Hoofdstuk 5.

Op de bergtop

1. En toen Hij de menigte zag, ging Hij de berg op; en toen Hij was gaan zitten, kwamen Zijn discipelen tot Hem.

2. En Hij opende Zijn mond en onderwees hen, zeggende,

3. "Gelukkig [zijn] de armen van geest, want hunner is het Koninkrijk der hemelen.

4. Gelukkig zijn zij die treuren, want zij zullen getroost worden.

5. Gelukkig zijn de zachtmoedigen, want zij zullen de aarde beërven.

6. Gelukkig zijn zij die hongeren en dorsten naar gerechtigheid, want zij zullen verzadigd worden.

7. 7. Gelukkig zijn de barmhartigen, want zij zullen barmhartigheid ontvangen.

8. Gelukkig de reinen van hart, want zij zullen God zien.

9. 9. Gelukkig zijn de vredestichters, want zij zullen de zonen van God worden genoemd.

10. Gelukkig zijn zij die vervolgd worden omwille van de gerechtigheid, want hunner is het Koninkrijk der hemelen.

11. Gelukkig zijt gij, wanneer zij u verwijten en vervolgen en alle boze woorden tegen u spreken en leugens vertellen omwille van Mij.

12. Maak een sprong van vreugde en verheug u, want uw loon is groot in de hemelen, want zo hebben zij de profeten vervolgd die vóór u waren."

Als de menigte zich begint te verzamelen, en als grote groepen naar Hem toekomen, niet alleen uit Galilea, maar ook uit Decapolis, Jeruzalem, Judea en uit gebieden voorbij de Jordaan, besluit Jezus de berg op te gaan en te prediken. Zijn onderricht begint met deze essentiële leer: "Zalig zijn de armen van geest, want hunner is het Koninkrijk der hemelen" (5:1).

Eén doel van de verzoeking is om ons bewust te maken van onze geestelijke armoede, zodat we in ons hart kunnen erkennen dat alles wat we hebben van God komt. Dit is een van de grote doelen van de verzoeking - ons eraan te herinneren dat wij zonder God volkomen hulpeloos zijn. Dit is het deel van ons dat Jezus de berg op volgt om de openingswoorden van zijn beroemdste toespraak, die de "Bergrede" wordt genoemd, te ontvangen.

Jezus begint met de woorden: "Zalig zijn de armen van geest, want hunner is het Koninkrijk der hemelen" (5:3). Dit is de hoofdgedachte die door de hele preek heerst. In de mate dat wij erkennen dat alle liefde en alle wijsheid alleen van God komt, en niets van onszelf, kunnen wij de liefde en de wijsheid ontvangen die voortdurend van God binnenstromen. Het is deze erkenning - de erkenning van onze geestelijke armoede - die het Koninkrijk der hemelen ontvangt.

Maar soms vergeten we deze essentiële waarheid. En als we vergeten dat al het goede en ware alleen van de Heer komt, zijn verdriet en lijden onvermijdelijk. Daarom spreekt de tweede zegen over hoe God troost biedt in tijden van rouw: "Zalig zijn zij die rouwen, want zij zullen getroost worden." Als wij ons in gebed tot de Heer wenden en zijn naam aanroepen, komt de Trooster tot ons, herstelt verloren waarheden, leert ons nieuwe en vervult ons met hoop en troost. Wanneer deze verloren waarheden ons weer voor de geest komen, herinneren wij ons dat wij zonder God inderdaad "arm van geest" zijn. Verlost van de arrogantie die denkt dat wij de bron van waarheid en goedheid zijn, ervaren wij nederigheid. We ontdekken dat we aangenaam, goedmoedig en bereid zijn onze fouten toe te geven. Onze weerbarstige lagere natuur ("de aarde") is niet langer gretig om een argument te winnen of onszelf te verdedigen, maar wordt getemd, tot rust gebracht en onderworpen. De derde zegening beschrijft deze mildere instelling: "Zalig zijn de zachtmoedigen, want zij zullen de aarde erven" (5:4). ¹

Deze eerste drie zegeningen spreken over de kwaliteiten van mensen die God erkennen als de gever van alle dingen ("armen van geest"), mensen die verlangen naar de troost van de waarheid ("zij die rouwen"), en mensen die zachtmoedig en gematigd van aard zijn ("de zachtmoedigen"). Mensen van deze aard staan open voor de zegeningen die van God binnenstromen, te beginnen met het verlangen de naaste te dienen. Bijgevolg spreekt de vierde zegening niet alleen van nederigheid, zachtmoedigheid en het verlangen om de waarheid te ontvangen, maar ook van het verlangen om die waarheden in hun leven voort te brengen. Zulke mensen verlangen naar een rechtvaardig leven. Daarom lezen we: "Zalig zijn zij die hongeren en dorsten naar gerechtigheid, want zij zullen verzadigd worden" (5:6).

Dit markeert de overgang naar de volgende drie zegeningen. De vijfde, zesde en zevende zegening vatten de werken van naastenliefde samen die een leven van gerechtigheid vormen. Als we ons voor alles tot God wenden, worden we vervuld van barmhartigheid jegens anderen. En voor zover we die barmhartigheid uitoefenen, worden we barmhartiger. "Zalig de barmhartigen, want zij zullen barmhartigheid verkrijgen" (5:7). Als we in al onze relaties barmhartigheid beoefenen, wordt ons hart gezuiverd, zodat we het goede in anderen kunnen zien - hun door God gegeven kwaliteiten: "Zalig zijn de reinen van hart, want zij zullen God zien" (5:8)

Dit leidt tot de zevende en afsluitende zegen: "Zalig zijn de vredestichters, want zij zullen de zonen van God genoemd worden" (5:9). Dit is niet alleen een staat van zijn (nederig, zachtmoedig), het is ook een staat van doen: gezegend zijn de vredestichters. Maar het soort "doen" dat in deze staat plaatsvindt is geen menselijk doen; het is wat God door ieder van ons doet. Daarom worden zij die deze zegen verkrijgen "de zonen van God" genoemd.

De zeven zegeningen in hun volgorde zijn een goddelijke reeks die het proces van geestelijke ontwikkeling laten zien, beginnend met de erkenning van onze geestelijke armoede, en eindigend in een staat waarin wij instrumenten worden waardoor God werkt om vrede in de wereld te brengen.

Maar er is ook een achtste zegen: "Gezegend zijt gij wanneer zij u beschimpen en vervolgen, en allerlei kwaad tegen u spreken om mijnentwil" (5:10). Deze achtste zegen herinnert ons eraan dat geestelijk leven een cyclisch patroon is. Als we de zegeningen bereiken die horen bij de ene staat van spirituele ontwikkeling, worden we tegelijkertijd voorbereid op toegang tot hogere en nog hogere staten van spiritueel leven. Maar om die hogere staten binnen te gaan moeten subtielere kwaden worden blootgelegd, bestreden en overwonnen.

Zo zullen de beproevingen van de verleiding opnieuw beginnen, wanneer minder voor de hand liggende kwaden door het helderder licht van de goddelijke waarheid worden blootgelegd. Deze kwaden zullen in ons opkomen en zich hevig verdedigen, terwijl ze vechten voor hun leven. Maar als we volharden en weigeren toe te geven aan de rationalisaties en rechtvaardigingen die onze egoïstische zorgen ondersteunen, zal er een grote zegen zijn: "Zalig bent u wanneer zij u beschimpen en vervolgen, en allerlei kwaad tegen u zeggen ten onrechte omwille van Mij. Verheug u en wees zeer verheugd, want groot is uw loon in de hemel" (5:11-12).

De zeven zegeningen, die in een goddelijk geordende reeks worden gegeven, beschrijven perfect de geestelijke evolutie van ieder mens. Deze zegeningen beginnen met de erkenning dat we uit onszelf niet goed kunnen doen, en ze gaan gestaag naar de hoogste zegen die God ons kan geven: we worden zonen van God, mensen door wie God werkt om vrede op aarde te brengen. "Zalig zijn de vredestichters, want zij zullen zonen van God genoemd worden." De achtste zegen keert terug naar het begin van de serie, en herinnert ons er opnieuw aan dat verzoeking ons de mogelijkheid biedt God te volgen. Dit is niet iets om te vrezen, maar om met vreugde tegemoet te zien. "Verheugt u," zegt Jezus, "en weest zeer verheugd, want groot is uw loon in de hemel."

Goede werken doen

13. "Jullie zijn het zout der aarde; maar als het zout zonder zout wordt, waarmee zal het dan gezouten worden? Dan is het van geen nut, behalve om uitgeworpen en door mensen vertrapt te worden.

14. Gij zijt het licht der wereld. Een stad die op een berg ligt, kan niet verborgen blijven.

15. Noch steekt men een lamp aan en legt hem onder de korenmaat, maar op de kandelaar, en hij schijnt voor allen die in het huis zijn.

16. Laat dus uw licht schijnen voor de mensen, opdat zij uw goede werken zien en uw Vader, die in de hemelen is, verheerlijken."

De Bergrede geeft prachtige instructies. Maar louter onderricht, zonder een verlangen om goede werken te doen in de geest van dat onderricht, is nutteloos. Het is als zout dat zijn smaak heeft verloren, als een licht dat onder een mand is verborgen. Alle waarheid wordt gegeven om te gebruiken. Elke zegen die God ons schenkt, wordt gegeven om de naaste beter van dienst te kunnen zijn. En in die dienst ligt de ware zegen, want alle hemelse beloning is de vreugde die we ervaren als we betrokken zijn bij een of andere liefdevolle dienst aan de naaste. ²

Daarom gaat de goddelijke serie verder met deze woorden: "U bent het zout der aarde; maar als het zout zijn smaak verliest, hoe zal het dan gekruid worden? Dan is het voor niets anders goed dan dat het door de mensen wordt uitgeworpen en vertrapt" (5:13).

Zout is zeer nuttig als smaakmaker. Maar zout dat zijn smaak heeft verloren is nutteloos. Evenzo is een mens die geen verlangen heeft om goed te doen als zout zonder smaak. Die persoon is nutteloos. ³ De waarheid moet gebruikt worden. Dat is de strekking van dit deel van de preek. Licht is goed, maar het moet gebruikt worden: "Jullie zijn het licht van de wereld," zegt Jezus. "Een stad die op een heuvel ligt, kan niet verborgen blijven. Evenmin steekt men een lamp aan en legt hem onder een mand, maar op een kandelaar, en hij geeft licht aan allen die in het huis zijn" (5:14-15).

De nadruk ligt niet alleen op het leren van de waarheid, maar op het beleven ervan. Daarom zegt Jezus tegen zijn leerlingen: "Laat uw licht zo schijnen voor de mensen, dat zij uw goede werken zien en uw Vader in de hemel verheerlijken" (5:16).

Geestelijk onderwijs heeft geen ander doel dan het doen van goede werken. En goede werken zijn pas echt goed als ze door de Vader door ons worden gedaan. Daarom bevat dit deel van de preek de uiterst belangrijke herinnering dat wanneer anderen onze goede werken zien, alle lof, eer en glorie naar God moet gaan. Zoals Jezus het zegt: laat ze je goede werken zien, maar zorg ervoor dat ze je Vader in de hemel verheerlijken. Het gaat niet om ons; het gaat om God die door ons heen werkt. ⁴

Jezus begint de innerlijke betekenis van de Schrift te onthullen

17. "Veronderstel niet dat Ik gekomen ben om de Wet of de Profeten ongedaan te maken; Ik ben niet gekomen om ongedaan te maken maar om te vervullen".

18. Want amen zeg Ik u: Totdat hemel en aarde voorbijgaan, zal één jodh of één kleine hoorn niet voorbijgaan aan de Wet, totdat alle dingen voorbijgaan.

19. Daarom wie één van de geringste van deze geboden zal losmaken en de mensen zo zal leren, zal de geringste worden genoemd in het koninkrijk der hemelen; maar wie [ze] zal doen en onderwijzen, die zal groot worden genoemd in het koninkrijk der hemelen.

20. Want Ik zeg u, tenzij uw rechtvaardigheid groter zal zijn dan die der schriftgeleerden en Farizeeën, zult gij het Koninkrijk der hemelen niet binnengaan.

