73. IEDERE ENGEL HEEFT DAAROM EEN VOLLEDIG MENSELIJKEVORM

Inde twee voorafgaande hoofdstukken is getoond dat de hemel in zijn volledigheid een mens weergeeft, en dat iedere gemeenschap in de hemel dit ook doet. Uit de opeenvolging van redenen die daar gegeven zijn volgt dat iedere engel er ook als een mens uitziet. Aangezien de hemel de mens in de grootste vorm is en een gemeenschap van de hemel dit in een kleinere vorm is, is een engel dit in de kleinste vorm. Want in de meest volmaakte vorm, zoals die van de hemel dat is, bestaat er een gelijkenis van het geheel in het onderdeel en van het onderdeel in het geheel. Dat dit het geval is, komt omdat de hemel een gemeenschap is, want het deelt alles wat het bezit met iedereen en iedereen ontvangt alles wat hij heeft uit die gemeenschap. Een engel is een ontvangbekken en zodoende een hemel in de kleinste vorm, zoals hierboven eveneens in het betreffende gedeelte werd uitgelegd. Voor zover iemand de hemel in zich opneemt, is hij ook een ontvangbekken, een hemel en een engel (zie nr. 57). it wordt in de Apocalyps als volgt beschreven: En hij mat de muur op van het heilige Jeruzalem, honderdvierenveertig el, mensen maat, die engelenmaat is. (Apocalyps 21:17) Jeruzalem is hier de kerk van de Heer, en in hogere betekenis de hemel; de muur is het ware, dat een bescherming is tegen de onjuistheden en zonden; de honderdvierenveertig zijn alle waarheden en al het goede bij elkaar genomen; de maat is de hoedanigheid; mensen maat is iemand in wie al het goede en ware in het algemeen en in het bijzonder aanwezig is, dat is, in wie de hemel is; en omdat een engel door deze dingen ook een mens is, wordt er gezegd mensenmaat, wat ook de maat van een engel is. Dit is de geestelijke betekenis van die woorden. Wie zou zonder die betekenis kunnen begrijpen dat de muur van het heilige Jeruzalem de maat van een mens is, dat is, van een engel?

56. De hemel is daar waar men de Heer erkent, in Hem gelooft en Hem liefheeft. De variatie in de verering van de Heer, vanwege het goede dat varieert van de ene gezelschap met de andere, vormt geen nadeel maar is nuttig, want daaruit ontstaat de volmaaktheid van de hemel. Het is bijna onmogelijk om zonder gebruikmaking van wetenschappelijke uitdrukkingen duidelijk te maken dat de volmaaktheid van de hemel ontstaat door variatie en door middel van deze te laten zien hoe éénheid die perfect is, gevormd wordt door verschillende onderdelen. Iedere éénheid bestaat door verscheidenheid, want een éénheid die niet het resultaat is van verscheidenheid, is niets, het heeft geen vorm en daarom geen eigenschap. Wanneer echter een éénheid ontstaat uit verschillende onderdelen en deze verschillende onderdelen zijn in een perfecte vorm, waarin elk zich op de juiste volgorde rangschikt, alsof het ene goede bevriend is met het andere, dan is de kwaliteit perfect. Zo is de hemel een éénheid die ontstaan is uit verschillende bestanddelen die in de meest perfecte vorm gerangschikt zijn, want de hemelse vorm is de meest volmaakte van alle vormen. Dat dit de oorsprong van alle perfectie is, blijkt uit alle schoonheid, genoeglijkheid en vreugde die de zintuigen en het verstand beïnvloeden. Want deze ontstaan en komen uit niets anders voort dan uit het samenspel en de harmonie van vele overeenstemmende en harmoniserende delen die óf gelijktijdig in orde bestaan, óf elkaar in orde opvolgen en niet uit een éénheid zonder meervoudigheid. Hier komt het gezegde vandaan: variatie schept vreugde en het is bekend dat de aard van de verscheidenheid de vreugde bepaalt. Uit dit alles kan men zien, als in een spiegel, hoe zelfs in de hemel perfectie ontstaat door verscheidenheid. Want de dingen die in de geestelijke wereld bestaan, kunnen als in een spiegel gezien worden in die welke in de natuurlijke wereld ontstaan.