1. OM HIMLEN OCH HELVETET

När Herren inför lärjungarna talar om tidevarvets fulländning, som är kyrkans sista tid ¹ , säger Han vid slutet av förutsägelserna om dess efter varandra följande tillstånd med avseende på kärlek och tro ² :

»Strax efter de dagarnas bedrövelse skall solen förmörkas, och månen skall inte giva sitt sken, och stjärnorna skola falla från himlen, och himlarnas krafter skola bäva. Och då skall Människosonens tecken synas i himlen; och då skola jordens alla stammar jämra sig, och de skola se Människosonen komma i himlens skyar med makt och mycken härlighet. Och Han skall utsända sina änglar med basun och stor röst, och de skola församla Hans utvalda från de fyra vindarna, från himlarnas ena ände till den andra.» (Matteus 24:29-31.)

De som förstå dessa ord efter bokstavsmeningen tro inte annat än att på den sista tid som kallas den yttersta domen skall allt detta ske i enlighet med den bokstavliga skildringen. De tro sålunda inte endast, att solen och månen skola förmörkas, och att stjärnorna skola falla från himlen, samt att Herrens tecken skall synas i himlen, och att de skola se Honom i skyarna jämte änglar med basuner, utan även, enligt förutsägelser på andra ställen, att hela den synliga världen skall förgås, och att det sedan skall uppstå en ny himmel och en ny jord.

Denna uppfattning ha de flesta i kyrkan nu för tiden. Men de som tro så känna inte till de hemligheter som är dolda i Ordets alla enskilda ting. Ty i varje särskilt uttryck i Ordet är det en inre mening, i vilken inte förstås naturliga och världsliga saker, sådana som är i bokstavsmeningen, utan andliga och himmelska ting, och detta inte endast med avseende på meningen av flera ord, utan även med avseende på vart enda ord ³ . Ordet är nämligen skrivet helt och hållet medelst motsvarigheter ⁴ för det ändamåls skull, att det må vara en inre mening i alla enskilda ting. Hur beskaffad den meningen är, kan inses av allt som blivit sagt och visat därom i Arcana Coelestia (Himmelska Hemligheter) och även av vad som sammanförts därifrån i förklaringen om Vita Hästen, varom talas i Uppenbarelseboken.

Enligt samma mening bör man förstå Herrens ovan anförda ord om sin ankomst i himlens skyar. Med solen, som skall förmörkas, betecknas Herren med hänsyn till kärleken ⁵ ; med månen Herren med avseende på tron ⁶ ; med stjärnorna kunskaperna om det goda och det sanna eller om kärlek och tro ⁷ ; med Människosonens tecken i himlen uppenbarandet av den Gudomliga Sanningen; med jordens stammar, som skola jämra sig, allt som hör till det sanna och det goda eller till tro och kärlek ⁸ ; med Herrens ankomst i himlens skyar med makt och härlighet Hans närvaro i Ordet och uppenbarelse ⁹ ; med skyar betecknas Ordets bokstavsmening ¹⁰ , och med härlighet Ordets inre mening ¹¹ ; med änglar med basun och stor röst betecknas himlen, varifrån den Gudomliga Sanningen är ¹² .

Härav kan man inse, att med dessa Herrens ord förstås, att vid kyrkans slut, då det inte mer finns någon kärlek och i följd därav inte heller någon tro, Herren skall upplåta sitt Ord med avseende på dess inre mening och uppenbara himlens hemligheter. De hemligheter som skola uppenbaras i vad som nu följer angå himlen och helvetet samt människans liv efter döden.

Den människa som tillhör kyrkan känner nu för tiden knappt något om himlen och helvetet, ej heller om sitt liv efter döden, ehuru alla dessa saker är beskrivna i Ordet. Ja, många som är födda inom kyrkan förneka dem även, sägande i sitt hjärta: Vem har kommit därifrån och berättat? För att inte ett sådant förnekande, som i synnerhet råder hos dem som ha mycken världslig vishet, även må besmitta och fördärva de i hjärtat okonstlade och de i tron enkla, har det givits mig att vara tillsammans med änglar och att tala med dem såsom en människa med en människa samt även att se, vad som är i himlarna och vad som är i helvetena, och detta nu i tretton år. Därför får jag nu beskriva dessa ting på grund av vad jag har sett och hört, i förhoppning om att okunnigheten sålunda må upplysas och otron skingras. Att nu för tiden en sådan omedelbar uppenbarelse sker, är därför, att det är den som förstås med Herrens ankomst.

Poznámky pod čarou:

9049. ¹ ‘Et dabis animam pro anima’: quod significet legem ordinis, quod ita facies proximo sicut vis ut ² ille tibi faciat, proinde quod ³ tibi fiet quod alteri facis, constat ex eo quod dare animam pro anima, oculum pro oculo, dentem pro dente, et sic porro, sit fieri ³ tibi sicut feceras alteri. Quod haec lex data sit filiis Israelis, erat quia lex talis est in mundo spirituali; qui ibi bonum facit alteri ex corde, bonum simile recipit; ⁴ inde qui malum facit alteri ex corde, malum simile recipit; bonum enim ex corde conjunctum est cum sua remuneratione, et malum ex corde conjunctum est cum sua punitione, inde est caelum bonis, et infernum malis; quod ita sit, ex multa experientia scire datum est; cum illis sic se habet: qui bonum facit ex corde, influit e caelo ab undequaque ⁵ bonum in cor et animam ejus qui facit, ac id inspirat inspirando, et augetur tunc simul affectio amoris pro proximo cui bonum facit, ⁶ et cum illa affectione jucundum ⁷ ,

quod est jucundum caeleste, ineffabile; causa quod ita fiat, est quia bonum amoris a Domino est in caelo universaliter regnans, ac influit jugiter secundum gradum quo expromitur in alterum; similiter se habet cum malo qui malum alteri ex corde facit, influit ex inferno malum ab undequaque in cor ejus qui facit ac id excitat excitando; augetur tunc simul affectio amoris sui, et cum illo jucundum odii ac vindictae contra illos qui se non submittunt; causa quod ita fiat, est quia malum amoris sui est in inferno universaliter regnans, et influit jugiter secundum gradum quo expromitur in alterum; cum hoc fit, statim adsunt punitores qui illum male tractant; per hoc, malum cum suo jucundo coercetur.

[2] Haec inde sunt quia leges ordinis in altera vita non sunt doctae ex libris et inde repositae in memoria, sicut apud homines in mundo, sed sunt inscriptae cordibus, ⁸ leges mali in corde malorum, et leges boni in corde bonorum, nam unusquisque homo ⁹ in alteram vitam secum portat id quod per vitam in mundo indiderat cordi suo, nempe malum apud malos et bonum apud bonos.

[3] Lex ordinis ex qua illa fluunt, est quam Dominus docuit apud Matthaeum, Omnia quaecumque volueritis ut faciant vobis homines, sic et vos facite illis; haec est Lex et Prophetae, 7:12; Luc. 6:31 ¹⁰ ; ordo est ¹¹ Divino Vero quod procedit a Domino; leges ordinis sunt vera ex bono in caelo, et vera separata a bono in inferno; separata dicuntur, non ex Domino sed ex homine; ¹² separatur bonum per non receptionem ejus.

[4] Lex ¹³ quae lex juris talionis vocatur ita describitur in Levitico,

Qui percusserit animam bestiae restituet eam, animam pro anima; si vir dederit defectum in proximo suo, quemadmodum fecit sic fiet illi, fractura pro fractura, oculus pro oculo, dens pro dente; quemadmodum defectum dederit in homine, sic dabitur in illo; percutiens bestiam restituet eam, et percutiens hominem occidetur, 24:17-21.

Quia malum habet secum poenam, ideo ¹⁴ dicitur a Domino quod ‘non resistendum sit malo’; et simul explicatur quomodo cum hac lege se habet in mundo spirituali apud illos qui in bono sunt respective ad illos qui in malo, his verbis apud Matthaeum,

Audivistis quod dictum sit, Oculum pro oculo, et dentem pro dente; Ego vero dico, Non resistendum esse malo; sed quicumque impegerit tibi alapam in dextram tuam maxillam, obverte illi etiam alteram; et si quis velit te in jus trahere et tunicam tuam auferre, permitte etiam illi pallium; quisquis adegerit te ad miliare unum, abito cum illo duo; ¹⁵ omni a te petenti dato, et cupientem mutuum accipere a te, ne averseris, ¹⁶ 5:38-41[, 42];

[5] quis non videre potest quod haec verba non secundum sensum litterae sint intelligenda? nam quis obversurus est maxillam sinistram ei qui impegerit alapam in maxillam dextram? et quis daturus pallium ei qui vult auferre tunicam? et quis daturus sua omnibus qui petunt? et quis malo non resistet? sed haec nemo intelligere potest qua non scit quid significat maxilla dextra et sinistra, quid tunica et pallium, tum quid miliare, ut et mutuum, cum reliquis; ¹⁷ agitur ibi de vita spirituali seu de vita fidei, non de vita naturali, quae est vita mundi; aperit ¹⁸ ibi Dominus in hoc capite et in sequenti interiora quae caeli sunt, sed per talia quae in mundo; quod per talia, erat causa ne homines mundani intelligerent, sed solum homines caelestes; quod homines mundani non intelligerent, erat ideo ne interiora Verbi profanarent, ¹⁹ nam sic in omnium atrocissimum infernum, quod est infernum profanatorum Verbi, se conjicerent; idcirco a Domino dictum est apud Lucam, Vobis datum est cognoscere mysteria regni Dei, reliquis vero in parabolis, ut videntes non videant, et audientes non audiant, 8:10:

et apud Johannem, Dixit Esaias, Excaecavit illorum oculos, et obturavit illorum cor, ut non videant oculis suis, et intelligant corde, et convertant se, et sanem illos, 12:40;

‘ne sanem illos’ dicitur quia qui sanantur et iterum redeunt ad falsa et mala, illi profanant; qui sunt illi intelliguntur apud Matthaeum 12:43-45.

[6] Sed dicetur nunc quid per Domini verba supra allata in sensu interno intelligitur: agitur ibi in illo sensu de illis qui per falsa volunt destruere vera fidei, ita ²⁰ vitam spiritualem apud hominem cum in tentationibus est, ²¹ in persecutionibus, et apud spiritus bonos cum in infestationibus a spiritibus malis sunt; per ‘maxillam’ significatur affectio veri interioris, per ‘dextram maxillam’ affectio veri ex bono, per ‘alapam infligere’ significatur actus laedendi illam, per ‘tunicam’ et ‘pallium’ significatur verum in forma externa, n. 4677, 4741, 4742, per ‘trahere in jus’ significatur conatus destruendi, per ‘miliare’ significatur id quod ducit ad verum, simile enim per miliare quod per viam; quod via sit quod ducit ad verum, videatur n. 627, 2333, 3477; per ‘mutuum dare’ significatur instruere; inde patet quid significatur per ‘dare omnibus qui petunt’, nempe confiteri omnia suae fidei in Dominum; quod itaque ‘non resistendum sit malo’, est quia malum nihil nocet illis qui in vero et bono sunt, tuti enim sunt a Domino.

[7] Haec sunt quae sub illis Domini verbis recondita sunt; et quia illa sunt, solum dicit Dominus, ‘Audivistis quod dictum sit, Oculum pro oculo, et dentem pro dente’, non autem plura; quia per ‘oculum’ significatur verum interius fidei, et per ‘dentem’ verum exterius fidei, ut in sequentibus videbitur. Ex his patet quomodo Dominus cum fuit in mundo, locutus ²² est, quod nempe sicut ubivis in Verbo Veteris Testamenti, simul pro angelis in ²³ caelo et simul pro hominibus in mundo, nam loquela Ipsius fuit in se Divina et caelestis, quia ²⁴ ex Divino et per caelum; sed quae locutus, sistebantur per talia quae correspondebant in mundo; illa quae correspondent, docet sensus internus.

[8] Quod ‘alapam infligere’ seu ‘percutere maxillam’ sit destruere ²⁵ vera, patet a locis in Verbo ubi ²⁶ 'percutere maxillam' dicitur; et quia id in genuino sensu significat destructionem veri, ideo in opposito significat destructionem falsi, in quo sensu occurrit apud Davidem,

Percuties omnes hostes meos maxillam, dentes impiorum confringes, Ps. 3:8 [KJV Ps. 3:7]:

apud Micham, Virga ²⁷ percutient super maxillam judicem Israelis, 4:14[KJV, 5:1]:

et apud Esaiam,

Frenum seducentis super maxillis populorum, 30:28;

‘facies’ enim significat affectiones, n. 4796, 4797, 4799, 5102, 5695, 6604; inde ²⁸ illa quae sunt faciei significant talia quae sunt affectionum et correspondent eorum functionibus ²⁹ et usibus, ³⁰ sicut oculus intellectum veri, nares perceptionem veri; illa quae oris sunt, sicut maxillae, labia, guttura, lingua, talia quae enuntiationis veri sunt, n. 4796-4805.

Poznámky pod čarou:

3993. ‘Removendo abinde omne pecus punctatum et maculosum’: quod significet quod separabitur omne bonum et verum quod ejus cum quo mixtum malum quod est ‘punctatum’, et cum quo mixtum falsum quod est ‘maculosum’, constat ex significatione ‘removere’ quod sit separare; et ex significatione ‘pecudis’, quae hic sunt caprae et agni, quod sint bona et vera, de qua n. 1824, 3519. Quod his et sequentibus hujus capitis arcana insint, inde videri potest quod perplura sint quae ¹ in Verbo Divino non memoratu digna forent, nisi in illis arcaniora sint quam qualia apparent in littera, sicut quod Jacob pro mercede petierit pecus punctatum et maculosum in capris, et nigrum in agnis; quod dein in canaliculis posuerit baculos ex corylo et platano decorticatos ad album ante greges Labanis; cum incalescerent, et quoad agnos quod dederit facies gregis ad variegatum et nigrum in grege Labanis; et quod sic non bona sed ² mala arte dives factus; in his non aliquid Divinum apparet, cum tamen Verbum in omnibus et singulis et quoad minimam iotam Divinum est; et praeterea hoc scire nihil prodest, ne quidem minimum ad salutem, cum tamen Verbum quia Divinum, non nisi quam talia quae conducunt ad salutem et ad vitam aeternam, in se continet;

[2] ³ ex illis et ex similibus alibi, quisque concludere potest quod arcanum inibi sit, et quod singula, tametsi talia sunt in sensu litterae, diviniora ferant intus; quid autem intus ferunt, nusquam alicui constare potest nisi ex sensu interno, hoc est, nisi sciat quomodo haec percipiuntur ab angelis, ⁴ ii enim in sensu spirituali sunt cum homo in historico naturali; qui bini sensus, quam remoti appareant a se invicem, tametsi conjunctissimi sunt, ab his et reliquis luculenter patere potest. Ipsum arcanum quod in his et sequentibus hujus capitis inest, quidem aliquatenus sciri potest ab illis quae prius de Labane et de Jacobo dicta sunt, quod nempe ‘Laban’ sit tale bonum per quod bona et vera genuina introduci possint, et quod ‘Jacob’ sit bonum veri; sed quia pauci sciunt quid sit naturale correspondens bono spirituali, et pauciores quid bonum spirituale, et quod correspondentia esse debeat, et adhuc pauciores quod bonum quoddam apparens ut bonum sit medium introducendi bona et vera genuina, ideo arcana quae de illis agunt, non facile ad captum possunt exponi, nam in umbram intellectus cadunt, et est sicut ⁵ quis aliena lingua loquitur, et in ea utcumque clare exponit rem, usque audiens non intelligit; sed tametsi ita est, usque dicendum quia quid Verbum in sensu interno recondit, aperiendum est.

[3] Agitur hic in sensu supremo de Domino quomodo Ipse Naturale Suum Divinum fecit; et in sensu ⁶ repraesentativo de naturali apud hominem quomodo Dominus id regenerat, et redigit ad correspondentiam cum interiore ejus homine, hoc est, cum illo qui victurus post obitum corporis, ⁷ et tunc spiritus hominis vocatur, qui cum solutus est a corpore, secum habet omnia quae externi hominis sunt, praeter ossa et carnem; nisi correspondentia interni hominis cum externo facta ⁸ fuerit in tempore seu in vita corporis, postmodum non fit; de conjunctione utriusque per regenerationem a Domino in sensu interno hic agitur.

[4] Actum est de communibus veris, quae homo recipere et agnoscere debet antequam regenerari potest; per ‘decem filios Jacobi ex Lea et ancillis’ illa significata sunt; et postquam illa receperit et agnoverit, de conjunctione externi hominis cum interiore, seu naturalis cum spirituali, quod significatum est per ‘Josephum’;

nunc secundum ordinem agitur de fructificatione boni et multiplicatione veri, quae tunc primum existit quando conjunctio facta est, et tantum existit quantum conjunctio fit; haec sunt quae significantur per gregem quem sibi Jacobus comparavit per gregem Labanis; ‘grex’ ibi significat bonum et verum, ut alibi multoties in Verbo, ‘grex Labanis’ bonum quod per Labanem repraesentatur, quod quale sit, supra dictum est; ‘grex Jacobi’ significat bonum et verum genuinum, quod comparatur per illud.

[5] Sed quomodo bona et vera genuina comparantur, hic describitur; sed hoc nullatenus comprehendi potest nisi sciatur quid per punctatum, quid per maculosum, quid per nigrum, et quid per album, in sensu interno significatur, quapropter hic primum de illis agendum: punctatum et maculosum est quod ex nigro et albo; ‘nigrum’ significat in genere malum, in specie proprium hominis, quia hoc non nisi quam malum est; ‘tenebricosum’ autem significat falsum, et in specie principia falsi; ‘album’ in sensu ⁹ interno significat verum, proprie Justitiam et Meritum Domini, et inde justitiam et meritum Domini apud hominem; hoc album vocatur candidum, splendet enim a luce quae a Domino; ‘album’ autem in opposito sensu significat justitiam propriam, seu meritum proprium; verum enim absque bono secum habet tale meritum, nam cum quis facit bonum, non ex bono veri, tunc semper vult retribui, nam propter se facit, at cum ¹⁰ verum facit ex bono, tunc illustratur ¹¹ illud ex luce quae a Domino; inde patet quid ‘maculosum’, quod nempe sit verum cum quo mixtum falsum; et quid ‘punctatum’, quod nempe sit bonum cum quo mixtum malum.

[6] Apparent actualiter colores in altera vita tam pulchri et splendidi ut non describi queant, n. 1053, 1624; sunt illi ex variegatione lucis et umbrae in albo et nigro, sed lux ibi, tametsi ut lux coram oculis apparet, non tamen est sicut lux in mundo; lux in caelo in se habet intelligentiam et sapientiam, nam Divina Intelligentia et Sapientia a Domino ut lux ibi sistitur, et quoque illuminat universum caelum, n. 2776, 3138, 3167, 3190, 3195, 3222, 3223, 3225, 3339-3341, 3485, 3636, 3643, 3862; umbra etiam in altera vita, tametsi ut umbra apparet, non tamen est sicut umbra in mundo, umbra enim ibi est absentia lucis, proinde carentia intelligentiae et sapientiae; inde nunc album et nigrum, quae quia ex luce ibi in qua est intelligentia et sapientia, et ex umbra quae est carentia earum, existunt, patet quod per illa, nempe per album et nigrum, significentur talia quae supra dicta sunt; inde nunc colores qui sunt modificationes lucis et umbrae in albis et nigris, ut in planis, variegationes inde sunt quae vocantur colores, n. 1042, 1043, 1053;

[7] ¹² ex his nunc constare potest quid punctatum, seu signatum et discretum punctis, nempe nigris et albis, quod sit bonum cum quo mixtum malum, tum quid maculosum quod sit verum cum quo mixtum falsum; haec sunt quae ex bono Labanis desumpta sunt, inservitura introducendis bonis et veris genuinis; sed quomodo haec inservire possint, est arcanum, quod quidem clare sisti potest coram illis qui in luce caeli sunt, quia in hac, ut dictam, est intelligentia, sed non clare coram illis qui in luce mundi sunt, nisi lux mundi illorum illustrata sit a luce caeli, ut apud illos qui regenerati sunt; quisque enim regeneratus videt bona et vera in naturali suo lumine ex luce caeli, nam lux caeli facit visum ejus intellectualem, et lumen mundi visum naturalem; at quomodo se habent, paucis usque dicendum est;

[8] apud hominem non datur bonum purum, seu bonum cum quo non mixtum est malum, nec verum purum, seu verum cum quo non mixtum est falsum; voluntarium enim hominis non est nisi quam malum, e quo continue in intellectuale ejus influit falsum, nam sicut notum est, homo hereditario secum trahit malum successive a parentibus cumulatum; ex hoc ¹³ ipse actualiter producit malum et facit suum, et adhuc malum a se superaddit; sed mala apud hominem sunt varii generis; sunt mala cum quibus bona non misceri possunt, et sunt mala cum quibus possunt; similiter falsa; nisi hoc foret, nusquam aliquis homo potuisset regenerari; mala et falsa cum quibus non misceri possunt bona et vera, sunt quae contraria sunt amori in Deum, et amori erga proximum, sicut sunt odia, vindictae, crudelitates, et inde contemptus aliorum prae se; tum quoque inde persuasiones falsi; at mala et falsa cum quibus misceri possunt bona et vera, sunt quae non contraria sunt amori in Deum et amori erga proximum, ut pro exemplo:

[9] si quis amat se prae aliis, et ex illo amore studet excellere aliis in vita morali et civili, in scientificis et doctrinalibus, et ad dignitates evehi, et quoque ad opes prae aliis et tamen agnoscit et adorat Deum, officia ex corde praestat proxima ac justum et aequum ex conscientia agit, malum illius amoris sui es cum quo bonum et verum misceri possunt; est enim ¹⁴ malum quod proprium est hominis,

¹⁵ in quod hereditario nascitur, quod si ei cito auferretur, foret ignem vitae ejus primae exstinguere; at qui amat se prae aliis, et ex illo amore contemnit alios prae se, odio habet qui non honorant, et quasi adorant, et jucundum odii in vindicta e crudelitate propterea sentit, talis amoris malum est cum quo bonum et verum misceri non possunt, nam sunt contraria.

[10] Sit quoque pro exemplo, si quis credit se purum esse a peccatis, et ita abstersum sicut qui per aquas abluitur a sordibus, cum semel paenitentiam egit, et ¹⁶ poenitentialia imposita absolvit, aut post confessionem enuntiatum tale a confessore audivit, aut postquam sacram cenam frequentavit is si novam vitam vivit, in affectione boni et veri, illud falsum est cum quo bonum mixtum esse potest; at ¹⁷ si vivit vitam carnis et mundi, ut prius, tunc est falsum cum quo bonum misceri nequit. Porro, qui credit salvari hominem ex bene credere, et non ex bene velle, et tamen bene vult et inde bene facit, id falsum est cui adjungi potest bonum et verum, non autem si non bene vult et inde bene facit.

[11] Tum, si quis ignorat quod resurgit homo post mortem et inde non credit resurrectionem, ut et qui novit sed usque dubitat et paene negat, et tamen in vero et bono vivit, cum illo falso etiam misceri potest bonum et verum; at qui in falso et malo vivit, tunc cum falso illo non misceri potest, quia contraria sunt, et falsum destruit verum, et malum destruit bonum.

[12] Adhuc, simulatio et astutia quae pro fine habet bonum, sive proximi, sive patriae, sive Ecclesiae, est prudentia; mala quae ei admixta sunt, misceri possunt cum bono, ex fine et propter finem; at simulatio et astutia quae pro fine habet malum, non est prudentia, sed est astus et dolus; cum hoc bonum nullatenus potest conjungi, nam dolus qui est finis mali, inducit infernale omnibus et singulis quae apud hominem, ac in medio ponit malum, et ad peripherias rejicit bonum, qui ordo est ipse ordo infernalis:

ita in innumerabilibus aliis.

[13] Quod sint mala et falsa ¹⁸ quibus adjungi ¹⁹ queunt bona et vera, solum constare potest ex eo quod tot diversa dogmata et doctrinalia sint quorum ²⁰ plura sunt prorsus haeretica, et tamen in unoquovis ²¹ sunt qui salvantur: tum quod inter gentes quae extra Ecclesiam sunt, etiam sit Ecclesia Domini, et tametsi in falsis sunt, usque illi qui ²² vitam charitatis vivunt, salventur n. 2589-2604, quod fieri nequicquam potuisset nisi mala sint cum quibus misceri ²³ possunt bona, et falsa cum quibus vera; mala enim cum quibus miscentur bona, et falsa cum quibus vera, mirabiliter in ordinem disponuntur a Domino, non enim conjunguntur, minus uniuntur, sed adjunguntur et applicantur, et quidem ita ut in medio quasi in centro sint bona cum veris, et per gradus ad circuitus seu peripherias, talia mala et falsa; inde est quod haec illustrentur ab illis, et variegentur sicut alba et nigra a luce e medio aut e centro; ²⁴ hic est ordo caelestis. Haec sunt quae per ‘punctata et maculosa’ in sensu interno significantur.

Poznámky pod čarou: