780. [Vers. 2.] "Et bestia quam vidi erat similis pardo." Quod significet ratiocinia discordantia, et usque apparentia sicut cohaereant, constat ex significatione "bestiae ex mari ascendentis", de qua hic agitur, quod sint ratiocinia ex naturali homine confirmantia separationem fidei a vita (de qua supra, n. 774), hic itaque ratiocinia illa; et ex significatione "pardi", quod sint illa discordantia, et usque apparentia sicut vera. Quod talia significentur per "pardum", est quia pardus quoad pellem est maculis distinctus et variegatus, ex qua variegatione apparet non impulcher; et quia animal saevum est et insidiosum, et prae reliquis celer ad rapiendum, et quia tales etiam sunt qui per ratiocinia solerter callent confirmare dogma de separatione fidei a bonis operibus per ratiocinia ex naturali homine, quod tametsi cum veris discordat, usque per illa faciunt ut illud appareat sicut cum veris cohaereat, ideo illa bestia quoad corpus "similis pardo" apparuit.

[2] Quia haec significantur per "pardum", velim primum per aliqua illustrare quomodo illi qui fidem separant a vita ejus, quae sunt bona opera, per ratiocinia faciunt ut discordantia appareant sicut cohaerentia. Haeretica describuntur multis in locis in Verbo per "idola", quae fabricator per varia format, usque ut appareant in figura hominis, sed quibus tamen non potest indi vita, qua videant, audiant, moveant manus ac pedes, et loquantur. Hoc quoque factum vidi in mundo spirituali a quibusdam qui fidem separaverunt a bonis operibus, et perstitit hoc opus per plures horas; et postquam idolum factum est, apparuit quidem id in conspectu plurium sicut imago hominis, sed coram oculis angelorum sicut monstrum: voluerunt etiam aliquid vitae per artes indere, sed non potuerunt.

[3] Quod talia in mundo spirituali fiant, est quia omnia quae ibi apparent sunt repraesentativa spiritualium, quae sistuntur in formis quales existunt in mundo; inde apparent omnis generis bestiae terrae, et aves caeli; etiam inde apparent domus, in illis conclavia, inque his varia decoramenta; tum horti et paradisi pleni arboribus fructiferis et floribus; apparent etiam mensae, et super illis omnis generis edulia; et innumera alia, quae tamen omnia ex origine spirituali sunt, et inde spiritualium repraesentativa. Ex eo est quod ibi a quibusdam formentur plura, per quae effigiantur spiritualia. Inde est quod etiam illi sistere voluerint fidem separatam a bonis operibus sub imagine hominis, ut ex apparentia illa simplicibus persuaderent ut dogma illud haereticum esset Divinum Verum: nam omne verum a Domino in sua forma est homo; inde angeli, quia receptiones Divini Veri a Domino sunt, formae humanae sunt; immo quicquid apud angelum ex Divino Vero est, talis formae est. (Quod ita sit, constare potest ex pluribus in opere De Caelo et Inferno, in specie ex illis quae ibi, n. 460, dicta sunt.) Quod "idola" in Verbo significent doctrinalia falsa ex propria intelligentia, apparentia sicut vera, videatur supra (n. 587). Haec dicta sunt, ut sciatur quod omnibus haeresibus, et imprimis universali huic de separatione fidei a bonis operibus, per ratiocinia possit induci apparentia, sicut forent ex veris et non ex falsis.

[4] Sed illustretur hoc per exemplum. Quis non potest adduci ad credendum quod sola fides sit unicum medium salutis, quia homo non potest a se facere bonum quod in se est bonum? Hoc apparet cuivis ad primum visum quod sit consequens, ac ita cohaerens cum vero; et tunc nescit quod sit ratiocinium ex naturali homine confirmans separationem fidei a bonis operibus, ex quo ratiocinio persuasus homo cogitat quod non opus habeat attendere ad suam vitam, quia habet fidem; sed qui in illa persuasione est, non scit quod facere bonum ex Verbo, hoc est, quia mandatum est in Verbo, sit facere bonum a Domino; et quod sic faciat bonum a se sed usque credat quod sit a Domino. Sed de his plura in sequentibus. Ex paucis his videri potest quomodo per ratiocinia facile induci potest apparentia sicut falsum illud, quod universaliter in Ecclesia Christiana regnat, concordet cum hoc vero, quod omne bonum quod in se bonum est, sit a Domino, et nihil ab homine, et quod ideo homo possit desistere a faciendo bonum, et usque salvari; cum tamen prorsus discordat.

[5] Quod talia per "pardum" significentur, constare potest a sequentibus: Apud Jeremiam,

"Num convertet Aethiops cutem suam, aut pardus maculas suas? Etiam vos potestis bonum facere, qui edocti estis malum facere" (13:23)

"Num convertet Aethiops cutem suam?" significat quod malum non possit mutare naturam suam; "Aethiops" est malum in sua forma, quia totus niger; et "cutis", quia est extremum hominis, et correspondet ejus sensuali, est natura ejus; "aut pardus maculas suas?" significat quod falsum mali nec possit mutare; "pardus" hic est falsum ex malo, est enim verum falsificatum per ratiocinia, et "maculae" sunt falsificata; quia utrumque est contra bonum, dicitur, "Etiam vos potestis bonum facere, qui edocti estis malum facere": dicitur quod utrumque sit contra bonum, nempe malum et falsum mali, quia est malum voluntatis, et inde falsum intellectus; malum voluntatis est malum ex natura, et falsum intellectus fit malum per actum, nam voluntas agit per intellectum et facit malum.

[6] Apud Esaiam

"Erit justitia cingulum lumborum Ipsius, et veritas cingulum feminum Ipsius; quare commorabitur lupus cum agno, et pardus cum haedo..; vitulus, etiam leo juvenis et saginatum una, et puer parvus ducet eos" (11:5, 6):

haec de Domino et de Ipsius regno, ac de statu innocentiae et pacis ibi; quod haec de Domino dicta sint, patet a versu 1, hujus capitis, ubi dicitur quod "virga exibit ex trunco Jischaji, et surculus ex radicibus ejus [fructum] feret": quod "justitia cingulum lumborum Ipsius erit, et veritas cingulum feminum Ipsius, significat quod Divinum Bonum procedens ex Divino Amore Domini conjunget illos in caelo et in ecclesia qui in amore in Ipsum sunt, et quod Divinum Verum procedens ex Ipso conjunget illos in caelo et in ecclesia qui in amore erga proximum sunt; per "justitiam", cum de Domino, intelligitur Divinum Bonum, ac per "lumbos Ipsius" intelliguntur illi qui in amore in Ipsum sunt, per "veritatem" intelligitur Divinum Verum, per "femina Ipsius" intelliguntur qui in amore erga proximum sunt, ac per "cingulum" significatur conjunctio cum illis in caelo et in ecclesia: "quare commorabitur", significat statum pacis, qui est quum nihil mali ab inferno timetur, quia non damnum inferre potest; "lupus cum agno, et pardus cum haedo", significat quod non aliquod malum et falsum nociturum sit illis qui in innocentia et in charitate a Domino sunt; per "lupum" significatur malum quod innocentiae oppositum est, et illum destruere conatur, et per "pardum" intelligitur falsum charitati oppositum, quod per ratiocinia pro fide charitatem destruere conatur, per "annum" significatur innocentia, et per "haedum" charitas; "vitulus etiam et leo juvenis et saginatum una", significat quod falsum infernale non nociturum sit innocentiae naturalis hominis, nec ulli affectioni boni ejus; per "vitulum" significatur innocentia naturalis hominis, per "saginatum" seu "bovem" significatur affectio naturalis hominis, et per "leonem" falsum infernale quoad potentiam et cupidinem destruendi Divinum Verum: "et puer parvus ducet eos", significat statum innocentiae et amoris in Dominum in quo erunt; "puer" significat innocentiam et simul amorem in Dominum, amor enim in Dominum unum facit cum innocentia; nam qui in illo amore, etiam in innocentia sunt, ut sunt illi qui in tertio caelo sunt, qui etiam inde coram oculis aliorum apparent sicut infantes et pueri.

[7] Apud Jeremiam,

"Percussit" magnates Hierosolymae "leo de silva, lupus camporum devastabit eos, pardus vigilans contra urbes eorum, omnis qui exiverit discerpetur, quia multiplicatae sunt praevaricationes eorum, validae factae aversiones" (5:6):

haec dicta sunt de falsificatione veri in ecclesia; et per "magnates Hierosolymae" intelliguntur illi qui reliquis praeibunt in docendis veris et bonis, et per "Hierosolymam" intelligitur ecclesia quoad doctrinam: per "leonem e silva", qui percussit magnates, significatur dominium falsi infernalis; per "lupum", qui devastabit, significatur dominium mali inde; utrumque, tam falsum quam malum, destruens vera et bona ecclesiae: per "pardum", qui "vigilat contra urbes", significantur ratiocinia a falsis mali contra vera doctrinae; "urbes" significant doctrinalia, ita vera doctrinae: quod "discerpetur omnis qui exiverit", significat quod quisquis recedit a veris doctrinae a falsis periturus sit: per "praevaricationes" quae multiplicatae, significantur falsificationes veri; per "aversiones" quae validae factae, significantur adulterationes boni; quod falsificationes veri et adulterationes boni per "praevaricationes" et "aversiones" significentur, constat ex versu sequente, ubi dicitur quod "moechati sint, et domum meretricis turmatim intraverint", per quae falsificationes et adulterationes illae significantur.

[8] Apud Habakuk,

"Cujus leves sunt prae ¹ pardis equi, ..acuti sunt prae lupis vesperae, ut diffundant se equites ejus" (1:8):

haec de devastatione ecclesiae per adulterationem veri; "gens Chaldaea", de qua haec dicuntur, illam significat: "cujus leves sunt prae pardis equi", significat cupidinem seducendi per ratiocinia, et inde solertiam seducendi; cupido et solertia illorum significatur per quod "leves" et celeres sint, ratiocinia ex naturali homine significantur ibi per "equos"; et quia haec per "equos" significantur, et similia per "pardos", ideo dicitur quod "equi eorum prae pardis leves sint"; "acuti sunt prae lupis vesperae", significat astutiam fallendi per fallacias; fallaciae sensuum hic significantur per "lupos vesperae", quia fallaciae sunt ex sensuali homine, qui in tenebris falsa sicut vera videt; "ut diffundant se equites ejus" significat ut vera Verbi per adulterationem fiant haeretica; per "equites" significantur haereses, quia per "equos" ratiocinationes, per quas confirmantur falsa.

[9] Apud Danielem,

Tertia bestia e mari ascendens erat "sicut pardus, cui alae quatuor, quales avibus, super tergo illius" (7:6):

describitur ibi per quatuor bestias e mari ascendentes successiva devastatio ecclesiae; et per tertiam hanc bestiam, quae "sicut pardus", significantur similia quae per "pardum" in hoc loco Apocalypseos, nempe ratiocinia discordantia, et usque apparentia sicut cohaereant; "cui alae quatuor, quales avibus, super tergo illius", significat apparentiam intellectus boni et veri ex applicatione sensus litterae Verbi.

[10] Apud Hoscheam,

"Ego novi te in deserto, in terra siccitatum; cum pascuum eorum, tunc saturati sunt; cum saturati sunt, tunc elatum est cor eorum; propterea obliti sunt Mei, ideo factus sum illis sicut leo, sicut pardus super via observabo" (13:5-7):

"Ego novi te in deserto, in terra siccitatum", significat statum absque bono et absque veris; "desertum" est status absque bono, et "terra siccitatum" est status absque veris; "cum pascuum eorum, tunc saturati sunt", significat quando illis data sunt bona et vera, hoc est, de illis instructi ex Verbo, usque ad plenam nutritionem animae; "cum saturati sunt, tunc elatum est cor eorum", significat cum ex plenitudine illa extulerint se super omnes, credendo quod ideo illis solis caelum et non aliis: "propterea obliti sunt Mei" significat quod fastus obliteraverit ea, et inde recesserit desiderium, et cum hoc cor eorum a Domino: "ideo factus sum illis sicut leo" significat inde devastationem omnis veri ecclesiae: "et sicut pardus super via observabo" significat falsificationem veri per ratiocinia ex naturali homine; per "pardum" significatur falsificatio per ratiocinia, per "viam" verum ducens ad bonum, et per "observare" intentio pervertendi. Ita dicitur de Domino in sensu litterae Verbi ex apparentia Veri, in qua tamen insitum latet genuinum Verum, quod est sensus spiritualis Verbi, quod Ipse non sit sicut leo, qui ecclesiam devastat, nec sicut pardus qui vera per ratiocinia falsificat, sed homo qui id facit quando corde effertur. Ex his constare potest quid per "pardum" in Verbo significatur.

Bilješke:

774. [Vers. 1.] "Et vidi ex mari bestiam ascendentem." - Quod significet ratiocinia ex naturali homine confirmantia separationem fidei a vita, constat ex significatione "bestiae ex mari ascendentis", quod sint illa quae naturalis hominis sunt; per "bestias" enim in Verbo significantur affectiones naturalis hominis in utroque sensu (videatur supra, n. 650), et per "mare" significantur varia quae sunt naturalis hominis, quae se referunt ad ejus scientifica tam vera quam falsa, et ad cogitationes et ratiocinationes inde (videatur etiam supra, n. 275, 342, 511, 537, 538, 600 [a]); ex quibus patet quod per "bestiam ex mari ascendentem" significentur ratiocinia ex naturali homine: quod sint ratiocinia confirmantia separationem fidei a vita, constat ex eo, quod "draco" in hoc capite ulterius describatur; ejus ratiocinia ex naturali homine confirmantia separationem fidei a vita, per "bestiam ex mari ascendentem", et ejus confirmationes ex sensu litterae Verbi, et hujus falsificationes, per "bestiam ascendentem e terra (de qua infra a versu 11 ad finem hujus capitis).

[2] Quod "draco" in hoc capite ulterius describatur, et quoque per "binas bestias" intelligatur, constat ex eo, quod dicatur quod "draco dederit bestiae ex mari ascendenti potentiam suam et thronum suum, et potestatem magnam"; et porro quod "adoraverint draconem qui dedit potestatem bestiae": tum quod "altera bestia, quae e terra ascendit, locuta sit sicut draco", et quod "potestatem prioris bestiae omnem fecerit coram dracone": inde patet quod quantum illi [qui] fidem separant a vita, qui sunt qui significantur per "draconem", per ratiocinia e naturali homine confirmant separationem illam, describantur per bestiam e mari ascendentem"; et quantum confirmant illam separationem per sensum litterae Verbi, et per id falsificant illum, describantur per "bestiam e terra ascendentem"; quod ita sit, plene videri potest a descriptione utriusque in sequentibus.

[3] Quod ratiocinia e naturali homine intrent in dogmata eorum qui fidem faciunt unicum medium salutis, ita ipsum essentiale ecclesiae, ac sic illam a vita seu a charitate, quam non agnoscunt ut salutis medium ac ut essentiale ecclesiae, separant, parum vident et inde parum sciunt clientes ejus ac docti, ex causa quia cogitatione inhaerent locis Verbi, per quae confirmant; et quia falsa sunt, quae ex sensu Verbi ultimo, qui est sensus litterae Verbi, confirmant, necessum est ut ratiocinia ex naturali homine desumant; nam absque illis impossibile est facere ut falsa appareant sicut vera: sed hoc illustretur exemplo. Ut separetur vita seu charitas a fide, dicunt,

(1) Quod per lapsum Adami omne liberum faciendi bonum a se deperditum sit; et

(2), quod inde sit quod homo nullatenus possit implere legem; et

(3), absque impletione legis nulla salus: et

(4), quod Dominus in mundum venerit ut impleret legem, et sic justitia et meritum Ipsius imputaretur homini, et per imputationem illam homo solutus esset a jugo legis, usque ut nihil eum condemnet;

et (5) quod imputationem meriti Domini accipiat homo per solam fidem, et nihil per opera. Quod pleraque haec sint ratiocinia ex naturali homine confirmantia principium captum de sola fide, et connectentia principiata ejus, constare potest ex lustratione singulorum in suo ordine:

[4] - Ut (1) Quod per lapsum Adami liberum arbitrium, quod est liberum faciendi bonum a se, deperditum sit: - hoc ratiocinium est ex falsis, liberum enim faciendi bonum a se, est nulli homini, nec potest esse alicui; nam homo est modo recipiens; quare bonum quod homo recipit, non est hominis sed Domini apud illum. Immo nec angelis est bonum nisi a Domino; et quo plus agnoscunt id et percipiunt id, eo plus angeli sunt, hoc est, superiores et sapientiores reliquis. Eo minus potuit Adamus, qui nondum fuit angelus, in statu boni a se esse. Integritas ejus constiterat in pleniore receptione boni et veri, et inde intelligentiae et sapientiae a Domino, quam ejus posteri; hoc etiam erat imago Dei; nam imago fit qui recipit Dominum, et tantum imago fit quantum recipit. Verbo, liberum est facere bonum a Domino, et servum est facere bonum a se. Inde patet quod id ratiocinium sit ex falsis, profluentibus ex fallaciis, quae omnes sunt ex naturali homine. Praeterea non ex vero est quod malum hereditarium universo generi humano ingeneratum sit per lapsum Adami; aliunde est ejus origo.

[5] (2) Quod inde sit quod homo nullatenus possit implere legem, est quoque ratiocinium ex naturali homine. Spiritualis homo novit quod facere legem, et implere illam in externa forma, non salvet; sed quod quantum homo facit legem in externa forma ex interna, salvet. Interna forma, seu internum legis, est amare bonum, sincerum et justum; et externum ejus est facere illa: hoc ita docet Dominus apud Matthaeum,

"Purga prius internum poculi et patinae, ut fiat etiam externum.. mundum" (23:26).

Quantum homo ab interno facit legem, tantum implet illam; non autem quantum ab externo absque interno; internum hominis est ejus amor et voluntas: at amare bonum, sincerum et justum, et ex amore velle illa, est a solo Domino; quare duci a Domino est implere legem. Sed haec plenius illustranda sunt in sequentibus.

[6] (3) Quod absque impletione legis nulla salus, involvit quod si homo potuisset implere legem a se, salvaretur, quod tamen in se est falsum; et quia falsum est, ut usque appareat sicut verum, quia est dogma receptum, confirmandum est per ratiocinia ex naturali homine. Quod falsum sit, patet ex eo, quod homo non aliquod bonum facere possit ex se, sed quod omne bonum sit a Domino, et quod [non] dari possit talis integritatis status, ut aliquod bonum, quod in se bonum est, sit et fiat ab homine, ut supra de Adamo dictum est; et quia talis integritatis status non dari potest, nec usquam datus est, sequitur quod lex implenda sit a Domino, secundum illa quae mox supra dicta sunt. Attamen qui aliter credit quam quod homo facturus sit omnia sicut a se, tametsi id facit a Domino, multum fallitur.

[7] (4) Quod Dominus in mundum venerit ut impleret legem, et sic Ipsius justitia et meritum imputaretur homini, et quod per imputationen illam homo solutus sit a jugo legis, usque ut post justificationem per solam fidem nihil eum condemnet, est quoque ratiocinium ex naturali homine. Dominus non ideo in mundum venit, sed ut judicium faceret, et per id omnia in caelis et in infernis in ordinem redigeret, et simul ut glorificaret Humanum suum; per id salvati sunt omnes et salvantur, qui bonum ab Ipso et non a se fecerunt et faciunt, et sic non per aliquam imputationem meriti et justitiae Ipsius; nam docet Dominus,

"Non veni ad solvendum Legem et ¹ Prophetam; non Veni ad solvendum sed ad implendum. .... Quisquis solverit... praeceptorum eorum minimum, et docuerit ita homines, minimus vocabitur in regno caelorum; qui vero facit et docet, hic magnus vocabitur in regno caelorum" (Matthaeus 5:17, 19, seq.).

[8] (5) Quod imputationem meriti Domini accipiat homo per solam fidem, et nihil per opera, est conclusum ex ratiociniis quae praecedunt; et quia ratiocinia illa sunt ex naturali homine, et non ex rationali illustrato a spirituali, et inde sunt ex falsis et non ex veris, sequitur quod conclusum ex illis cadat.

Ex his constare potest quod ad confirmandum aliquod principium in se falsum, esse debeant ratiocinia ex naturali homine, et confirmationes ex Verbi sensu litterae, nam ratiocinia dabunt apparentiam cohaerentiae locorum ex sensu litterae Verbi desumptorum: quare ratiocinia e naturali homine significantur per "bestiam e mari", et confirmationes ex sensu litterae Verbi per "bestiam e terra ascendentem."

Bilješke: