566. Quod per ‘facies humi’ significetur omnis ille tractus ubi Ecclesia fuit, constat a significatione ‘humi’, nam in Verbo accurate distinguitur humus a terra; per ‘humum’ ubivis significatur Ecclesia seu aliquid Ecclesiae; inde quoque nomen hominis seu Adam, quod est humus; per ‘terram’ intelligitur ibi ¹ passim non Ecclesia, seu non aliquid Ecclesiae, sicut in capite primo modo nominatur ‘terra’ quia nondum Ecclesia seu regeneratus homo; in capite secundo primum nominatur ‘humus’ quia tunc Ecclesia; similiter hic et in cap. seq. quod perderetur ‘omnis substantia desuper faciebus humi’, vers. 4, 23;

ubi significatur in tractu ubi Ecclesia; et ibidem, ‘Ad vivificandum semen super faciebus terrae ² vers. 3, ubi de Ecclesia creanda: similiter in Verbo ubivis, ut apud Esaiam,

Miserebitur Jehovah Jacobi, et eliget adhuc Israelem, et ponet illos super humo illorum, ... et accipient eos populi, et deducent eos ad locum suum, et hereditabunt eos domus Israel super humo Jehovae, 14:1, 2;

ubi de Ecclesia facta; at ubi nulla Ecclesia in eodem capite dicitur ‘terra’, vers. 9, 12, 16, 20, 21, 25, 26:

[2] apud eundem,

Et erit humus Jehudae Aegypto in tremorem; ... die illo erant quinque urbes in terra Aegypti loquentes labio Canaanis, 19:17, 18;

ibi ‘humus’ ubi Ecclesia, et ‘terra’ ubi non Ecclesia:

apud eundem,

Vagando vagabitur terra sicut ebrius; ... visitabit Jehovah super exercitum altitudinis in altitudine, et super reges humi super humo, 24:20, 21;

similiter: apud Jeremiam,

Propter humum contritam, quia non fuit pluvia in terra, pudefacti sunt agricolae, operuerunt caput suum; nam etiam cerva in agro peperit, 14:4, 5;

ibi ‘terra’ pro continente ubi humus, et ‘humus’ pro continente ubi ager:

[3] apud eundem,

Deduxit semen domus Israelis e terra septentrionali, et ex omnibus terris, quo propuli eos, et habitabunt super humo eorum, 23:8;

‘terra et terrae’ ubi non Ecclesiae, ‘humus’ ubi Ecclesia aut cultus verus: apud eundem,

Dabo... reliquias Hierosolymae, relictos in terra hac, et habitantes in terra Aegypti, et dabo illos in commotionem, in malum omnibus regnis terrae, ... et mittam in eos gladium, famem et pestem, usque ad consumere eos desuper humo, quam dedi illis et patribus eorum, 24:8-10;

‘humus’ pro doctrina, et cultu inde: similiter apud eundem, cap. 25:5:

[4] apud Ezechielem,

Congregabo vos e terris, in quas dispersi fuistis, et agnoscetis, quod Ego Jehovah, cum reduxero vos in humum Israelis, in terram, qua sustuli manum Meam ad dandum eam patribus vestris, 20:41, 42;

‘humus’ pro cultu interno, ‘terra’ vocata dum non cultus internus: apud Malachiam,

Increpabo vobis in consumentem, et non corrumpet vobis fructum humi, neque orba erit vobis vitis in agro, ... et beatos vos dicent omnes gentes, quia eritis vos terra beneplaciti, 3:11, 12;

ubi ‘terra’ pro continente, ita manifeste pro homine, qui vocatur ‘terra’; ubi ‘humus’ pro Ecclesia aut doctrina:

[5] apud Mosen,

Cantate gentes, populus Ejus, ... expiabit humum Suam, populum Suum, Deut. 32:43;

manifeste pro Ecclesia gentium quae vocatur ‘humus’:

apud Esaiam,

Antequam sciat puer reprobare malum, et eligere bonum, deseretur humus, quam tu fastidis coram duobus regibus ejus, 7:16;

de Adventu Domini; quod ‘deseretur humus’ pro Ecclesia seu doctrina vera fidei. Quod ‘humus et ager’ dicatur a semente, constat:

ut apud Esaiam,

Dabit pluviam seminis tui, quo semines humum; ... boves et pulli asinini laborantes humum, 30:23, 24:

et apud Joelem,

Vastatus ager, et luxit humus, quia vastatum frumentum, 1:10;

inde nunc constat quod ‘homo’, qui in Hebraea lingua dicitur Adam ab humo, significet Ecclesiam.

Poznámky pod čarou: