1. Prefazione dell’Autore

Il Signore parlando ai suoi discepoli della fine dei tempi, cioè nell’ultimo periodo della chiesa, ¹ dice, all’avvicinarsi della predetta fine, in merito al successivo stato di amore e fede: ²

Subito dopo l’afflizione di quei giorni il sole si oscurerà e la luna non darà il suo splendore, e le stelle cadranno dal cielo, e le potenze dei cieli saranno scosse. Ed allora apparirà nel cielo il segno del Figlio dell’uomo; ed allora tutte le tribù della terra faranno cordoglio, e vedranno il Figliuolo dell’uomo venire sulle nuvole del cielo con gran potenza e gloria. E manderà i suoi angeli con gran suono di tromba a radunare i suoi eletti dai quattro venti, da un capo all’altro dei cieli. (Matteo 24:29-31)

Coloro che si soffermano sul mero significato letterale di queste parole, hanno la convinzione che alla fine dei tempi, quando vi sarà il giudizio universale, tutte queste cose avranno luogo, così come sono descritte nel senso letterale, cioè che il sole e la luna si oscureranno e le stelle cadranno dal cielo, e che il segno del Signore apparirà nel cielo, ed egli stesso sarà visto sulle nubi, con gli angeli e con le trombe al seguito; inoltre è predetto in altri passi che l’intero universo sarà distrutto, e poi sorgerà un nuovo cielo e una nuova terra. Tale è la convinzione della maggior parte degli uomini nella chiesa, nel presente. Ma coloro che sono in questa fede ignorano i segreti che sono nascosti in ogni minimo dettaglio della Parola; in realtà in ogni singolo vocabolo della Parola vi è un significato interiore che concerne le cose spirituali e celesti anziché le cose naturali e mondane, così come appaiono nel senso letterale. E questo è vero non solo per il significato di gruppi di parole, ma per ciascuna parola. ³ Perché la Parola è scritta esclusivamente per corrispondenze ⁴ , affinché vi possa essere un significato interiore in ogni singolo particolare di essa. Quale sia questo significato lo si può vedere da tutto ciò che è stato scritto al riguardo in Arcana Coelestia [pubblicato nel 1749-1756]; e dalle citazioni attinte da quell’opera, nell’illustrazione del Cavallo Bianco [dell’Apocalisse, pubblicato nel 1758] cui si fa riferimento nell’Apocalisse.

È in conformità di quel significato spirituale, che deve essere inteso l’avvento del Signore dal cielo, sulle nuvole, di cui al passo sopra citato. Ivi il sole che si oscura significa il Signore quanto all’amore; ⁵ la “luna” si riferisce alla fede; ⁶ le stelle indicano la conoscenza del bene e della verità, o dell’amore e della fede; ⁷ il “segno del Figlio dell’uomo nel cielo” indica la manifestazione della Divina verità; le “tribù della terra” significano tutte le cose concernenti la verità ed il bene, o la fede e l’amore; ⁸ “l’avvento del Signore sulle nuvole del cielo, in gloria e potenza,” significa la sua presenza nella Parola e la sua rivelazione; ⁹ le “nuvole” significano il senso letterale della Parola, ¹⁰ e la “gloria” il senso interiore della Parola; ¹¹ gli “angeli con gran suono di tromba” indicano il cielo quale sorgente della Divina verità. ¹² Tutto questo chiarisce cosa deve intendersi con queste parole del Signore, vale a dire che alla fine della chiesa, quando non vi sarà più alcun amore, e quindi alcuna fede, il Signore svelerà il significato interiore della Parola e rivelerà i segreti del cielo. I segreti rivelati nelle seguenti pagine riguardano il cielo e l’inferno, nonché la vita dell’uomo dopo la morte. L’uomo della chiesa attualmente ha una scarsa conoscenza del cielo e dell’inferno, o della sua vita dopo la morte, sebbene questi argomenti siano contemplati e descritti nella Parola; ciò nondimeno molti di quelli nati in seno alla chiesa, negano queste cose, dicendo nel loro intimo, “Chi mai è venuto da quel mondo e ha confermato queste cose?” Per evitare che questo atteggiamento negazionista, invalso specialmente presso quelli pervasi dalla saggezza mondana, possa contaminare e traviare le persone semplici nel cuore e nella fede, mi è stato concesso di essere associato agli angeli e di parlare con loro, come tra uomo e uomo, e anche di vedere come sono i cieli e gli inferni, e questo da tredici anni, ormai; quindi, adesso posso descrivere ciò che ho visto è udito, nell’auspicio che l’ignoranza possa essere illuminata, e l’incredulità, dissipata. Le presenti rivelazioni sono estese ora perché questo deve intendersi per la venuta del Signore.

V:

10551. ‘Et fuit, cum intravit Moscheh in tentorium, descendit columna nubis, et stetit ad ostium tentorii, et loquebatur cum Moscheh’: quod significet postquam Verbum evanuit ex captu eorum, densum obscurum occuparet illos ad extra, et tamen clare perciperetur ab intra, constat ex significatione ‘cum intravit Moscheh in tentorium’ quod sit postquam Verbum evanuit e captu eorum, de qua nunc supra n. 10550; ex significatione ‘columnae nubis’ quod sit densum obscurum respective ad gentem illam; per ‘nubem’ enim significatur externum Verbi, Praef. ad Gen. 18 ¹ , et n. 4060, 4391, 5922, 6343 fin. , 6752, 8443, 8781, et quoque obscurum Verbi illis qui non in illustratione sunt, ac densum obscurum illis qui in externo Verbi separato ab interno sunt, n. ² 6832, 8106, 8814, 8819, 9430; ex significatione ‘stare ad ostium’ quod sit ad extra, de qua ³ supra n. 10549; ex significatione ‘loqui cum Moscheh’ quod sit clare percipere ab intra; per ‘Moschen’ enim significatur Verbum in se spectatum, videatur n. 9372, et per ‘loqui’ significatur percipere, in locis citatis n. 10290; quod sit ab intra, est quia Moscheh, cum quo loquebatur ‘columna nubis’, intus in tentorio fuit.

[2] Quid sit videre ab extra, et percipere ab intra, dicendum est: qui in illustratione sunt cum legunt Verbum, illi vident illud ab intra, nam internum eorum apertum est, ac internum quando apertum, est in luce caeli; haec lux influit et illustrat, tametsi homo id nescit; quod nesciat, est causa quia lux illa influit in cognitiones quae in memoria hominis, et cognitiones illae sunt in luce naturali; et quia homo ex illis cogitat sicut ex se, non ⁴ appercipere potest influxum, sed usque ex variis indiciis scire potest quod in illustratione fuerit; at usque fallitur omnis qui credit se in illustratione esse si non amet scire verum propter verum et propter bonum vitae, ita qui non amat Divinum Verum propter vitam, quoniam vivere secundum Divina Vera ex Verbo est amare Dominum; et a Domino cum Ipse ⁵ amatur, est omnis illustratio.

[3] Qui autem non pro fine habent vitam secundum Divina Vera ex Verbo sed pro fine honorem, lucrum, ac famam, et sic Divina Vera Verbi pro mediis, illi haudquaquam in aliqua illustratione possunt esse, nam finis hic est mundanus et corporeus, et non spiritualis et caelestis; et ideo claudit internum hominem, quo clauso nulla lux e caelo influere potest et illustrare; hi si credunt se in illustratione esse cum legunt Verum, prorsus falluntur, cogitant enim non ex caelo sed ex mundo, ⁶ ita non a Domino sed a semet; et quantum a semet et a mundo, tantum ex ⁷ luce naturali separata a luce caelesti, et ⁸ lux naturalis separata ⁹ a luce caelesti est mera caligo in spiritualibus; hi si sibi persuadent vidisse aliquid ex illustratione, est fallacia, nam non aliunde percipiunt num verum sit quam ex aliis per confirmationes, quod est videre verum ab extra et non ab intra, vel ex fide persuasiva, quae qualis sit, videatur n. 9363-9369; tales possunt videre falsum ut verum, ac verum ut falsum, ut et malum ut bonum, ac bonum ut malum.

[4] Ex his constat quid sit videre Verbum ab extra ¹⁰ et percipere illud ab intra; videre illud ab extra est quod significatur per quod populus steterit ad ostium tentorii et spectaverit post Moschen, tum quod viderit columnam nubis stantem ad ostium tentorii, et incurvaverit se ad ostium tentorii; at percipere Verbum ab intra est quod significatur per quod Moscheh intraverit in tentorium, et quod columna nubis quae ad ostium tentorii, locuta sit cum Mosche.

[5] Paucis etiam dicetur quomodo influxus fit per ¹¹ quem illustratio: angeli aeque ac homines percipiunt Verbum cum legitur, sed angeli spiritualiter, homines autem naturaliter; homo cui internum apertum est etiam percipit Verbum spiritualiter, sed hoc nescit ille cum in mundo vivit quia spiritualis ejus cogitatio influit in naturalem in externo homine, et ibi se sistit videndam; verum usque interior illa cogitatio est quae illustrat, et per quam fit influxus a Domino; quidam eruditi per intuitionem in sua cogitata, et per reflexiones tunc, ¹² etiam observaverunt quod detur apud hominem cogitatio interior quae non apparet, quare ejus ideas vocaverunt immateriales et intellectuales quas distinxerunt ab ideis cogitationis exterioris quae apparent, quas vocaverunt naturales et materiales; sed nesciverunt quod interioris cogitationis ideae sint spirituales, et quod illae cum defluunt, vertantur in naturales, et quod appareant ¹³ sub alia specie, ¹⁴ et sub alio habitu; ex his aliquatenus constare potest quomodo fit influxus per quem illustratio.

V:

3969. ‘Et dixit, Collegit Deus ignominiam meam, et vocavit nomen ejus Joseph, dicendo, Addat Jehovah mihi filium alterum’: quod significet in sensu supremo Dominum quoad Divinum Spirituale, in sensu interno regnum spirituale seu bonum fidei, in externo salvationem, ac fructificationem et multiplicationem, constat ex repraesentatione ‘Josephi’ in Verbo, de qua sequitur, tum ex significatione ‘collegit Deus ignominiam meam’, ut et ‘addat Jehovah mihi filium alterum’, Josephus enim a ‘colligere et addere’ nominatus est: ‘collegit Deus ignominiam meam’ significat quod Rachel nunc non amplius sterilis, ita non mortua esset, ut de se dixit ad Jacobum, vers. 1hujus capitis, n. 3908; per ‘Rachelem’ enim repraesentatur affectio veri interioris, seu interior homo quoad verum, n. 3758, 3782, 3793, 3819; interior homo quoad verum et bonum sicut mortuus est, si non exterior seu naturalis homo ei correspondeat quoad bona et vera, videatur n. 3493, 3620, 3623; illi utrinque conjuncti erunt, usque ut non duo sint, sed simul unus homo;

[2] haec conjunctio non potest existere priusquam naturalis seu externus homo praeparatus est, hoc est, priusquam ¹ recepit et agnovit communia vera, quae significata sunt per decem filios Jacobi ex Leah et ancillis, et priusquam bonum naturalis hominis conjunctum ² est cum veris ibi, quae conjunctio significata est per ultimum filium Jacobi ex Lea, nempe per Zebulonem, qui a cohabitatione dictus est, n. 3960, 3961; postquam haec conjunctio facta est, tunc interior homo et exterior conjugium caeleste ineunt, de quo, n. 3952; causa quod non prius, est arcanissima, est enim bonum interioris hominis quod tunc se conjungit cum bono exterioris, et per hoc cum vero ibi, et quoque bonum interioris hominis per affectionem veri ibi cum bono exterioris hominis, et quoque cum vero ibi, ita immediate et mediate, de qua conjunctione immediata et mediata videatur n. 3314, 3573, 3616: quia tunc primum conjungitur interior homo cum exteriore, et priusquam haec conjunctio facta est, interior homo est quasi nullus, ita quasi mortuus, ut supra dictum, ideo dicitur ‘Collegit Deus ignominiam meam’; hoc nunc est quod significatur per ‘ignominiam’ quam Deus collegisse, hoc est, abstulisse, seu a qua liberavisse, dicitur.

[3] Per verba autem quae sequuntur, nempe per ‘addat Jehovah mihi filium alterum’, a quibus Josephus nominatus est, significatur alterum arcanum quod est hoc; per ‘Josephum’ repraesentatur regnum spirituale Domini, ita spiritualis homo, nam in unoquovis spirituali homine est regnum illud; sunt duo quae ³ spiritualem hominem constituunt, nempe charitas et fides, seu quod idem, bonum et verum; charitas ex qua fides, seu bonum ex quo verum, est quod repraesentatur per Josephum; ⁴ et fides in qua charitas, seu verum in quo bonum, est quod significatur per filium alterum, et repraesentatur per Benjaminem, ' de quo Gen. 35:16-18;

ita est ‘Josephus’ caelestis spiritualis homo, et ‘Benjamin’ spiritualis caelestis; quae differentia qualis sit, constare potest ab illis quae prius de bono ex quo verum, et de vero in quo bonum, saepius dicta sunt; hoc nunc est quod significatur per ⁵ altera verba Rachelis ‘Addat Jehovah mihi filium alterum’: sed haec arcana non videri possunt nisi ab illis qui in charitate fidei sunt, nam illi quoad interiora in luce caeli sunt, in qua luce etiam est intelligentia; non autem ab illis qui solum in luce mundi sunt, nam in hac luce non est intelligentia, nisi quantum haec in se lucem caeli habet'; angelis qui in luce caeli sunt, haec inter communissima sunt.

[4] Ex his nunc constare potest quod per illa verba, nempe ‘collegit Deus ignominiam meam, et addat Jehovah mihi filium alterum’, in sensu supremo significetur Dominus quoad Divinum Spirituale; et in sensu interno regnum spirituale Domini, seu bonum fidei, nam hoc est spirituale quod in illo regno; quod autem in sensu externo per illa verba significetur salvatio, ac fructificatio et multiplicatio, est quia est consequens, n. 3971.

Quid autem regnum spirituale Domini, constare potest ab illis quae de illo regno multoties prius dicta et ostensa sunt, quod nempe sint illi qui in charitate et inde in fide sunt; distinguitur hoc regnum a regno caelesti Domini, in hoc enim sunt illi qui in amore in Dominum sunt, et inde ⁶ charitate; hi constituunt caelum tertium seu intimum, spirituales autem caelum secundum seu interius.

[5] Quod primum dicatur Deus, nempe ‘collegit DEUS ignominiam meam’, et mox Jehovah, nempe ‘addat JEHOVAH mihi filium alterum’, est causa quia prius spectat ascensum a vero ad bonum, at posterius descensum a bono ad verum; spiritualis homo est in bono fidei, hoc est in bono ex quo verum, at antequam fit spiritualis est in vero fidei, hoc est, in vero in quo bonum; ‘Deus’ enim dicitur cum agitur de vero, ⁷ Jehovah' autem cum de bono, n. 2586, 2769, 2807, 2807, 3921.

[6] Quod per ‘Josephum’ repraesentetur regnum spirituale Domini, seu homo spiritualis, ita bonum fidei, constare etiam potest ex illis locis in Verbo ubi nominatur, ut in prophetia Jacobi tunc Israelis: Filius fecundae Josephus, filius fecundae juxta fontem, filiae, incedit super muro, et exacerbabunt illum et jaculabuntur, et odio habebunt illum sagittarii: et sedebit in firmitudine arcus sui, et roborabuntur brachia manuum illius, a manibus fortis Jacobi, inde pastor, lapis Israelis: a Deo patris tui, et auxiliabitur tibi, et cum Shaddai, et benedicet tibi benedictionibus caeli desuper, benedictionibus abyssi jacentis subtus, benedictionibus uberum et uteri: benedictiones patris tui praevalebunt super benedictionibus genitorum meorum usque ad desiderium collium saeculi, erunt capiti Josephi, et vertici naziraei fratrum illius, Gen. xlix

22-26; in verbis his propheticis continetur ⁸ in supremo sensu descriptio Divini Spiritualis Domini, ⁹ in sensu interno regni spiritualis Ipsius; quid singula involvunt, in explicatione capitis illius, ex Divina Domini Misericordia, dicetur.

[7] Similiter in prophetia Mosis, Josepho dixit, Benedicta a Jehovah terra illius, de pretiosis caeli, de rore, de abysso etiam jacente subtus; et de pretiosis proventuum solis, et de pretiosis producti mensium; et de primitiis montium orientis, et de pretiosis collium saeculi; et de pretiosis terrae et plenitudinis ejus; et beneplacitum habitantis in rubo; venient capiti Josephi, et vertici naziraei fratrum illius, Deut. 33:13-17.

[8] Quia per ‘Israelem’ repraesentatur Ecclesia spiritualis Domini, n. 3305, 3654, idcirco Jacob tunc Israel ante mortem suam, dixit ad Josephum, Duo filii tui, qui nati sunt tibi in terra Aegypti, antequam ego veniens ad te in Aegyptum, mei erunt Ephraim et Menasheh, sicut Reuben et Shimeon:... angelus qui redemit me ex omni malo, benedicat pueris, ut vocetur in iis nomen meum, et nomen patrum meorum, Abrahami et Jishaki, et crescant in multitudinem in medio terrae, Gen. 48:5, 16;

sunt enim duo quae constituunt Ecclesiam spiritualem, intellectuale et voluntarium; intellectuale est quod repraesentatur per ‘Ephraim’, et voluntarium quod per ‘Menasheh’; inde patet cur duo Josephi filii a Jacobo tunc Israele adoptati sunt et agniti pro suis; Ephraim etiam in Verbo imprimis prophetico saepius nominatur, et ibi per illum significatur intellectuale veri et boni, quod est Ecclesiae spiritualis:

[9] apud Ezechielem,

Jehovah dixit, Fili hominis, sume tibi lignum unum, et scribe super illud Jehudae et filiis Israelis sociis ejus; et sume lignum unum, et scribe super illud Josepho, lignum Ephraim, et omnis domus Israelis sociorum ejus; et conjunge illa, unum ad alterum tibi in lignum unum, ut sint unum ambo in manu ¹⁰ mea; ... sic dixit Dominus Jehovih, Ego, ecce Ego accipiens lignum Josephi, quod in manu Ephraimi et tribuum Israelis, sociorum ejus, et addam illos super ligno Jehudae, et faciam eos in lignum unum, et erunt unum in manu Mea; ... et faciam eos in gentem unam in terra, in montibus Israelis; et rex unus erit omnibus illis in regem, et non erunt amplius duae gentes, et non dividentur amplius in duo regna iterum, 37:16, 17, 19, 22; agitur ibi de regno Domini caelesti et spirituali, regnum caeleste est ‘Jehudah’, n. 3654, 3881, 3921 f. ; regnum spirituale est ‘Josephus’, et quod regna illa non duo erunt sed unum; facta etiam sunt in unum per Adventum Domini in mundum;

[10] quod per Adventum Domini salvati sint spirituales, videatur n. 2661, 2716, 2833, 2833; illi sunt de quibus Dominus loquitur apud Johannem, Et alias oves habeo, quae non sunt ex ovili hoc; etiam illas oportet Me adducere, vocemque Meam audient, et fiet unus grex et unus pastor, 10:16;

id est quod significatur per ‘duo ligna’, nempe Jehudae et Josephi, quae conjungentur in unum, et erunt unum in manu Domini et sicut in gentem unam, sunt etiam unum in regno Domini; caelestes enim constituunt caelum tertium quod est intimum, spirituales autem caelum secundum quod est interius, ac ibi sunt unum, quia influit unum in alterum, nempe caeleste in spirituale; est spirituale regnum sicut planum caelesti, ita constabilita sunt; Divinum enim caeleste in tertio seu intimo caelo est amor in Dominum, caeleste spirituale ibi est charitas; haec, nempe charitas, est principale in secundo caelo seu interiore ubi spirituales sunt, inde patet qualis influxus, et quoque qualis per influxum constabilitio;

‘lignum’ significat bonum, tam bonum amoris in Dominum, quam bonum charitatis erga proximum n. 2784, 2812, 3720, ideo mandatum ut scriberentur Jehudah et Josephus super lignis, quae unum ¹¹ fierent:

[11] apud Zachariam,

Potentem faciam domum Jehudae, et domum Josephi salvabo et habitare faciam illos, quia misertus illorum, et erunt quemadmodum non reliquissem illos, quia Ego Jehovah Deus illorum et respondebo illis, 10:6;

ibi etiam de binis regnis, nempe caelesti et spirituali, agitur, caeleste regnum est ‘Jehudah’, et spirituale est ‘Josephus’; deque salvatione spiritualium:

[12] apud Amos, Sic dixit Jehovah domui Israelis, Quaerite Me et vivetis, ...

quaerite Jehovam, et vivetis, ne invadat sicut ignis domum Josephi, et comedat, et nemo exstinguens; ... odio habete malum, et diligite bonum, et stabilite in porta judicium, forte miserebitur Jehovah Deus Zebaoth reliquiarum Josephi, v

4, 6, 15; ibi etiam spirituales per ‘Josephum’ significantur; ‘domus ¹² Israelis’ est Ecclesia spiritualis, n. 3305, 3654, ‘Josephus’ est bonum illius Ecclesiae, quare dicitur dixit Jehovah domui Israelis, Quaerite Me et vivetis, ne invadat sicut ignis domum Josephi:

[13] apud Davidem,

Pastor Israelis, adverte aurem, ducens sicut gregem Josephum, insidens cherubis, effulge coram Ephraim, et Benjamin, et Menasheh, excita potentiam Tuam, et ito in salvationem nobis, Ps. 80:2, 3 ¹³ [KJV 1, 2];

similiter, ibi etiam ‘Josephus’ est homo spiritualis, ‘Ephraim, Benjamin et Menasheh’ sunt tria quae illius Ecclesiae sunt:

[14] apud eundem,

Extollite cantum, et date tympanum, citharam amoenam cum nablio, clangite in mense buccina, in feria ad diem festi nostri, quia statutum Israeli hoc, judicium Deo Jacobi, testimonium ¹⁴ Jehosepho posuit illud, in exeundo illo contra terram Aegypti; labium non noveram audivi, Ps. 81:3-6 [KJV 2-5];

quod ‘Jehosephus’ hic sit spiritualis Ecclesia seu spiritualis homo, a singulis verbis et vocibus ibi patet, sunt enim voces in Verbo quae spiritualia exprimunt, et sunt voces quae caelestia, et hoc constanter ubivis, hic sunt voces quae spiritualia, ut ‘cantus, tympanum, cithara cum nablio, clangere in mense buccina, in feria ad diem festi’, inde quoque patet quod de spirituali Ecclesia quae est ‘Josephus’, agatur:

[15] apud Ezechielem,

Sic dixit Dominus Jehovih, Hic terminus ad quem hereditabitis terram, juxta duodecim tribus Israelis, Josepho funes, ¹⁵ 47:13;

ibi de regno spirituali Domini agitur, quare dicitur ‘Josepho funes’. Divinum Spirituale Domini est quod etiam vocatur regium Ipsius, nam regium Domini est Divinum Verum, at sacerdotale Ipsius est Divinum Bonum, n. 2015, 3009, 3670; ipsum regium Domini est quod repraesentatur per ‘Josephum’, quod rex factus in terra Aegypti, de qua repraesentatione, ex Divina Domini Misericordia, ibi.

[16] Quod Divinum Spirituale Domini, seu Divinum Verum, attinet, quod per ‘Josephum’ in supremo sensu repraesentatur, id non est in Domino, sed a Domino, Dominus enim non est nisi Divinum Bonum, sed a Divino Bono procedit Divinum Verum; se habet hoc comparative sicut sol et ejus lux; in sole non est lux, sed ¹⁶ procedit a sole, seu sicut ignis; in igne non est lumen sed lumen procedit ab igne; Ipsum Divinum Bonum etiam in Verbo comparatur soli, tum igni, et quoque vocatur sol et ignis; regnum caeleste Domini vivit ex bono quod procedit a Domino, regnum autem spirituale a vero inde, quapropter Dominus in altera vita apparet caelestibus ut Sol, at spiritualibus ut Luna, videatur n. 1053, 1521, 1529-1531, 3636, 3643; est enim calor et est lux quae procedunt a sole; calor comparative est bonum amoris, quod etiam calor caelestis et spiritualis vocatur, lux comparative est verum inde, quod quoque lux spiritualis dicitur, videatur n. 3636, 3643,

sed calori caelesti et luci spirituali qua procedunt a Domino ut a sole in altera vita, inest bonum amoris et verum fidei, ita sapientia et intelligentia, n. 1521-1523, 1542, 1619-1632, 2776, 3138, 3190, 3195, 3222, 3223, 3339, 3485, 3636, 3643, 3862; quae enim a Domino procedunt, sunt viva;

[17] inde constare potest quid Divinum Spirituale est, et unde regnum spirituale, et regnum caeleste, et quod regnum spirituale sit bonum fidei, hoc est, charitas, quae influit a Domino immediate, et quoque mediate per regnum caeleste. Divinum Spirituale, quod ¹⁷ a Domino procedit, in Verbo vocatur Spiritus veritatis estque sanctum verum, et non est alicujus spiritus, sed est Domini, per spiritum a Domino missum, ut constare potest ab Ipsius Domini verbis, apud Johannem, Quando venerit Ille, Spiritus veritatis, ducet vos in omnem veritatem, non enim loquetur a Se Ipso, sed quaecumque audiverit, loquetur, ¹⁸ Ille etiam futura annuntiabit vobis: Ille Me glorificabit, quia ex Meo accipiet, et annuntiabit vobis, 16:13, 14.

V: