573. [Vers. 16.] "Et numerus exercituum equitatus, duae myriades myriadum." - Quod significet falsa mali, ex quibus et pro quibus ratiocinationes, innumerabilia conspirantia contra vera boni, constat ex significatione "exercituum", quod sint falsa mali (de qua sequitur); ex significatione "equitatus", quod sint ratiocinia inde; (per "equos" enim significatur intellectus veri, et in opposito sensu intellectus perversus et deperditus (videatur supra, n. 355, 364, 372 [a] , 373, 381, 382); inde per "equitatum" in hoc sensu significantur ratiocinationes ex falsis, nam ratiocinationes ex falsis sunt intellectus perversi ac deperditi; vera enim faciunt intellectum, falsa autem destruunt illum): et ex significatione "duarum myriadum myriadum", quod sint innumerabilia conspirantia contra vera boni; (quod "myriades" significent innumerabilia et dicantur de veris, videatur supra, n. 336) et quia dicuntur" duae myriades myriadum" significantur innumerabilia conjuncta et conspirantia, nam "duo" significant conjunctionem, consensum et conspirationem (videatur supra, n. 283, 384): quod sit contra vera bona, est quia in sequentibus agitur de destructione veri per exercitus illius equitatus. Ex his constare potest quod per "numerum exercituum equitatus duae myriades myriadum", significentur falsa mali, ex quibus et pro quibus ratiocinationes, innumerabilia conspirantia contra vera boni.

[2] In Verbo pluries dicitur "exercitus", et quoque Dominus vocatur "Jehovah Exercituum" seu "Zebaoth"; et per "exercitus" ibi significantur vera ex bono pugnantia contra falsa ex malo, ac in opposito sensu falsa ex malo pugnantia contra vera ex bono. Quod per "exercitus" talia in Verbo significentur, est quia per "bella" in Verbo tam Historico quam Prophetico in Sensu interno significantur bella spiritualia, quae existunt contra infernum et contra diabolicam turbam ibi; et haec bella se referunt ad vera et bona contra falsa et mala; inde est quod "exercitus" significent omnia vera ex bono, et in opposito sensu omnia falsa ex malo: quod significent omnia vera ex bono constare potest ex eo, quod sol, luna, stellae, et quoque angeli dicantur "exercitus Jehovae", ex causa quia illa significant omnia vera ex bono in complexu; et quod filii Israelis, quia per illos significantur ecclesiae vera et bona, dicantur "exercitus": et quia omnia vera et bona a Domino sunt, et Ipse solus pugnat pro omnibus in caelo et pro omnibus in ecclesia contra falsa et mala quae ab inferno, ideo Ipse vocatur "Jehovah Zebaoth", hoc est, "Exercituum."

[3] Quod sol, luna, stellae dicantur "exercitus", constat a sequentibus his locis:

- Apud Mosen,

"Absoluti.. sunt caeli et terra, et omnis exercitus illorum" (Genesis 2:1);

Apud Davidem,

"Per Verbum Jehovae caeli facti sunt, et per spiritum oris Ipsius omnis exercitus eorum" (Psalmuss 33:6);

apud eundem,

"Laudate" Jehovam "omnes angeli Ipsius, laudate Ipsum omnes exercitus Ipsius, laudate Ipsum sol et luna, laudate Ipsum omnes stellae lucis" (Psalmuss 148:2, 3);

apud Esaiam,

"Contabescet omnis exercitus caelorum, et convolventur sicut volumen caeli, et omnis exercitus eorum decidet, sicut decidit folium de vite, et sicut decidens de ficu" (34:4);

apud eundem,

"Ego feci terram, et hominem super illa creavi;.... manus meae expanderunt caelos, et omni exercitui eorum praecepi" (45:12);

apud eundem,

"Tollite in altum oculos vestros, et videte quis creavit haec, qui educit in numero exercitum eorum, omnes nomine vocat" (40:26);

apud Jeremiam,

"Sicut non numeratur exercitus caelorum, et [non] mensuratur arena maris" (33:22):

in his locis sol, luna et stellae dicuntur "exercitus", quia per "solem" significatur bonum amoris, per "lunam" verum ex bono, et per "stellas" significantur cognitiones veri et boni; proinde per illa significantur bona et vera in omni complexu, quae "exercitus" vocantur quia resistunt malis et falsis, ac perpetuo vincunt ea sicut hostes.

