5354. ‘Et nomen secundi vocavit Ephraim’: quod significet novum intellectuale in naturali, et quale ejus, constat a significatione ‘nominis’ et ‘vocare nomen’ quod sit quale, de qua n. 144, 145, 1754, 1896, 2009, 2724, 3006, 3421; et ex repraesentatione ‘Ephraim’ quod sit intellectuale ¹ in naturali, de qua sequitur; quid novum intellectuale et quid novum voluntarium, quae significantur per Ephraim et Menashen, primum dicendum: in Ecclesia quidem notum est quod homo denuo generandus sit, hoc est, regenerandus, ut ingredi queat in regnum Dei; hoc notum est quia Dominus apertis verbis id dixerat apud Johannem 3:3, 5; quid autem sit denuo generari, usque paucis notum est; causa est quia pauci sciunt quid bonum et malum; quod non sciant quid bonum et malum, causa est quia non sciunt quid charitas erga proximum; si hanc scirent, etiam scirent quid bonum, et ex bono quid malum, omne enim id bonum est quod ex genuina charitate erga proximum venit;

[2] sed in hoc bono nemo potest esse ex se, est enim ipsum caeleste quod influit a Domino; hoc caeleste continue influit, sed obstant mala et falsa ² quin possit recipi; ut itaque recipiatur, necessum est ut homo removeat mala et quantum potest, etiam falsa, et sic se disponat ad recipiendum influxum; quando remotis malis homo recipit influxum, tunc accipit novam voluntatem et novum intellectuale; ex nova voluntate sentit jucundum in benefaciendo proximo ex nullo fine sui, et ex novo intellectuali appercipit jucundum in discendo quid bonum et verum propter illa et propter vitam; quia novum hoc intellectuale et novum voluntarium existit per influxum a Domino, idcirco is qui regeneratus est, agnoscit et credit quod bonum et verum quibus afficitur, non sit ex se sed ex Domino, tum quod quicquid ex se seu ex proprio, non sit nisi malum;

[3] ex his patet quid sit denuo generari, tum quid sit novum voluntarium et novum intellectuale; sed regeneratio, per quam novum intellectuale et novum voluntarium, non fit uno momento, sed fit a prima ³ infantia usque ad ultimum ³ vitae, et postea in altera vita in aeternum, et hoc per media Divina innumerabilia et ineffabilia; homo enim ex se non est nisi malum quod continue sicut ex fornace exhalat, ac continue bonum nascens exstinguere conatur; ad removendum tale malum et loco ejus irradicandum bonum, non potest fieri nisi per omnem vitae cursum, et per Divina media quae innumerabilia et ineffabilia sunt; ⁴ horum mediorum vix aliqua nota sunt hoc tempore, ex causa quia homo regenerari se non patitur, nec credit regenerationem aliquid esse, quia non credit vitam post mortem; processus regenerationis, ⁵ qui ineffabilia continet, quoad plurimam partem facit sapientiam angelicam, et est talis ut a nullo angelo in aeternum plene exhauriri queat; inde est quod in sensu interno Verbi de eo praecipue agatur.

[4] Quod ‘Ephraim’ sit novum intellectuale ⁶ in naturali, ex plurimis locis in Verbo patet, praecipue apud Prophetam Hoscheam, qui de Ephraimo multum agit, apud quem haec: Ego novi Ephraimum, et Israel non latet Me, quod omnino scortatus sis Ephraim, pollutus sit Israel.... Israel et Ephraim corruent per iniquitatem suam, corruet etiam Jehudah cum illis.... Ephraim in solitudinem erit in die ⁷ correctionis... Et Ego sicut tinea Ephraimo, et sicut teredo domui Jehudae. Et vidit Ephraim morbum suum, et Jehudah vulnus suum, et ivit Ephraim ad Assyrium, et misit ad regem Jareb, et hic non potuit sanare vos, 5:3, 5, 9, 11-13: adhuc apud eundem,

Quando sanavi Israelem, tunc revelata est iniquitas Ephraimi, et mala Samariae, quia fecerunt mendacium, et fur venit, diffundit se turma foris.... Et fuit Ephraim sicut columba stulta, non cor, Aegyptum vocarunt, Assyriam abiverunt; cum ibunt, expandam super eos rete Meum, vii [1, ] 11, 12 seq. :

[5] porro Deglutitus est Israel, nunc futuri sunt inter gentes, sicut vas in quo non desiderium, quando illi ascenderunt Assyriam, onager solitarius; sibi Ephraim mercede meretricia conciliat amores, 8:8, 9.

Israel non habitabunt in terra Jehovae, et revertetur Ephraim Aegyptum, et in Assyria immundum comedent, 9:3.

Circumdederunt Me mendacio Ephraim, et dolo domus Israelis; et Jehudah adhuc dominatur cum Deo et cum sanctis ⁸ fidelis: Ephraim pascens ventum, et persequitur eurum, omni die mendacium et vastationem multiplicat, et foedus cum Assyrio pangunt, et oleum in Aegyptum defertur, 12:1, 2 [KJV Hos. 11:12, 12:1];

praeter ⁹ de Ephraim pluries alibi apud eundem, ut 4:16-18, 5:3, 5, 9, 11-13, 7:8, 9, 9:8, 11, ¹⁰ 13, 16, 10:6, 11, 11:3, 8, 9, 12:9, 15 [KJV 5:8, 14], 13:1, 12, 14:9 [KJV 14:8];

[6] in his omnibus locis per ‘Ephraim’ intelligitur intellectuale Ecclesiae, per ‘Israel’ spirituale ejus, et per ‘Jehudam’ caeleste ejusdem; et quia intellectuale Ecclesiae per Ephraimum significatur, ideo saepe dicitur de Ephraim quod abeat in Aegyptum, et in Assyriam, per ‘Aegyptum’ enim significantur scientifica, et per ‘Assyriam’ ratiocinia ex illis; illa et haec praedicantur de intellectuali; quod ‘Aegyptus’ sit scientificum, videatur n. 1164, 1165, 1186, 1462, 2588, 3325, 4749, 4964, 4966, et quod ‘Asshur seu Assyria’ sit ratio et ratiocinatio, n. 119, 1186;

[7] similiter in sequentibus locis per Ephraimum significatur intellectuale Ecclesiae;

apud Zachariam, Exsulta valde, filia Zionis, clange filia Hierosolymae, ecce rex tuus venit tibi: ... exscindam currum ex Ephraimo, et equum ex Hierosolyma; et exscindam arcum belli, contra loquetur pacem gentibus; et erit dominari ipsius a mari usque ad mare, et a fluvio usque ad fines terrae.... Tendam Mihi Jehudam, arcu implebo Ephraimum, et excitabo filios tuos Zion, cum filiis tuis Javan, 9:9, 10, 13; ibi de Adventu Domini, et Ecclesia gentium; ‘exscindere currum ex Ephraimo et equum ex Hierosolyma’ pro omne intellectuale Ecclesiae; ‘arcu implere Ephraimum’ pro dare novum intellectuale; quod ‘currus’ sit doctrinale, videatur n. 5321; ¹¹ ‘equus’ intellectuale, n. 2760-2762, 3217, 5321; et quod ‘arcus’ etiam doctrinale, n. ¹² 2685, 2686, 2709; doctrinale enim ab intellectuali ¹³ dependet, nam sicut id intelligitur, ita creditur;

[8] intellectus doctrinalis facit quale fidei; inde etiam filii Ephraimi vocantur jaculatores arcu apud Davidem,

Filii Ephraimi qui armati, jaculatores arcu, averterunt se in die praelii, Ps. 78:9:

apud Ezechielem,

¹⁴ Fili hominis, sume tibi lignum unum, et scribe super illud Jehudae et filiis Israelis sociis ejus; deinde sume lignum unum et scribe super illud Josephi lignum Ephraimi et omnis domus Israelis sociorum ejus; postea conjunge illa, unum cum altero tibi in lignum unum, ut sint unum ambo in manu ¹⁵ Mea.... Ecce Ego accepturus lignum Josephi, quod in manibus Ephraimi et tribuum Israelis sociorum ejus, et addam eos qui super illo cum ligno Jehudae, et faciam eos in lignum unum, ut sint unum in manu Mea, 37:16, 17, 19; ibi etiam per ‘Jehudam’ intelligitur Ecclesiae caeleste, per ‘Israelem’ ejus spirituale, et per ‘Ephraimum’ ejusdem intellectuale, quae quod unum fient per charitatis bonum, significatur per quod unum lignum fiet ex duobus; lignum quod sit bonum quod charitatis et inde operum, videatur n. 1110, 2784, 2812, 3720, 4943:

[9] apud Jeremiam,

Dies est, clamabunt custodes ex monte Ephraimi, Surgite, ascendamus Zionem ad Jehovam Deum nostrum.... Ero Israeli in patrem, et Ephraim primogenitus Meus ille, 31:6, 9:

apud eundem,

Audiendo audivi Ephraimum lugentem, Castigasti me et castigatus sum, sicut vitulus non consuetus; converte me, ut convertar; ... ¹⁶ nonne filius pretiosus Mihi Ephraim? ¹⁶ nonne natus deliciarum? nam postquam locutus fuero contra illum, recordando recordabor illius iterum, 31:18, 20:

apud eundem,

Reducam Israelem ad habitaculum suum, ut pascat in Carmele et Bashane, ac in monte Ephraimi et Gileade saturetur anima ejus, Jer. 50:19:

apud Esaiam,

Vae coronae superbiae, ebriis Ephraimi, et flori decidenti et gloriae decoris illius, qui super capite vallis pinguium perturbatorum vino, 28:1;

[10] in his quoque locis per ‘Ephraimum’ significatur intellectuale Ecclesiae; intellectuale Ecclesiae est intellectus apud homines Ecclesiae de veris et bonis, hoc est, de doctrinalibus fidei et charitatis, ita notio, conceptus seu idea de illis; ipsum verum est Ecclesiae spirituale, et bonum est ejus caeleste, at verum et bonum ¹⁷ aliter intelligitur apud unum quam apud alterum, qualis itaque intellectus veri est, tale est verum apud unumquemvis; similiter se habet cum intellectu boni.

[11] Quid voluntarium Ecclesiae quod per ‘Menashen’ ¹⁸ significatur, ex intellectuali quod est ‘Ephraim’, sciri potest; voluntarium Ecclesiae similiter se habet sicut ejus intellectuale, quod nempe apud unumquemvis varietur; ‘Menasheh’ id voluntarium significat apud Esaiam,

In excandescentia Jehovae Zebaoth obscurata est terra, factusque est populus sicut cibus ignis; vir fratri suo non parcent, ... vir carnem brachii sui comedent, Menasheh Ephraimum, et Ephraimus Menashen, una illi sunt contra Jehudam, 9:18-20 [KJV 9:19-21];

‘vir carnem brachii sui comedent, Menasheh Ephraimum, et Ephraimus Menashen’ pro quod velle hominis Ecclesiae erit contra ejus intelligere, et intelligere contra ejus velle:

[12] apud Davidem,

Deus locutus est per sanctitatem Suam, exsultabo, dividam Shechemum, et vallem Succoth dimetiar, Mihi Gilead, et Mihi Menasheh, et Ephraim robur capitis Mei, Ps. 60:8, 9 [KJV Ps. 60:6, 7]:

apud eundem,

Pastor Israelis adverte aurem, qui ducit sicut gregem Josephum, qui sedes super cherubim, effulge, coram Ephraimo et Benjamine, et Menashe, excita potentiam Tuam, Ps. 80:2, 3 [KJV Ps. 80:1, 2];

etiam ibi ‘Ephraim’ pro Ecclesiae intellectuali, et ‘Menasheh’ pro ¹⁹ ejus voluntario; idem etiam patet ex benedictione Ephraimi et Menashis a Jacobo ante mortem, de qua Gen. xlviii; et quoque ex eo quod Jacob acceptaverit Ephraimum loco Reubenis, et Menashen loco Shimeonis, ibid. vers. 3, 5, 5;

per Reubenem enim repraesentatum fuit intellectuale Ecclesiae, seu fides intellectu ²⁰ et doctrina, n. 3861, 3866, et per ‘Shimeonem’ fides actu, seu oboedientia et voluntas faciendi verum, ex qua et per quam charitas, ita verum actu, quod est bonum novi voluntarii, n. 3869-3872.

[13] Quod Jacob ‘tunc Israel’ Ephraimo benedixerit prae Menashe, ponendo dextram manum super illum, et sinistram super hunc, ibid. vers. 13-20, causa fuit eadem quae fuit Jacobo, quod primogenituram Esavi in se derivaverit; et eadem quae fuit filiis Jehudae ex Tamare Perezo et Zeraho, quod Zerah qui primogenitus, usque post Perezum exiverit, Gen. 38:28-30;

causa nempe erat quod verum fidei quod intellectualis, primo loco sit apparenter cum regeneratur homo, et tunc bonum charitatis quod voluntarii apparenter secundo loco, ²¹ cum tamen bonum actualiter est primo, et manifeste cum homo regeneratus est, de qua re videatur n. 3324, 3539, 3548, 3556, 3563, 3570, 3576, 3603, 3701, 4243, 4244, 4247, 4337, 4925, 4926, 4928, 4930, 4977.

Примітки:

4592. ‘Et pater illius vocavit illum Benjamin’: quod significet quale spirituale caelestis, constat ex repraesentatione ‘Benjaminis’ quod sit spirituale caelestis; quid hoc sit, explicatum est supra n. 4585, quod nempe sit intermedium quod est inter spirituale et caeleste, seu inter hominem spiritualem et caelestem; Benjamin in lingua originali significat filium dextrae, et per ‘filium dextrae’ significatur spirituale verum quod a caelesti bono, et inde potentia, bono enim est potentia per verum, n. 3563; ‘filius’ est verum, n. 489, 491, 533, 1147, 2623, 3373, et ‘manus’ potentia, n. 878, 3091, 3563; inde ‘dextra’ est summa potentia; ex eo patet quid significat ‘sedere ad dextram Dei’, quod nempe sit status potentiae ex vero quod a bono, n. 3387; quod cum praedicatur de Domino, est omnipotentia, et quoque Divinum Verum quod procedit a Divino Bono Domini, ut Ps. 110:1; Matth 22:42

[KJV 44]; 26:63, 64; Marcus 14:61, 62; 16:19; Luc. 22:69;

et quia est Divina potentia, hoc est, omnipotentia, ideo ibi dicitur ‘ad dextram potentiae’ seu ‘virtutis Dei’.

[2] Quid ‘Benjamin’ in genuino sensu significat, inde patet quod nempe verum spirituale quod a caelesti bono, quod est ‘Josephus’; ambo itaque simul sunt id intermedium quod est inter hominem spiritualem et hominem caelestem, ut supra n. 4585 dictum; sed hoc bonum et hoc verum distincta sunt a caelesti quod repraesentatur per ‘Jehudam’, et a spirituali quod repraesentatur per ‘Israelem’, illud enim est superius seu interius, et hoc est inferius seu exterius, nam sunt, ut dictum, intermedium: sed ideam illius boni quod repraesentatur per ‘Josephum’, et illius veri quod per ‘Benjaminem’, non aliquis habere potest quam qui illustratus est a luce caeli; angeli de illis ¹ claram habent, quia eorum ideae cogitationis omnes sunt a luce caeli quae a Domino, in qua indefinita vident et percipiunt quae homo nusquam comprehendere potest, minus effari; illustrationi sit hoc:

[3] omnes homines quotcumque sunt, nascuntur naturales cum potentia ut fieri possint vel caelestes vel spirituales, Dominus autem solus natus est spiritualis caelestis, et quia ita, natus est in Bethlehem ubi terminus terrae Benjaminis; per ‘Bethlehem’ enim significatur spirituale caelestis, et per ‘Benjaminem’ repraesentatur spirituale caelestis; quod solus natus spiritualis caelestis, est quia Divinum in Ipso fuit; haec nusquam aliquis qui non est in luce caeli, comprehendere potest, qui enim in luce mundi est et ex illa perceptionem habet, vix scit quid verum et quid bonum, minus quid ascendere ad interiora veri et boni ² per gradus, ita nequaquam aliquid de innumerabilibus eorum in unoquovis gradu quae coram ³ angelis in luce sicut meridiana patent; inde patet ⁴ qualis sapientia est angelorum respective ad homines.

[4] Sunt sex nomina quae in propheticis ubi agitur de Ecclesia, frequenter occurrunt, nempe Jehudah, Josephus, Benjamin, Ephraim, Israel, et Jacob; qui non scit quid boni et veri Ecclesiae per unumquemvis in sensu interno intelligitur, nequaquam scire potest aliquid ex arcanis Divinis Verbi ibi, nec scire potest quid Ecclesiae intelligitur nisi sciat quid caeleste quod est ‘Jehudah’,

quid caeleste spiritualis quod est ‘Josephus’, quid spirituale caelestis quod est ‘Benjamin’, quid intellectuale Ecclesiae quod est ‘Ephraim’, quid spirituale internum quod est ‘Israel’, et quid spirituale externum quod est ‘Jacob’.

[5] Quod in specie ‘Benjaminem’ attinet, quia is repraesentat spirituale caelestis, et ‘Josephus’ caeleste spiritualis, et sic uterque simul intermedium inter caelestem et spiritualem hominem, et inde quia conjunctissimi, ideo quoque ⁵ conjunctio illorum in historicis de Josepho describitur per haec, quod ⁶

Josephus dixerit ad fratres suos, quod fratrem minimum adducerent, ne moriantur, Gen. 42:20:

cum redirent cum Benjamine, et Josephus viderit Benjaminem fratrem suum ⁷ , quod dixerit, Num hic frater vester minimus est [de quo dixistis ad me], et dixit, Deus propitius esto tibi, fili mi; et festinavit Josephus, quia commota sunt viscera ejus erga fratrem suum, et quaesivit flere, et ideo intravit in conclave, et flevit ibi, Gen. 43:29, 30

Quod multiplicaret portionem Benjaminis prae portione omnium quintuplum, Gen. 43:34: postquam aperuit se fratribus, Quod ceciderit super colla Benjaminis fratris sui et fleret, et Benjamin fleret super collis ejus, Gen. 14:14:

Quod dederit omnibus mutatorias vestes, Benjamini vero trecentos argenti, et quinque mutatorias vestes, Gen. xlv

22;

[6] ex illis patet ⁸ quod Josephus et Benjamin conjunctissimi fuerint, non quia ⁹ ex una matre, sed quia ⁹ per illos repraesentatur conjunctio spiritualis quae est inter bonum quod ‘Josephus’ et verum quod ‘Benjamin’, et quia utrumque est intermedium inter caelestem et spiritualem hominem, ideo Josephus ¹⁰ non ¹¹ cum fratribus suis nec cum patre suo conjungi potuit nisi per Benjaminem, absque enim intermedio non datur conjunctio; haec causa fuit ¹² quod Josephus non prius se revelaverit.

[7] Praeterea etiam alibi per Benjaminem in Verbo imprimis prophetico, significatur spirituale verum quod est Ecclesiae; ut in prophetico Mosis de filiis Israelis, Benjamini dixit, Dilectus Jehovae, habitabit confidenter super illum, obtegens super illum omni die, et inter humeros illius habitabit, Deut. 33:12;

‘dilectus Jehovae’ est verum spirituale quod ex caelesti bono;

hoc bonum apud id verum praedicatur ‘habitare confidenter’, id ¹³ ‘obtegere toto die’, ut et ‘inter humeros ejus habitare’;

humeri enim in sensu interno sunt omne potentiae, n. 1085, et omne potentiae bono est per verum, n. 3563:

[8] apud Jeremiam,

Fugite filii Benjaminis e medio Hierosolymae, et in clangendo clangite buccina, et super domum vineae tollite propheticum, quia malum prospicit e septentrione, et confractio magna, 6:1;

‘filii Benjaminis’ pro vero spirituali ex caelesti; ‘Hierosolyma’ pro Ecclesia spirituali, etiam ‘domus vineae’ seu Beth Kerem; ‘malum e septentrione’ pro ex hominis sensuali et inde scientifico:

apud eundem,

Fiet, ... si sanctificatis diem sabbati, ... intrabunt ex urbibus Jehudae, et ex circuitibus Hierosolymae, et e terra Benjaminis, et ex planitie, et ex monte, et ex meridie, offerentes holocaustum et sacrificium, et minham, et tus, et offerentes eucharisticum, domum Jehovae, 17:24, 26:

[9] et alibi apud eundem,

In urbibus montis, in urbibus planitiei, [et] in urbibus meridiei, et in terra Benjaminis, et in circuitibus Hierosolymae, et in urbibus Jehudae, adhuc transibunt greges juxta manus numerantis, 33:13;

ibi ‘terra Benjaminis’ etiam pro spirituali vero quod est Ecclesiae; omnia enim quae sunt Ecclesiae a ¹⁴ primo gradu ad ultimum significantur per ‘urbes Jehudae, circuitus Hierosolymae, terram Benjaminis, planitiem, montem et meridiem’:

[10] apud Hoscheam,

Clangite buccina in Gibeah, tuba in Ramah, vociferamini Bethaven, post te Benjamin, Ephraim in solitudines erit, in die conceptionis, 5:8, 9;

‘Gibeah, Ramah et Bethaven’ pro illis quae sunt veri spiritualis a caelesti quod est ‘Benjamin’, Gibeah enim erat Benjaminis, Jud. 19:14, etiam Ramah, Jos. 18:25, ut et Bethaven, Jos. 18:12; ‘clangere buccina et tuba ac vociferari’ pro annuntiare quod intellectuale Ecclesiae, quod est ‘Ephraim’, desolatum sit:

[11] apud Obadiam, Fiet domus Jacobi ignis, et domus Josephi flamma, domus Esavi in stipulam, ... et hereditabunt meridionales montem Esavi, et qui in planitie Philistaeos, et hereditabunt agrum Ephraimi, et agrum Samariae, et Benjamin Gileadem, vers. 18, 19; quod nomina significent res, hic ut alibi manifeste patet, nam nisi sciatur quid significant ‘domus Jacobi, domus Josephi, domus Esavi, mons Esavi, Philistaei, ager Ephraimi, ager Samariae, Benjamin et Gilead’, et praeterea quid ‘meridionales, domus, planities, mons ager’, nusquam aliquid ibi comprehendetur, quae historice dicta sunt ibi, nec facta sunt; sed qui novit quid singula involvunt, inibi arcana caelestia comperiet; est ibi etiam ‘Benjamin’ spirituale ex caelesti:

[12] similiter haec apud Zachariam,

Jehovah erit in regem super totam terram, in die illo erit Jehovah unus, et nomen Ipsius unum; circum erit tota terra sicut planities a Gibea usque ad Rimmonem, ... et habitabit sub se, inde a porta Benjaminis usque ad locum portae primae, usque ad portam angulorum, et turrim Hananeel, usque ad torcularia regis, 14:9, 10:

similiter apud Davidem,

Pastor adverte aurem, Qui ducit sicut gregem Josephum, Qui sedes super cherubim, coram Ephraim, et Benjamine, et Menashe, excita potentiam Tuam, et ito in salutem nobis, Ps.

80:2, 3 [KJV 1, 2]

similiter in prophetico Deborae et Baraki, Jehovah dominabitur mihi inter fortes, ex Ephraimo quorum radix in Amalek, post te Benjamin in populis tuis, ex Machir descendent legislatores, et ex Zebulun trahentes sceptrum scribae, Jud. 5:13, 14:

[13] apud Johannem, Audivi numerum obsignatorum centum quadraginta quatuor millia obsignati ex omni tribu Israelis; ... ex tribu Zebulun duodecim millia obsignati, ex tribu Josephi duodecim millia obsignati, ex tribu Benjaminis duodecim millia obsignati, Apoc. 7:4, 8;

ibi per ‘tribus Israelis’ significantur illi qui in bonis et veris sunt, et inde in regno Domini; ‘tribus’ enim et ‘duodecim’ seu ¹⁵ quod idem ‘duodecim millia’ sunt omnia amoris et fidei, seu omnia boni et veri, n. 577, 2089, 2129, 2130, 3272, 3858, 3913, 3926, 3939, 4060; haec in quatuor classes ibi partita sunt, quarum ultima est duodecim millia obsignati ex Zebulone, et ex Josepho, et ex Benjamine, quia per ‘Zebulonis tribum’ significatur conjugium caeleste, n. 3960, 3961, in quo est caelum, ita in quo omnia; ‘Josephus’ ibi est caeleste spiritualis seu bonum veri, et ‘Benjamin’ est verum illius boni seu spirituale caelestis'; hoc conjugiale est in caelo, inde est quod illi ultimo nominentur.

[14] Quia per ‘Benjaminem’ spirituale caelestis Ecclesiae, seu verum boni, quod est intermedium inter bonum caeleste et verum spirituale, repraesentaretur, ideo cessit Hierosolyma filiis Benjaminis in hereditatem, Hierosolyma enim antequam Zion ibi aedificata, significabat Ecclesiam in genere; quod Hierosolyma cesserit Benjamini, videatur Jos. 18:28, et Jud. 1:21.

Примітки: