2831. Dat de woorden ‘was achter vast in het struweel’ betekenen, verward in het natuurlijk wetenschappelijke, blijkt uit de betekenis hier van vastgehouden worden en wel verward zijn; en uit de betekenis van het struweel of de verwarde struiken, te weten het wetenschappelijke, waarover in wat volgt. Dat de geestelijken verward gehouden worden in het natuurlijk wetenschappelijke ten aanzien van de waarheden van het geloof, daarmee is het als volgt gesteld: de geestelijken hebben geen innerlijke gewaarwording van het goede en ware zoals de hemelsen, maar in de plaats daarvan een geweten, gevormd door de goedheden en waarheden van het geloof, waarmee zij van kinds af aan zijn vervuld door ouders en leermeesters en naderhand door de leer van het geloof, waarin zij geboren zijn. Zij die geen innerlijke gewaarwording van het goede en ware hebben, kunnen niet anders dan door wetenschappelijke dingen bevestigd worden. Eenieder vormt zichzelf een bepaalde voorstelling over de dingen die hij geleerd heeft, ook over de goedheden en waarheden van het geloof; zonder een voorstelling blijft niets in het geheugen anders dan als iets zinledigs. Er komen bevestigingen bij die de voorstelling vullen, die komen uit erkentenissen en ook uit wetenschappelijke dingen. De door vele dingen bevestigde voorstelling zelf bewerkt dat zij niet alleen in het geheugen blijft kleven en van daaruit in de gedachte kan worden opgeroepen, maar ook dat er het geloof in gelegd kan worden. Wat de innerlijke gewaarwording in het algemeen betreft, deze moet nog verklaard worden, daar weinigen weten wat innerlijke gewaarwording is. Er is innerlijke gewaarwording van het goede en ware in hemelse en geestelijke dingen; er is innerlijke gewaarwording van het gerechte en billijke in het burgerlijke leven; en er is innerlijke gewaarwording van het eerzame in het zedelijke leven. Wat de innerlijke gewaarwording van het goede en ware in hemelse en geestelijke dingen betreft, deze hebben de innerlijke engelen door de Heer en deze gewaarwording hadden de mensen van de Oudste Kerk en deze hebben de hemelsen die in de liefde tot de Heer zijn; zij weten direct uit een soort innerlijk aanvoelen of iets goed is en of iets waar is, want dit geeft de Heer in, omdat zij met de Heer door de liefde verbonden zijn. De geestelijke mensen hebben echter niet zo’n innerlijke gewaarwording van het goede en ware in hemelse en geestelijke dingen, maar in plaats daarvan hebben zij een geweten, dat inspreekt; maar het geweten is gevormd uit erkentenissen van het goede en ware, waarmee zij, zoals gezegd, vervuld zijn door ouders en leermeesters en daarna door eigen studie in de leer en in het Woord; daarmee, ofschoon het niet zozeer goedheden en waarheden zijn, verbinden zij hun geloof. Dit is de reden, dat de mensen een geweten kunnen hebben uit onverschillig welke leer, ook de heidenen hebben iets niet ongelijk aan geweten vanuit hun godsdienstigheid. Dat geestelijke mensen geen innerlijke gewaarwording van het goede en ware van het geloof hebben, maar zeggen en geloven dat het waar is, wat zij geleerd en begrepen hebben, kan voldoende hieruit blijken, dat eenieder zegt, dat zijn eigen dogma waar is, de ketters meer dan anderen; en dat zij het ware zelf niet kunnen zien, nog minder erkennen, ofschoon er duizenden dingen voor zouden pleiten. Laat eenieder zichzelf onderzoeken of hij ergens anders vandaan kan gewaarworden of iets waar is en of hij niet, wanneer iets van de allergrootste waarheid hem duidelijk wordt gemaakt, het toch niet erkent; zo bijvoorbeeld iemand die het geloof het wezenlijke van het heil maakt en niet de liefde; ook al werd voor hem alles gelezen, wat de Heer over de liefde en de naastenliefde heeft gesproken, zie r. 2373, en al wist hij uit het Woord, dat de gehele Wet en alle profeten van de liefde tot de Heer en van de liefde jegens de naaste afhangen, zou hij toch in de voorstelling van het geloof blijven en zeggen dat dit alleen zalig maakt. Anders is het gesteld met hen die in de hemelse en geestelijke gewaarwording zijn. Wat echter de innerlijke gewaarwording van het gerechte en billijke in het burgerlijke leven betreft, deze hebben degenen die in de wereld redelijk zijn en tevens de innerlijke gewaarwording van het eerzame in het zedelijke leven. Naar die eerst- een laatstgenoemde innerlijke gewaarwording onderscheidt zich de ene mens van de andere, maar zulke mensen hebben om deze reden nog geenszins innerlijke gewaarwording van het goede en ware van het geloof, want deze gewaarwording is hoger of innerlijker en vloeit van de Heer in door het binnenste van het redelijke. De andere reden, waarom de geestelijken geen innerlijke gewaarwording van het goede en ware van het geloof hebben, is deze: dat het goede en ware niet is ingeplant in hun wilsdeel, zoals bij de hemelse mensen, maar in hun verstanddeel, zie de nrs. 863, 875, 927, 1023, 1043, 1044, 2256. Daardoor komt het dat de geestelijken niet tot de eerste graad van het licht kunnen komen, waarin de hemelsen zijn, nr. 2718, maar dat zij betrekkelijk in het duistere zijn, nrs. 1043, 2708, 2715.

Dat de geestelijken verward zijn in het natuurlijk wetenschappelijke ten aanzien van de waarheden van het geloof, volgt hieruit. Dat het struweel of de verwarde struiken in de innerlijke zin het natuurlijk wetenschappelijke betekenen, dat wil zeggen, dat wetenschappelijke, dat in het uiterlijk geheugen hangt, blijkt ook uit de volgende plaatsen hierna in het Woord; bij Ezechiël:

‘Zie, Aschur was een ceder op de Libanon, schoon van gebladerte en schaduwachtig van loof en verheven in hoogte en zijn tak was tussen dichte struiken’, (Ezechiël 31:3) waar gehandeld wordt over Egypte, dat de wetenschap is, nr. 1164, 1165, 1186, 1462; Aschur staat voor het redelijke, nrs. 119, 1186, dat ook de ceder is, en tevens de Libanon in het Woord; tussen dichte takken, voor tussen wetenschappelijke dingen, want het menselijk redelijke berust op de wetenschappelijke dingen ervan; bij dezelfde:

‘Aldus zegt de Heer Jehovih: Omdat gij u verheven hebt in hoogte en hij zijn tak gesteld heeft onder dichte struiken, en zijn hart zich verhief over zijn hoogte, zullen vreemden, de tirannige der natiën, hem uitroeien en hem nederwerpen’, (Ezechiël 31:10, 12) met betrekking tot Egypte; de tak onder dichte struiken stellen, voor, vasthangen aan wetenschappelijke zaken en van daaruit de geestelijke, hemelse en Goddelijke dingen beschouwen.

Bij dezelfde:

‘Opdat zich alle bomen der wateren niet verheffen in hun hoogte en hun tak niet stellen onder de dichte struiken, en dat niet allen, die wateren drinken, over hen staan in hun hoogte, want zij worden allen overgegeven ter dood, tot de lagere aarde in het midden der zonen des mensen, tot degenen, die in de kuil nederdalen’, (Ezechiël 31:14) waar gehandeld wordt over hen, die door redeneringen vanuit wetenschappelijke dingen willen binnendringen in de mysteriën van het geloof. Dat deze geheel en al verblind worden, zie de nrs. 215, 232, 233, 1072, 1911, 2196, 2203, 2568, 2588. Redeneren vanuit wetenschappelijke dingen is ‘de tak onder dichte struiken stellen’.

Bij dezelfde:

‘Zij had planten der sterkte tot scepteren der heersers en haar hoogte was verheven boven het midden der dichte struiken’, (Ezechiël 19:11) eveneens.

Bij dezelfde:

‘De verslagenen van Israël zullen in het midden van hun afgoden rondom hun altaren wezen en onder alle groene boom en onder alle verwarde eik’, (Ezechiël 6:13); er wordt hier gehandeld over de eredienst, die diegenen bij zichzelf verzinnen, die geloof in zichzelf hebben en dus in die dingen, die zij vanuit hun wetenschappelijke dingen uitbroeden; de verwarde eik staat voor de wetenschappelijke dingen in die staat. Dat eiken de waarnemingen vanuit wetenschappelijke dingen zijn, zie de nrs. 1442, 1443, 2144. Eveneens elders bij dezelfde:

‘Zij zagen alle hoge heuvel en alle dichte boom en offerden daar hun offers’, (Ezechiël 20:28);

dichte boom staat voor de dingen, die niet door het Woord worden voorgeschreven, maar het eigen wetenschappelijke. Dat de eredienst gehouden werd in bossen en aanduidend was overeenkomstig de hoedanigheden van de bomen, zie nr. 2722.

Bij Jesaja:

‘Boosheid brandt als vuur, doornen en distelen zal zij verteren en zal aansteken de verwarde struiken des wouds’, (Jesaja 9:17);

doornen en distelen voor de valsheid en de begeerte, de verwarde struiken des wouds voor de wetenschappelijke dingen.

Bij dezelfde:

‘Jehovah Zebaoth zal met ijver de verwarde struiken des wouds omhouwen en de Libanon zal vallen door de Heerlijke’, (Jesaja 10:34);

de verwarde struiken des wouds voor de wetenschappelijke dingen, de Libanon voor de redelijke dingen.

Bij Jeremia:

‘Verheft de banier naar Zion, want Ik breng een kwaad aan van het noorden en een grote breuk; de leeuw is opgekomen uit zijn struweel, en de verderver der natiën is opgetrokken, hij is uitgegaan uit zijn plaats, om uw land te stellen in verwoesting; uw steden zullen verstoord worden, dat er niemand in wone’, (Jeremia 4:6, 7);

uit het struweel voor uit het wetenschappelijke; en wat daaruit opklimt in de Goddelijke verborgenheden, stelt het land in verwoesting, dat wil zeggen, verwoest de Kerk. Dat de wetenschappelijke dingen in het Woord ‘verwarde struiken’ worden genoemd, komt omdat zij naar verhouding zo zijn, vooral wanneer de begeerte van de eigen- en de wereldliefde en de beginselen van het valse die begunstigen. Het is de hemelse en geestelijke liefde, die de wetenschappelijke dingen, die tot het uiterlijk geheugen behoren, in orde stelt, maar de eigen- en de wereldliefde verdraait de orde en verwart alle dingen die daarin zijn. Dit bemerkt de mens niet, want de verdraaide orde geldt hem voor orde, het boze voor het goede, het valse voor het ware; vandaar zijn deze dingen in verwardheid en ook om deze reden, omdat de dingen die tot het uiterlijk geheugen behoren, waar de wetenschappelijke dingen zijn, in verhouding tot de dingen in het innerlijk geheugen, waar de redelijke dingen zijn, in verwarring of als in een donker woud verkeren. Hoe schaduwachtig, donker en duister het daar naar verhouding is, kan de mens niet weten, zolang hij in het lichaam leeft, want dan meent hij, dat alle wijsheid en inzicht daar vandaan komt, maar hij zal het weten in het andere leven, wanneer hij in de dingen komt, die tot het innerlijk geheugen behoren. Dat in het uiterlijk geheugen, dat de mens eigen is wanneer hij in de wereld leeft, niets minder is dan het licht van wijsheid en inzicht, maar dat het daar betrekkelijk duister, wanordelijk en verward is, zie de nrs. 2469-2494.

4402. 'And he called it El Elohe Israel' means that it, that is to say, interior worship, originated in the Divine Spiritual. This is clear from the meaning of 'El Elohe', dealt with below, and from the meaning of 'Israel' as the spiritual, dealt with in 4286, 4292. The things stated so far in this chapter from verse 17 onwards appear there because the subject in the highest sense of the chapter is how the Lord made His Natural Divine. But since things in the highest sense which are concerned with the Lord are beyond the range of ideas present in a person's thought because such things are Divine, let them be illustrated by means of the kind of things that do fall more immediately within the range of a person's ideas. That is to say, let those things that are Divine be illustrated by means of the way in which the Lord regenerates man's natural. Indeed the regeneration of man, that is, of his natural, is also the subject here in the internal sense; for the regeneration of man is a model of the glorification of the Lord, 3138, 3212, 3296, 3490. In fact the Lord glorified Himself, that is, made Himself Divine, according to Divine order, according to which same order He also regenerates man, that is, makes him celestial and spiritual. Here the way in which He makes him spiritual is dealt with, for 'Israel' means that spiritual man.

[2] The spiritual man is not the interior rational man but the interior natural. The interior rational man is that which is called celestial. How the spiritual man and the celestial differ from each other has often been stated already. A person becomes spiritual through the joining of the truths residing with him to good, that is, through the joining of matters of faith to those of charity, a joining together which takes place within his natural. There exterior truths first are joined to good, and after that interior truths. The joining of exterior truths within the natural has been dealt with in verses 1-16 of this chapter, the joining of interior truths to good in verses 17-end. Interior truths are not joined to good except by means of an enlightenment entering through the internal man into the external. That enlightenment makes Divine truths visible in a purely general way, as when, to use a comparison, countless objects are seen by the eye as an obscure single whole devoid of any distinguishable features. This enlightenment making truths visible in a purely general way was meant by Esau's words to Jacob, 'Let me now place with you some of the people who are with me', and by Jacob's reply, 'Why so? Let me find favour in your eyes', dealt with in 4385, 4386.

[3] On the point that the spiritual man, compared with the celestial, dwells in obscurity, see 2708, 2715, 2716, 2718, 2831, 2849, 2935, 2937, 3241, 3246, 3833. It is this spiritual man that is represented by 'Israel', 4286. The expression spiritual man is used because the light of heaven, which holds intelligence and wisdom within it, flows into those things with man which belong to the light of the world and causes those which belong to the light of heaven to be represented in those belonging to the light of the world, and in this way causes them to correspond. For regarded in itself the spiritual is the Divine Light itself which comes from the Lord, and therefore consists in intelligence which essentially is truth and as a consequence is wisdom. With the spiritual man however that light falls on things which are matters of faith with him and which he believes to be true, whereas with the celestial man it falls on the good of love. But although these considerations are clear to those who dwell in the light of heaven they are nevertheless obscure to those who dwell in the light of the world, and so to the majority at the present day. They are perhaps so obscure as to be barely intelligible. All the same, since they constitute the subject in the internal sense and are by nature as described, the exposition of them must not be left out. The time will come when people will be enlightened

[4] The reason why the altar was called El Elohe Israel and why interior worship originating in the Divine Spiritual was meant by it is that in the highest sense El Elohe is identical with the Divine Spiritual; as also is Israel. For 'Israel' means the Lord's Divine Spiritual, and in the representative sense the Lord's spiritual Church, or what amounts to the same, a person like that, see 4286, 4292. In the original language El Elohe means 'God God', and also, to be strictly literal, 'God of gods'. ¹ In the Word Jehovah, or the Lord, is referred to in very many places by the singular name 'El', or else 'Eloah', as well as by the plural name 'Elohim'. Both names are sometimes used within the same verse or in the same section. A person who is not acquainted with the internal sense of the Word cannot know the reason why. Anyone may conclude that 'El' implies one thing, 'Eloah' another, and 'Elohim' another, from the consideration that the Word is Divine, that is, has its origin in the Divine, and that it is for that reason inspired as to every word, indeed as to the smallest part of every letter.

[5] What the name 'El' implies when it is used, or the name 'Elohim', may be seen from what has been shown in various places above, namely that El or Elohim - that is, God - is used when truth is the subject, see 709, 2586, 2769, 2807, 2822, 3921 (end), 4287. This is why in the highest sense El and Elohim mean the Divine Spiritual, this being the same as Divine Truth. The two names differ however in that 'El' means truth in will and action, which is the same as the good of truth, 4337, 4353, 4390. The plural form Elohim exists for the reason that by Divine truth is meant all the truths which come from the Lord. This is also the reason why in the Word angels are sometimes called elohim or gods, 4295, as will be further evident from places in the Word that are quoted below. Now because El and Elohim in the highest sense mean the Lord as regards truth, they also mean Him as regards power; for truth is the entity to which power is attributed. Indeed when exercising power good acts by means of truth, 3091, 4015. Therefore when in the Word reference is made to the power received from truth, the Lord is called El and Elohim, that is, God. Hence also it is that El in the original language means one who is powerful.

[6] The fact that the names El and Elohim, or God, are used in the Word where the Divine Spiritual is the subject, or what amounts to the same, Divine Truth, and Divine Power received from this, may be seen in addition from the following places,

God spoke to Israel in visions in the night. I am the God of gods (El Elohe) of your father, do not be afraid of going down into Egypt, for I will make you into a great nation there. Genesis 46:2-3.

Since these words are addressed to Israel, whom He is going 'to make into a great nation', and so the subject is truth and the power this possesses, El Elohe is used, which in the proximate sense means the God of gods. The fact that in the proximate sense Elohim means gods because it has reference to truths and to the power received from them, is also evident in the same author,

There Jacob built an altar, and called the place El Beth El, for there the Elohim were revealed to him, when he was fleeing from before his brother. Genesis 35:7.

And elsewhere in the same author,

Jehovah your God, He is God of gods, and Lord of lords, the God (El) who is great, powerful, and fearful. Deuteronomy 10:17.

Here 'God of gods' is expressed by Elohe Elohim, and after that 'God' by El, to whom greatness and power are attributed

[7] In David,

A great God (El) is Jehovah, and a great King above all gods (elohim), in whose hand are the deep places ² of the earth; and the strength ³ of the mountains are His. Psalms 95:3-4.

The name 'God' or El is used here because reference is made to Divine Truth and the Power received from this, and also 'gods' because reference is made to subordinate truths. For in the internal sense 'a king' means truth, 1672, 2015, 2069, 3009, 3670. From this it is clear what 'a great King above all gods' implies. 'The deep places of the earth' too means the truths of the Church, which are called 'the strength of the mountains' from power rooted in good. In the same author,

Who in heaven will compare himself to Jehovah? Who will be likened to Jehovah among the sons of gods (elim)? God (El) mighty in the secret place of the holy ones, O Jehovah God Zebaoth, who is strong as You are, O Jah? Psalms 89:6-8.

Here 'sons of gods (or of elim)' stands for Divine truths, to which, it is evident, power is attributed, since it is said 'God (El) mighty, Jehovah God of hosts, who is strong as You are?'

[8] Similarly elsewhere in the same author,

Give to Jehovah, O sons of gods, give to Jehovah glory and strength. Psalms 29:1.

In Moses,

They fell on their faces, and said, O God of gods (El elohe) of the spirits of all flesh. Numbers 16:22.

In David,

I said, You are gods (elohim), and sons of the Most High, all of you. Psalms 82:6; John 10:34.

Here they are called 'gods' from truths, for 'sons' means truths, 489, 491, 533, 1147, 2628, 3373, 3704. In the same author,

Confess the God of gods (Elohe elohim), confess the Lord of lords. Psalms 136:2-3.

In Daniel,

The king will act according to his own pleasure, and will uplift himself, and exalt himself above every god (el), and will speak astonishing things above the God of gods (El elohim). Daniel 11:36.

These quotations show that in the proximate sense El elohe means God of gods, and that in the internal sense 'gods' is used in reference to truths which come from the Lord.

[9] The fact that the singular name El or God is used where the power which comes from Divine Truth is the subject, or what amounts to the same, from the Lord's Divine Spiritual, becomes clear from the following places: In Moses,

Let my hand be for God (El) to do you evil! Genesis 31:29.

And elsewhere,

Nor is there a hand for God (El). Deuteronomy 28:32.

And in Micah,

Let there be a hand for God (El). Micah 2:1.

'Let there be a hand for God' means, let there be power. For 'hand' means power, see 878, 3387, and 'hand' is used in reference to truth, 3091. In David,

I will set His hand in the sea, and His right hand in the rivers. He will cry to Me, You are My Father, My God (El), the Rock of My Salvation. Psalms 89:25-26.

This refers to power from truths. In the same author,

The wicked says in his heart, God (El) has forgotten; He has hidden His face; He never sees. Arise, O Jehovah God (El); lift up Your hand. For what reason does the wicked despise God (Elohim)? Psalms 10:11-13.

Here the meaning is similar.

[10] In the same author,

Jehovah is my rock (petra) and my fortress, and my deliverer, my God (El), my rock (rupes). Psalms 18:2.

This refers to power. In Isaiah, A residue will return, the residue of Jacob, to the God (El) of power. Isaiah 10:21.

In the same prophet,

To us a Boy is born, to us a Son is given, the government upon His shoulder; He will call His name, Wonderful, Counsellor, God (El), the Powerful One, Father of Eternity, Prince of Peace. Isaiah 9:6.

In the same prophet,

Behold the God (El) of my salvation; I will trust, and will not be afraid, for He is my strength. Isaiah 12:2.

In the same prophet,

I am God (El) even from today; I am He, and nobody delivers from My hand; I work, and who will reverse it? Isaiah 43:12-13.

This refers to power. In Jeremiah, Great and powerful God (El), whose name is Jehovah of hosts. Jeremiah 32:18.

In the second Book of Samuel,

With my God (El) I will leap over the wall. God (El) is perfect in His way; the word of Jehovah is pure. Who is God (El) besides Jehovah? Who is a rock besides our God (Elohim)? God (El) is the strength of my refuge. 2 Samuel 22:30-33.

In Moses,

God (El) is not a man, that He should lie, or a son of man, that He should repent. Has He said, and will He not act? Or has He spoken, and will He not carry it out? He brought them out of Egypt; He has so to speak the strength of a unicorn. At that time it will be said to Jacob and to Israel, What has God (El) been doing? Numbers 23:19, 22-23.

This in the internal sense refers to power and to truth.

[11] And in the same author,

God (El) who brought him out of Egypt has as it were the strength of a unicorn. He will consume the nations, his enemies, and will break their bones, and smash their weapons. Numbers 24:8.

'Horns' and 'the strength of a unicorn' mean the power of truth that springs from good, see 2832. And there are many other places besides all these. Since most things in the Word also have a contrary sense, no less do 'god' and 'gods', names which are used when the subject is falsity and power from falsity, as in Ezekiel,

The gods (elim) of the mighty will speak to him in the midst of hell. Ezekiel 32:21.

In Isaiah,

You inflamed yourselves among the gods (elim) under every green tree. Isaiah 57:5.

Here the name 'gods' is used on account of falsities. Similar examples exist in other places.

Voetnoten: