124. Aan hetgeen gezegd is zal ik twee verborgenheden van de engelenwijsheid toevoegen, waaruit men de hoedanigheid van de Goddelijke Voorzienigheid kan zien: de ene verborgenheid is dat de Heer nooit werkt op enig bijzondere bij de mens afzonderlijk, tenzij op alle dingen tegelijk; de tweede is, dat de Heer handelt uit de binnenste dingen en uit de laatste dingen tegelijk. Dat de Heer nooit werkt op enig bijzondere bij de mens afzonderlijk, tenzij op alle dingen tegelijk, is omdat alle dingen van de mens in zo’n aaneengesloten volgorde zijn, en daardoor in zo’n bepaalde vorm, dat ze niet zoals meerdere maar zoals één handelen. Dat de mens in zo’n nexus en daardoor in zo’n vorm is ten aanzien van het lichaam is bekend. In een eendere vorm vanuit de samenschakeling van alle dingen is eveneens het menselijk gemoed, want het menselijk gemoed is de geestelijke mens en is eveneens in werkelijkheid de mens. Vandaar is het dat de geest van de mens, die het gemoed van hem in het lichaam is, in de gehele vorm mens is, en daarom is de mens na de dood evenzeer mens als in de wereld, slechts met het onderscheid dat hij de afgelegde dingen die het lichaam van hem maakten in de wereld heeft afgeworpen. Omdat nu de menselijke vorm zodanig is dat alle delen het gezamenlijke maken en zo als één handelt, volgt dat het ene niet van plaats verschoven en ten aanzien van de staat veranderd kan worden tenzij met instemming van de overige, want indien het ene van plaats verschoven en ten aanzien van de staat veranderd werd, zou de vorm die als één moet handelen, lijden. Hieruit blijkt dat de Heer nooit werkt op enig bijzondere, tenzij tegelijk op alle dingen. Zo dus werkt de Heer op de gehele engelenhemel, aangezien de gehele engelenhemel in de aanblik van de Heer als één Mens is; zo werkt de Heer eveneens op iedere engel, omdat iedere engel een hemel in kleinste vorm is. Zo werkt Hij dus ook op ieder mens, het naast op alle dingen van zijn gemoed en daardoor op alle dingen van zijn lichaam. Want het gemoed van de mens is zijn geest en volgens de verbinding met de Heer is hij een engel en het lichaam is gehoorzaamheid. Maar het moet terdege in aanmerking worden genomen dat de Heer afzonderlijk, ja zelfs op de afzonderlijkste wijze op elk bijzondere van de mens ook werkt, maar tegelijk door alle dingen van zijn vorm, maar toch niet de staat verandert van enig deel, of van enig ding in het bijzonder, tenzij overeenkomstig de gehele vorm. Maar hierover zullen meer dingen worden gezegd in wat volgt, waar zal worden aangetoond dat de Goddelijke Voorzienigheid van de Heer universeel is omdat ze in de afzonderlijke dingen is en dat zij afzonderlijk is omdat zij universeel is. Dat de Heer handelt uit de binnenste dingen en uit de laatste dingen tegelijk, is omdat zo en niet anders alle dingen en de afzonderlijke dingen in de verbonden samenhang worden gehouden, de tussenliggende dingen immers hangen achtereenvolgens van de binnenste tot aan de laatste dingen toe af en in de laatste dingen zijn die tegelijk. In de verhandeling over de ‘Goddelijke Liefde en de Goddelijk Wijsheid’, in het derde deel, is getoond dat in het laatste het gelijktijdige is van alle dingen uit het eerste. Daar vanuit is het ook dat de Heer uit het eeuwige, of Jehovah, in de wereld is gekomen en daar het Menselijke in laatsten heeft aangetrokken en opgenomen, opdat Hij uit eersten en tegelijk in laatsten zou kunnen zijn, en zo uit eersten door laatsten de gehele wereld regeren, en zo de mens, die Hij volgens de wetten van Zijn Goddelijk Voorzienigheid, die ook de wetten van Zijn Goddelijke Wijsheid zijn, kan zaligen. Dit dus is het wat in de Christelijke wereld bekend is, dat geen sterveling behouden had kunnen worden tenzij de Heer in de wereld was gekomen, waarover men zie ‘de Leer van Nova Hierosolyma over het Geloof’, n. 35. Vandaar is het dat de Heer wordt genoemd de Eerste en de Laatste.

27. De hemel is niet vanuit enige engelen, van de aanvang geschapen, en de hel is niet vanuit enige duivel die als ‘engel des lichts’ geschapen en uit de hemel neergeworpen werd, maar zowel de hemel als de hel zijn vanuit het menselijk geslacht; de hemel vanuit hen die in de liefde van het goede en daaruit in het verstand van het ware zijn en de hel vanuit hen die in de liefde van het boze en daaruit in het verstand van het valse zijn; dit werd mij door langdurig verkeer met engelen en geesten bekend gemaakt en bewezen, waarover men ook de dingen zie die in het werk ‘Hemel en Hel’, n. 311-316, werden getoond. Voorts die in het werkje ‘Het Laatste Gericht’, n. 14-27; en in de voortzetting over het Laatste Gericht en over de Geestelijke Wereld, van de aanvang tot het einde. Omdat nu de hemel vanuit het menselijk geslacht is en de hemel de samenwoning is met de Heer tot in het eeuwige, volgt dat deze voor de Heer het einddoel van de schepping was; en omdat dit het einddoel van de schepping was, is dit het einddoel van Zijn Goddelijke Voorzienigheid. De Heer heeft het heelal niet geschapen ter wille van Zich, maar ter wille van hen met wie Hij in de hemel zal zijn. De geestelijke liefde immers is zodanig dat zij aan de ander het hare wil geven; en voor zoveel zij het kan, is zij in haar Zijn, in haar Vrede, en in haar Gezegende; dit trekt de geestelijke liefde vanuit de Goddelijke Liefde van de Heer, welke op oneindige wijze zodanig is. Daar vandaan volgt dat de Goddelijke Liefde, en vandaar de Goddelijke Voorzienigheid, tot einddoel de hemel heeft, opdat deze zal bestaan uit mensen die engelen zijn geworden en die engelen worden, en aan wie Hij alle gezegende en gelukzalige dingen zal kunnen geven die van de liefde en van de wijsheid zijn, en die geven vanuit Zichzelf in hen. Ook kan Hij niet anders, omdat het beeld en de gelijkenis van Hemzelf uit de schepping in hen is. Het beeld in hen is de wijsheid, en de gelijkenis in hen is de liefde; en de Heer in hen is de liefde verenigd met de wijsheid en de wijsheid verenigd met de liefde, of, wat hetzelfde is, Hij is het goede verenigd met het ware en het ware verenigd met het goede; over welke vereniging in het voorgaande artikel werd gehandeld. Maar omdat men niet weet wat de hemel, in het gezamenlijke of bij de enkeling en wat de hemel in het bijzonder of bij iemand, is, voorts wat de hemel in de geestelijke wereld en wat de hemel in de natuurlijke wereld, en het evenwel, omdat dit het einddoel van de Goddelijke Voorzienigheid is, van belang is dit te weten, zal ik het hier in enig licht stellen, in deze orde: De hemel is de verbinding met de Heer. De mens is vanuit de schepping zodanig dat hij steeds nader verbonden kan worden met de Heer. De mens wordt, hoe nader hij wordt verbonden met de Heer, steeds wijzer. De mens wordt, hoe nader hij wordt verbonden met de Heer, steeds gelukzaliger. Het schijnt de mens toe, hoe nader hij wordt verbonden met de Heer, des te meer hij zich onderscheiden voelt in zichzelf is en toch duidelijker bemerkt dat hij van de Heer is.