige opdat zij zijn en bestaan.

12.1. Dat de Heer is de Zon in de engellijke hemel.

12.2. Dat vanuit die Zon de oorsprong van alle dingen is.

12.3. Dat van uit die Zon de alomtegenwoordigheid van de Heer is.

12.4. Alle dingen die er zijn, zijn geschapen tot volgzaamheid aan het Leven zelf, zijnde de Heer.

12.5. Dat de zielen van het leven, en de levende zielen, en de plantaardige zielen, uit het leven dat uit de Heer is, worden bezield door nutten en volgens deze.

13. De ideeën van de engelen over de schepping van het heelal uit de Heer.

* * *

1. De Goddelijke Wijsheid in de hemelen verschijnt voor de ogen van de engelen als Licht.

In de Heer is de Liefde en is de Wijsheid.

De Liefde in Hem is Zijn, en de Wijsheid in Hem is Bestaan.

Echter zijn die in Hem niet twee, maar één.

De wijsheid immers is van de liefde, en de liefde is van de wijsheid, van waaruit beiden één zijn, hetgeen wederkerig is, want het éne wordt, en dit éne is de Goddelijke Liefde, die in de hemelen voor de engelen verschijnt als Zon.

Het wederkerige één zijn van de Goddelijke Wijsheid en de Goddelijke Liefde wordt verstaan onder deze woorden van de Heer: “Gelooft gij niet, Filippus, dat Ik in de Vader en de Vader in Mij is. Gelooft Mij, dat Ik in de Vader en de Vader in Mij is” Joh. 14:10-11; en onder deze: “Ik en de Vader zijn één”, Joh. 10:30.

Die twee echter, die één in de Heer zijn, gaan voort als onderscheiden twee uit Hem als Zon, de wijsheid als Licht, en de liefde als Warmte; maar zij gaan onderscheiden voort naar de schijn; in zich evenwel zijn zij niet onderscheiden, want het licht is van de warmte, en de warmte is van het licht.

Zij zijn immers in het kleinste punt één, zoals het is in de zon; wat immers voortgaat uit de zon, dit is eveneens de zon in kleinsten, en vandaar universeel in alles.

Gezegd wordt: elk punt en het kleinste, maar er wordt niet verstaan een punt of een kleinste van ruimte, want die zijn er immers niet in het Goddelijke, omdat het geestelijk en niet natuurlijk is.

Aangezien de wijsheid en de liefde als onderscheiden twee naar de schijn voortgaan uit de Heer als Zon, de wijsheid onder de gedaante van licht, en de liefde onder de doorvatting van warmte, worden zij derhalve als onderscheiden twee opgenomen door de engelen.

Door sommigen meer vanuit de warmte, die de liefde is, en door sommigen meer vanuit het licht, dat de wijsheid is: en daarom ook worden de engelen van alle hemelen onderscheiden in twee Rijken.

Zij die meer vanuit de warmte, die de liefde is, dan vanuit het licht, dat de wijsheid is, hebben opgenomen, maken het ene Rijk, en worden hemelse engelen genoemd; vanuit hen zijn de hoogste hemelen.

Zij echter die meer van uit het licht, dat de wijsheid is, dan vanuit de warmte, die de liefde is, hebben opgenomen, maken het andere Rijk, en worden geestelijke engelen genoemd; vanuit dezen zijn de lagere hemelen.

Gezegd wordt dat dezen meer hebben opgenomen vanuit het licht, dat de wijsheid is, dan vanuit de warmte, die de liefde is, maar dit méér is schijnbaar méér.

Zij zijn immers niet méér wijs dan al naar gelang de liefde bij hen één maakt met de wijsheid; en daarom ook worden de geestelijke engelen niet genoemd wijzen, maar inzichtvollen.

De Goddelijke Wijsheid, die in de hemelen verschijnt als licht, is in zijn wezen niet licht, maar bekleedt zich met licht, opdat zij voor het gezicht van de engelen ook verschijnt.

De wijsheid in haar wezen is het Goddelijk Ware, en het licht is daarvan de schijn en de overeenstemming.

Met het licht van de wijsheid is iets eenders het geval als met de warmte van de liefde, waarover boven.

Aangezien het Licht overeenstemt met de Wijsheid, en de Heer de Goddelijke Wijsheid is, wordt dan ook de Heer in het Woord op vele plaatsen het Licht genoemd, zoals in de volgende: “Hij was het ware Licht, hetwelk beschijnt elk mens komende in de wereld”. Johannes 1:9. “Jezus zei: Ik ben het Licht van de wereld, wie Mij volgt, zal niet wandelen in de duisternis, maar zal het licht van het leven hebben”, Johannes 8:12. “Jezus zei: Een weinig nog is het Licht met u, wandelt terwijl gij het licht hebt, opdat de duisternis u niet bevangt; terwijl gij het Licht hebt, gelooft in het Licht, opdat gij zonen des Lichts zult zijn. Ik, het Licht, in de wereld ben Ik gekomen, opdat al wie in Mij gelooft, niet in de duisternis blijft”, Johannes 12:35-36,46; en meermalen elders.

Zijn Goddelijke Wijsheid werd ook uitgebeeld door Zijn klederen, toen Hij van gedaante was veranderd, namelijk dat “zij verschenen zoals het Licht, schitterend en blank zoals sneeuw, zoals een voller het op aarde niet kan wit maken”, Marcus 9:3; Mattheüs 17:2.

De klederen in het Woord betekenen de ware dingen van de wijsheid, en daarom verschijnen alle engelen in de hemelen bekleed volgens de ware dingen van hun wetenschap, inzicht, en wijsheid.

Dat het Licht de verschijning van de wijsheid is, en dat zij daarvan de overeenstemming is, blijkt in de hemel, en niet in de wereld; in de hemel immers is geen ander licht dan geestelijk licht, dat het licht van de wijsheid is, alle dingen verlichtend die vanuit de Goddelijke Liefde daar ontstaan.

De wijsheid bij de engelen geeft het die dingen in hun wezen te verstaan, en het licht geeft het die dingen in hun vorm te zien; en daarom is het licht in de hemelen in gelijken graad met de wijsheid bij de engelen.

In de hoogste hemelen is het licht vlammend, schitterend zoals van het meest flonkerende goud; de oorzaak hiervan is deze, dat zij in de wijsheid zijn.

In de lagere hemelen is het licht blank, glanzend zoals van het meest blinkende zilver; de oorzaak hiervan is deze, dat zij in het inzicht zijn.

Het licht in de laagste Hemelen is zoals het middaglicht in de wereld; de oorzaak hiervan is deze, dat zij in de wetenschap zijn.

Het licht van de hogere hemelen is blank; het verschijnt geheel en al zoals een ster die in de nacht flitst en blinkt.

En het is een aanhoudend licht, omdat de zon daar niet ondergaat.

Het is datzelfde licht dat in de wereld het verstand van die mensen verlicht die het liefhebben wijs te zijn; maar het verschijnt niet aan hen, omdat zij natuurlijk zijn, en niet geestelijk.

Het kan wel verschijnen, want het is mij verschenen, maar voor de ogen van mijn geest.

Het is ook gegeven te doorvatten dat ik in het licht van de hoogste hemel in de wijsheid was, in het licht van de tweede hemel in het inzicht, en in het licht van de laatste hemel in de wetenschap, en dat ik wanneer ik alleen in het natuurlijke licht was, in onwetendheid omtrent de geestelijke dingen verkeerde.

Opdat ik zou weten in welk licht heden ten dage de geleerden van de wereld zijn, verschenen mij twee wegen; de ene werd die van de wijsheid genoemd, en de andere die van de dwaasheid.

Aan het einde van de weg van de wijsheid was een paleis in het licht; aan het einde echter van de weg van de dwaasheid was iets dat leek op een paleis, maar in de schaduw.

Er verzamelden zich 300 geleerden, en de keuze werd aan hen overgelaten welke weg zij zouden willen gaan; en het werd gezien dat 260 de weg van de dwaasheid in gingen, en slechts 40 de weg van de wijsheid.

Zij die de weg van de wijsheid gingen, traden het paleis binnen in het licht, waar prachtige dingen waren; en hun werden klederen uit fijn linnen gegeven, en zij werden engelen.

Degenen echter die de weg van de dwaasheid gingen, wilden datgene binnengaan wat eender aan een paleis verscheen, in de schaduw; maar zie, het was een theater van toneelspelers, waar zij toneelkostuums aantrokken en gemaskerd aan het bazelen sloegen, en dwaas werden.

Gezegd werd mij daarna, dat zo talrijk en zodanig tegenwoordig de dwaze geleerden zijn, die in het natuurlijke licht zijn, ten opzichte van de wijze geleerden, die in het geestelijke licht zijn, en dat diegenen het geestelijke licht hebben, die het liefhebben om te verstaan of het waar is wat door een ander wordt gezegd; maar dat diegenen het natuurlijke licht hebben, die het alleen liefhebben om datgene te bevestigen wat door een ander is gezegd.

136. Derde gedenkwaardigheid: ik zag in de verte vijf scholen, elk omgeven door een licht uit de hemel. De eerste school was omgeven door een purper licht, zoals men dat ‘s morgens voor zonsopgang op aarde ziet. Om de tweede school vloeide een geelachtig licht, zoals dat van de dageraad na zonsopgang. De derde vloeide een blank licht zoals ‘s middags op aarde, om de vierde school was omgeven door een schemerlicht, zoals het daglicht is, als dit zich met de avondschaduw begint te vermengen. De vijfde school stond in de schaduw van de avond. De scholen in de wereld der geesten zijn plaatsen voor studie en vergadering, waar geleerden samenkomen om verschillende mysteries te behandelen, die voor hun wetenschap, inzicht en wijsheid van dienst zijn. Bij het zien van deze scholen kwam de wens in mij op, er een daarvan te bezoeken; ik kwam in de geest en ging naar de plaats die door het schemerlicht omgeven was. Ik ging naar binnen en zag een bijeenkomst van geleerden die onder elkaar de vraag behandelden, wat er lag opgesloten in hetgeen over de Heer is gezegd, namelijk

‘dat Hij, opgenomen in de hemel, gezeten is aan de rechterhand van God’, (Marcus 16:19).

De meesten uit de vergadering zeiden, dat men dit geheel en al overeenkomstig de woorden, dus letterlijk, moest verstaan, namelijk dat de Zoon op die manier naast de Vader gezeten was. Men discussieerde er echter over, waarom dat zo was. Enigen zeiden dat de Zoon door de Vader aan de rechterzijde was geplaatst vanwege de verlossing, die Hij volbracht had. Anderen zeiden dat Hij zo zat vanuit de liefde, weer anderen dat het was om de raadgever van de Vader te zijn en als zodanig door de engelen geëerd te worden. Nog weer anderen, dat het om deze reden was, dat het Hem uit de Vader gegeven was, in diens plaats te regeren, want men leest, dat Hem alle macht gegeven is in de hemel en op aarde. Het merendeel echter zei dat het zo was opdat Hij degenen aan de rechterzijde zou horen, voor wie Hij tussenbeide komt. Allen immers wenden zich heden ten dage in de Kerk tot God de Vader, en bidden, dat Hij zich erbarmt ter wille van de Zoon. Dit maakt dan dat de Vader zich tot de Zoon richt, om diens bemiddeling aan te nemen. Sommigen zeiden dat alleen de Zoon van God van eeuwigheid aan, zit aan de rechterhand van de Vader, teneinde Zijn Goddelijkheid mee te delen aan de in de wereld geboren Zoon des Mensen. Toen ik dit had gehoord verwonderde ik mij zeer, dat de geleerden, hoewel ze reeds enige tijd in de geestelijke wereld vertoefd hadden, toch nog zo onwetend waren in deze hemelse zaken. Ik werd echter de oorzaak gewaar, namelijk dat ze zich vanuit hun vertrouwen op eigen inzicht niet hadden laten onderrichten door de wijzen. Opdat ze echter niet langer in onwetendheid zouden verkeren over ‘het zitten van de Zoon aan de rechterhand van de Vader’, hief ik de hand op en verzocht hun naar mij te luisteren omdat ik hierover iets wilde zeggen. Ze stemden daarin toe en ik zei: ‘Weet u niet uit het Woord, dat de Vader en de Zoon één zijn, en dat de Vader in de Zoon, en de Zoon in de Vader is. De Heer zegt dit openlijk: ‘Ik en de Vader zijn één’;

‘Gelooft gij niet dat Ik in de Vader ben, en de Vader in Mij is? De woorden die Ik tot u spreek, zeg Ik uit Mijzelf niet, maar de Vader die in Mij blijft doet Zijn werken. Gelooft Mij dat Ik in de Vader ben en de Vader in Mij is; of anders gelooft om de werken zelf’, (Johannes 10:30; 14:10-11).

Indien u dit niet gelooft, verdeelt u God in twee; en als dit eenmaal is gebeurd, kunt u eigenlijk niet meer anders dan natuurlijk, zinnelijk, ja zelfs stoffelijk over God denken. Dit is ook werkelijk in de wereld gebeurd ten tijde van het Concilie van Nicea, waar de drie goddelijke personen van eeuwigheid aan werden ingevoerd. Daarmee werd de Kerk veranderd in een theater, met geschilderde voorhangen als achtergrond, waarvoor acteurs nieuwe scčnes vertoonden. Wie weet en erkent niet dat God één is? Als u dit met hart en geest erkent, verdwijnen alle dingen die u gesproken heeft vanzelf en lossen op in de lucht zoals onzin uit het oor van een wijs mens verdwijnt.’ Op deze woorden ontstaken velen in woede en brandden van verlangen om mij aan de oren te trekken en mij het stilzwijgen op te leggen. Maar de voorzitter van de vergadering zei verontwaardigd: ‘Er is hier geen sprake van de eenheid en van de meervoudigheid van God, want wij geloven aan beide; maar er is hier sprake van: wat ligt er in opgesloten dat de Zoon gezeten is aan de rechterhand van de Vader. Wanneer u iets daarover weet, spreek dan!’ Ik antwoordde dat ik zou spreken en verzocht het tumult te doen ophouden. Ik nam het woord: ‘Onder zitten aan de rechterhand wordt niet verstaan, zitten aan de rechterhand, maar wordt verstaan de almacht van God door het Menselijke, dat Hij in de wereld aannam. Door dit Menselijke is Hij zowel in de laatste dingen als in de eerste. Door dit Menselijke trad Hij de hellen binnen, vernietigde en onderwierp ze; en hierdoor ordende Hij de hemelen. Dus hierdoor verloste Hij zowel mensen als engelen, en verloste ze tot in eeuwigheid. Indien u het Woord raadpleegt en van zo'n aard bent dat u verlicht kunt worden, zo zult u het inzicht krijgen, dat daar onder de rechterhand de almacht verstaan wordt, zoals in Jesaja:

‘Mijn hand heeft gegrond de aarde, en Mijn rechterhand heeft met de palm de hemelen gemeten’, (Jesaja 48:13);

‘Jehovah God heeft gezworen bij Zijn rechterhand, en bij de arm Zijner sterkte’, (Jesaja 62:8);

‘Uw rechterhand ondersteunt mij’, (Psalm 18:36); ‘Zie naar de Zoon, dien Gij U gesterkt hebt, Uw hand zij voor de man der rechterhand, voor de Zoon des Mensen hebt Gij U gesterkt’, (Psalm 80:16, 18). Hieruit blijkt hoe het volgende verstaan moet worden:

‘Het is gezegd door Jehovah tot mijn Heer: Zit aan Mijn rechterhand, totdat ik uw vijanden gezet zal hebben tot een voetbank voor Uw voeten; Jehovah zal de scepter van Uw sterkte zenden uit Zion; heers in het midden van Uw vijanden’, (Psalm 110:1-2).

In dat hele psalm wordt gehandeld over de strijd van de Heer met de hellen en over de overwinning daarop. Aangezien ‘de rechterhand van God’, de almacht betekent, zegt de Heer ‘dat Hij zitten zal aan de rechterhand van de macht’, (Mattheüs 26:63-64), en ‘aan de rechterhand van de kracht van God’, (Lucas 22:69)’. Hierop raakte de vergadering in beroering, maar ik zei: ‘Neemt u in acht, dat er niet misschien uit de hemel een hand verschijnt. Als deze verschijnt, zoals die ook aan mij is verschenen, boezemt dit zo'n ongelooflijke schrik in, vanwege haar macht, dat dit voor mij een bevestiging was, dat Gods rechterhand de Almacht betekent.’ Nauwelijks was dit gezegd of er verscheen onder de hemel een uitgestrekte hand. Toen ze dit zagen werden ze zo bevangen van de schrik dat ze in drommen naar buiten renden. Enigen renden naar de vensters om naar buiten te springen terwijl anderen niet meer konden ademen en in onmacht vielen. Ik bleef echter op mijn plaats, zonder verschrikt te zijn, en ging daarna rustig weg. Op enige afstand wendde ik mij om en zag dat deze school met een donkere wolk bedekt was. Uit de hemel werd mij gezegd, dat dit zo gebeurd was, omdat ze vanuit het geloof aan drie goden gesproken hadden, en dat het vorige licht om die school zal terugkeren, als daar gezondere geesten bijeen zullen zijn.