76. Ik ken uw werken, betekent dat Hijzelf alle innerlijke en uiterlijke dingen van de mens tegelijk ziet.

Meermalen leest men in de Openbaring van ‘werken’, maar wat er onder werken wordt verstaan, weten weinigen; maar wel is bekend, dat tien mensen werken kunnen doen die in de uiterlijke dingen eender verschijnen, maar die toch bij allen niet eender zijn, omdat die vanuit een ander einddoel en vanuit een andere oorzaak voortgaan; en het einddoel en de oorzaak maken dat de werken òf goed òf boos zijn; elk werk immers is een werk van het gemoed; en vandaar hoedanig het gemoed is, zodanig is het werk.

Indien het gemoed naastenliefde is, wordt het werk naastenliefde, indien echter het gemoed niet naastenliefde is, wordt het werk dat ook niet, maar het ene en het andere kan niettemin hetzelfde verschijnen in de uiterlijke vormen.

De werken verschijnen aan de mensen in de uiterlijke vormen, daarentegen aan de engelen in de innerlijke vormen en aan de Heer zodanig als zij zijn van het binnenste tot het buitenste; de werken in de uiterlijke vorm verschijnen niet anders dan zoals vruchten aan de oppervlakte, maar de werken in de innerlijke vorm verschijnen zoals de vruchten binnen de oppervlakte, waar ontelbare eetbare delen zijn en in het midden de zaden, waarin weer ontelbare dingen zijn, die ver binnen alle gezichtsscherpte liggen, ja zelfs boven de verstandelijke sfeer van de mens liggen; zodanig zijn alle werken; en hoedanig deze van binnen zijn, ziet de Heer alleen en vanuit de Heer doorvatten ook de engelen die, wanneer de mens die verricht.

Maar meer hierover in het werk ‘de Wijsheid van de Engelen aangaande de Goddelijke Liefde en de Goddelijke Wijsheid’, nrs. 209-220; 277-281; en eveneens verder in dit werk, in de nrs. 141, 641, 868.

Hieruit kan vaststaan, dat met ‘Ik ken uw werken’ wordt aangeduid, dat de Heer alle innerlijke en uiterlijke dingen van de mens tegelijk ziet.

209. DE LAATSTE GRAAD IS DE SAMENVATTING, HET SAMENHOUDENDE EN DE BASIS VAN DE EERDERE GRADEN.

De leer van de graden, welke in dit deel geleerd wordt, is tot nu toe toegelicht door verschillende dingen die in de ene en de andere wereld bestaan, zoals door de graden van de hemelen waar de engelen zijn, door de graden van warmte en licht bij hen, en door de graden van de atmosferen en door de verschillende dingen in het menselijk lichaam en eveneens in het dieren-en delfstoffenrijk. Maar die Leer is van wijdere omvang. Die omvang behelst niet slechts de natuurlijke dingen, maar ook de burgerlijke, de zedelijke en de geestelijke dingen, en alle en de afzonderlijke dingen ervan. De oorzaken dat de Leer van de graden zich ook tot zulke dingen uitstrekt, zijn tweevoudig. De eerste, omdat in elk ding waaraan iets kan worden toegekend, een drievuldige is, dat doel, oorzaak, en uitwerking wordt genoemd, en deze drie zijn tussen elkaar volgens de graden van hoogte. De tweede is, dat elk burgerlijke, zedelijke, en geestelijke, niet iets is dat geabstraheerd van substantie is, maar dat zij substanties zijn; want zoals de liefde en de wijsheid niet abstracte zaken zijn, maar dat zij substanties zijn, als boven n. 40 en n. 43 is aangetoond, aldus eender zijn alle zaken die burgerlijke, zedelijke en, geestelijke worden genoemd. Deze kunnen weliswaar als abstract van substanties worden gedacht, niettemin zijn zij in zich niet abstract; zoals bijvoorbeeld de aandoening en het denken, de naastenliefde en het geloof, de wil en het verstand. Want met deze is het hetzelfde zoals het is met de liefde en de wijsheid, namelijk dat zij er niet zijn buiten de subjecten die de substanties zijn, maar dat zij staten van de subjecten of van de substanties zijn. Dat zij de veranderingen ervan zijn, die variaties tot stand brengen, zal in de hierna worden gezien. Onder substantie wordt ook vorm verstaan, want substantie zonder vorm is er niet.

868. En de doden werden gericht vanuit de dingen die waren geschreven in de boeken volgens hun werken, betekent dat allen werden gericht volgens hun innerlijk leven in de uiterlijke dingen.

Met de doden worden allen aangeduid die vanuit de aarde gestorven zijn en dan in de wereld der geesten zijn, nr. 866; uit de dingen die geschreven waren in de boeken, betekent vanuit de toen ontsloten innerlijke dingen van ieders gemoed, nr. 867; volgens hun werken, betekent volgens het innerlijk leven van eenieder in de uiterlijke dingen; dat dit met de werken in het Woord wordt aangeduid zie de nrs. 72, 76, 94, 141, 641; waaraan ik dit zal toevoegen: dat er werken van het gemoed en werken van het lichaam zijn, beide innerlijk en tegelijk uiterlijk; de werken van het gemoed zijn de bedoelingen en het streven en de werken van het lichaam zijn het spreken en de daden; beide gaan vanuit het innerlijk van de mens voort, dat van zijn wil of van zijn liefde is; al wat niet uitloopt in de werken, hetzij de innerlijke die van het gemoed zijn, hetzij de uiterlijke die van het lichaam zijn, is niet in het leven van de mens; zij vloeien immers in vanuit de wereld der geesten, maar worden niet opgenomen en daarom zijn zij zoals beelden die de ogen treffen of zoals geuren die de neusvleugels prikkelen, waarvan de mens het aangezicht afkeert; maar meer daarover zie de eerder aangehaalde plaatsen, waar ook enige plaatsen vanuit het Woord zijn aangevoerd die bevestigen dat de mens volgens de werken wordt gericht; behalve die zijn er ook deze bij Paulus:

‘In de dag des toorns en van de onthulling van het gerechte gericht van God, Die eenieder vergelden zal naar zijn werken’, (Romeinen 2:5, 6).

‘Wij allen moeten worden geopenbaard voor de rechterstoel van Christus, opdat eenieder de dingen zal wegdragen die hij met het lichaam heeft gedaan, naar dat hij ze gedaan heeft, hetzij goed, hetzij boos’, (2 Korinthen 5:10).