21. U hebt gehoord dat het door de ouden is verklaard: Gij zult niet moorden; en wie zal moorden, zal aan het oordeel worden onderworpen.

22. Maar ik zeg u dat ieder die onbedachtzaam boos is op zijn broeder, onderworpen zal zijn aan het oordeel; en wie tegen zijn broeder zal zeggen: Raca, zal onderworpen zijn aan de raad; en wie zal zeggen: Gij dwaas, zal onderworpen zijn aan de gehenna van het vuur.

23. Indien gij dan uw gave op het altaar offert, en daar gedenkt, dat uw broeder iets tegen u heeft,"

24. 24. "Laat uw gave voor het altaar staan en ga heen; verzoen u eerst met uw broeder en kom dan uw gave aanbieden.

25. Wees snel van goede wil met uw wederpartij, terwijl gij met hem op weg zijt, opdat de wederpartij u niet aan de rechter overlevert, en de rechter u aan de bediende, en gij in de gevangenis wordt geworpen.

26. Amen, Ik zeg u: Gij zult daar niet vandaan komen voordat gij de laatste cent betaald hebt.

27. Gij hebt gehoord dat aan de ouden is verklaard: Gij zult niet echtbreken.

28. Maar ik zeg u dat een ieder die naar [een andere] vrouw kijkt om haar te begeren, in zijn hart reeds overspel met haar heeft gepleegd.

29. En indien uw rechteroog u doet struikelen, ruk het uit en werp het van u af; want het is voor u nuttig dat een van uw leden verloren gaat, en niet dat uw gehele lichaam in gehenna wordt geworpen.

30. En indien uw rechterhand u doet struikelen, hak hem af en werp hem van u af; want het is voor u nuttig, dat een van uw leden verloren gaat, en niet uw gehele lichaam in gehenna geworpen wordt.

31. En het is verklaard, dat wie zijn vrouw zal wegzenden, haar een scheiding zal geven.

32. Maar ik zeg u, wie zijn vrouw zal wegzenden, buiten de reden der scheiding, doet haar echtbreuk plegen; en wie haar zal huwen, die weggezonden is, pleegt echtbreuk.

33. En gij hebt gehoord, dat het aan de ouden is verklaard: Gij zult niet valselijk zweren, maar gij zult den Heer uw eden wedergeven.

34. Maar ik zeg u: Zweert in het geheel niet, noch bij de hemel, want die is de troon van God;

35. noch bij de aarde, want die is de voetbank van zijn voeten; noch bij Jeruzalem, want dat is de stad van de grote Koning.

36. Noch bij uw hoofd zult gij zweren, want gij kunt niet één haar wit of zwart maken.

37. Maar laat uw woord zijn: ja, ja; nee, nee; en wat daarbuiten is, is van kwaad.

38. Gij hebt gehoord dat het verklaard is: Oog om oog en tand om tand.

39. Maar ik zeg u: Sta niet tegenover de goddeloze; maar wie u op uw rechter jukbeen zal slaan, keer hem ook het andere toe.

40. En [indien] iemand u wil laten berechten en uw tuniek nemen, laat hem ook de mantel hebben.

41. En wie u zal dwingen één mijl te gaan, ga met hem twee mijl.

42. Geef aan hem die u vraagt, en wijs hem niet af die van u wil lenen.

43. Gij hebt gehoord dat verklaard is: Gij zult uw naaste liefhebben en uw vijand haten.

44. Maar ik zeg u: Heb uw vijanden lief, zegen hen die u vervloeken, doe goed aan hen die u haten, en bid voor hen die u kwetsen en vervolgen."

Het is ontegenzeggelijk waar dat de waarheid gebruikt moet worden. Maar voordat het Woord van God ten volle kan worden gebruikt, moet het volledig worden begrepen. Daarom geeft Jezus zijn discipelen nu een korte handleiding voor het lezen van de Schrift, te beginnen met deze disclaimer: "Denk niet dat ik gekomen ben om de Wet of de Profeten te vernietigen. Ik ben niet gekomen om te vernietigen, maar om te vervullen" (5:17).

Op één niveau vervulde Jezus de Wet, in die zin dat Zijn komst de profetieën van de Hebreeuwse geschriften vervulde. Maar Hij stond ook op het punt de Wet te vervullen door er een hogere betekenis aan te geven. Hij zou uitleggen hoe de Wet niet alleen spreekt over ons uiterlijk gedrag, maar ook over onze innerlijke houding; Hij zou uitleggen hoe de Wet niet alleen spreekt over onze lichamelijke handelingen, maar ook over de verlangens van onze geest. Op deze manier zou Jezus de Wet vullen met een geestelijke betekenis. Zij zou niet alleen nuttig zijn voor het reguleren van iemands uiterlijk gedrag, maar, nog belangrijker, voor het hervormen van iemands innerlijk leven.

Jezus begint met de geboden: "U hebt gehoord dat tot de ouden van dagen gezegd is: 'Gij zult niet moorden' ... Maar ik zeg u dat wie zonder reden kwaad is op zijn broeder, het oordeel in gevaar brengt." (5:21-22). Evenzo onthult Hij de geestelijke betekenis van de wet tegen overspel: "U hebt gehoord dat er tot de ouden van dagen is gezegd: 'Gij zult niet echtbreken'. Maar Ik zeg u dat wie naar een vrouw kijkt om haar te begeren, in zijn hart al overspel met haar heeft gepleegd" (5:27-28).

Dit zijn nieuwe leringen, maar niet geheel buiten het bereik van Zijn toehoorders. Er zou nog meer komen, meer innerlijke leringen over de menselijke geest en de weg naar de hemel, en het zou tijd kosten voordat de mensen deze hogere boodschappen volledig zouden begrijpen. Voorlopig zou het echter voldoende zijn de mensen concrete, letterlijke voorbeelden te geven die zij kunnen begrijpen - geen abstracte waarheden die hun begrip te boven gaan. In dit verband leert Jezus hen af te zien van het afleggen van eden (5:33-37), om de wang toe te keren als je geslagen wordt (5:39), om meer te geven dan wat gevraagd wordt (5:40), om verder te gaan dan wat nodig is (5:42), om te geven aan iedereen die vraagt, en te lenen aan iedereen die wil lenen (5:42).

Deze lessen zijn moeilijk te volgen, maar niet moeilijk te begrijpen. Ze bevatten hogere waarheden over onze reactie wanneer onze diepste overtuigingen worden aangevallen - niet alleen in de publieke arena, maar meer in het bijzonder wanneer we worden vervolgd door helse geesten. Op zulke momenten moeten we ons geen zorgen maken, want als we in de waarheid blijven, blijven we onder Gods bescherming. ⁵ Het enige dat deze goddelijke bescherming kan afwenden is onze vrije beslissing om ons te vereenzelvigen met en toe te geven aan de ingevingen van onze lagere natuur (arrogantie en verwaandheid, wrok en woede, angst en vrees, ellende en wanhoop enz. ⁶

In plaats van deze innerlijke waarheden te onderwijzen, houdt Jezus hun gedachten gericht op meer voor de hand liggende zaken - zoals de noodzaak hun verlangen om wraak te nemen te overwinnen: "Jullie hebben gehoord dat er gezegd is: 'Oog om oog en tand om tand'. Maar ik zeg jullie dat je je niet moet verzetten tegen een slecht mens. Maar wie u op uw rechterwang slaat, keer hem ook de andere toe."

Dit zou natuurlijk onmogelijk en onlogisch hebben geleken. Er zouden onvermijdelijk vragen rijzen: "Waarom zou iemand een aanvaller de wang toekeren?" "Hoe zit het met zelfverdediging? "Hoe zit het met de bescherming van onze geliefden en ons land?" "Wat voor goeds kan er voortkomen uit het toekeren van de wang, vooral als het ertoe leidt dat slechte mensen steeds meer voordeel halen uit goede mensen?" Dit zijn legitieme vragen, en Jezus zou op elk daarvan antwoorden hebben - op een later tijdstip. ⁷

De mensen tot wie Jezus spreekt zijn nog niet in staat de meer innerlijke waarheden in deze leer te begrijpen. Zij zijn nog niet klaar om te begrijpen dat "de wang toekeren" iets is wat wij innerlijk doen wanneer ons geloof wordt aangevallen. Deze aanvallen komen niet noodzakelijkerwijs van andere mensen, maar eerder van onzichtbare geestelijke krachten die trachten ons geloof in God en ons vertrouwen in de kracht van zijn waarheid te vernietigen. Daarom beoefenen we innerlijke vergeving wanneer we innerlijk de wang toekeren. We weten dat geen enkel gesproken, gefluisterd of geïnsinueerd woord ons onderuit kan halen of ons geloof kan schaden. Dit stelt ons in staat voor onze vijanden te bidden, hen te vergeven en hen zelfs lief te hebben. Omdat we onder Gods bescherming staan, weten we dat het kwaad ons geestelijk geen kwaad kan doen. Daarom hoeven we ons er niet tegen te verzetten.

Op het fysieke vlak moeten we echter voorzichtiger zijn. Mensen kunnen veel fysieke schade aanrichten. Daarom kunnen en mogen we niet geven aan iedereen die erom vraagt, noch lenen aan iedereen die wil lenen. Zulke ongerichte liefdadigheid zou ons berooid achterlaten en zonder middelen om anderen goed te doen. Evenzo mogen we niet toestaan dat dieven, bedriegers en oplichters misbruik van ons maken. Als we zouden toestaan dat we op deze manier misbruikt worden, zou de samenleving vernietigd worden. Daarom moeten mensen die azen op onschuldige slachtoffers worden aangegeven, vervolgd en indien schuldig bevonden, passend gestraft. Het doet kwaadwillenden geen goed, de maatschappij niet, en ons niet om crimineel gedrag te negeren of kwade bedoelingen te steunen. We moeten onszelf en onze geliefden verdedigen.

Kortom, zelfverdediging is niet in strijd met de goddelijke wet; evenmin is het verkeerd om familie en land te verdedigen wanneer de vijand wordt aangevallen. God vraagt ons nooit om deurmatten te zijn. Op het externe vlak moeten we het kwaad weerstaan. Maar op het interne vlak is er geen verzet. In plaats daarvan is er liefde, barmhartigheid, begrip, mededogen en vergeving. Het zijn deze door God gegeven bewustzijnstoestanden die ons ongevoelig maken voor spiritueel gevaar. In een dergelijke toestand hoeven we geen weerstand te bieden aan het innerlijke kwaad - want alleen God biedt weerstand aan het kwaad dat ons geloof zou wegnemen en ons geluk zou vernietigen. ⁸

Dit zijn de meer innerlijke lessen die Jezus later zal aanbieden. Voorlopig is het Jezus' taak hun gedachten bij een eenvoudige, duidelijke les te houden: de noodzaak te leren vergeven: "Jullie hebben horen zeggen dat je je naaste moet liefhebben en je vijand moet haten. Maar ik zeg u: hebt uw vijanden lief, zegent hen die u vervloeken, doet goed aan hen die u haten, en bidt voor hen die u hatelijk behandelen en vervolgen" (5:43-44). Deze letterlijke leer zou lastig zijn, moeilijk, schijnbaar onmogelijk te houden. Maar de strijd om dit te doen zou belangrijk zijn. Het zou hun de belangrijkste les van allemaal leren: ze zouden het nooit kunnen doen zonder God.

"Weest daarom volmaakt"

45. "Opdat gij zonen zijt van uw Vader, die in de hemelen is; want Hij laat zijn zon opgaan over bozen en goeden en zendt regen over rechtvaardigen en onrechtvaardigen.

46. Want indien gij hen liefhebt, die u liefhebben, welke beloning hebt gij dan? Doen zelfs de tollenaars niet hetzelfde?

47. En indien gij alleen uw broeders groet, wat doet gij dan buiten [anderen]? Doen zelfs de tollenaars dat niet?

48. Weest dan volmaakt, zoals uw Vader die in de hemelen is, volmaakt is."

Omdat het volk nog niet klaar is om het te begrijpen, kan Jezus nog niet onthullen dat deze leer een hogere, meer innerlijke geestelijke betekenis heeft - een betekenis die hun later zal worden geopenbaard. ⁹ Uiteindelijk (en in een ander evangelie) zal Hij tegen zijn discipelen zeggen: "Ik heb jullie nog vele dingen te zeggen, maar die kunnen jullie nu niet verdragen" (Johannes 16:12). Voorlopig zullen deze eerste lessen echter vitale stappen worden op de weg naar menselijke volmaaktheid. Alles wat zij moeten doen is leven volgens deze inleidende leringen.

Daarom concentreert Jezus zich op dit moment op het instrueren van hen in de grondbeginselen van liefdadigheid - om hen te helpen volmaakt te worden in de kunst van het liefdadig geven. Dit houdt in het doen van goede werken die gezuiverd zijn van zelfzuchtige motieven, waarbij zij niets terug willen. Bovendien mogen deze liefdadigheidswerken niet beperkt blijven tot vrienden en buren. Van nu af aan moeten hun goede werken zelfs worden uitgebreid naar vijanden. Het is immers gemakkelijk om je vrienden lief te hebben en goede dingen voor hen te doen. Dat is natuurlijk - niet geestelijk. Maar om "volmaakt" te zijn, zullen zij hun vijanden moeten liefhebben: "Heb uw vijanden lief", zegt Jezus "Want als gij hen liefhebt, die u liefhebben, wat voor loon hebt gij dan?".

Jezus spreekt hier over hemelse beloningen, de geestelijke genoegens die binnenstromen als we anderen echt liefhebben - ook onze vijanden. "Weest dan volmaakt, zoals uw Vader, die in de hemelen is, volmaakt is" (5:45-48).

Dit vers wordt vaak vertaald als een belofte in plaats van een bevel. In plaats van "Weest daarom volmaakt" is het vertaald als "Gij zult volmaakt zijn" - niet precies wat Jezus bedoelt. Het gaat om het streven naar volmaaktheid, niet om het bereiken van volmaaktheid. Zoals Swedenborg leert, bereiken zelfs de engelen nooit een staat van uiteindelijke volmaaktheid; wij ook niet. Maar we kunnen volharden; we kunnen ernaar streven volmaakt te zijn "zoals onze Vader in de hemelen volmaakt is". ¹⁰

Toegegeven, het streven naar volmaaktheid kan moeilijk zijn - niet alleen voor de mensen in bijbelse tijden, maar ook voor ons vandaag. Eigenbelang moet worden overwonnen; wrok moet opzij worden gezet; vrijgevigheid moet het winnen van hebzucht; vergeving moet de plaats innemen van wraak, en liefde moet zegevieren over haat. Zonder God kan niemand dit alles bereiken - en wordt "perfectie" een onbereikbaar doel. De enige manier om daar te komen is door je onvolmaaktheid te erkennen. Alleen dan kunnen we, met Gods hulp, beginnen te streven naar een toestand van grotere perfectie. Vanaf dit punt is alleen de bereidheid nodig om goddelijke waarheden te ontvangen en ernaar te leven.

Als wij dit doen, zal dit onvermijdelijk leiden tot strijd van verleiding, waarin innerlijke kwaden opstaan om alles wat van God binnenstroomt te verguizen en te vervolgen. Deze kwaden streven ernaar onze genegenheid voor het leren van de waarheid en het doen van het goede weg te nemen. Een slag op de linkerwang is een poging om ons verlangen om de waarheid te leren weg te nemen, en een slag op de rechterwang is een poging om ons verlangen om goed te doen weg te nemen. ¹¹ Maar nogmaals, we moeten ons geen zorgen maken en ons zelfs niet verzetten, want het kwaad kan geen kwaad doen aan hen die onder Gods bescherming staan.

Dit alles is vervat in het bevel van Jezus: "Weest dan volmaakt, zoals uw Vader in de hemelen volmaakt is". Op deze manier zullen wij, naarmate wij meer en meer op de leiding van de Heer gaan vertrouwen - en erkennen dat Hij de bron is van elk liefdevol gevoel, elke nobele gedachte en elke goede daad - voortdurend vervolmaakt worden. ¹²

Voetnoten: