409. "Et omnis servus et omnis liber." Quod significet hominem naturalem et hominem spiritualem, constat ex significatione "servi", quod sit homo naturalis (de qua sequitur); et ex significatione "liberi", quod sit homo spiritualis. Quod homo spiritualis intelligatur per "liberum", et homo naturalis per "servum", est quia homo spiritualis ducitur e caelo a Domino, et duci a Domino est liberum, ac homo naturalis ei obedit et inservit, praestat enim illa quae spiritualis homo vult et cogitat. In Verbo in pluribus locis dicitur "servus"; et qui non scit quod in illis per "servum" intelligatur inserviens et efficiens illa quae spiritualis homo vult et cogitat, opinari potest quod per "servum" ibi intelligatur servus qui in servitute est, ita secundum communem notionem de servo; sed quod sit inserviens et efficiens qui intelligitur, patebit ex locis in Verbo, quae mox adducentur. Cum "servus" in hoc sensu in Verbo dicitur, tunc homo naturalis, qui per illum intelligitur, non aliter est servus quam sicut corpus est servus suae animae; et quia inserviens ac efficiens intelligitur per "servum", ideo etiam "servus" dicitur non solum de naturali homine respective ad spiritualem, sed etiam de hominibus qui aliis operam praestant, deque angelis qui efficiunt mandata Dei, immo de Ipso Domino quoad Divinum Humanum Ipsius cum fuit in mundo; et quoque dicitur de veris ex bono, quia bonum per vera agit et efficit, ac quia vera praestant operam bono quod vult et quod amat, et sic porro. Praeterea "servus" dicitur de naturali homine ex obedientia et effectu, tametsi homo naturalis apud regeneratum aeque est liber et spiritualis, quoniam unum agunt sicut principale et instrumentale; sed usque naturalis homo respective ad spiritualem vocatur "servus", ex causa, quae dicta est, quod naturalis inserviat spirituali efficiendo: at vero apud illos apud quos spiritualis homo occlusus est, et modo naturalis homo apertus, est totus homo servus in communi sensu, tametsi quoad apparentiam est sicut liber; inservit enim exterior naturalis homo malis et falsis quae interior vult et cogitat, sic enim ducitur ab inferno, et duci ab inferno est prorsus servum, et quoque talis homo fit prorsus servus et vile mancipium in inferno post mortem; post mortem enim jucunda vitae cujusvis vertuntur in correspondentia, et jucunda mali in servitia et in tetra (videatur in opere De Caelo et Inferno 485-490) in hoc sensu etiam nominatur "servus" in Verbo. Sed hic praecipue ostendetur quod per "servum" ibi intelligatur inserviens et efficiens, et hoc in omni respectu.

[2] Quod per "servum" intelligatur inserviens et efficiens, patet manifeste ex eo, quod Dominus quoad Divinum Humanum suum dicatur "Servus" et "Minister", ut in sequentibus his locis:

Apud Esaiam,

"Ecce Servus meus in quem incumbo, Electus meus beneplacitum habet anima mea; dedi Spiritum meum super Illum (, judicium gentibus proferet). ...Quis caecus nisi Servus meus, aut surdus sicut Angelus meus quem mitto? quis caecus sicut consummatus, et caecus sicut Servus ¹ Jehovae?" (42:1, 19):

haec de Domino, de quo in toto illo capite agitur, et Dominus ibi quoad Divinum Humanum suum vocatur "Servus", quia inservivit Patri suo faciendo voluntatem Ipsius, ut pluries dicit; per quod intelligitur quod redegerit omnia in mundo spirituali in ordinem, et simul docuerit homines viam ad caelum. Est itaque Divinum Humanum quod intelligitur per "Servum meum in quem incumbo", et per "Electum meum in quo beneplacitum habet anima mea." "Servus" dicitur ex Divino Vero per quod effecit, et "Electus" ex Divino Bono. Quod Ipsi fuerit Divinum Verum, per quod effecit, intelligitur per "Dedi Spiritum meum super Illum, judicium gentibus proferet"; "Spiritus Jehovae" est Divinum Verum, et "judicium proferre gentibus" est instruere; quod dicatur "caecus" et "surdus", est quia Dominus est sicut non videat et percipiat peccata hominum; ducit enim homines leniter, nam flectit et non frangit, sic abducendo a malis et ducendo ad bonum; quare nec castigat et punit sicut qui videns est et percipiens; hoc intelligitur per "Quis caecus nisi Servus meus, aut surdus sicut Angelus meus?" "Caecus" dicitur et inde "servus" ex Divino Vero, et "surdus" et inde "Angelus" ex Divino Bono, nam "caecus" se refert ad intellectum et inde perceptionem, ac "surdus" ad perceptionem et inde voluntatem; ibi itaque quod sicut non videat tametsi Ipsi Divinum Verum e quo intelligit omnia, et non secundum quod percipit velit, tametsi Ipsi Divinum Bonum e quo omnia potest.

[3] Apud eundem,

"Ex labore animae suae videbit, saturabitur, per scientiam suam justificabit justus Servus meus multos, eo quod iniquitates eorum Ipse portaverit" (Esaiam 53:11);

haec quoque de Domino, de quo in toto capite manifeste agitur, et quidem de Divino Humano Ipsius: pugnae Ipsius cum infernis et subjugatio eorum significatur per "laborem animae Ipsius", et per quod "iniquitates eorum portaverit"; per "iniquitates eorum portare" non intelligitur quod in Se transtulerit eas, sed quod admiserit in Se mala quae ab infernis ut subjugaret illa; hoc itaque intelligitur per "portare iniquitates": salvatio inde eorum qui in fide spirituali, quae est charitatis, sunt, intelligitur per quod "per scientiam suam justificaverit justus Servus meus multos"; "scientia" significat Divinum Verum, et inde Divinam sapientiam et intelligentiam, et "multi" significant omnes qui recipiunt; nam "multum" in Verbo dicitur de veris, "magnum" autem de bono; inde "multi" sunt omnes qui in veris ex bono ab Ipso sunt: quod hos "justificaverit" dicitur, quia "justificare" significat salvare ex Divino Bono, ex quo etiam dicitur "justus"; quia illa ex Divino Humano suo peregit et effecit, dicitur "Servus Jehovae": inde patet quod Jehovah Divinum Humanum suum vocet "Servum suum" ex inserviendo et efficiendo.

[4] Apud eundem,

"Ecce prudenter aget Servus meus, extolletur et exaltabitur et evehetur valde" (52:13):

etiam haec de Domino, cujus Divinum Humanum vocatur "Servus", ex eadem causa de qua mox supra; glorificatio Humani Ipsius intelligitur per "extolletur, exaltabitur et evehetur valde." Apud eundem,

"Vos testes mei et Servus meus quem elegi, ut sciatis et credatis Mihi" (43:10):

per "Servum" etiam hic intelligitur Dominus quoad Divinum Humanum. Quod Ipse Dominus Se dicat "Ministrum" ex inserviendo patet apud Evangelistas,

"Quisquis voluerit inter vos magnus fieri, esse debebit vester minister, et quisquis... voluerit esse primus, debebit esse vester servus; sicut Filius hominis non venit ut Ipsi ministretur, sed ut ministret" (Matthaeus 20:25-28; Marcus 10:42-44; Luca 22:27);

hoc explicatum videatur in opere De Caelo et Inferno (n. 218): et apud Lucam,

"Beati servi quos Veniens Dominus invenerit vigilantes; amen dico vobis quod cincturus sit Se, et accumbere facturus eos, Ipseque accedens ministraturus illis" (12:36, 37).

[5] Quoniam per "Davidem" in Verbo intelligitur Dominus quoad Divinum Verum, ac Divinum Verum inservit, ideo David, ubi etiam per illum intelligitur Dominus, passim dicitur "Servus"; ut apud Ezechielem,

"Ego Jehovah ero illis in Deum, et Servus meus David princeps in medio eorum" (34:24):

apud eundem,

"Servus meus David erit Rex super illos, ut Pastor unus sit omnibus illis" (37:24):

haec de Davide dicta sunt post illius tempora, qui nusquam resurrecturus erit princeps in medio illorum et rex super illos.

Apud Esaiam,

"Protegam urbem hanc ad servandum eam propter Me et propter Davidem Servum meum" (37:35):

apud Davidem,

" ² Pepigi foedus Electo meo, juravi Davidi Servo meo, in aeternum usque firmabo semen tuum;... Inveni Davidem Servum meum, oleo sanctitatis meae unxi Eum" (Psalmuss 89:4, 5, 21 [B.A. 3, 4, 20]):

agitur in toto illo psalmo de Domino, qui per "Davidem" ibi intelligitur.

Apud eundem,

"Elegit Davidem Servum suum, ... a post lactantes adduxit eum ad pascendum Jacobum populum suum, et Israelem hereditatem suam, qui pavit eos in integritate cordis sui, et in rectitudinibus manuum suarum duxit eos" (Psalmuss 78:70-72):

praeter alibi. Quod Dominus quoad Divinum Verum per "Davidem" in Verbo intelligatur, videatur supra (n. 205), et quoque quod in illis locis. Dominus etiam "Servus" dicitur in Verbo, ubi per "Israelem" intelligitur:

Ut apud Esaiam,

"Servus meus Tu, Israel, in quo gloriosus reddar;... leve est ut sis Mihi Servus ad erigendum tribus Jacobi, et servatos Israelis ad reducendum, sed dedi Te in lucem gentibus, ut sis salus mea ad extremitatem terrae" (49:3, 6).

(Quod Dominus in supremo sensu intelligatur per "Israelem", videatur in Arcanis Caelestibus, n. 4286; et quod" lapis Israelis" sit Dominus quoad Divinum Verum, n. 6426, ibi.)

[6] Quoniam Dominus quoad Divinum Verum ex inserviendo in Verbo dicitur "Servus", ideo illi ibi "servi" dicuntur qui in Divino Vero a Domino sunt ac per id aliis inserviunt, sicut prophetae, in his locis:

Apud Jeremiam.

"Misit Jehovah ad vos omnes servos suos prophetas" ³ )25:4):

apud Amos,

"Revelavit arcanum suum servis suis prophetis" (3:7):

apud Danielem,

"Dedit coram ⁴ nobis per manum servorum suorum prophetarum" (9:10):

inde quoque

Moses vocatur "Servus Jehovae" (Malachias 3:22 [B.A. 4:4]);

Tum Esaias (apud illum, cap. ⁵ 20:3: cap. ⁶ Esaias 50:10);

significatur doctrina Divini Veri, ita Divinum Verum quoad doctrinam (videatur n. 2534, 7269). Inde quoque David se vocat "servum Jehovae", ut in his apud illum,

"In statutis tuis delector, non obliviscor Verbi tui; (retribue servo tuo.)... Servus tuus meditatur in statutis tuis... Bonum fecisti cum servo tuo, Jehovah, juxta verbum tuum... Fac cum servo tuo juxta misericordiam tuam, et statuta tua doce me. Servus tuus ego, erudi me, ut cognoscam testimonia tua... Facies tuas illumina super servum tuum, et doce me statuta tua... Erravi sicut pecus periens; quaere servum tuum" (Psalm. 119 [16,] 17, 23, 65, 124, 125, 135, 176, 17, 23, 65, 124, 125, 135, 176 ⁷ ):

apud eundem,

"Custodi animam meam quia sanctus ego, serva servum tuum... ⁸ quia confido in Te... laetifica animam servi tui, quia ad Te, Domine, attollo animam meam;... da robur servo tuo, et serva filium ancillae tuae" (Psalmuss 86:2, 4, 16); (Praeter alibi, ut Psalmuss 27:9; Psalmuss 31:17 [B.A. 16); Psalmuss 35:27; Psalmuss 116:16; Luc. 1:69 ⁹ ).

Quoniam Dominus quoad Divinum Verum in supra allatis locis per "Davidem" intelligitur, et quia inde per "Davidem" intelligitur Divinum Verum, simile quod per "prophetas", ideo per "servum" etiam in his locis in sensu spirituali intelligitur inserviens. Qui non scit sensum spiritualem Verbi, credere potest quod non solum David, sed etiam reliqui de quibus in Verbo, se dixerint "servos" ex causa quia omnes sunt servi Dei; at usque ubi in Verbo nominantur "servi", in spirituali sensu intelliguntur inservientes et efficientes. Ex qua causa etiam

Nebuchadnezar Rex Babelis vocatur "servus Jehovae" (Jeremias 25:9; 43:10).

At in specie per "servum" et "servos" in Verbo intelliguntur illi qui recipiunt Divinum Verum, ac qui docent illud, quoniam Divinum Verum inservit, et per id Divinum Bonum efficit. Inde est quod passim dicantur "servi" et simul "electi"; "servi" qui recipiunt Divinum Verum et docent, ac "electi" qui recipiunt Divinum Bonum et ducunt:

Ut apud Esaiam,

"Producam ex Jacobo semen, et ex Jehudah heredem montium meorum, ut possideant eum electi mei, et servi mei habitent ibi" (65:9):

apud eundem,

"Tu Israel servus meus, et Jacobus quem elegi" (41:8);

apud eundem,

"Audi, Jacob serve mi, Israel quem elegi;... ne time, serve mi Jacob, et Jeschurun quem elegi" ( ¹⁰ 44:1, 2).

(Quod "electi" dicantur qui in vita charitatis sunt, videatur n. 3755 fin. , 3900.)

[7] Quia nunc "servi" in Verbo dicuntur ex inserviendo et efficiendo, proinde illi qui inserviunt et efficiunt, inde est quod naturalis homo dicatur "servus", is enim inservit spirituali efficiendo quod vult; et inde quoque spiritualis homo dicitur "liber", ut et "dominus." Hoc quoque intelligitur per "servum" et "dominum" apud Lucam,

"Nullus servus potest duobus dominis servire, aut enim unum odio habebit et alterum amabit, aut unum praeferet et alterum contemnet; non potestis Deo servire et mammonae" (16:13):

hoc non intelligendum est de servis in mundo (quoniam illi possunt servire duobus dominis, et usque non odio habere et contemnere unum), sed de servis in spirituali sensu, qui sunt qui volunt amare Dominum et aeque semet, ac caelum et aeque mundum. Illi sunt sicut qui uno oculo volunt spectare sursum et altero deorsum, seu uno oculo ad caelum et altero ad infernum, et sic pendere inter utrumque; cum tamen praedominium erit amorum, unius prae altero; et ubi praedominium est, ibi odio habetur et contemnitur quod se opponit, et cum se opponit. Nam amor sui et mundi est oppositus amori in Dominum et amori erga proximum: inde est quod qui in amore caelesti sunt, potius velint mori, ac deprivari honoribus et facultatibus in mundo, quam ut per illa abstrahantur a Domino et a caelo, hoc enim considerant ut omne quia est aeternum, at illud ut nihili respective quia finem cum vita in mundo habet: vicissim autem illi qui se et mundum super omnia amant, vilipendunt respective Dominum et caelum, immo etiam negant, et quando oppositum in illis vident odio habent; hoc manifeste apparet apud omnes tales in altera vita.

Apud illos qui Dominum et caelum super omnia amant, est internus seu spiritualis homo apertus, et ei inservit externus seu naturalis homo; hic tunc est servus quia inserviens, et ille est dominus quia volens; at apud illos qui se et mundum super omnia amant, est internus seu spiritualis homo occlusus, et externus seu naturalis homo apertus; et quando hic apertus et ille occlusus est, tunc amat unum dominum, nempe se et mundum, ac odio habet alterum, nempe Dominum et caelum; idem quoque testari possum ab experientia, omnes enim qui sibi et mundo vixerunt, et non, sicut oportet, Deo et caelo, in altera vita Dominum odio habent, et illos qui Ipsius sunt persequuntur, qualitercunque in mundo locuti sunt de caelo et quoque de Domino: ex quibus constare potest quod impossibile sit duobus dominis servire. Quod illa Domini verba spiritualiter intelligenda sint, patet ab Ipsius Domini verbis, nam dicit, "Non potestis Deo servire et mammonae."

[8] Apud Matthaeum,

"Non est discipulus supra magistrum, neque servus supra dominum; sufficiens est discipulo ut sit sicut magister suus, et servo sicut dominus suus" (10:24, 25):

per hoc in universali sensu intelligitur quod homo non aequiparabit se Domino, et quod sufficiat ei quod omne suum ab Ipso habeat; et tunc est discipulus sicut magister, et servus sicut Dominus, nam tunc est Dominus in illo, ac facit eum velle bonum et cogitare verum; "discipulus" dicitur ex bono, et "servus" ex vero. Simile est in sensu Singulari, nempe apud unumquemque hominem, qui ducitur a Domino: externus seu naturalis homo apud illum est "discipulus" et "servus", ac internus et spiritualis homo est "magister" et "dominus"; quando externus seu naturalis homo inservit interno seu spirituali, obediendo et efficiendo, tunc est is etiam "sicut magister" et "sicut dominus", unum enim agunt, sicut dicitur de causa principali et instrumentali quod unam causam agant. Singularis hic sensus coincidit in eo cum universali, quod, cum spiritualis et naturalis homo unum agunt, tunc Ipse Dominus agat; nam spiritualis homo nihil ex se agit, sed quod agit unice agat ex Domino: quantum enim spiritualis homo apertus est (hic enim aperitur in caelum), tantum non agit ex se sed a Domino; hic spiritualis homo est in proprio sensu spiritualis homo.

[9] Apud Johannem,

"Cognoscetis veritatem, veritas vos liberos facit: responderunt" Judaei, "Semen Abrahami sumus, et nemini servi fuimus unquam; quomodo Tu dicis quod liberi fietis? Respondit illis Jesus, Amen amen dico vobis, quod omnis faciens peccatum est servus peccati; servus non manet in domo in perpetuum, filius manet in perpetuum; si ergo Filius vos liberos facit, Vere liberi eritis" (8:32-36):

per haec intelligitur quod liberum sit duci a Domino, et quod servum sit duci ab inferno: per "veritatem", quae liberum facit, intelligitur Divinum Verum quod a Domino; qui enim id recipit doctrina et vita, is liber est, quia spiritualis fit, et ducitur a Domino; quare etiam dicitur quod "filius maneat in domo in perpetuum; si Filius vos liberos facit, vere liberi eritis", per "Filium" intelligitur Dominus, et quoque veritas (videatur supra, n. 63, 151, 166); et "manere in domo" est in caelo: quod duci ab inferno sit servum, docetur per haec verba, "Omnis faciens peccatum servus est peccati"; "peccatum" est infernum quia ab inferno.

[10] Quod recipere Divinum Verum a Domino doctrina et vita sit liber esse, etiam Dominus docet apud Johannem,

"Vos amici mei estis si feceritis quaecumque mando vobis; non amplius vos dico servos, quia servus non scit quid ejus Dominus facit; vos potius dico amicos, quia omnia quae audivi a Patre meo nota feci vobis; non vos elegistis Me, sed Ego elegi vos, et posui vos ut vos abeatis et fructum feratis, et fructus vester maneat" (15:14-16):

per "amicos" hic intelliguntur liberi, quoniam "amici" ibi opponuntur "servis": quod illi non Servi sint sed amici seu liberi qui recipiunt Divinum Verum doctrina et vita a Domino, docetur per haec verba, "Si feceritis quaecunque mando vobis, non amplius vos dico servos sed amicos"; tum per haec, "Omnia quae audivi a Patre meo nota feci vobis, ut vos abeatis et fructum feratis"; "mandare" et "nota facere" est doctrinae, ac "fructum ferre" est vitae; quod haec a Domino, docetur ita, "Non vos elegistis Me, sed Ego elegi vos, et posui vos."

Simile paene per servos Hebraeos, qui anno septimo et anno Jubilaei in libertatem missi sunt, repraesentatum est (De quibus Exodus 21:2, 3; Leviticus 25:39-41; Deuteronomius 15:12, seq.; Jerem. 34:9 ¹¹ , seq.).

(Sed de his videatur in Arcanis Caelestibus, n. 8973-9005.) Ex his, quae hactenus allata sunt, constare potest quod "servi" in Verbo dicantur qui inserviunt et efficiunt, et quod inde naturalis homo per "servum" intelligatur, quia is inservit spirituali suo homini efficiendo quod is vult et cogitat; tum quod "liberi" dicantur qui ex amore veri et boni, ita qui a Domino a quo amor veri et boni, agunt. Praeterea per "servos" in Verbo etiam intelliguntur qui a semet et mundo, et inde a malis et falsis, ducuntur, consequenter qui a naturali homine et non simul a spirituali; sed de his servis, alibi, volente Domino, dicetur.

Bilješke:

3900. ‘Tunc si quis vobis dixerit, Ecce hic est Christus aut ibi, ne credatis’ significat hortationem ut sibi caveant a doctrina eorum; ‘Christus’ est Dominus quoad Divinum Verum, inde est quoad Verbum et quoad doctrinam ex Verbo; hic quod sit contrarium, nempe Divinum Verum falsificatum, seu doctrina falsi, constat; quod ‘Jesus’ sit Divinum Bonum, et ‘Christus’ Divinum Verum, videatur n. 3004, 3005, 3008, 3009.

[2] ‘Surgent enim falsi Christi et falsi prophetae’ significat falsa illius doctrinae; quod ‘falsi Christi’ sint doctrinalia ex Verbo falsificata, seu vera non Divina, patet ab illis quae mox supra dicta sunt, videatur n. 3010, 3732 f. ; et quod ‘falsi prophetae’ sint qui falsa illa docent, n. 2534; qui falsa docent, sunt in Christiano orbe imprimis illi qui pro fine habent sui excellentiam, tum mundi opulentiam; illi enim Verbi vera ad sui favorem pervertunt; sui enim et mundi amor cum pro fine est, nihil aliud cogitatur; hi sunt ‘falsi Christi et falsi prophetae’.

[3] ‘Et dabunt signa magna et prodigia’ significat confirmantia et persuadentia ex apparentiis externis et fallaciis, quibus simplices se seduci patiuntur; quod haec sint ‘dare signa et prodigia’ alibi, ex Divina Domini Misericordia, ostendetur.

[4] ‘Ut seducant, si possibile, etiam electos’ significat illos qui in vita boni et veri sunt, et inde apud Dominum; illi sunt qui in Verbo vocantur electi: hi in ¹ coetu illorum qui profanum cultum sub sancto velant, raro apparent, aut si apparent, non cognoscuntur', nam Dominus illos abscondit, ac ita tutatur; antequam enim confirmati sunt, facile se per sanctitates externas ² abduci patiuntur, sed postquam confirmati sunt, permanent; tenentur enim a Domino in consortio angelorum, quod ipsi nesciunt, et tunc impossibile est ut a turba illa nefanda seducantur.

[5] ‘Ecce praedixi vobis’ significat hortationem ad prudentiam, ut nempe sibi caveant ³ , sunt enim inter pseudoprophetas, ‘qui apparent in indumentis ovium, sed intrinsecus sunt lupi rapaces’, ⁴ Matth. 7:15;

pseudoprophetae illi sunt ‘filii saeculi, qui prudentiores sunt’, hoc est, callidiores ‘filiis lucis in generatione sua’, de quibus apud Lucam 16:8;

quapropter Dominus hortatur illos his verbis, Ecce Ego mitto vos sicut oves in medium luporum; estote ergo prudentes sicut serpentes, et simplices sicut columbae, Matth. 10:16.

[6] Si ergo dixerint ‘vobis, Ecce in deserto est, ne exeatis, ecce in conclavibus, ne credatis’ significat quod non credendum quod loquuntur de vero, nec quod loquuntur de bono, et plura; quod haec sint quae significantur, nemo videre potest nisi qui sensum internum ⁵ novit; quod arcanum in illis verbis contineatur,

⁶ sciri potest ex eo quod Dominus illa locutus sit, et quod absque alio sensu interius recondito sit quoddam nihil, ⁷ nempe si dicerent Christum esse in deserto, non exirent, et si dicerent esse in conclavibus, quod non crederent, sed vastatum verum est quod per ‘desertum’ significatur, et vastatum bonum per ‘conclavia’ seu penetralia; quod vastatum verum per desertum significetur, est inde quia Ecclesia cum vastata est, hoc est, cum in illa non amplius aliquod verum Divinum, quia non amplius aliquod bonum seu amor in Dominum et charitas erga proximum, tunc dicitur illa ‘desertum’, seu ‘esse in deserto’, nam per desertum intelligitur omne id quod non excultum aut habitatum est, n. 2708, tum quod parum vitale, n. 1927, sicut tunc est verum in Ecclesia; inde patet quod ‘desertum’ hic sit Ecclesia ⁸ in qua non verum;

[7] ‘conclavia’ autem seu penetralia significant in sensu interno Ecclesiam quoad bonum, tum simpliciter bonum; Ecclesia ⁹ quae est in bono vocatur ‘domus Dei’, conclavia sunt bona et ¹⁰ quae in domo; quod ¹¹ domus Dei sit Divinum bonum, et domus in genere bonum quod est amoris et charitatis, videatur n. 2233, 2234, 2559, 3142, 3652, 3720; quod non credendum quod loquuntur de vero et quod loquuntur de bono, est causa ¹² quia falsum vocant verum, et malum bonum, qui enim se et mundum spectant ut finem, non aliud per verum et bonum intelligunt quam quod ipsi adorandi, et quod ipsis benefaciendum; ¹³ sique pietatem inspirant, est ut appareant in indumentis ovium.

[8] Praeterea, quia Verbum quod Dominus locutus, innumerabilia in se continet, et desertum est vox amplae significationis, nam omne id desertum vocatur quod non excultum et habitatum est, et conclavia vocantur omnia illa quae interiora sunt, ideo etiam per ‘desertum’ significatur Verbum Veteris Testamenti, nam hoc ¹⁴ abrogatum censetur, et per conclavia Verbum Novi Testamenti, quia interiora seu de interno homine docet; pariter etiam totum Verbum dicitur ‘desertum’, cum non amplius inservit pro doctrinalibus, et ‘conclavia’ vocantur institutiones humanae, quae, quia discedunt a Verbi praeceptis et institutis, faciunt ut Verbum sit desertum; ut quoque notum est in orbe Christiano, qui enim in cultu sancto externo sunt, et profano interno, propter innovationes quae spectant sui eminentiam super omnes et opulentiam prae omnibus, ut fines, Verbum abrogant, immo in tantum ut ne quidem legi ab aliis permittant; et qui non in tali cultu profano sunt, tametsi Verbum sanctum habent, et in vulgo esse permittunt, usque ad doctrinalia sua omnia inflectunt et explicant, quod facit ut ¹⁵ reliqua in Verbo quae non secundum doctrinalia sunt, sint ‘desertum’; ut satis constare potest ab illis qui in sola fide salutem ponunt et charitatis opera contemnunt; illi omne id ¹⁶ faciunt sicut ‘desertum’ quod Dominus Ipse in Novo Testamento, et toties in Veteri de amore et charitate locutus est, et sicut ‘conclavia’, omnia quae fidei absque operibus sunt; inde patet quid per ‘si dixerint vobis, Ecce in deserto est, ne exeatis; Ecce in conclavibus, ne credatis’ significatur.

[9] ‘Sicut enim fulgur exit ab oriente, et apparet usque ad occidentem, ita erit etiam adventus Filii hominis’ significat quod cum interno cultu Domini ita ¹⁷ erit, sicut eum fulgure, quod ilico dissipatur; per ‘fulgur’ enim significatur id quod lucis caelestis est, ita quod de amore et fide praedicatur, nam haec sunt lucis caelestis; ‘oriens’ in ¹⁸ supremo sensu est Dominus, in sensu interno est bonum amoris, charitatis et fidei a Domino, videatur n. 101, 1250, 3249; ‘occidens’ autem in sensu interno est quod occubuit seu desiit esse, ita non agnitio Domini, nec boni amoris, charitatis et fidei, ita ‘fulgur quod exit ab oriente et apparet usque ad occidentem’ est dissipatio; adventus Domini non est secundum litteram quod appariturus iterum mundo, sed est praesentia Ipsius in unoquovis, quae toties est, quoties praedicatur evangelium, et de sancto cogitatur.

[10] ‘Ubicumque enim fuerit cadaver, illic congregabuntur aquilae’ significat quod confirmationes falsi per ratiocinia in Ecclesia vastata multiplicabuntur; Ecclesia dum absque bono et inde vero fidei est, seu cum vastata est, tunc mortua dicitur, nam vita ejus est a bono et vero; inde cum mortua est comparatur ‘cadaveri’; ratiocinia de bonis et veris quod non sint nisi quantum capiuntur, et per illa confirmationes mali et falsi, sunt ‘aquilae’, ut constare potest ab illis quae mox sequuntur; quod ‘cadaver’ hic sit Ecclesia absque vita charitatis et fidei, patet a Domini verbis ubi ¹⁹ de consummatione saeculi, apud Lucam, Discipuli dicebant, Ubi Domine? nempe consummatio saeculi seu ultimum judicium, Jesus dixit illis, Ubi corpus, ibi congregabuntur aquilae, ²⁰ 17:37;

‘corpus’ ibi loco cadaveris, est enim corpus mortuum quod hic intelligitur, et significat Ecclesiam, nam quod judicium a domo Dei seu ab Ecclesia incohaturum, constat passim ex Verbo. Haec sunt quae Verba Domini nunc allata et explicata in sensu interno significant; quae quod in pulcherrima serie sint, tametsi non ita in sensu litterae apparet, constare potest contemplanti illa in nexu secundum explicationem.

Bilješke: