5128. Toen gij zijn schenker waart; dat dit betekent zoals de zinlijke dingen van dat geslacht plegen te zijn, staat vast uit de betekenis van de schenker, namelijk de zinlijke dingen, of die dingen van de zinlijke dingen die onderworpen zijn aan het verstandelijke deel, nrs. 5077, 5082;

dat zij zijn zoals zij plegen te zijn, wordt aangeduid met ‘toen gij waart’. Daarover dat de zinlijke dingen onderworpen en ondergeschikt aan de redelijke dingen, is nu gehandeld in wat voorafgaat; en omdat hier in de innerlijke zin over die onderwerping en onderschikking wordt gehandeld, moet nog gezegd worden hoe het met die zaak is gesteld. De mens bij wie de zinlijke dingen onderworpen zijn, wordt redelijk genoemd, maar de mens bij wie zij niet onderworpen zijn wordt zinlijk genoemd. Maar of een mens redelijk dan wel zinlijk is, kan bezwaarlijk door anderen worden onderscheiden, maar wel door hemzelf indien hij zijn innerlijke dingen onderzoekt, dat wil zeggen, zijn willen en zijn denken. Of een mens zinlijk dan wel redelijk is, kan door anderen niet worden geweten vanuit de spraak, noch uit de handeling, want het leven van het denken dat in de spraak is en het leven van de wil, dat in de handeling is, verschijnen niet voor enige zin van het lichaam; men hoort slechts de toon en ziet het gebaar met de aandoening en het wordt niet onderkend of deze geveinsd dan wel waar is; maar in het andere leven wordt door hen die in het goede zijn, duidelijk onderscheiden doorvat zowel wat in de spraak als wat in de handeling is, dus hoedanig het leven is en eveneens vanwaar het leven is wat daarin is. Niettemin bestaan er in de wereld ettelijke aanwijzingen waaruit men enigermate kan opmaken of de zinlijke dingen aan het redelijke zijn onderworpen, dan wel het redelijke aan de zinlijke dingen, of wat hetzelfde is, of de mens redelijk dan wel alleen zinlijk is. Die aanwijzingen zijn de volgende: indien men bemerkt dat een mens in de beginselen van het valse is en zich niet laat verlichten, maar de ware dingen geheel en al verwerpt en zonder rede de valse dingen hardnekkig verdedigt, is het een aanwijzing dat hij een zinlijk en niet een redelijk mens is; het redelijke is voor hem toegesloten, zodat het het licht van de hemel niet toelaat. Nog meer zinlijk zijn zij die in de overreding van het valse zijn; de overreding immers van het valse sluit het redelijke geheel en al toe; iets anders is het in de beginselen van het valse te zijn en iets anders in de overreding van het valse. Zij die in de overreding van het valse zijn, hebben in hun natuurlijke enig licht, maar zodanig als het licht van de winter is; dit licht verschijnt in het andere leven bij hen sneeuwig; maar zodra het hemels licht daarin valt, wordt het verduisterd en volgens de graad en de hoedanigheid van de overreding wordt het donker als van de nacht. Dit blijkt eveneens uit hen wanneer zij in de wereld leven; dan immers kunnen zij hoegenaamd niets van het ware zien, ja zelfs zijn vanwege het duistere of nachtelijke van hun valse de ware dingen voor hen als van geen waarde en zij lachen eveneens daarom. Zulke mensen verschijnen voor de eenvoudigen soms als redelijke mensen, want door middel van dat sneeuwige winterlicht kunnen zij door redeneringen behendig de valse dingen bevestigen totdat die als ware dingen verschijnen. In een zodanige overreding zijn meer dan de overigen verscheidenen onder de geleerden; zij hebben immers de valse dingen bij zich door redeneren en filosoferen en tenslotte door tal van wetenschappelijke dingen bevestigd; zulke mensen werden door de Ouden ‘slangen van de boom der wetenschap’ genoemd, nrs 195-197; maar heden ten dage kunnen zij ‘innerlijk zinlijken zonder redelijke’ worden genoemd. Een aanwijzing of een mens alleen zinlijk, dan wel redelijk is, komt vooral in zijn leven uit; onder het leven wordt niet het leven verstaan zodanig als het in een gesprek en de werken verschijnt, maar zodanig als het in het gesprek en in de werken is; het leven immers van het gesprek is vanuit het denken en het leven van de werken is vanuit de wil, het ene en het andere uit de bedoeling of het einddoel; hoedanig dus de bedoeling of het einddoel is in een gesprek en in de werken, zodanig is het leven, want het gesprek zonder innerlijk leven is slechts een klank en het werk zonder innerlijk leven is alleen beweging. Het is dat leven dat wordt verstaan wanneer er wordt gezegd dat het leven na de dood blijft. Indien de mens redelijk is, spreekt hij vanuit wel denken en handelt hij vanuit wel willen, dat wil zeggen, spreekt hij vanuit het geloof en handelt hij vanuit de naastenliefde; maar indien de mens niet redelijk is, kan hij weliswaar op geveinsde wijze handelen als een redelijk mens en eender spreken, maar toch is er niets van het leven vanuit het redelijke daarin; immers, het leven van het boze sluit alle leven of alle vergemeenschapping met het redelijke toe en maakt dat hij louter natuurlijk en zinlijk is. Er zijn twee dingen die niet alleen de weg van de vergemeenschapping toesluiten, maar de mens ook beroven van het vermogen om ooit redelijk te kunnen worden: het zijn de sluwheid en de ontwijding. De sluwheid is zoals een subtiel vergif dat de innerlijke dingen besmet en de ontwijding is dat wat de valse dingen met de ware dingen en de boze dingen met de goede dingen vermengt; vanwege die beide vergaat het redelijke geheel en al. Er zijn bij ieder mens goede en ware dingen, door de Heer weggeborgen vanaf de kindsheid en deze goede en ware dingen worden in het Woord overblijfselen genoemd, waarover de nrs. 468, 530, 560, 561, 661, 1050, 1738, 1906, 2284;

deze overblijfselen worden besmet met sluwheid en vermengt met ontwijding; wat ontwijding is, , zie de nrs. 593, 1008, 1010, 1059, 1327, 1328, 2051, 2426, 3398, 3402, 3489, 3898, 4289, 4601. Uit deze aanwijzingen kan men enigermate weten wie een redelijk mens is en wie een zinlijk mens. Wanneer de zinlijke dingen aan het redelijke zijn onderworpen, dan worden die zinlijke dingen, waar vanuit de eerste verbeelding van de mens is, verlicht door het licht dat door de hemel uit de Heer komt en eveneens worden dan de zinlijke dingen in orde geschikt om het licht op te nemen en om overeen te stemmen. Wanneer de zinlijke dingen in die staat zijn, verhinderen zij niet langer dat de ware dingen zowel erkend als gezien worden; die welke niet samenstemmen zijn dan als het ware in de middelpunten en die welke niet samenstemmen, zijn in de omtrekken; die welke in de middelpunten zijn, worden als het ware naar de hemel opgeheven en die welke in de omtrekken zijn, hangen als het ware naar beneden; die welke in de middelpunten zijn, nemen het licht op door het redelijke en zij verschijnen, wanneer zij zich in het andere leven zichtbaar vertonen, zoals sterretjes die flonkeren en het licht overal rondom sprenkelen tot aan de omtrekken toe, met een vermindering van licht volgens de graden. In een zodanige vorm worden de natuurlijke en de zinlijke dingen geschikt wanneer het redelijke de heerschappij heeft en de zinlijke dingen onderworpen zijn. Dit vindt plaats als de mens wordt wederverwekt; dan heeft hij de staat om de ware dingen in volle omvang te zien en te erkennen. Maar wanneer het redelijke is onderworpen aan de zinlijke dingen, gebeurt het tegendeel; dan zijn immers de valse dingen in het midden of in het middelpunt en in de omtrekken zijn de ware dingen; die welke in het middelpunt zijn, zijn daar in een zeker schijnsel, maar in een dwaallicht, of zoiets als uit een kolenvuur oprijst; daarin vloeit van alle kanten uit de hel een schijnsel in; het is dit schijnsel dat de duisternis wordt genoemd, want zodra iets van licht vanuit de hemel daarin vloeit, wordt het in duisternis verkeerd.

171. Of Falsity.

There are innumerable kinds of falsity, namely, as many as there are evils, and evils and falsities are according to their origins, which are many (n. 1188, 1212, 4729, 4822, 7574). There is falsity from evil, or the falsity of evil; and there is evil from the falsity, or the evil of falsity; and falsity again from thence (n. 1679, 2243). From one falsity that is assumed as a principle, falsities flow in a long series (n. 1510-1511, 4717, 4721). There is falsity from the lusts of the love of self and of the world; and there is falsity from the fallacies of the senses (n. 1295, 4729). There are falsities of religion; and there are falsities of ignorance (n. 4729, 8318, 9258). There is falsity which contains good, and falsity which does not contain good (n. 2863, 9304, 10109, 10302). There is what is falsified (n. 7318-7319, 10648).

The quality of the falsity of evil (n. 6359, 7272, 9304, 10302). The quality of the evil of falsity (n. 2408, 4818, 7272, 8265, 8279). The falsities from evil appear like mists, and impure waters over the hells (n. 8138, 8146, 8210). Such waters signify falsities (n. 739, 790[1-4], 7307). They who are in hell speak falsities from evil (n. 1695, 7351-7352, 7357, 7392, 7699). They who are in evil cannot do otherwise than think what is false when they think from themselves (n. 7437).

There are falsities of religion which agree with good, and falsities which disagree (n. 9258). Falsities of religion, if they do not disagree with good, do not produce evil but with those who are in evil of life (n. 8318). Falsities of religion are not imputed to those who are in good, but to those who are in evil (n. 8051, 8149). Every falsity may be confirmed, and then it appears like truth (n. 5033, 6865, 8521, 8780). Care should be taken lest falsities of religion be confirmed, since the persuasion of falsity principally arises from thence (n. 845, 8780). How hurtful the persuasion of falsity is (n. 794, 806, 5096, 7686). A persuasion of falsity is perpetually exciting such things as confirm falsities (n. 1510-1511, 2477). They who are in the persuasion of falsity are interiorly bound (n. 5096). In the other life, they who are in a strong persuasion of falsity, when they approach others, close up their rational, and as it were suffocate it (n. 3895, 5128).

Truths which are not genuine, and also falsities, may be consociated with genuine truths; but falsities which contain good, and not falsities in which is evil (n. 3470-3471, 4551-4552, 7344, 8149, 9298). Falsities which contain good are received by the Lord as truths (n. 4736, 8149). The good which has its quality from falsity is accepted by the Lord, if there is ignorance, and therein is innocence and a good end (n. 7887).

Evil falsifies truth, because it draws aside and applies truth to evil (n. 8094, 8149). Truth is said to be falsified, when it is applied to evil by confirmations (n. 8602). Falsified truth is contrary to truth and good (n. 8602). For further particulars respecting the falsification of truth (see n. 7318-7319, 10648).

1008. Dat ‘de ziel van de mens eisen’ betekent, de ontwijding wreken, blijkt uit hetgeen in het voorafgaande vers en in dit vers wordt gezegd, want er is sprake van het eten van bloed, waardoor de ontwijding is aangeduid. Wat ontwijding is, weten maar weinigen, en nog minder weet men, wat haar straf is in het andere leven. Er zijn vele soorten van ontwijding; wie de waarheden van het geloof geheel en al loochent, ontwijdt niet, zoals de heidenen, die buiten de Kerk en buiten de erkentenis leven; maar hij ontwijdt, die de waarheden van het geloof weet, en nog meer, die ze erkent, ze in de mond draagt, predikt, en anderen daarvan overtuigt, en toch in haat, wraakzucht, wreedheid, roof en echtbreuk leeft, en dergelijk gedrag bij zichzelf bevestigt door tal van plaatsen, welke hij uit het Woord bijeenrakelt, deze verdraait en zo onderdompelt in die schandelijke dingen. Deze is het, die ontwijdt; deze dingen zijn het die de mens voornamelijk de dood aandoen. Dat zij hem de dood aandoen, kan hieruit blijken, dat in het andere leven de profane dingen en de heilige dingen geheel en al gescheiden zijn: de profane dingen in de hel, en de heilige dingen in de hemel. Wanneer nu zo’n mens in het andere leven komt, kleven in iedere voorstelling van zijn denken heilige dingen aan profane dingen vast, evenals in het leven van het lichaam het geval was; hij kan zich daar dan ook niet een voorstelling van het heilige vormen, of het profane dat er aan vastkleeft, treedt tevoorschijn, geheel als op klaarlichte dag, want zo neemt men in het andere leven de voorstellingen van anderen waar. De ontwijding verschijnt dus in alle bijzonderheden die hij denkt, en daar de hemel een afgrijzen van ontwijding heeft, kan het niet anders of zo’n mens wordt in de hel geworpen. Hoe het met de voorstelling gesteld is, weet nauwelijks iemand; men meent dat het iets eenvoudigs is, maar in elke denkvoorstelling zijn ontelbare dingen op verschillende wijze verbonden, zodat zij een zekere vorm, en vandaar een geschilderde afbeelding van de mens is, welke in het andere leven volledig waargenomen, en zelfs werkelijk gezien wordt. Om slechts enige voorbeelden te geven: wanneer de voorstelling van een plaats in iemand opkomt, onverschillig of het nu een landstreek, een stad, dan wel een huis is, dan treedt tegelijk ook de voorstelling en beeld tevoorschijn van alles, wat hij daar ooit bedreven heeft, en dit alles zien de geesten en engelen; of wanneer de voorstelling in hem oprijst van een persoon, tegen wie hij haat gekoesterd heeft, treedt tegelijk de voorstelling aan de dag van alles, wat hij tegen hem gedacht, gesproken en gedaan heeft. Op dezelfde wijze is het gesteld met de voorstellingen van alle dingen: komen ze in hem op, dan openbaart zich alles, wat hij van een ding begrepen en in zijn gemoed geprent heeft, tot in bijzonderheden; betreft het bijvoorbeeld de voorstelling van het huwelijk, dan verschijnt, wanneer hij een echtbreker was, al het vuile en ontuchtige van de echtbreuk, zelfs van het denken daaraan; op dezelfde wijze verschijnt alles, waarmee hij zich in de echtbreuk bevestigde, hetzij door de zinnelijke, hetzij door de redelijke dingen, hetzij door het Woord, en hoe hij de waarheden van het Woord geschonden en verdraaid heeft. Bovendien vloeit de voorstelling van het ene ding in de voorstelling van het andere in, en steekt haar aan, zoals door een klein beetje zwarte kleurstof, in het water gedaan, de hele watermassa een donkere kleur krijgt. Vandaar wordt een geest aan zijn voorstellingen gekend, en, wat wonderlijk is, in elke voorstelling van hem is zijn beeld of gelijkenis, dat, wanneer het zich zichtbaar vertoont, zo wanstaltig is, dat het afschuwelijk is om aan te zien. Hieruit kan blijken, van welke aard de staat van diegenen is, die heilige dingen ontwijden, en hoe hun beeld in het andere leven is. Intussen kan men geenszins zeggen, dat er ontwijding van heilige dingen is bij hen, die eenvoudig geloofd hebben wat in het Woord staat, ook al hebben zij daarmee geloofd wat niet waar is, want in het Woord is naar de schijn gesproken; hierover zie men in nummer 589.