[4] Apud Danielem,

Cornu unum hirci "crevit usque ad exercitum caelorum, et dejecit in terram de exercitu, et de stellis, et conculcavit ea: immo usque ad Principem exercitus extulit se, et Ipsi sublatum est juge, et projectum habitaculum sanctuarii Ipsius. Et exercitus traditus est super juge in praevaricationem, quia projecit veritatem in terram. .... Unus sanctus dixit, .... Quousque visio haec, juge et praevaricatio vastans, ut detur et sanctum et exercitus conculcationi? Et dixit.... , Usque ad vesperam mane" (8:10-14):

quid per "hircum" ibi, "ejus cornua", et hoc "cornu" quod crevit usque ad exercitum caelorum, significatur, videatur supra (n. 316 [c] 336 [b] , 535 ¹ ); quod per "exercitum caelorum", de quo dejecit in terram, intelligantur vera et bona caeli, nam agitur de statu ultimo ecclesiae, quando vera et bona caeli nihili penduntur ac rejiciuntur, quod significatur per quod "conculcaverit illa"; quare etiam sequitur quod "projecerit veritatem in terram": per "Principem exercitus" intelligitur Dominus, qui etiam "Jehovah Deus Zebaoth" seu "Exercituum" vocatur: quod omnis cultus ex bono amoris et veris fidei periturus, significatur per quod "Ipsi sublatum sit juge, et projectum habitaculum sanctuarii Ipsius": quod hoc futurum sit in fine ecclesiae, quando Dominus in mundum venturus, significatur per "usque ad vesperam mane"; per "vesperam" significatur ultimum tempus ecclesiae veteris, et per "mane" primum tempus ecclesiae novae.

[5] Quod angeli dicantur "exercitus", constat ex his locis:

- Apud Joelem,

"Jehovah edidit vocem suam coram exercitu suo, nam magna valde castra Ipsius" (2:11);

apud Sachariam,

"Castra ponam domui meae de exercitu, propter abeuntem et redeuntem, ut non transeat amplius super eos exactor" (9:8);

apud Davidem,

"Benedicite Jehovae omnes exercitus Ipsius, ministri Ipsius facientes Voluntatem Ipsius" (Psalmuss 103:21);

in Libro Primo Regum,

Michah propheta dixit ad regem, "Vidi Jehovam sedentem super throno suo, et universum exercitum caelorum stantem juxta Ipsum, a dextra Ipsius et a sinistra Ipsius, .... et dixit hic aliter et ille aliter" (22:19, 20);

in Apocalypsi,

"Exercitus Ipsius in caelo sequebantur Ipsum super equis albis, induti byssinum album et mundum" (19:14);

et alibi,

"Vidi bestiam et reges terrae, et exercitus eorum congregatos ad faciendum bellum cum Sedente super equo albo, et cum exercitu Ipsius" (19:19).

Quod angeli congregati seu consociatio illorum dicantur "exercitus", est quia per "angelos", similiter ac per "exercitus", significantur Divina vera et bona, quoniam sunt recipientes illorum a Domino (de qua re videatur supra, n. 130, 200, 302).

[6] Ex eo etiam est quod filii Israelis, quia per illos significantur ecclesiae vera et bona, dicantur "exercitus", ut in sequentibus locis:

- Apud Mosen,

"Jehovah dixit, Educite filios Israelis e tetra Aegypti juxta exercitus eorum" (Exodus 6:26);

Apud eundem,

"Educam exercitum meum, populum meum, filios Israelis, e terra Aegypti per judicia magna" (Exodus 7:4; 12:17);

apud eundem,

"Factum est in ipso die hoc exiverunt omnes exercitus Jehovae e terra Aegypti" (Exodus 12:41);

apud eundem,

Recensebis "omnem exeuntem in exercitum" (Numeri 1:3, seq.).

Quod castra metarentur circa Tentorium conventus, et quoque proficiscerentur juxta exercitus eorum (Numeri 2:3, 9, 2:16,] 24);

apud eundem,

Quod sumerentur Levitae ad exercendum militiam, ad faciendum opus in Tentorio conventus (Numeri 4:3, 23, 30, 39).

Quod filii Israelis dicti fuerint "exercitus Jehovae", erat quia repraesentabant ecclesiam, et significabant omnia vera et bona ejus (videatur in Arcanis Caelestibus, n. 5414, 5801, 5803, 5806, 5812, 5817, 5819, 5826, 5833, 5879, 5951, 6637, 6868, 7035, 7062, 7198, 7201, 7215, 7223, ² 7957, 8234, 8805, 9340). Quod dicantur "exercitus" in plurali, est quia unaquaevis tribus dicebatur "exercitus", ut constare potest apud Mosen, cum ei mandatum est ut recenseret omnes juxta exercitus eorum, quod recensiti sint juxta tribus (Numeri 1:3, seq.): similiter cum castra metabantur circum Tentorium conventus juxta tribus, dicitur "juxta exercitus eorum" (Numeri 2:3, 9. seq.). Quod tribus dictae fuerint "exercitus", est quia duodecim tribus simul sumptae repraesentaverunt omnia vera et bona ecclesiae, ac unaquaevis tribus aliquod universale essentiale ejus (de qua re videatur supra, n. 431).

[7] Ex his constare potest quod vera et bona caeli et ecclesiae intelligantur per "exercitus" in Verbo; ex quibus manifeste patet unde est

quod Jehovah in Verbo dicatur "Jehovah Zebaoth", et "Jehovah Deus Zebaoth", hoc est, "Exercituum" (Ut Esaias 1:9, 24; 2:12; 3:1, 15: cap. 5:7, 9, 16, 24; 6:3, 5; cap. ³ 8:13-18, cap. 14:22, 23, 24, 27; 17:3; 25:6; 28:5, 22, 29; 29:6; 31:4, 5; 37:16; Jeremias 5:14; 38:17; 44:7; Amos 5:16 ⁴ ; Haggaeus 1:9, 14; 2:4, 8, 23; Sacharia 1:3; Malachias 2:12: et pluries alibi).

[8] Ex his nunc patet quod per "exercitus" significata sint vera et bona caeli et ecclesiae in omni complexu: et quia pleraque in Verbo etiam oppositum sensum habent, ita quoque "exercitus", in quo sensu significant falsa et mala in omni complexu, ut in sequentibus locis:

- Apud Jeremiam,

"super tectis" domuum "suffiverunt omni exercitui caelorum, et libaverunt libamina diis aliis" (19:13);

apud Zephaniam,

"Adorant super tectis exercitum caelorum" (1:5);

apud Mosen,

"Ne incurves te et servias soli, lunae, stellis, et omni exercitui caelorum" (Deuteronomius 4:19; 17:3);

apud Jeremiam,

"Expandent" ossa extracta e sepulchris, "soli, lunae et omni exercitui caelorum, quae amaverant et quibus serviverant" (8:2):

per "exercitum caelorum" hic intelliguntur sol, luna et stellae, quia per illa significantur omnia bona et vera in complexu; hic autem omnia mala et falsa in complexu; nam per "solem" in opposito sensu, ut hic, significatur omne malum scaturiens ex amore sui, per "lunam" falsum fidei, et per "stellas" falsa in genere: (quod talia per "solem, lunam et stellas" in mundo naturali, cum illa adorantur loco Solis et Lunae caeli angelici, ⁵ significentur dira mala et falsa, videatur in opere De Caelo et Inferno 122, 123; ut et supra, n. 401 [g] , 402, 525 ⁶ ): et quia vera ex bono pugnant contra falsa ex malo, ac vice versa falsa ex malo pugnant contra vera ex bono, ideo dicuntur "exercitus"; est enim pugna continua, nam mala et falsa exspirant continue ex infernis, conantia destruere vera ex bono quae in caelo et e caelo, ac continue resistunt: est enim ubivis in mundo spirituali aequilibrium inter caelum et inter infernum, et ubi aequilibrium ibi continue agunt binae vires contra se; una agit et altera reagit, ac continua actio et reactio est continua pugna, sed a Domino providetur aequilibrium (de quo videatur in opere De Caelo et Inferno 589-596 et n. 597-603): et quia continua talis pugna est inter caelum et infernum, ideo sicut omnia caeli vocantur "exercitus", ita quoque omnia inferni; omnia caeli se referunt ad bona et vera, et omnia inferni ad mala et falsa.

[9] Inde nunc est quod "exercitus" significent falsa mali in sequentibus locis:

- Apud Esaiam

"Ira Jehovae contra omnes gentes; et excandescentia contra omnem exercitum ⁷ eorum devovit ⁸ eos, tradidit ⁹ eos in mactationem" (34:2):

per "gentes" significantur mala, et per "exercitum" falsa ex malo; destructio eorum totalis significatur per quod " ¹⁰ eos devoverit et tradiderit mactationi."

[10] Apud eundem,

"Vox multitudinis in montibus, species populi magni, Vox tumultus regnorum gentium congregatarum, Jehovah Zebaoth ducit exercitum" (13:4):

"vox multitudinis in montibus " significat falsa ex malis; "multitudo" falsa, et "montes" mala: "species populi magni" significat apparentiam sicut veri ex bono; "species" apparentiam, "populus" illos qui in veris sunt, ita vera, et "magnum" praedicatur de bono: "vox tumultus regnorum gentium congregatarum" significat dissensum ecclesiae oriundum ex malis et inde falsis; "vox tumultus" significat dissensum, "regna" significant ecclesias quoad vera et quoad falsa, et "gentes congregatae" quoad mala et inde falsa conspirantia contra ecclesiae vera et bona: "Jehovah Zebaoth ducit exercitum" significat quod Dominus illud faciat; tribuitur hoc Domino, ut patet a versu sequenti quinto ibi, ubi dicitur, "Jehovah venit cum vasis irae suae ad perdendum omnem terram"; id tribuitur Domino, sicut malum, poena mali, et destructio ecclesiae, alibi, ex causa quia ita apparet; sensus enim litterae Verbi est secundum apparentias; sed per id in sensu spirituali intelligitur quod ipse homo ecclesiae hoc faciat.

[11] Apud Jeremiam,

"Ne parcite juvenibus, devotioni date universum exercitum ejus" (51:3):

haec de Babele; et per "Ne parcite juvenibus" significatur destructio falsorum confirmatorum; per "Devotioni date universum exercitum ejus" significatur totalis destructio falsorum ex malis quae illi, ita destructio Babelis. Falsa ex malo etiam significantur

Per exercitum Chaldaeorum, et per exercitum Pharaonis (Jeremias 37:7, 10, 11, seq.);

et apud Mosen,

"Reversae sunt aquae et operuerunt currus et equites cum universo exercitu Pharaonis" (Exodus 14:28; 15:4);

(quae explicata videantur supra, n. 355 [g] ; et in Arcanis Caelestibus, n. 8230, 8275).

[12] Apud Danielem,

"Revertetur rex septentrionis, et sistet multitudinem magnam prae priori, et sub fine temporum annorum veniet cum exercitu magno et cum opibus magnis.... excitabit vires suas et cor suum contra regem meridiei cum exercitu magno, et rex meridiei commiscebit se bello cum exercitu magno et valido admodum, sed non consistet" (11:13, 25):

agitur in illo capite de bello inter regem septentrionis et regem meridiei; et per "regem intelliguntur illi intra ecclesiam qui in falsis mali sunt, et per "regem meridiei" illi qui in veris boni; collisio et pugna in fine ecclesiae per bellum eorum in sensu spirituali describitur; quare per "exercitum regis septentrionis" intelliguntur falsa omnis generis, et per "exercitum regis meridiei" vera omnis generis.

[13] Apud Lucam,

"Quando videritis Hierosolymam exercitibus circumdatam, scite quod prope sit devastatio ejus" (21:20):

in eo capite loquitur Dominus de consummatione saeculi, per quam significatur ultimum tempus ecclesiae; per "Hierosolymam" intelligitur ecclesia quoad doctrinam, et per illam "exercitibus circumdatam" intelligitur illa a falsis occupata; quod tunc destructio ejus, et mox ultimum judicium, significatur per quod "tunc prope sit devastatio ejus." Creditur quod haec dicta sint de Hierosolymae destructione a Romanis; sed a singulis in illo capite patet quod de destructione ecclesiae in fine ejus agatur, ut quoque apud Matthaeum, cap. Matthaeum ccc24 a primo versu ad ultimum (quae omni in Arcanis Caelestibus explicata sunt): sed usque non obstat quin per illa verba in sensu litterae intelligatur destructio Hierosolymae, at illa destructio repraesentabat et inde significabat destructionem ecclesiae in fine ejus; singula in illo capite in sensu spirituali spectata id confirmant.

[14] Apud Davidem,

Deus deseruit et ignominiae tradidit nos, nec exivit in exercitibus nostris; reverti fecit nos retrorsum ab hoste (Psalmuss 44:10, 11 [B.A. 9, 10]):

quod "Deus non exiverit in exercitibus nostris" significat quod non tutatus sit illos, quia in falsis mali fuerunt; "exercitus" enim sunt falsa mali: quare etiam dicitur quod "eos deseruerit et ignominiae tradiderit", et quod "reverti fecerit eos ab hoste"; "hostis" est malum quod ab inferno.

[15] Apud Joelem,

"compensabo vobis annos quos consumpsit locusta, melolontha, et bruchus, et eruca, exercitus meus magnus quem misi inter vos" (2:25):

quod falsa et mala omnis generis significentur per "exercitum", manifeste patet, quoniam per noxia illa animalcula, "locustam", "melolontham", "bruchum" et "erucam", significantur falsa et mala vastantia seu consumentia vera et bona ecclesiae. (videatur supra, n. 543 [c] , ubi hic locus explicatus est, et ostensum quod locusta et bruchus" significent falsa [et mala] sensualis hominis.) Ex his nunc patet quid per "exercitus" in Verbo in utroque sensu significatur. Similia per "exercitus" significantur in historicis Verbi; nam in illis est sensus spiritualis aeque ac in propheticis, sed is minus elucet, quia mens in historicis detenta aegre potest elevari a mundanis ibi et videre spiritualia quae inibi recondita sunt.

Notes de bas de page:

200. "Et confitebor nomen ejus coram Patre meo, et coram angelis Ejus." - Quod significet quod in Divino Bono et inde in Divino Vero erunt, constat ex significatione "confiteri nomen", quod sit ut sint secundum quale status vitae eorum; per "confiteri" enim, cum a Domino, intelligitur dare ut sint, nam Dominus quod dicit seu confitetur de homine aut angelo, qui in bono amoris et fidei est, dat et providet, quoniam omne bonum amoris et fidei est ab Ipso; inde est quod "dicere" in Verbo, ubi de Domino, significet instruere, illustrare et providere (videatur n. 5361, 6946, 6951, 7019, 8095, 10234, 10290 ¹ ): quod per "nomen" intelligatur quale status vitae, videatur supra (n. 148): ex significatione "Patris", cum a Domino id dicitur, quod sit Divinum Bonum quod in Ipso et ab Ipso (de qua sequitur): et ex significatione "angelorum", quod sit Divinum Verum, quod etiam a Domino (de qua supra, n. 130). Inde patet quod per "confitebor nomen ejus coram Patre meo, et coram angelis Ejus", significetur quod in Divino Bono et in Divino Vero erunt.

[2] Quod per "Patrem", cum a Domino id dicitur, intelligatur Divinum Bonum quod in Domino et a Domino, est quia Dominus "Patrem" suum vocavit Divinum quod in Ipso a conceptione fuit, quod fuit Esse vitae Ipsius, cui Divino univit Humanum suum cum fuit in mundo. Quod Dominus Divinum, quod fuit in Ipso ex conceptione, vocaverit "Patrem", constat manifeste ex eo, quod docuerit Se unum esse cum Patre:

– Ut apud Johannem,

"Ego et Pater unum sumus" (10:30);

apud eundem,

"Credite quod Pater in Me, et Ego in Patre" (10:38);

apud eundem,

"Qui videt Me, videt Ipsum qui misit Me" (12:45);

apud eundem,

"Si cognovistis Me, et Patrem meum cognovistis, et abhinc cognovistis Ipsum, et vidistis Ipsum. Dixit Philippus, Domine monstra nobis Patrem.... : dicit Jesus, Tantum tempus vobiscum sum, et non nosti Me, Philippe? Qui vidit Me vidit Patrem; quomodo tu ergo dicis, Monstra nobis Patrem? Nonne credis quod Ego in Patre et Pater in Me?.... .Pater qui in Me manet, facit opera; credite Mihi quod Ego in Patre et Pater in Me" (14:6-17);

apud eundem,

Si Me nossetis, etiam Patrem meum nossetis" (8:19);

apud eundem,

"Non sum solus, quia Pater Mecum est" (16:32).

[3] Quoniam Dominus est unum cum Patre, ideo etiam dicit,

Quod omnia Patris sua sint, et sua Patris (Johannes 17:10);

Quod omnia quaecunque Pater habet, sua sint (Johannes 16:15);

Quod Pater omnia dederit in manum Filii (Johannes 3:35; 13:3);

Quia omnia tradita sunt Ipsi a Patre, quod nemo cognoscat Filium nisi Pater, nec Patrem nisi Filius (Matthaeus 11:27; Luca 10:22);

Et quod nemo viderit Patrem, nisi Filius qui in sinu Patris est (Joh. (?) 18; cap. 6:46);

Quod Verbum fuerit apud Deum, et Deus fuerit Verbum:.... "et Verbum Caro factum est" (Johannes 1:1, 2, 14).

Ex hoc etiam patet quod unum sint, nam dicitur, "Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum"; tum quod Humanum Domini etiam sit Deus nam dicitur, "Et Verbum Caro factum est." Quoniam omnia Patris etiam Domini sunt, et quoniam unum sunt, ideo Dominus, cum ascendit in caelum, dixit discipulis,

"Data est Mihi omnis potestas in caelo et in terra" (Matthaeus 28:18),

per quod docuit quod Ipsum solum adirent, quia Ipse solus omnia potest; ut quoque dixit prius ad illos,

"Sine Me non potestis facere quicquam" (Johannes 15:5).

Inde constat quomodo intelligitur hoc,

"Ego sum via, veritas et vita; nemo venit ad Patrem nisi per Me" (Johannes 14:6);

nempe quod Pater adeatur cum Dominus.

[4] Quod Dominus toties nominaverit Patrem, sicut alium, erat inter plures causas etiam haec, quia per "Patrem" in sensu interno seu spirituali intelligitur Divinum Bonum, et per "Filium" Divinum Verum, utrumque in Domino et a Domino; Verbum enim conscriptum est per correspondentias, ita tam pro hominibus quam pro angelis; ideo "Pater" dicitur, ut Divinum Bonum Domini ab angelis qui in sensu spirituali Verbi sunt, percipiatur; ac ideo "Filius Dei" et "Filius hominis" dicitur, ut Divinum Verum. (Ut constare potest ex his, quae in Arcanis Caelestibus ostensa sunt, nempe, Quod "Pater" in Verbo significet bonum, n. 3703, 5902, 6050, 7833, 7834.

Quod "Pater" significet ecclesiam quoad bonum, ita bonum ecclesiae, et "mater" ecclesiam quoad verum, ita verum ecclesiae, n. 2691, 2717, 3703, ² 5581, 8897. Quod Dominus appellaverit Divinum Bonum quod in Se a conceptione, et quod erat Esse vitae a quo Humanum suum, "Patrem", n. 2803, 3704, 7499, 8328, 8897. Quod Dominus pro Patre agnoscatur in caelo, quia unum sunt, n. 15, 1729, 3690. Quod etiam Dominus dicatur "Pater" in Verbo, n. 2005. Quod etiam Dominus sit Pater illis qui regenerantur, quoniam novam vitam ab Ipso, ac vitam Ipsius, accipiunt, n. 2293, 3690, 6492.

Quod "Filius Dei" et "Filius hominis" sit Dominus quoad Divinum Humanum et quoad procedens Divinum Verum, videatur supra, n. 63, 151, 166.) Nunc quia omnes qui in caelum venturi sunt, in utroque tam bono quam vero debent esse (nemo enim in uno potest esse nisi simul in altero, nam bonum est esse veri, et verum est existere boni), et quia "Pater" significat Divinum Bonum ac "angeli" significant Divinum Verum, utrumque a Domino, ideo dicitur, "Confitebor nomen ejus coram Patre et coram angelis Ejus." Similiter apud Evangelistas,

"Omnis qui confitebitur Me coram hominibus, confitebor Ego coram Patre meo qui est in caelis" (Matthaeus 10:32);

"Omnis qui confessus fuerit Me coram hominibus, etiam Filius hominis confitebitur illum coram angelis Dei" (Luca 12:8).

[5] Quia "Pater" significat Divinum Bonum et "angeli" Divinum Verum, ideo etiam Dominus dicit,

"Quando Filius hominis Venerit in gloria sua, Patris et sanctorum angelorum" (Luca 9:26; Matthaeus 16:27);

hic Dominus vocat gloriam suam "gloriam Patris et angelorum", nam dicit "in gloria sua, Patris et sanctorum angelorum": alibi vero, in "gloria Patris cum angelis", et alibi "in gloria sua cum angelis"; ut apud Marcum,

"Cum venerit in gloria Patris sui cum angelis sanctis" (8:38);

et apud Matthaeum,

"Quando venerit in gloria sua, et omnes sancti angeli cum Ipso" (25:31).

Appendicis loco hic addendum est, quod si assumatur pro doctrina et agnoscatur quod Dominus sit unus cum Patre, et quod Humanum Ipsius sit Divinum ex Divino in Ipso, videbitur lux in singulis Verbi; nam quod pro doctrina assumitur et ex doctrina agnoscitur hoc in luce est cum legitur Verbum; Dominus etiam, a quo omnis lux et cui omnis potestas, illustrabit illos: at vicissim, si pro doctrina assumitur et agnoscitur quod Divinum Patris sit aliud a Divino Domini, videbitur nihil in luce in Verbo; quoniam homo, qui in ea doctrina est, se vertit ab uno Divino ad alterum, et a Divino Domini quod videre potest, quod fit cogitatione et fide, ad Divinum quod non videre potest; nam Dominus dicit,

"Non vocem Patris audivistis unquam, neque speciem Ipsius vidistis" (Johannes 5:37; et quoque cap. 1:18);

et credere in Divinum, et amare Divinum, de quo sub aliqua specie non cogitari potest, est impossibile.

Notes de bas de page: