2694. Dat de woorden ‘vrees niet, want God heeft de stem van de knaap gehoord, ter plaatse, waar hij is’, de hoop op hulp betekenen, blijkt uit de betekenis van ‘vrees niet’, namelijk niet vertwijfelen; want wanneer de vrees is opgeheven is de hoop aanwezig; en uit de betekenis van het horen van de stem van de knaap, te weten de hulp, waarover eerder in nr. 2691, waar dergelijke woorden staan. In de verzen die voorafgaan, werd gehandeld over de staat van de verlating, waarin diegenen zijn, die hervormd en geestelijk worden; nu wordt er gehandeld over hun herstel en hier over de vertroosting en de hoop op hulp. Dat zij die hervormd worden, in onwetendheid omtrent het ware of in de verlating worden gebracht, tot smart en vertwijfeling toe, en dat hun pas dan van de Heer vertroosting en hulp wordt gegeven, is heden ten dage onbekend, daar weinigen hervormd worden. Zij die van dien aard zijn dat zij hervormd kunnen worden, worden in deze staat gebracht, zo niet in het leven van het lichaam, dan toch in het andere leven, waar deze staat zeer wel bekend is en verwoesting of verlating wordt genoemd, waarover een en ander in het eerste deel, zie nr. 1109. Zij die in een dergelijke verwoesting of verlating zijn, worden tot wanhoop gebracht en wanneer zij in die staat zijn, ontvangen zij vertroosting en hulp van de Heer en worden tenslotte van daar in de hemel geheven, waar zij onder de engelen als het ware opnieuw onderwezen worden in de goedheden en waarheden van het geloof. De reden van deze verwoesting of verlating is hoofdzakelijk deze: dat de overreding, die zij uit het eigene hebben aangenomen, gebroken zal worden, zie nr. 2682;

en eveneens dat zij de innerlijke gewaarwording van het goede en ware zullen ontvangen, wat zij niet kunnen ontvangen, vooraleer de overreding, die uit het eigene is verworven, als het ware verzacht is; de staat van angst en smart tot vertwijfeling toe bewerkt dit. Wat goed, ja zelfs wat zalig en gelukkig is, kan niemand met een fijne zin gewaarworden wanneer hij niet geweest is in een staat van datgene wat niet goed, niet zalig en niet gelukkig is. Hierdoor verwerft hij een sfeer van innerlijke gewaarwording en dit in de graad, waarin hij was in de tegenovergestelde staat. De sfeer van de innerlijke gewaarwording en de uitbreiding van de grenzen ervan komt voort uit de tot een werkelijk onderscheid gebrachte verhoudingen. Dit zijn de redenen van de verwoesting of de verlating, behalve vele andere. Maar ter verduidelijking deze voorbeelden: wanneer aan degenen die alle dingen aan hun eigen schranderheid toeschrijven en weinig of niets aan de Goddelijke Voorzienigheid, door duizend en nog eens duizend redeneringen werd bewezen, dat de Goddelijke Voorzienigheid universeel is, maar universeel hierdoor, omdat zij tot in de allerkleinste bijzonderheden doorgaat en dat zelfs geen haar van het hoofd valt, dat wil zeggen, dat zelfs niet het minste plaatsvindt, dat niet is voorzien en waarin niet dienovereenkomstig voorzien wordt, zou hun staat van denken over eigen schranderheid er toch niet door veranderen, dan alleen voor dat ene ogenblik, dat zij zich door de redeneringen voelen overwonnen; ja zelfs zouden zij, wanneer ditzelfde aan hen proefondervindelijk bewezen zou worden, terwijl zij de proefnemingen zien of daarin zijn, toegeven dat het zo is, maar na verloop van enkele ogenblikken keren zij tot hun zelfde staat van mening terug. Zulke dingen oefenen een bepaalde tijdelijke werking uit op de gedachte, maar niet op de aandoening en wanneer de aandoening niet wordt gebroken, blijft de gedachte in haar staat, want de gedacht ontleent haar geloof en haar leven aan de aandoening. Wanneer echter smart en angst daarover over hen wordt gebracht, dat zij hoegenaamd niets uit henzelf vermogen en dit tot vertwijfeling toe, dan wordt de overreding gebroken en de staat veranderd; en dan kunnen zij in het geloof geleid worden, dat zij niets uit zichzelf vermogen, maar dat alle macht, schranderheid, inzicht en wijsheid van de Heer komt. Het is evenzo gesteld met hen die geloven dat het geloof van henzelf en dat het goede van henzelf komt. Ter verduidelijking nog een ander voorbeeld: zij die deze overreding hebben aangenomen, dat er, wanneer zij eenmaal gerechtvaardigd zijn, niets kwaads meer bij hen is, maar dat het boze volledig weggevaagd en uitgewist is, en dat zij dus rein zijn; wanneer het hun door duizenden redenen wordt duidelijk gemaakt, dat er niets wordt weggevaagd en uitgewist wordt, maar dat zij van het boze worden afgehouden en in het goede worden gehouden door de Heer – zij namelijk die van zo’n aard zijn dat het hun door het leven van het goede, waarin zij in de wereld waren geweest, mogelijk is – en wanneer zij bovendien door ondervindingen overtuigd worden, dat zij van zichzelf niets dan het boze zijn, ja zelfs de allervuilste opeenhopingen van boosheden, wijken zij niettegenstaande dit niet van het geloof van hun mening af. Maar wanneer zij tot die staat worden gebracht, dat zij in zichzelf ontwaren en dit dermate, dat zij er aan wanhopen ooit behouden te kunnen worden, dan pas wordt deze overreding gebroken en daarmee hun trots en hun verachting van anderen bij zichzelf vergeleken en tevens de inbeelding, dat zij het alleen zijn, die behouden worden; en zij kunnen geleid worden tot de ware geloofsbelijdenis; niet alleen dat al het goede van de Heer komt, maar dat alle dingen tot Zijn barmhartigheid behoren; en tenslotte tot de vernedering van het hart voor de Heer, die niet kan bestaan zonder de erkenning van het ware karakter van het zelf. Hieruit blijkt nu duidelijk, waarom zij die hervormd of geestelijk worden, in de staat van verwoesting of verlating worden gebracht, waarover in de voorgaande verzen is gehandeld; en dat aan hen, wanneer zij in deze staat zijn tot vertwijfeling toe, dan pas vertroosting en hulp van de Heer ontvangen.