130. En de laatste zijnde meer dan de eerste, betekent de aanwassingen ervan vanuit de geestelijke aandoening van het ware, welke de naastenliefde is.

Onder ‘de werken, de laatste meer dan de eerste’ worden alle dingen van hun naastenliefde en geloof verstaan, want deze zijn de innerlijke dingen waar vanuit de werken zijn, nrs. 73, 76, 94; deze aanwassingen vinden plaats wanneer de naastenliefde op de eerste plaats en het geloof op de tweede is, want de naastenliefde is de geestelijke aandoening van het goede te doen en daar vanuit is de geestelijke aandoening van het ware te weten; want het goede heeft het ware lief, zoals de spijs de drank; het wil immers gevoed worden en het wordt gevoed door de ware dingen; vandaar is het, dat zij die in de echte naastenliefde zijn, aanhoudende aanwassingen van het ware hebben; dezen zijn het dus die worden aangeduid met ‘Ik ken uw werken, de laatste meer dan de eerste’.

73. Aan de engel van de Efezische Kerk schrijf; betekent tot en over hen die hoofdzakelijk de ware dingen van de leer beschouwen en niet de goede dingen van het leven.

Eerder in nr. 66 is getoond, dat onder de zeven Kerken niet zeven kerken worden verstaan, maar de Kerk in de gehele samenvatting; en deze is in zich één, maar verscheiden volgens de opneming; en dat die verscheidenheden kunnen worden vergeleken met de verschillende leden en organen in een volmaakt lichaam, die niettemin één maken; ja zelfs, dat zij kunnen worden vergeleken met de verschillende diademen in de kroon van een koning; en dat het vandaar is dat de gehele Nieuwe Kerk met haar verschillende dingen in wat nu volgt, met de zeven Kerken wordt beschreven.

Dat onder de Efezische Kerk degenen worden verstaan die hoofdzakelijk de ware dingen van de leer beschouwen en niet de goede dingen van het leven, blijkt uit de dingen die tot haar zijn geschreven, maar dan in de geestelijke zin verstaan.

Dat er aan de engel van die Kerk wordt geschreven, is omdat onder een engel een gezelschap van engelen wordt verstaan dat met een Kerk vanuit zulke mensen overeenstemt, zoals eerder in nr. 65.