76. Ik ken uw werken, betekent dat Hijzelf alle innerlijke en uiterlijke dingen van de mens tegelijk ziet.

Meermalen leest men in de Openbaring van ‘werken’, maar wat er onder werken wordt verstaan, weten weinigen; maar wel is bekend, dat tien mensen werken kunnen doen die in de uiterlijke dingen eender verschijnen, maar die toch bij allen niet eender zijn, omdat die vanuit een ander einddoel en vanuit een andere oorzaak voortgaan; en het einddoel en de oorzaak maken dat de werken òf goed òf boos zijn; elk werk immers is een werk van het gemoed; en vandaar hoedanig het gemoed is, zodanig is het werk.

Indien het gemoed naastenliefde is, wordt het werk naastenliefde, indien echter het gemoed niet naastenliefde is, wordt het werk dat ook niet, maar het ene en het andere kan niettemin hetzelfde verschijnen in de uiterlijke vormen.

De werken verschijnen aan de mensen in de uiterlijke vormen, daarentegen aan de engelen in de innerlijke vormen en aan de Heer zodanig als zij zijn van het binnenste tot het buitenste; de werken in de uiterlijke vorm verschijnen niet anders dan zoals vruchten aan de oppervlakte, maar de werken in de innerlijke vorm verschijnen zoals de vruchten binnen de oppervlakte, waar ontelbare eetbare delen zijn en in het midden de zaden, waarin weer ontelbare dingen zijn, die ver binnen alle gezichtsscherpte liggen, ja zelfs boven de verstandelijke sfeer van de mens liggen; zodanig zijn alle werken; en hoedanig deze van binnen zijn, ziet de Heer alleen en vanuit de Heer doorvatten ook de engelen die, wanneer de mens die verricht.

Maar meer hierover in het werk ‘de Wijsheid van de Engelen aangaande de Goddelijke Liefde en de Goddelijke Wijsheid’, nrs. 209-220; 277-281; en eveneens verder in dit werk, in de nrs. 141, 641, 868.

Hieruit kan vaststaan, dat met ‘Ik ken uw werken’ wordt aangeduid, dat de Heer alle innerlijke en uiterlijke dingen van de mens tegelijk ziet.

130. En de laatste zijnde meer dan de eerste, betekent de aanwassingen ervan vanuit de geestelijke aandoening van het ware, welke de naastenliefde is.

Onder ‘de werken, de laatste meer dan de eerste’ worden alle dingen van hun naastenliefde en geloof verstaan, want deze zijn de innerlijke dingen waar vanuit de werken zijn, nrs. 73, 76, 94; deze aanwassingen vinden plaats wanneer de naastenliefde op de eerste plaats en het geloof op de tweede is, want de naastenliefde is de geestelijke aandoening van het goede te doen en daar vanuit is de geestelijke aandoening van het ware te weten; want het goede heeft het ware lief, zoals de spijs de drank; het wil immers gevoed worden en het wordt gevoed door de ware dingen; vandaar is het, dat zij die in de echte naastenliefde zijn, aanhoudende aanwassingen van het ware hebben; dezen zijn het dus die worden aangeduid met ‘Ik ken uw werken, de laatste meer dan de eerste’.

73. Aan de engel van de Efezische Kerk schrijf; betekent tot en over hen die hoofdzakelijk de ware dingen van de leer beschouwen en niet de goede dingen van het leven.

Eerder in nr. 66 is getoond, dat onder de zeven Kerken niet zeven kerken worden verstaan, maar de Kerk in de gehele samenvatting; en deze is in zich één, maar verscheiden volgens de opneming; en dat die verscheidenheden kunnen worden vergeleken met de verschillende leden en organen in een volmaakt lichaam, die niettemin één maken; ja zelfs, dat zij kunnen worden vergeleken met de verschillende diademen in de kroon van een koning; en dat het vandaar is dat de gehele Nieuwe Kerk met haar verschillende dingen in wat nu volgt, met de zeven Kerken wordt beschreven.

Dat onder de Efezische Kerk degenen worden verstaan die hoofdzakelijk de ware dingen van de leer beschouwen en niet de goede dingen van het leven, blijkt uit de dingen die tot haar zijn geschreven, maar dan in de geestelijke zin verstaan.

Dat er aan de engel van die Kerk wordt geschreven, is omdat onder een engel een gezelschap van engelen wordt verstaan dat met een Kerk vanuit zulke mensen overeenstemt, zoals eerder in nr. 65.