(Een commentaar op Johannes 21:15-25)
In het eerste deel van dit hoofdstuk waren zeven van de discipelen van de Heer thuisgekomen in Galilea. Ze waren gaan vissen, hadden Jezus aan de oever gezien, hadden zijn instructies opgevolgd om aan de rechterkant van de boot te vissen, hadden een net volgeladen met 153 vissen naar de kant gesleept, en... als de tweede helft van het hoofdstuk begint, zijn ze net klaar met het breken van hun vasten met Hem. Nu zijn ze aan het ontspannen.
Jezus zegt tot Petrus: "Hebt gij Mij lief?" en Petrus, misschien een beetje geschrokken door de vraag, denkend dat het antwoord voor de hand ligt, antwoordt "ja", waarop Jezus antwoordt: "Weid mijn lammeren". Nog twee keer wordt deze volgorde herhaald, maar met enkele veranderingen. Na dit ongewone gesprek vertelt de Heer hun allen een kleine gelijkenis over jong zijn en later oud zijn. Dan zegt de Heer tegen Petrus dat hij hem moet volgen, en Petrus, blijkbaar jaloers, vraagt wat Johannes moet doen. De Heer berispt Petrus' jaloezie op milde wijze door te zeggen: "Als deze man blijft totdat Ik kom, wat is dat dan voor jullie?", maar dan zegt Hij tegen Johannes dat hij Hem ook moet volgen.
Tenslotte sluit het evangelie van Johannes, en in feite de verzameling van alle vier de evangeliën, af met een verklaring van Johannes dat hij de schrijver van dit evangelie is.
Laten we nu het gesprek, de gelijkenis, en de uitbarsting van jaloezie nader bekijken.
Slechts twee van de zeven discipelen, Petrus en Johannes, worden in dit deel van het verhaal genoemd. Petrus vertegenwoordigt het geloof, of de waarheid, maar de waarheid over geestelijke dingen waarvan we echt geloven dat ze van God komen. Johannes vertegenwoordigt het goede, of de liefde tot de naaste. Het eerste verblijft in het begrijpende deel van het verstand en het tweede in het wilsdeel van het verstand.
Door Petrus te zeggen dat hij zijn schapen moet voeden, zegt de Heer dat Hem volgen betekent de waarheden te verkondigen die alle discipelen nu weten over de Heer, zijn komst, en over hoe een leven geleid moet worden, om een volgeling van de Heer te zijn in een nieuwe gemeente. In het gesprek is de Heer direct en indringend. "Simon, zoon van Jonas, hebt gij Mij meer lief dan dezen?" Ik denk dat Petrus gevraagd wordt of hij meer van de Heer, Jezus, houdt dan van zijn Galilese vrienden, hoewel het dubbelzinnig is, het zou kunnen betekenen "heb je mij meer lief dan deze andere zes? Als Petrus de eerste keer antwoordt zegt hij: "Heer, U weet dat ik U liefheb."
Bij deze eerste van de drie indringende vragen antwoordt de Heer: "Weid mijn lammeren," terwijl daarna het antwoord is: "Weid mijn schapen." Schapen en lammeren staan beide voor mensen die in een liefde zijn om goed te doen, maar terwijl schapen degenen betekenen die graag goed doen ter wille van de naaste, betekenen lammeren degenen die goed doen ter wille van de Heer. Het eerste is geestelijk goed, en het tweede is hoger, en wordt hemels goed genoemd. Maar mensen die goed willen doen, weten eerst niet wat goed is; zij moeten dat uit het Woord leren en onderwezen worden. Daarom wordt Petrus gezegd hen te "voeden", dat wil zeggen dat de waarheid moet aangeven hoe het goede moet worden gedaan. Om goede dingen te doen, moeten de wil en het inzicht samenkomen. Voor een succesvol christelijk leven, of op grotere schaal, een christelijke kerk, moeten "Petrus" en "Johannes" in harmonie samenwerken.
Dan komt de gelijkenis. "Toen je jong was, maakte je jezelf klaar en deed je in je eentje wat je wilde. Maar als je oud wordt, moet je om hulp grijpen en zal een ander je dragen waar je niet heen wilt."
Dit lijkt hier niet te passen, maar natuurlijk doet het dat wel, en wel op twee manieren. De eerste manier wordt gegeven in de Bijbelse tekst; het gaat over de dood van de Heer, dat alle profetieën Hem leidden naar Zijn kruisiging, zoals wordt vermeld. De tweede manier is een les voor ons allen. Als we jong, zelfverzekerd en sterk zijn, hebben we het gevoel dat we kunnen doen wat we willen en geen hulp nodig hebben. Verleidingen om kwaad te doen kunnen we zelf wel aan. Maar als we wijzer worden, beseffen we dat al onze kracht van de Heer komt, en als we alleen van onszelf afhankelijk blijven, zullen de verleidingen van de hel te sterk zijn en zullen we ertoe gebracht worden te doen wat de hel voor ons wil, en niet wat wij willen. We moeten vanaf het begin leren de Heer te volgen en van Hem afhankelijk te zijn. Dit zegt hij aan het eind van de gelijkenis, waar het niet lijkt te passen totdat we de gelijkenis begrijpen. "En toen Hij dit gesproken had, zeide Hij tot (hen): Volg Mij." Dat is wat wij ook moeten doen.
Petrus is blij met deze verkondiging van de waarheid en voelt zich misschien uitgekozen, maar hij realiseert zich ook dat Johannes de Heer ook liefheeft en bemind wordt op zijn beurt. Daarom vraagt hij: "En wat moet deze man doen?" Het lijkt erop dat de noodzakelijke harmonie nog niet aanwezig is, en dat Petrus jaloers is op de band, en waarschijnlijk hoopt verzekerd te zijn dat hij nummer één is... maar dat gebeurt niet. Petrus krijgt eenvoudig te horen dat het er niet toe doet; hij moet het werk doen dat hem is gegeven.
Ik moet denken aan het verhaal van Jakob en Esau, in Genesis 25, waar Esau de eerstgeborene is en het geboorterecht en de zegen van Izaäk zal erven, zoals hem toekomt. Jakob bedriegt Isaäk door een list van zijn moeder en steelt wat van Esau is. Dan vlucht hij naar Padan-Aram, verblijft daar bij zijn oom en wordt rijk. Pas op de terugreis, als hij met de engel worstelt en zijn naam in Israël verandert, ontmoet hij Ezau weer. De naamsverandering betekent dat nu Jakob rijk is aan waarheid uit het Woord, nu met de vriendschappelijke ontmoeting met Ezau, ook rijk, dat de twee tweelingen in gelijkenis kunnen worden samengevoegd tot één personage, Israël genaamd, hetgeen het samengaan van goed en waarheid in de geest betekent.
Esau betekent iets soortgelijks als Johannes, zij beiden vertegenwoordigen het goede of de ware naastenliefde. Jakob betekent iets soortgelijks als Petrus, zij vertegenwoordigen beiden de waarheid, geleerd uit het Woord. Elke schijnbare vijandschap tussen hen over wat belangrijker is kan hen beiden nutteloos maken, en in een persoon die engelachtig wordt (zoals iedereen zou moeten nastreven), is er geen vijandschap. Waarheid maakt goed mogelijk, en goed inspireert waarheid om iets gedaan te krijgen. Hoewel wij over hen afzonderlijk kunnen denken en spreken, zijn zij (volmaakt in de Heer en minder in de engelen) samengevoegd tot een eenheid, zodat zij als gehuwd kunnen worden gezien. Het huwelijk van het Goddelijk goede en de Goddelijke waarheid van de Heer is de oorsprong van de hele schepping. Ja, de hele schepping.
Dit huwelijk van goed en waarheid, en de noodzaak dat beide in ons leven werken, in evenwicht en harmonie, is een kernbegrip van het Nieuwe Christendom.
In de Evangeliën is er nog één verhaal dat zich na dit verhaal afspeelt. Daarin voegt de rest van de discipelen zich bij de zeven die hier zijn genoemd om de laatste bevelen van de Heer te horen.
